اخبار


2 دقیقه پیش

عکس: استهلال ماه مبارک رمضان

همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان جمعی از کارشناسان حوزه نجوم همراه با نماینده دفتر استهلال مقام معظم رهبری عصر دوشنبه هفدهم خرداد برای رصد هلال شب اول ماه مبارک رمضان بوسیله ...
2 دقیقه پیش

تا 20 سال آینده 16 میلیون بیکار داریم

وزیر کشور گفت: در نظام اداری فعلی که می‌تواند در ۱۰ روز کاری را انجام دهد، در ۱۰۰ روز انجام می‌شود و روند طولانی دارد که باید این روند اصلاح شود. خبرگزاری تسنیم: عبدالرضا ...

سیر تحول گدایی در شهرهای بزرگ



امروزه علی رغم جمع آوری و طرح های رنگارن برخورد با متکدیان به خصوص در شهرهای مسافرپذیر و بزرگ، تکدی گری، هرروز شکل ها و شیوه های گوناگونی به خود می گیرد و این شیوه های نوین تکدی گری هر کسی را ممکن است فریب دهد.

 

به گزارش تابناک، با یک نگاه کلی می توان دریافت که متکدیان نه افرادی بازمانده از پیشرفت اجتماعی و هوش و امکانات فردی ، که بعکس افرادی توانمند و هوشیارند و با استفاده از این توانایی و هوشیاری ، شیوه ای برای کسب آسان درآمد، انتخاب کرده اند.

براین اساس، نه فقط گدایی و تقاضای مستقیم پول از مردم بلکه بعضی مشاغل نیز به نوعی تکدی محسوب می شوند. قدیمی ترین و شناخته شده ترین شیوه تکدی ، همان چیزی است که ما از آن به عنوان گدایی تعبیر می کنیم.

از دیرباز عده ای با حضور در مجامع عمومی و مراکز تجمع مردم بخصوص اماکن مذهبی ، از احساسات انسان دوستانه مردم سواستفاده می کردند و با طلب پول ، غذا، لباس و سایر امکانات ، نیازهای خود را برمی آوردند.

داستان متکدیان سمج که به هر شکل ممکن از مردم پول می گرفتند و در عزا و عروسی حاضر می شدند، از داستان هایی است که حتی در ادبیات ما نیز حضورش محسوس است.

با گذشت زمان بویژه در زمان حاضر، تکدی گری نیز پیشرفت کرده است! متکدیان که با حیله های مختلف می کوشند نظر لطف و مرحمت دیگران را به خود جلب کنند، همواره در ابداع روشهای جدید تکدی ، کوشیده اند.

یکی از قدیمی ترین شیوه ها، همان تغییر شکل و تغییر لباس و صورت دادن شکلی هر چه بیشتر ترحم انگیز است. استفاده از گریم ، تغییر حالت دادن اندام های بدن و تظاهر به فلج و کوری و بیماری ، شیوه مرسومی است که گاه موثر هم می افتد.

استفاده از کودکان و نوزادان و زنان نیز از شیوه هایی است که برای جلب ترحم بیشتر به کار گرفته می شود. عزیززاده ، جامعه شناس می گوید: روش موثر متکدیان جلب ترحم افراد است.

براین اساس هر چه سر و ظاهر متکدیان اسف انگیزتر باشد، انگیزه بیشتری در افراد برای کمک به آنها ایجاد می شود.

سازمان بهینه سازی تکدی گری!

به مرور، گدایان قدیمی و کم حوصله، در همان حوزه کاری قبلی خود استقرار پیدا کرده اند و به شکل گدایان ثابت یک منطقه یا متکدیان حرفه ای نابینا و علیل باقی مانده اند و تازه کارها، به دنبال روشهای جدیدتر رفته اند.

در این سیستم ، تکدی گری وارد نظام پیچیده تری می شود؛ نظامی که در آن شبکه های وسیع سو استفاده ، افراد را از سنین مختلف به کار می گیرند و با سازماندهی و هدایت آنها، سود کلان به جیب می زنند.

به دنبال بررسی ریشه های تکدی و دریافتن محل تجمع و استقرار متکدیان ، اغلب به این سازمان های مافیایی می رسیم. افراد حاشیه نشینی که به دلیل فقر و نیاز، تبدیل به آلتی در دست سودجویان می شوند.

حضور وسیع کودکان در سنین بسیار پایین و در شرایط بد آب و هوایی و با نامناسب ترین وضعیت ظاهری ، آن هم کودکانی که ضعف و ناتوانی جسمی هم بر آنها غالب شده و اغلب به هر طریق ممکن می کوشند پولی به دست بیاورند.

