اخبار
2 دقیقه پیش | عکس: استهلال ماه مبارک رمضانهمزمان با آغاز ماه مبارک رمضان جمعی از کارشناسان حوزه نجوم همراه با نماینده دفتر استهلال مقام معظم رهبری عصر دوشنبه هفدهم خرداد برای رصد هلال شب اول ماه مبارک رمضان بوسیله ... |
2 دقیقه پیش | تا 20 سال آینده 16 میلیون بیکار داریموزیر کشور گفت: در نظام اداری فعلی که میتواند در ۱۰ روز کاری را انجام دهد، در ۱۰۰ روز انجام میشود و روند طولانی دارد که باید این روند اصلاح شود. خبرگزاری تسنیم: عبدالرضا ... |
ركورد منظومه شمسی شكسته شد
محققان موفق به كشف یك منظومه ستارهای شدهاند كه با شكست ركورد منظومه شمسی، از 9 سیاره برخوردار است.
طبق آخرین یافتهها كه در مجله Astronomy and Astrophysics منتشر شده، تعداد دقیق سیارات موجود در مدار ستاره HD 10180 تاكنون 9 عدد بوده و بررسیها همچنان در اطراف آن ادامه دارد.
محققان با استفاده از دادههای تلسكوپی در شیلی از سالها پیش به بررسی این ستاره كه در فاصله 130 سال نوری از زمین قرار داشته، پرداختهاند كه به دلیل فاصله نزدیكتر آن از درخشش بیشتری برخوردار است.
HD 10180 در صورت فلكی «آبمار» قرار داشته و پیش از این تصور میشد كه تنها هفت سیاره در اطراف آن وجود دارد. اما تحقیقات اخیر از وجود دو سیاره دیگر در مدار آن خبر داده است.
اندازه این سیارات بسیار متفاوت بوده و یكی از آنها 65 برابر جرم زمین بوده و یكی از آنها تنها 1.4 برابر سنگینتر از زمین است. این موضوع آن را به كوچكترین سیاره خارج از منظومه شمسی كشف شده تاكنون تبدیل كرده است.
وزن دو سیاره تازه كشف شده در حدود 1.9 و 5.1 برابر زمین بوده كه آنها را در گروه ابرزمینها قرار میدهد. این سیارات در مدارهای داغ قرار داشته و طول مدار آنها زیر 10 روز برای سیاره كوچكتر و 68 روز برای سیاره بزرگتر است.
یكی از آنها با جرم 1.3 برابر زمین تنها سه میلیون كیلومتر با آن فاصله داشته كه بسیار نزدیكتر از سیاره عطارد با خورشید محسوب میشود.
طبق این پژوهش، ستاره مورد نظر بسیار آرام بوده و امكان ارتباط فعالیت دو سیاره جدید با پدیده ستارهای وجود ندارد.
همچنین دوره مداری این سیارات با هیچكدام از دورههای زمانی حركت اجسام در منظومه شمسی مصادف نبوده، از این رو این دو جسم مسلما ریشه سیارهای دارند.
به گفته محققان، منظومههای ستارهای دیگر در جهان معمولا از چهار سیاره یا كمتر برخوردارند.
ویدیو مرتبط :
کشف منظومه ای جدید در همسایگی منظومه شمسی
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
تعداد قمر های منظومه شمسی
قمر:
جرم آسمانی است كه به دور جسم بسیار بزرگی میگردد. سیارات منظومهی شمسی قمرهای طبیعی خورشید هستند و ماهها اقمار طبیعی سیارات هستند. قمرهای مصنوعی هم برای تحقیق، رصد و ارتباطات، تولید و به مدار زمین یا یك سیاره و یا یك قمر طبیعی پرتاب میشود.
در اینجا به بررسی قمرهای سیارات منظومهی شمسی میپردازیم.
