زمان و مکان تشییع پیکر «احمد منزوی»

خبرگزاری ایسنا: پیکر مرحوم «احمد منزوی» پژوهشگر ادبیات که شامگاه 20 آذرماه در سن 90سالگی در خانه‌اش درگذشت، از مقابل مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی تشییع می‌شود.

علی دهباشی در این‌باره توضیح داد: مراسم تشییع این پژوهشگر روز سه شنبه 24 آذر ماه ساعت 8:30 صبح از محل مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی تشییع و در قطعه نام آوران بهشت زهرا (س) به خاک سپرده می‌شود.

او درباره‌ی مرحوم منزوی نیز گفت: بدون اغراق او با عشق به کتاب درگذشت. 14 سال از عمر خود را در پاکستان صرف فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی کرد که در آستانه نابودی بودند و با عشقی که به کتاب و فرهنگ ایران داشت، تمام زندگی خود را صرف این کار کرد.

وی افزود: منزوی در چند سال اخیر روز‌به‌روز ناتوان‌تر می‌شد، به‌طوری که اواخر با صندلی چرخ‌دار رفت‌وآمد می‌کرد و علت اصلی فوت او نیز کهولت سن بود.

اصغر دادبه - استاد ادبیات و عضو دایره‌المعارف اسلامی - نیز درباره‌ی این محقق به خبرنگار ایسنا گفت: همواره گفته‌ام که محقق واقعی کسی است که به موضوع تحقیق به‌مثابه معشوق نگاه کند و اگر چنین نباشد کاسب‌کاری بیش نیست.

وی افزود: معدودند کسانی که عمر خود را عاشقانه صرف تحقیق می‌کنند، بی‌تردید احمد منزوی و برادر مرحومش علینقلی منزوی نیز از مردان واقعی بودند و چنین نگاهی داشتند.

دادبه درباره فعالیت‌های مرحوم منزوی و تأثیر او در حوزه پژوهش ادبی، اظهار کرد: او سال‌های زیادی در اسلام‌آباد پاکستان در یک کتابخانه چند متری زندگی و کار کرد و هر کسی او را می‌دید بی‌تردید می‌فهمید که عاشقانه فعالیت می‌کند. در مرکز دایره‌المعارف اسلامی هم تا روزی که بود، صادقانه فعالیت کرد و تا توان داشت کوشید و کاری کرد که برای تمام محققان آینده راهگشاست. امیدوارم جوان‌ها نیز از او درس بگیرند و قدم در راهی که او نهاد و چنان که او نهاد بگذارند.

نصرالله پورجوادی - استاد دانشگاه و پژوهشگر - نیز درباره احمد منزوی گفت: او از معدود کسانی بود که ما را با ذخائر عظیمی که از تمدن اسلامی به‌جا مانده بود آشنا کرد. مرحوم پدر و برادر او چنین نقشی داشتند، ولی از ویژگی‌های کار او این بود که روی آثار فارسی تأکید داشت و ما از طریق فعالیت او فهمیدیم چه گنجینه‌ای از آثار فارسی وجود داشته است. خدمتی که او به زبان فارسی کرد کاری بسیار ارزشمند است و تا کنون کسی در این قد‌وقواره‌ها کار نکرده است.

به گزارش ایسنا، احمد منزوی متولد سال 1304 در سامرا به دنیا آمد. پدرش حاج شیخ آقابزرگ تهرانی، نگارنده دایره‌المعارف بزرگ کتابشناسی «الذریعه الی تصانیف الشیعه» و «طبقات اعلام الشیعه» بود. منزوی تا حدود 12 سالگی در سامرای عراق زندگی کرد و بعد همراه خانواده به نجف رفت و در آن شهر ساکن شد. این کتاب‌شناس، کلاس ششم ابتدایی را در مدرسه علوی ایرانیان در شهر نجف گذراند و ضمن تحصیل در مغازه دوزندگی به شاگردی پرداخت. وی ادبیات فارسی را، نزد عمویش حاج محمدابراهیم بهشتی‌پور و جامع المقدمات را نزد شاگردان پدرش آموخت و در سال 1322 برای ادامه تحصیل به تهران آمد و در مدرسه سپهسالار، مشغول تحصیل شد.

منزوی کلاس دوازدهم ادبی را همراه داوطلبان در مدرسه دارالفنون تهران گذراند و در خرداد 1327، در رشته معقول از دانشکده معقول و منقول (دانشکده الهیات) با درجه کارشناسی فارغ‌التحصیل شد و به کار دبیری در شهرستان انزلی پرداخت. در مدت اقامت در بندر انزلی به اتهام فعالیت سیاسی بازداشت شد و به زندان افتاد. پس از آزادی از زندان، به تهران آمد و در دبیرستان پانزدهم بهمن مشغول دفتریاری شد و پس از 15 سال خدمت، بازنشسته شد.

منزوی برای فراهم کردن فهرست مشترک از همه نسخه‌های فارسی، در سال 1356 به شبه قاره هند سفر کرد. آن گاه از سوی دولت پاکستان، در مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان به کار تحقیق در نسخه‌های خطی فارسی گمارده شد و نزدیک به 16 سال در پاکستان ماند. وی اواخر سال 1369 به علت بیماری به تهران بازگشت.

حاصل کار منزوی در پاکستان، نگارش و چاپ چهار مجلد فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه گنج‌بخش بود که تنها نسخه‌های فارسی را دربرمی‌گرفت. از دیگر کارهای او در این دوره، می‌توان از نگارش و چاپ سعدی بر مبنای نسخه‌های خطی پاکستان به‌مناسبت هشتصدمین سالگرد تولد سعدی، نگارش و چاپ 14 مجلد فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان و پایه‌گذاری نگارش فهرستواره کتاب‌های فارسی نام برد.

منزوی پس از بازگشت به ایران، در مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، طرح فهرستواره کتاب‌های فارسی را به مرحله اجرا درآورد.

به گزارش ایسنا، مرحوم احمد منزوی محقق و پژوهشگر ادبی و عضو دایره‌المعارف بزرگ اسلامی ساعت 10:30 روز 20 آذرماه 1394 به علت کهولت سن در خانه‌اش دار فانی را وداع گفت.

برخی از آثار او به این شرح است:

تصحیح مصطفی المقال فی مصنفی علم الرجال، نوشته شیخ آقا بزرگ تهرانی

همکاری در نگارش و چاپ شش مجلد فهرست کتابخانه مجلس شورای ملی

ویرایش و چاپ هشت مجلد «الذریعه الی تصانیف الشیعه»

تنظیم و تحشیه دو مجلد ادبیات فارسی بر مبنا تألیف استور

فهرست نسخه‌های خطی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی

فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی علوم قرآنی در پاکستان

نگارش 13 مجلد «فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان»

نگارش «فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان»

نگارش چهار مجلد «فهرستواره کتاب‌های فارسی»

فهرست نسخه‌های خطی فارسی کتابخانه عمومی و آرشیو پتیاله

فهرست نسخه‌های خطی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، مجلد یکم

فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی علوم قرآنی در ایران، انتشارات پیام آزادی، تهران

فهرست نسخه‌های خطی مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، 1379، مجلد دوم و سوم

فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی علوم قرآنی در پاکستان، انتشارات پیام آزادی