از راز این نظام مخوف ، پرده برمی دارد. اصرار و پافشاری آنها، شاید یکی از همان روشهای نوینی است که کارفرمایان براساس روان شناسی اجتماع ، آن را ابداع کرده اند. عزیززاده می گوید: آنها می دانند اصرار و التماس در نهایت اثر خود را می گذارد.

وقتی کودکی به شما التماس می کند و گاه اشک هم می ریزد، چیزی در عمق وجودتان تحریک می شود و گاه حتی فقط برای خلاصی از این فشار، چیزی به او می دهید تا رهایتان کند.

این کودکان مسیری طولانی را به دنبال شما می دوند، دامنتان را می گیرند و اشک می ریزند و حتی اگر نخواهید، وادارتان می کنند به خاطر نجات آنها از کارفرمای خشن و زورگو، چیزی به آنها بدهید و از لحاظ عاطفی هم خود را توجیه کنید.

فروشندگانی که گدایی می کنند

نه فقط به این شیوه های آشکار، بلکه در پوشش مشاغل کاذب نیز متکدیان سازماندهی می شوند. متکدیانی که اجناس بنجل و بی ارزش می فروشند و افراد را وا می دارند برای توجیه عملشان از آن اجناس چیزی بردارند، آدامس فروشهایی که شکلات و آدامس های غیراستاندارد و تقلبی در بساط دارند و آنها که با یک دستمال کثیف (و البته گاهی با دستمال تمیز و یک قوطی شیشه پاک کن!) به زور شیشه ماشین ها را پاک می کنند، از این دسته اند.

آن دسته که خانوادگی راه می افتند و چیزی از هنر بدوی شان مایه می گذارند و آهنگی می نوازند و به شکل رمانتیک بازو به بازوی همسرشان قدم می زنند، نیز همان گداهای قدیمی خودمانند که حالا بزک شده اند.

بعضی با نیت صدقه و به قصد خیر، در واقع تن پروری و فساد این قشر را تقویت می کنند.

گداهای شیک و پیک!

کاش داستان نوآوری های متکدیان به همین جا ختم می شد. این روزها به جای جوان معصومی که می گوید از شهرستان برای کار به تهران آمده و حالا پول بلیت برگشت ندارد و به جای پدر و پسری که با پرونده پزشکی در دست ، شما را گوشه ای گیر می اندازند و داستان بیماری لاعلاج کودک و نیاز شدیدشان به پول را تعریف می کنند، راههای مدرن تری هم برای گدایی وجود دارد.

هر جا که باشید. ممکن است گیر یکی از این گداهای تحصیلکرده بیفتید. آقای مسن شیک پوشی ، روی پله خانه ای نشسته و داستان ورشکستگی و سرشکستگی اش را با نثری شیوا روی کاغذ برایتان نوشته است.

او مرد بازنشسته آبرومندی است که چشمهایش را با دستمال بزرگی پوشانده تا شما شرمندگی اش را نبینید. مادر میانسال و زن جوانی را هم می توان دید که با سر و وضعی آبرومند شما را به کنجی می کشانند و می گویند کیفشان را جا گذاشته اند.

اصلا چرا کیفشان را جا بگذارند؟ همین که شما آنها را با این سر و لباس ببینید که در میان ماشین ها راه می روند و حتی نیازشان را به زبان نمی آورند، حتما شیشه را پایین می کشید و اسکناس درشتی به آنها می دهید!

از این جالب تر هم وجود دارد. خانمهای آنچنانی و شیک پوش ، سوار ماشینی مدل بالا، که با اشاره صدایتان می کنند و از شما پول بنزین می خواهند. یا آنها که از خودشان هم مایه می گذارند و سرمایه گذاری می کنند.

برگه و قبض و عکس و رسید چاپ می کنند و احساسات مذهبی و انسانی تان را به غلیان درمی آورند. این عکس امام علی ع است... این برای کمک به یتیمان... گاهی سکه ای حلبی را به هزار تومان می فروشند تا حاجت بگیرید.

پول زور با استفاده ار حیای مردم

دو تا خانم یک روز وسط میدان ونک جلویم را گرفتند و گفتند می خواهند برای امامزاده صالح نذری بپزند. می گفتند می خواهند همه مردم را در ثوابش شریک کنند. به نظرم مشکوک می رسیدند، اما توی رودربایستی ، 200تومان دادم.

آن خانم عصبانی شد و گفت بقیه چند هزار تومان کمک کرده اند. عزیززاده می گوید: عموم افراد جامعه حجب و حیای خاصی دارند و شاید حتی با این که می دانند کارشان درست نیست ، شرم می کنند و به آنها پول می دهند.