در اطراف سیارات خاكی(زمین گون) تنها 3 قمر در گردش است. اما در مقابل در اطراف سیارات مشتریگون بیش از 50 قمر میچرخند. علاوه بر 50 قمر دارای حلقه نیز هستند. حال چون عطارد و زهره قمر ندارند به سراغ زمین خودمان میرویم.
ماه:
اطلاعات اساسی :
خروج از مركز مدار: 55/0
دورة تناوب گردش به دور زمین:
نجومی 32/27 روز
هلالی 53/29 روز
سرعت مداری : یك كیلومتر بر ثانیه
فاصله از زمین:
حداقل 360000 كیلومتر
حداكثر 400000 كیلومتر
قطر زاویهای: متوسط 31 دقیقه و 2/5 ثانیه
قطر 3460 كیلومتر
جرم: یك هشتاد و یكمِ جرم زمین
چگالی: 61/0 چگالی زمین
سرعت گریز: 38/2 كیلومتر بر ثانیه
دورة تناوب حركت وضعی به دور محور: 31/27 روز
زاویة میل استوا با صفحه مدار: 5/1 درجه
دما:
حداقل 140ــ درجه سانتیگراد
حدااكثر 150 درجه سانتیگراد
نسبت بازتاب: 07/0
مقدمه :
زمین یك قمر دارد و این قمر در حالی كه زمین خود به دور خورشید میگردد. بر گرد زمین حركت میكند. اگرچه حجم ماه فقط02/0 حجم زمین و جرم آن یك هشتاد و یكم جرم زمین است. تأثیرش بر زمین، شایستة اعتنای بیشتری است. خیز و افت تناوبی اقیانوسها(جذر و مد) نمونهای از اثرهای ماه بر زمین است.
نزدیكی زیاد ماه به زمین، مطالعة آن را از نخستین روزهای پیدایش نجوم، امكان پذیر ساخته است.فاصله متوسط آن فقط 60 برابر شعاع زمین است.
البته اطلاعاتی به كمك تلسكوپ بدست آمده است، ولی بخش زیادی از آنچه میدانیم از مشاهده با چشم برهنه حاصل شده است. در واقع بسیاری از این اطلاعات، دانش همگانی شده است. از جمله اینكه ماه هر ماهه دور كاملی از حالتهای مختلف از ماه نو تا هلال و تربیع و غیره را در مینوردد. و نیز اینكه ما تقریبا همان مسیری را میپیماید كه خورشید طی میكند.
همه میدانند كه ماه هرروز بطور متوسط 51 دقیقه دیرتر از روز قبل طلوع میكند و نیز اینكه همواره یك روی ماه بسوی زمین است و روی دیگر آن همیشه پوشیده است.
ماه در مدار خود:
ماه در مدار بیضی شكل، كه زمین در یكی از كانونهای آن است، به دور زمین میگردد. نقطهای براین مدار كه از همة نقاط دیگر به زمین نزدیكتر است حضیض زمینی نامیده میشود. فاصله ماه از زمین در حضیض زمینی آن 360000 كیلومتر است. نقطهای بر این بیضی كه از همة نقاط دیگر آن زمین دورتر است اوج زمینی نام دارد و فاصلهی آن از زمین 400000 كیلومتر است. صفحة مدار ماه بسیار نزدیك به صفحهی دایرهالبروج، یعنی مسیر ظاهری خورشید بر كرهی آسمان است و با آن زاویة 5 درجه میسازد. دو نقطهای كه در آن مسیر ماه صفحهی دایرهالبروج را قطع میكند، نقاط گره یا عقدتین نامیده میشود. این نقاط در فضا ثابت نیستند بلكه در جهت حركت عقربههای ساعت در امتداد دایرهالبروج حركت میكنند و هر دور كامل این حركت نوزده سال طول میكشد.
چنین بنظر میرسد كه ماه مسیر خود را بسیار سریعتر از خورشید میپیماید: یك سال تمام طول میكشد تا خورشید دور كامل را طی كند ولی ماه یك ماهه چنین میكند. در نیمی از این مدت ماه بالای دایرهالبروج است و در نیم دیگر زیر آن.
