سیتم بانکی ایران بر اساس ربا خواری است

اخباراقتصادی -  دکتر حسن سبحانی؛
سیتم بانکی ایران بر اساس ربا خواری است!

دکتر حسن سبحانی  در گفت و گو با تابناک، با بیان اینکه برای اقتصاد 75 میلیون نفری ایران که اقتصاد بسیار بزرگی است 500 هزار میلیارد تومان نقدینگی، نقدینگی بالایی نیست، گفت: این حجم نقدینگی وقتی نگران کننده می شود که در اقتصاد کشور، سیستم بانکی به صورت ربوی فعالیت کند. . این نقدینگی از آن جهت بزرگ به نظر می رسد که در اقتصادی مبتنی بر واسطه گری و دلالی و تجارت پول تولید مشکل می کند.

استاد اقتصاد دانشگاه تهران در تشریح دلایل خود برای ربوی بودن سیستم بانکی ایران، گفت: اقتصاد ایران در رکود است و نرخ رشد اقتصادی بر طبق آمار رسمی منفی است. در عین حال اگر تراز نامه بانک های کشور را ملاحظه کنید سود در تراز نامه بانک ها بسیار بالا نشان داده می شود. چرا ناسازگاری بین سود شبکه بانکی کشور با سود در شبکه تولید کالا وجود دارد؟ مگر غیر از این است

که اگر منابعی که در بانک ها است در اختیار تولید قرار می گرفت، سیاست پولی باید فعال بودن بانک ها را در فعال بودن تولید نشان دهد؟  حالا که ناسازگاری وجود دارد و یکی فعال و پررونق است و دیگری راکد است، معنای آن این است که منابع نقدینگی توسط بخش پررونق بانکی در بخش هایی غیر از بخش تولید به کار انداخته می شود؛ جاهایی که با نرخ های 25 درصد به بالا به شبکه بانکی تزریق می شود.

این نماینده سابق ادوار مختلف مجلس با انتقاد از نگرش مسئولان اقتصادی و مالی کشور، اظهار داشت: سیاست پولی توسط کسانی باید اعمال شود که به قانون بانکداری بون ربا ایمان داشته باشند یعنی دغدغه آنها اجرای قانون بانکداری بدون ربا در شبکه بانکداری کشور باشد به نحوی که ربا از این سیستم حذف شود. بزرگترین مشکل تولید در کشور مشکل ربا خواری است.

سبحانی در ادامه خاطر نشان کرد: تولید کننده در کشور ما باید منابع را از بانکها و منابع دیگر بگیرد و بابت آن حداقل 25 درصد به اصطلاح سود بدهد- البته  من معتقدم که این بهره است-  با فضای تحریم و در فضای رکود و تورم، تولید کننده مگر چقدر سود می برد که حداقل 25 درصد بهره به کسانی بپردازد که پولشان، پول می زاید.

بدون هیچ زحمت و ریسکی در بانکها پول می گذارند و پول می گیرند. سودهایی که از معافیت مالیاتی هم برخوردار است. در همین حال تولید کننده باید با 25 درصد تجهیز منابع کند و با این همه مشکلات در تولید دست و پنجه نرم کند. 25 درصد هم مالیات بدهد.

این تحلیل‌گر ارشد اقتصادی با تاکید بر اینکه راه حل ریشه‌ای اقتصاد ایران رجوع به قوانین مصوب کشور است، گفت: اگر ربا را آنطور که قانون می گوید حذف کنیم انگیزه های افراد برای ربا خواری و سفته بازی کاهش پیدا می کند و نقدینگی ای که الان دارد مشکل ایجاد می کند برای بخش تولید که الان در عطش دریافت نقدینگی است زمینه فراهم می کند.

یعنی نقدینگی از بخش غیر مولد به بخش مولد می رود. آن موقع خواهید دید که سیاست پولی کار خود را درست انجام خواهد داد. البته این یک اشاره ای به بخشی از سیاست پولی بود و مسائل فراوانی در این زمینه وجود دارد.