این در واقع همان پول زور است که با استفاده از حیای عمومی مردم و با شناخت روحیات و ویژگی های روانی آنها، اخذ می شود.

شیوه گدایی، هر روز جدید تر دیروز

روزنامه جام جم در این خصوص نوشت: كنار جایگاه پمپ بنزین ایستاده اید و مشغول بنزین زدن هستید كه ناگهان موتور سواری كه تا همین چند دقیقه‌ای پیش، از گوشه‌ای شما را زیر نظر گرفته بود، جلو می‌آید و در حالی كه لبخندی بر لب دارد رو به شما می‌گوید: دو لیتر بنزین به من می‌دهی؟

در حالی‌كه از این درخواست متعجب شده اید به علامت منفی سری تكان می‌دهید و او همچنان كه زیر لب چیزی می‌گوید از شما دور می‌شود و چند قدم آن طرف‌تر جلوی راننده دیگری را می‌گیرد و درخواستش را دوباره تكرار می‌كند.

خیلی از رانندگانی كه مشتریان دائمی این پمپ بنزین هستند، حالا دیگر مدت‌هاست این مرد را می‌شناسند، او كه از اولین ساعات صبح تا غروب آفتاب با دبه كوچك سفید رنگی در دست در گوشه‌ای از پمپ بنزین می‌ایستد و از دیگران یكی دو لیتر بنزین رایگان می‌خواهد.

هرچند دست او برای خیلی‌ها رو شده اما اگر با همین شیوه موفق شود روزی چند لیتری بنزین از كسانی كه شگرد كارش را نمی‌دانند، بگیرد باز هم نانش حسابی توی روغن است.

نوآوری، لازمه تكدیگری

رایج‌ترین تصویری كه از یك گدا به ذهنمان می‌رسد چیست ؟

مرد یا زنی با لباس‌های كهنه و پاره و سرو ظاهری كه بوی نامطبوعی می‌دهدو انگار هفته‌هاست رنگ آب و صابون به خود ندیده است و در این حالت دست‌های سیاه و كثیفش را به سوی عابران دراز می‌كند؟ یا كودكی با موهای ژولیده و سر و صورتی سیاه كه لباس‌هایی بزرگ‌تر از اندازه‌اش بر تن كرده؟

خیر ! این صحنه‌ها دیگر مدت‌هاست از مد افتاده است. امروز گدایان شهر ما دیگر با شیوه‌های ابتدایی و قدیمی تكدیگری نمی‌كنند. در عصر علم و فناوری همه چیز در حال تغییر است، پس تكدیگری با شیوه‌های قدیمی نیز دیگر جواب نمی‌دهد. امروزه دیگر گدایان شهر ما مسافران شیك‌پوش یك سفر خیالی هستند كه بنا به هزار و یك دلیل در راه مانده اند و می‌خواهند با كمك شما به مقصد برسند. آنها دیگر ظاهر رقتبار و سر و وضع كثیف و آشفته‌ای ندارند كه برای گرفتن سكه‌ای بی‌ارزش التماس كنند، بلكه موقر و بی‌صدا گوشه‌ای می‌ایستند و بدون این‌كه با كلمات ترحم‌انگیز حس انسان دوستی شما را قلقلك دهند، فقط با نگاه، شما را به كمك دعوت می‌كنند.

اگر دست به جیب شوید و اسكناسی بدهید به جای دعاهای رنگارنگ، بسیار رسمی از شما تشكر می‌كنند.

آری گداهای شهر ما و بخصوص متكدیان مناطق شمالی شهر این گونه هستند. برای آنها نوشتن روی كاغذ و گلایه از بیماری صعب‌العلاج یا گریم صورت و فلج نشان دادن اعضای بدن كاری بی‌فایده و شاید وقت تلف كنی است كه به اعتقادشان این شیوه‌ها دیگر در شرایط امروز جامعه ما جواب نمی‌دهد.

دیگر مدت‌هاست شهروندان به كسی كه یك نسخه پاره و كثیف به دست می‌گیرد و به بهانه فقیر بودن به هزار ترفند سعی می‌كند دل رهگذران را به رحم بیاورد چندان اهمیتی نمی‌دهد، حتی صلواتی بودن قرآن یا ادعیه‌ای كوچك هیچ كس را به اشتباه نمی‌اندازد.

امروزه دیگر لباس‌های كهنه و پاره تن كودك كثیفی كه انگار روزهاست رنگ حمام به خود ندیده و با اصرار از شهروندان می‌خواهد از او آدامس یا فال حافظی بخرند هم دل كمتر شهروندی را به رحم می‌آورد چه برسد به اسفند دود كردن و تمیز كردن شیشه ماشین‌های مدل بالا!