این حركت ظاهراً تندتر موجب میشود كه ماه هرروز كمی، در حدود 51 دقیقه دیرتر از روز قبل طلوع كند.
جزر و مد( كشند)
سطح اقیانوسها، در تمام نقاط به فواصل زمانی كم و بیش منظم بالا میآید و پائین میرود. بطور متوسط فاصله زمانی بین دو مد متوالی 12 ساعت و 5/25 دقیقه است. درست نصف زمانی طول میكشد تا ماه ظاهراً یك دور كامل را به دور زمین بپیماید یعنی نصف 24 ساعت و 51 دقیقه. این امر یك تصادف نیست. علت اصلی جزرو مد اقیانوسها، نیروی گرانش ماه است. خورشید نیز در این پدیده سهمی دارد.
جزر و مد همراه با حركات ظاهری ماه، از افق شرقی ناظر به سمت افق غربی او پیش میروند. صرفنظر از تاخیرهایی كه معلول اصطكاك و آثار ثانوی دیگر هستند ( و ممكن است به شش ساعت هم برسند) جزر و مد در هر نقطهی زمین ، زمانی روی میدهد كه ماه در نصفالنهار مكان (یا در نیمدایرة متقابل آن) باشد.
اثر خورشید در جزر و مد نسبت به اثر ماه از درجهی دوم اهمیت برخوردار است. زیرا فاصلهی آن بسی بیشتر است. نسبت نیروی مولد جزر و مد خورشید فقط در حدود 7% نیروی ماه است.
وقتی كه نیروهای مولد جزر و مد ماه و خورشید هماهنگ با یكدیگر عمل كنند، مثلاً به هنگام ماهنو كه هردو در یك طرف زمین هستند، جزر و مدهای حاصل در حداكثر خود هستند. این جزر و مدها، جزر و مدهای بهاری یا مهكشند نامیده میشوند. حد دیگر هنگامی است كه خورشیدو ماه با هم زاویة 90 درجه بسازند. دراین هنگام جزر و مد در حداقل و به جزر و مدهای خفیف یا كهكشند موسوم است.
نزدیكی ماه نیز تاثیری در ارتفاع جزر و مد دارد. هنگامی كه ماه در حضیض زمینی قرار دارد نیروی مولد جزر و مد آن به اندازة 20% بیش از حد عادی است.
قمرهای مریخ:
مریخ دو قمر كوچك دارد كه نامهای خود فوبوس(ترس) و دیموس(وحشت) را از یاران اسطورهای مارس(مریخ) خدای جنگ گرفتهاند.
فوبوس، قمر بزرگتر، قطری در حدود 16 كیلومتر دارد در حالیكه قطر دیموس فقط 11 كیلومتر است. هردو در صفحهی استوائی مریخ در جهت متعارف خلاف حركت عقربههای ساعت به دور آن میگردند.
فوبوس 9250 كیلومتر از مركز سیاره و فقط 5900 كیلومتر از سطح آن فاصله دارد. دورة تناوب حركت انتقالی آن به دور سیاره 7 ساعت و 39 دقیقه است و این كمتر از مدت دوران خود مریخ به دور محورش است. فوبوس در مغرب طلوع و 5/4 ساعت بعد در مشرق غروب میكند.
دیموس 250000 كیلومتر از مركز مریخ فاصله دارد. دوره تناوب حركت انتقالی آن به دور سیاره 30 ساعت و 18دقیقه فقط اندكی با دوره تناوب حركت وضعی خود سیاره (24 ساعت و 37دقیقه ) تفاوت دارد. دیموس از مشرق طلوع میكند، اندكی از سیاره در حال دوران عقب میافتد و پیش از آنكه در مغرب غروب كند، دو دور كامل اهله را سپری میكند.