سبحانی در ادامه با بیان اینکه سیاست پولی بانک مرکزی جمهوری اسلامی باید دغدغه اجرای کلان قانون بانکداری بدون ربا داشته باشد، تاکید کرد:  نمی شود که در عقود بانکی بصورت خُرد عقودی را شرعی کنیم اما برآیند عقود و شرایط حاکم بر نظام بانکی کشور استثماری باشد و افراد احساس کنند می توانند

با سپردن پول به بانک ها به صورت روزشمار سود دریافت کنند. اگر کسب و کار ساده ای دارند و به خاطر مشکلات اقتصادی با دردسر مواجه هستند سرمایه خود را تبدیل به پول کنند و در بانک بگذارند و سود مطمئن دریافت کنند.

نظام بانکی باید بین عقود خرد و برایند کارکرد بانک ها از طریق یک نظام صحیح پولی رابطه برقرار کند. نمی شود گفت که اسلام در خرد کار می کند اما وقتی برآیند خرد را می گیریم در کلان نمی تواند دیده شود. باید به بانکداری اسلامی بپردازیم و به آن ایمان داشته باشیم. ممکن است کسانی به لفظ این را بگویند، اما در عمل کار خود را می کنند.

وی ضمن تشریح چگونگی محاسبه منفعت در نظام بانکداری اسلامی، به تقیدهای دینی و مذهبی ایرانیان اشاره کرد و افزود: بسیاری از مردم متدین ایران از ورود به معاملات شبهه ناک پرهیز می‌کنند . ما به جامعه نگفته ایم که دریافت و پرداخت سود به شیوه کنونی در سیستم بانکی حرام است. مگر در حال حاضر و در حضور همین بانکهای موجود افرادی را نداریم که پولشان را در صندوق های سرمایه گذاری می گذارند.

بانکداری اسلامی یک بازار سرمایه است نه یک بازار پول. الان بازار پول است، چون قانون اجرا نمی شود. نظام مالی اسلامی همان بازار سهام و سرمایه گذاری است. مقایسه نرخ بهره با تورم برای کشورهایی است که ربوی عمل می کنند. این رابطه در سیستم دینی غلط است. نظام مالی دینی سود را درون زای خود می کند.

سبحانی با تاکید بر اینکه سیستم بانکی به وظایف قانونی خود عمل نکرده است، گفت: سیستم بانکی گویی در ایران نیست و همانند سیستمی کار می کند که گویی در کشور دیگری است. مردم را نیز همین طور عادت داده اند و دچار این بلیه ها شده ایم وگرنه معنی ندارد که نقدینگی مشکل ایجاد کند. مردم هم در صف نمی ایستند. مردم زمانی در صف وام می ایستند که می دانند با نرخ کمی وام می گیرند و بعد کار دیگری با آن می کنند.

در سیستم بانکداری اسلامی اصلا وامی وجود ندارد. مردمی که در صف وام می ایستند باید کارخانه درست کنند و تولید کنند و اینطور نیست که پول وام را هر طور خواستند هزینه کنند. در نظام مالی اسلامی بدهی درست نمی شود. اینکه برخی از روسای بانک مرکزی در گذشته اعلام می کردند 70 هزار میلیارد تومان بدهکار به نظام بانکی وجود  دارد این حرف بزرگترین سند بود که نظام بانکی وظیفه خود را انجام نداده است. در سیستم نظام بانکداری اسلامی وام وجود ندارد بلکه مشارکت وجود دارد.
 اخبار اقتصادی - تابناک

مدیرعامل بانك ملی: ربا در بانك‌های ایران مصداق ندارد

محمودرضا خاوری كه عنوان مدیرعاملی بزرگترین بانك جهان اسلام را یدك می‌كشد، در واكنش به شبهات متعددی كه حتی برخی مراجع تقلید درباره شبهه ربا در معاملات بانكی ایران عنوان می‌كنند، با قاطعیت می گوید، "ربا در بانك‌های ایران مصداق ندارد. "

قانون بانكداری بدون ربا در شهریورماه 1362 به تصویب مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان رسید و اجرای قانون عملیات بانكداری بدون ربا از ابتدای سال1363 به همه بانك‌ها ابلاغ شد.