درآمدهای میلیونی

بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان درآمد امروزه تكدیگری به هیچ‌وجه با درآمد سال‌ها پیش متكدیان قابل قیاس نیست و شاید به همین دلیل است كه با وجود اقدامات دست و پا شكسته سازمان‌های متولی ساماندهی متكدیان، روز به روز تعداد آنها افزوده می‌شود. تكدیگری سالیان پیش با درآمدی كه به زحمت روزانه به چند صد تومان می‌رسید كجا و درآمد روزانه 50 هزارتومان و ماهانه یك و نیم میلیون تومانی متكدیان امروزی كجا!

اخبار جالبی كه هر از گاهی به نقل از مسوولان مراكز نگهداری موقت متكدیان به گوش می‌رسد، به نوعی مهر تاییدی بر این واقعیت است، هنگامی كه می‌شنویم در میان متكدیان جمع‌آوری شده مردی 30 ساله كه بشدت بوی تعفن می‌داده و از درآوردن لباس‌هایش امتناع می‌كرده است وقتی با اصرار لباس‌هایش را عوض می‌كنند با ناباوری متوجه می‌شوند این مرد 7 میلیون تومان پول نقد همراه داشته است!

گدایان پیامكی

به نظر می‌رسد با رشد و توسعه شهرنشینی آسیب‌های اجتماعی در شهرها نیز پیچیده‌تر می‌شوند.

دیگر دوره‌ای كه گدایان با دست و پای ناقص در گوشه معابر یا پشت چراغ قرمز چهارراه‌ها نهایت تلاش خود را برای برانگیختن حس ترحم شهروندان به كار می‌گرفتند، گذشته است. این روزها تكدیگری بویژه در شهرهای بزرگ از جمله در پایتخت هر روز پیچیده‌تر و شیوه فعالیت متكدیان نیز به روز‌تر و مدرن‌تر می‌شود. به طوری كه معاون خدمات اجتماعی سازمان رفاه و خدمات اجتماعی شهر تهران از وجود مافیای تكدیگری در پایتخت خبر داده و می‌گوید: تعداد زیادی از متكدیان ساعت كار، محل و موقعیت از پیش تعیین شده برای تكدیگری دارند و در ساعت معینی توسط خودروهای سواری جمع‌آوری می‌شوند.

صرفا جمع‌آوری این افراد از خیابان‌ها و معابر شهری و نگهداری موقت آنها در مراكز ویژه نمی‌تواند مشكلی از معضل متكدیان برطرف كند

به گفته سیدصادق اوالی، زمانی كه خودروهای ویژه جمع‌آوری متكدیان در معابر شهر تردد می‌كنند، متكدیان با استفاده از پیامك یكدیگر را مطلع می‌كنند و در یك چشم برهم زدن خیابان عاری از متكدی می‌شود.

وی به شیوه جدید فعالیت متكدیان در قالب دستفروشی برای رد گم كردن و عدم شناسایی و جمع‌آوری آنها نیز اشاره كرده و معتقد است: تكدیگری جرم است ولی دستفروشی به دلیل خلأ قانونی مجازاتی ندارد، به همین دلیل گدایی با فروش فال، گل، تمیز كردن شیشه خودرو، بادكنك و... همراه می‌شود به نحوی كه در بسیاری از موارد متكدی شهروند را با وجود عدم نیاز مجبور به خرید كالا می‌كند.

آنها قانون هم می‌دانند

اما متكدیان شهر ما تنها بازیگران حرفه‌ای و بااستعداد نیستند، بلكه بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر امكانات لازم برایشان فراهم می‌شد آنها حقوقدان‌های قابلی هم می‌شدند!

مسوولان معتقدند متكدیان به قوانین و مقررات حقوقی آشنا بوده و از خلأ‌های قانونی آگاهی دارند و همین آگاهی آنها موجب شده كه براحتی از زیر تیغ تیز قانون خلاصی یابند.

چه کسی مسوول است؟

از لحاظ قانونی ، تکدی گری جرم است و مقابله با آن نیاز به دخالت و مشارکت عوامل قانونی و سازمان های اجتماعی و رفاهی دارد. برای مقابله با این پدیده ، یک سر ماجرا به سازمان ها و نهادهای دولتی برمی گردد و سر دیگر به بخشهای فرهنگ ساز که می توانند متحول کننده نوع نگاه اجتماع و مردم به آن باشند.

جمع آوری متکدیان و بی خانمان ها، یک کار فراسازمانی است.