سیاركها:
سیارهای مفقود است. بر اساس نظریه باید بین مریخ و مشتری سیارهای در مدار باشد. تاكنون سیارهای در آنجا یافت نشده است. اما در عوض تعداد بسیار زیادی اجرام خرد وجود دارد كه به نامهای سیارات خرد، سیارات صغار و سیاركها موسومند. بعضی از این اجرام قطری به بزرگی 800 كیلومتر دارند و برخی دیگر كمتر از 5/1 كیلومتر.
سرس نخستین سیاركی بود كه در سلا 1801 كشف شد. سهتای بعدی (پالاس ، جونو و وستا) در سالهای 1802،1804 و 1807 كشف شدند. عدة سیاركهای شناخته شده بالغ بر دهها هزار میشود كه بسیاری از آنها شكلهای نامتعارفی دارند حاكی از آن ممكن است اجزا و قطعات سیارهای باشند كه بر اثر نیروی كشندی سیارة مشتری از هم پاشیده باشد.
قمرهای مشتری:16 قمر برگرد مشتری حركت میكنند. چهارتای اول كه به قمرهای گالیلهای موسومند در 1610 بوسیله گالیله كشف شدند. این قمرها با نامهای یو، اروپا،گانیمید و كالیستو مشخص میشوند. قمر پنجم آمالتهآ یا JV در سال 1893 بوسیلهی منجم برجستهی آمریكایی ادوارد امرسن بارنارد(1923ــ 1857) كشف شد.قمر چهاردهم(JXIV) در اكتبر 1975 بوسیلهی چارلز.ت.كوال كشف گردید. قمرهای JI تا JXIII بطور طبیعی به سه دسته تقسیم میشوند:
(1)اقمار داخلی، (ب) اقمار میانی، (پ) اقمار برونی، ردهبندی JXIV ، كه در كدامیك در این دستهها جای میگیرد، تا پایان سال 1975 مشخص نشده بود.
(ا) اقمار درونی. این گروه قمرها JI تا JV یعنی چهار قمر گالیلهای و قمری را كه پروفسور بارنارد كشف كرد. شامل میشود.
قمرهای گالیلهای مدارهایی تقریباً مستدیر دارند و در فواصلی بنی 420000 كیلومتر و 1880000 كیلومتر از مشتری با دورههای تناوبی بین یك و سه چهارم روز تا شانزده و دوسوم روز حركت میكنند. دورة تناوب حركت وضعی و انتقالی آنها برابر است. بنابراین ناظری كه بر مشتری قرار دارد همواره یك روی این چهار قمر را میبیند. هر چهار قمر به اندازهی كافی بزرگ هستند كه در تلسكوپ قرصهای قابل مشاهدهای را پدید آورند و اگر تلالو چیرة سیارة اصلی نبود با چشم برهنه میشد آنها را دید. در پارهای مواقع هر جهار آنها در طرف غرب سیارهاند. در مواقع دیگر فقط سهتا، دوتا، یكی یا هیچكدامشان، و بقیه در طرف شرقی سیاره جای دارند. بسیار اتفاق میافتد كه یكی از قمرها در خسوف باشد(از پشت سیاره بگذرد) یا در عبور(از برابر سیاره بگذرد) تغییرات موضع این چهار را میتوان با چند ساعت رصد تلسكوپی ملاحظه كرد. دنبال كردن عبور این اقمار دشوار است. اما سایههایی كه بر سطح مشتری میاندازند بسیار شاخص است و در شرایط رویت خوب آنها را حتی با تلسكوپ نسبتاً كوچكی میتوان دنبال كرد.
قمر پنجم از چهار قمر گالیلهای به مشتری نزدیكتر است. فاصلهی آن از مركز سیاره فقط 180 هزار كیلومتر، و از سطح آن فقط در حدود 110 هزار كیلومتر است. دورة تناوب حركت انتقالی آن حول سیارهی اصلی كمتر از 12 ساعت است. بنابراین سرعت مداری آن 27 كیلومتر بر ثانیه یا تقریباً 96 هزار كیلومتر در ساعت است.