شبهه ربوی بودن نرخ سودهای بالا، در شرایطی كه بازدهی اقتصاد كشور به قدر سود بانكی نیست و جریمه دیر كرد كه مورد انتقاد برخی مراجع تقلید قرار گرفته و نیز بالا بودن نرخ خدمات(تسهیلات) بانكی با وجود بانكهاب متعدد خصوصی از جمله پرسشهایی بود كه از محمودرضا خاوری مدیرعامل كنونی بانك ملی ایران و مدیرعامل قبلی بانك سپه كه مدرس درس حقوق بانكی و مولف كتابی به این نام است، پرسیده و پاسخهای وی آورده شده است.

با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها نرخ سود بانكی چگونه تعیین می‌شود؟

هدفمند كردن را فقط از آقای فرزین بپرسید.

نرخ سود بانكی را می‌گویم، بالاخره چه اتفاقی می‌افتد، آیا قرار است نرخ سود بانكی تعیین شود؟

نه باید منتظر مصوبه شورای پول و اعتبار باشیم.

آیا تا كنون بحث خاصی نشده است؟

بحث خاصی نشده است، ولی به هر حال آن چه مسلم است، با توجه به كلیه عوامل مؤثر در توسعه اقتصادی كشور و تعیین منابع مالی برای واحدهای اقتصادی، اتخاذ تصمیم خواهد شد.

چه زمانی نظر شورای پول و اعتبار اعلام می‌شود؟

ان‌شاالله بستگی به تصمیم شورای پول و اعتبار دارد، امیدواریم هرچه زودتر (نرخ سود) را ابلاغ كنند كه برنامه‌های سال آتی را بتوانیم بر مبنای بسته سیاستی نظارتی سال آینده برنامه را ببندیم.

طراحی كه نمایندگان مجلس مصوب كردند كه رئیس كل بانك مركزی با رأی نمایندگان انتخاب شود، به نظر شما چگونه است؟

بهتر این است كه بگذاریم، تكلیف قانون روشن شود.

نظر كارشناسی شما چیست؟

الان چون از مرحله كارشناسی گذشته، مجلس هم نظرش را داده، باید منتظر تصویب قانون باشیم.

مردم می‌گویند، این همه بانك خصوصی درست شد، فلسفه بانك خصوصی یعنی این كه قیمت خدمات (تسهیلات) پایین بیایید، آیا این محقق شد؟

فلسفه حضور بانكهای خصوصی، تنوع در خدمت‌رسانی و ارائه خدمات پولی و بانكی است، در یك قسمت‌هایی بانكهای خصوصی خیلی خوب موفق بودند، تعیین نرخ سود هم بستگی دارد به بازار و عوامل متعددی كه در آن مؤثر هستند. قطعاً بانكهای خصوصی هم از مصوبات شورای پول و اعتبار تبعیت می‌كنند.

آیا بانكهای خصوصی در كاهش قیمت خدمات (تسهیلات) مؤثر بوده‌اند؟

شما فقط بحث كاهش قیمت را نبینید، بحث كل نظام بانكی را باید دید و با هم سنجید، عرض كردم كه بانكهای خصوصی هم از همین مصوبات شورای پول و اعتبار تبعیت می‌كنند.

در تبلیغات بانك ملی اعلام می‌شود كه بزرگترین بانك جهان اسلام، این ادعا به چه اعتباری طرح می‌شود؟ آیا از بانك توسعه اسلامی هم بزرگتر است؟

از لحاظ داراییها می‌گوییم.

دارایی بانك ملی چقدر است؟

داراییهای بانك ملی بالای 650 هزار میلیارد تومان است كه الان بزرگترین بانك جهان اسلام برشمرده می‌شود.

یعنی بانك ملی از بانك توسعه اسلامی هم بزرگتر است؟

از همه بانكهای جهان اسلام بالاتر است.