شهرداری ها، نیروی انتظامی ، وزارت بهداشت ، بهزیستی و کمیته امداد در این امر دخیل اند. در حال حاضر مشکل ، جمع آوری این افراد نیست.

در مورد بی خانمان ها که منشا بیماری های واگیر و خطرناکی مثل ایدز و هپاتیت و... نیز هستند. مشکل اصلی ، نبود امکانات نگهداری است. مراکز نگهداری موقت نمی توانند آنها را خارج کنند و در نتیجه جایی برای نگهداری بقیه آنها وجود ندارد.

البته مساله متکدیان از بی خانمان ها جداست. 90درصد متکدیان باخانمان و سازمان یافته اند که از حاشیه شهرها می آیند. در این مورد، دستگیری تاثیری ندارد و عوامل پیچیده ای دخیل است که در نتیجه آنها، کار سرعت مطلوب ندارد و به نتیجه نمی رسد. در کنار نیاز به سازماندهی و برنامه ریزی نهادهای دولتی برای مقابله با این پدیده ، نقش اجتماعی شهروندان را نباید نادیده گرفت.

شهروندانی که با شناخت این پدیده و برخورد درست با آن ، شاید بتوانند مهمترین نقش را در مقابله با این پدیده ایفا کنند.

در کنار آن ، بهبود شرایط معیشتی و اقتصادی مردم ، راهی است برای مقابله با باندهای مخوف سواستفاده از زنان ، کودکان و جوانان که صید مناسبی برای خریداران مهر و عاطفه انسانی و شهروندی اند.

چرخه معیوب ساماندهی

كم‌كاری برخی سازمان‌های متولی در حوزه آسیب‌های اجتماعی موجب شده طرح‌های ساماندهی متكدیان، بی‌خانمان‌ها و كودكان كار تاكنون از توفیق چندانی برخوردار نباشد و اگرچه شهرداری تهران به عنوان یكی از 11 سازمان متولی اقداماتی را طی سال‌های اخیر برای جمع‌آوری این افراد از سطح شهر انجام داده است، اما كم‌كاری برخی سازمان‌ها از جمله بهزیستی در مرحله پذیرش، نگهداری و ساماندهی موجب شده تعداد قابل توجهی از مددجویان پس از مدت كوتاهی از جمع‌آوری دوباره در سطح شهر رها شوند.

مدیرعامل سازمان رفاه و خدمات اجتماعی شهرداری تهران در این‌باره می‌گوید: اگرچه سازمان بهزیستی استان تهران با توجه به ظرفیت‌ها و امكانات موجود نهایت همكاری را با شهرداری تهران دارد، اما واقعیت این است كه ظرفیت این مراكز در تهران اشباع شده و از آنجا كه بخش قابل توجهی از مددجویان جمع‌آوری شده از سطح پایتخت شهرستانی هستند، عدم پذیرش این افراد توسط مراكز بهزیستی استان‌ها موجب شده این افراد پس از مدت كوتاهی مجدد به چرخه بازگردند.

محمدجواد روزبهانی به این هم اشاره می‌كند كه كوتاهی برخی سازمان‌های مسوول در زمینه ساماندهی متكدیان و بی‌خانمان‌ها موجب تحمیل هزینه‌های میلیاردی به شهرداری تهران شده است، به طوری كه سال گذشته درمان مددجویان دارای بیماری‌های خاص كه مدت زیادی از رسوب آنها در مراكز اسكان موقت گذشته بود، یك میلیارد تومان هزینه به شهرداری تحمیل كرده است.

در حالی كه آمارهای موجود بیانگر بازگشت مجدد درصد قابل توجهی از متكدیان پس از مدت كوتاهی دوباره به همان شغل تكدیگری است به نظر می‌رسد صرفا جمع‌آوری این افراد از خیابان‌ها و معابر شهری و نگهداری موقت آنها در مراكز ویژه نمی‌تواند مشكلی از معضل متكدیان برطرف كند.

در كنار این امر، بهبود شرایط معیشتی و امكان ایجاد كار و حرفه برای متكدیان پس از ساماندهی و بازگشت مجدد به جامعه ضرورتی است كه نباید از سوی مسوولان و متولیان امر نادیده گرفته شود.

البته در كنار این موارد نقش اجتماعی شهروندان را نباید نادیده گرفت؛ شهروندانی كه با شناخت این پدیده و برخورد منطقی و صحیح با آن می‌توانند مهم‌ترین نقش را در مقابله با سودجویی این افراد داشته باشند.../تابناک


ویدیو مرتبط :
سیر تحول جنگلداری در اروپا

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

عکس های دیدنی از سایه شهرهای بزرگ