(ب) قمرهای میانی. قمرهای JVI,JVII,JX,JXII به این گروه تعلق دارند. آنها جملگی كوچكند، و قطرهایشان كمتر از 160 كیلومتر است و به فاصلهی متوسط 11 میلیون كیلومتر از مشتری قرار دارند. دورهی تناوب حركت انتقالی آنها در حدود 270 روز برآورد شده است.
(پ) قمرهای بیرونی. این گروه متشكل است از JVIII,JXI,JXII و JIX (كه در اینجا به ترتیب افزایش فاصله از سیاره نوشته شدهاند.) . این قمرها را مشخصات زیر متمایز میسازد:
1. فاصلهی زیاد از سیارهی اصلی كه نزدیك به 24 میلیون كیلومتر برآورد میشود.
2. دورههای تناوب طولانی، كه برای هر چهار قمر از دو سال بیشتر است.
3. وجود حركت معكوس(رجعی) برای هر چهار قمر، یعنی در جهتی خلاف همهی سیارات و بیشتر قمرهای دیگر. چون از بالای قطب شمال سیاره نظر شود دیده میشود كه این چهار قمر مدارهای خود را در جهت عقربههای ساعت میپیمایند.
حلقههای زحل
چهار حلقه برگرد زحل میگردند كه با حروف D,C,B,A, ، مشخص میشوند.
نور و روشنی حلقهها بوجه قابل ملاحظهای با هم تفاوت دارند. حلقهی میانی (حلقهیB ) از همه پرنورتر است و حلقهی بیرونی (حلقهیA) پس از آن جای دارد. كم نورترین حلقه،حلقهی داخلی (حلقهی D) است. حلقهی C را حلقهی چین خورده [ C(repe) ring ] و حلقهی B را "حلقهی پرنور" [B(right) ring]مینامند.
شكاف میان حلقههایA و B را به افتخار كاشف آن شكاف كاسینی نامیدهاند.
حلقهها به خاطر نازكیشان سخت شایان توجهند : مقطع آنها مستطیل بسیار باریكی است. مثلاً مقطع حلقه بیرونی مستطیلی خواهد بود به طول 16000 كیلومتر و عرض آن 8 تا 10 كیلومتر.حلقهها درست در صفحهی استوای سیاره قرار دارند و استوای سیاره زاویهی میلی برابر با 27 درجه با صفحهی دایرهالبروج میسازد. از آنرو كه محور زحل امتداد ثابتی در فضا دارد(یعنی محور همیشه به سمت نقطهی ثابتی بر كرهی آسمان است.)
قمرهای زحل
20 قمر دارد كه نزدیكترین آنها ، میماس ، در فاصلهی 188000 كیلومتری از مركز سیاره است. فوب دورترین قمر آن متجاوز از 16000000 كیلومتر از سیاره اصلی فاصله دارد.
دورهی تناوب قمرها از 23 ساعت برای میماس تا 550 روز برای فوب تغییر میكند . و جز یك استثنا همگی در جهت عادی به دور زحل میگردند. تنها فوب است كه حركتی معكوس (رجعی) دارد و بدینطریق بر پایداری مداریش میافزاید. میتوان از راه ریاضی نشان داد كه قمری دوردست را كه جهت حركتش عادی است به سهولت بیشتری میتوان از چنگ سیارهای ربود تا قمری را كه جهت حركتش رجعی است.
قطر قمرها نسبتا كم است. بزرگترین آنها تیتان است(در حدود 4200 كیلومتر) و كوچكترینشان هبپرون(در حدود 480 كیلومتر).
سرعت گریز از تیتان به خاطر جرم بزرگ و دمای كم آن (به خاطر دور بودن آن از خورشید) كوچك است. از اینرو این قمر میتواند برای خود جوی داشته باشد. مطالعات طیفنمودی حاكی از وجود CH4 (متان) در این قمر است.