وقتی گفته می‌شود بانك جهان اسلام، انتظار این است كه نرخ سود پایین باشد. مقررات عقود اسلامی در آن رعایت شود؟

هر بانك متناسب ظرفیت‌های اقتصادی كشور خودش عمل می‌كند. در مجموع ارزیابی‌هایی هم صورت می‌گیرد كه براساس آن ارزیابی‌ها،‌ بانك ملی ایران از نظر دارائیها بزرگترین بانك جهان اسلام است.

از نظر مؤلفه‌های اسلامی، سود واقعی در عقود اسلامی چه؟

ما تنها كشوری هستیم كه براساس عقود اسلامی كار می‌كند.

اجرای عقود اسلامی صوری یا واقعی؟

نه واقعی است، اگر شما پرتفوی و تركیب تسهیلات بانك ملی ایران را ببینید، بر همان اساس و مصداق كار شده است و از عقود اسلامی تبعیت كرده و عملیاتش را انجام می‌دهد.

الان قرض‌الحسنه چند درصد از تسهیلات بانك ملی را تشكیل می‌دهد؟

در مورد قرض‌الحسنه هم باید بگویم، براساس منابع قرض‌الحسنه این بانك كه 2200 میلیارد تومان است، كماكان در خدمت قرض‌الحسنه قرار دارد.

چقدر از این منابع قرض‌الحسنه بانك ملی به شكل قرض‌الحسنه پرداخت می‌شود؟

همه 2200 میلیارد تومان منابع قرض‌الحسنه بانك ملی ایران در خدمت قرض‌الحسنه قرار دارد.

ربا مصداق ندارد

پس این كه می‌گویند فاكتورهای صوری در بانك‌ها رایج است و مراجع تقلید این همه از بانكها انتقاد می‌كنند و ربا بودن جرایم دیركرد برای چیست؟

من به عنوان مدیرعامل بانك ملی ایران می‌گویم كه (در این بانك) ربا مصداق ندارد، براساس قواعد و قراردادهایی كه مبتنی بر اصول اسلامی است، كار بانك انجام می‌شود. از قانون عملیات بانكی بدون ربا كاملاً تبعیت می شود. عملیات همكاران ما هم براساس همین مصداق است. حال اگر مورد نادری هم وجود داشته باشد كه ما به آن مورد نادر هم رسیدگی می‌كنیم. النادر كالمعدوم.

ولی می‌گویند قراردادهای صوری خیلی شایع است، بحث نادر بودن نیست؟

نه این گونه نیست بحث شیوع (تخلف از قانون بانكداری بدون ربا) اصلاً نیست.

آیا عقود اسلامی روی كاغذ اجرا می‌شود، یا در عمل؟

در عمل اجرا می شود، مجموع عملیات بانكی یا فروش اقساطی یا مشاركت‌ها است، در فروش اقساطی هم كالایی وجود دارد، براساس یك قیمت عادله فروخته می‌شود، تقسیط می‌شود. قیمت نسیه و نقد هم با هم تفاوت دارد، بنابراین در آنجا مشكلی وجود ندارد،‌ در عقود مشاركت هم براساس تراضی طرفین (رضایت دو طرف)، شركت تصفیه می‌شود، مشكلی وجود ندارد، شما می‌خواهید كل(مسایل) بانكداری اسلامی را الان حل كنید.

شبهه وجود دارد؟

هیچ شبهه‌ای وجود ندارد.

شما به عنوان بانك یا سرمایه‌گذار در عقود مشاركتی، چقدر مشاركت واقعی دارید؟

تمام مشاركت‌های بانك، مشاركت واقعی است، ولی در بحث تصفیه مشاركت براساس تراضی (رضایت دو طرف) طرفین به گونه‌ای می‌شود كه بانك به نفع مشتری گاهی صرف‌نظر و اغماض می‌كند، به نظر من روشن است جمهوری اسلامی در بین كشورهای اسلامی به بهترین وجهی عمل می‌كند...../تحلیل:عصرایران