مطالعاتی كه اخیراً بوسیلة گروهی از دانشمندان در دانشگاه ایالتی نیویورك در استونی بروك انجام شده، وجود اتان را نیز در تیتان آشكار كرده است. اتان یكی از چند مولكول لازم برای تشكیل اسیدهای امینه است كه جزء اساسی حیات هستند.
چنین بنظر میرسد كه قمرها با همان دورة تناوبی دوران میكنند كه به دور سیاره میگردند و در نتیجه همیشه یك رویشان به سمت سیارهی اصلی است و تغییرات مرصود در روشنی آنها نیز از همین است. دورهی تناوب این تغییرات روشنی همان دورهی تناوب گردش انتقالی است. روشنی یكی از قمرها، یاپتوس ، در هر گردش از مینیموم به ماگزیمم ، 5 برابر میشود.
قمرهای اورانوس
اورانوس پنج قمر دارد : میراندا ، آریل ، اومبریل، تیتانیا و ابرون كه همگی در صفحهی استوای سیاره اصلی و در نتیجه تقریباً قائم بر مدار سیاره ، به دور آن میگردند. هر پنج قمر حركتشان رجعی است كه با چرخش سیاره حول محورش سازگار است.
اندازهی اقمار اورانوس تقریباً از 240 كیلومتر تا 1000 كیلومتر است. شعاع مدار نزدیكترین قمر 120000 كیلومتر و از آن دورترین قمر 580000 كیلومتر است.
قمرهای نپتون
برای نپتون دو سیاره كشف شده است: نخست تریتون كه به فاصلهی چند ماه پس از كشف سیاره، دیده شد ؛ دومی بیش از یك قرن بعد كشف گردید.
تریتون از این نظر منحصر به فرد است كه تنها قمر نزدیك به سیارهی اصلی است كه حركتی معكوس(رجعی) دارد. فاصلهی آن از سیارهی اصلی354000 كیلومتر تقریباً هم اندازهی فاصلهی ماه از زمین است. حركت معكوس تریتون ممكن است معلول وقایع زیر باشد: (آ) تریتون و پلوتن زمانی قمرهای نپتون بودند و هر دو حركت مستقیم داشتند. (ب) رویارویی نزدیك میان تریتون و پلوتون موجب دفع و اخراج پلوتن(كه سیارهای مستقل گردید) و معكوس شدن جهت حركت تریتون شده است.
قطر تریتون 3500 كیلومتر و جرم آن یك پانزدهم جرم زمین است و هر پنج روز و بیست ساعت یكبار در مداری كه با صفحهی دایرهالبروج زاویهی 37درجه تشكیل میدهد، به دور نپتون میگردد.
نرئید( در اساطیر پری دریائی ملازم نپتون ، ربالنوع دریا) قمر دوم نپتون به دور سیارهی اصلی در جهت مستقیم حركت میكند. دورهی تناوب نجومی آن 360 روز است و مدار آن زاویهی 5درجه با دایرهالبروج میسازد.
نرئید از دو نظر منحصر به فرد است :(آ) به قدری كم فروغ است كه حتی با تلسكوپهای بزرگ هم دیده نمیشود. رصد این قمر بطور عمده از طریق عكسبرداری صورت میپذیرد. (ب) مدار آن خروج از مركز بزرگی دارد(75/0) ، فاصلهاش تا نپتون از1175000 كیلومتر در نزدیكترین وضعیت تا 11000000 كیلومتر در دورترین نقطهی مدار تغییر میكند.
قمر پلوتو، كارونپلوتو خود قبلاً بنظر میرسد قمری از نپتون بوده كه از مدار خارج شده و شاید قمر آخر نپتون هم اینطور شود.
مادهی تشكیل دهندهی كارن از آب منجمد تیرهو پلوتون از متان منجمد پوشیده شده است.
كارن كه قمری بزرگ است ، دارای طول قطری به اندازهی نصف قطر پلوتون بوده و 12 درصد منظومهی مداری را به خود اختصاص داده است. مركز جرم این منظومه در خارج از سطح پلوتون قرار دارد.
منبع:ngo82.blogspot.com