دلایل رشد بی رویه صندوق های قرض الحسنه

 اخبار اقتصادی - دلایل رشد بی رویه صندوق های قرض الحسنه

به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین دلایل بقای این‌گونه صندوق‌های قرض‌الحسنه در فضای نظام پولی و بانکی کشور را باید در رشد آنها در خلأ فعالیت نظام بانکی جست‌وجو کرد، به این معنا که این‌گونه صندوق‌ها با شناسایی نقطه ضعف بانک‌های کشور در ارائه تسهیلات مورد نیاز مردم، به جلب نظر مشتریان اقدام کرده و توانسته‌اند تا امروز با وجود همه فشارها دوام بیاورند.

ارائه تسهیلات در ازای سپرده‌گذاری به مدتی معین و با نرخی چشمگیر خواهی،‌نخواهی مردم را تشویق می‌کند که به سوی صندوق‌های قرض‌الحسنه غیر‌مجاز بروند، این در حالی است که مردم نمی توانند از انبوهی از شعب بانک‌های دولتی و خصوصی وام اخذ کنند و برای دریافت وامی اندک مجبورند از لابیرنت تو در توی بروکراسی و سختگیری نظام بانکی رد شوند، بنابراین طبیعی است که ساختار فعلی نظام بانکی به‌گونه‌ای است که زمینه رشد موسسات و صندوق‌های قرض‌الحسنه را به وجود می‌آورد.

منابع بانک‌ها صرف چه اموری می‌شود؟
اما سوال و نکته اساسی این است که چرا صندوق‌های قرض‌الحسنه در حالی که از نظر جذب نقدینگی یارای رقابت با بانک‌ها را ندارند، قادر به ارائه تسهیلات با شرایط آسان به مشتریان خود هستند، اما بانک‌های دولتی و خصوصی با وجود منابع مالی درخور توجه در مقایسه با این گونه صندوق‌ها، آن خدمات را ارائه نمی‌دهند، مانع در کجاست؟ منابع محدود، نبود اراده در مدیران بانک‌های دولتی خصوصی یا قوانین دست و پاگیر نظام بانکی؟

نگاهی به عملکرد بانک‌ها که در خلال گزارش‌های رسمی به چشم می‌خورد نشان می‌دهد، حدود 70 درصد منابع بانکی صرف امور مشارکت مدنی و فروش اقساطی می‌شود و تنها 5.4 درصد به قرض‌الحسنه و 5.1 درصد به وام‌های جعاله تخصیص می‌یابد. این به مفهوم آن است که تنها 10 درصد منابع بانکی برای ارائه تسهیلات به مردم و مشتریان بانک‌ها اختصاص می‌یابد، در حالی که مهم‌ترین آورده بانک‌ها برای منابع در خور بانکی، همین مشتریان و سپرده‌گذاران هستند.

هیاهوی بسیار پیرامون صندوق‌ها
در این میان به نظر می‌رسد، هیاهوی پیرامون این‌گونه صندوق‌ها بیش از واقعیت موجود است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد تسهیلات ارائه شده، از سوی این صندوق‌ها به متقاضیان تنها شامل کمتر از 3 درصد کل تسهیلات و وام‌های ارائه‌شده در نظام پولی و بانکی کشور است، اما با این وجود چرا اینقدر حساسیت روی این‌گونه صندوق‌ها و موسسات وجود دارد؟

هدایت بانک مرکزی، بهره‌گیری از خدمات صندوق‌ها
کارشناسان بانکی معتقدند، در صورت کنترل صندوق‌هایی که فعالیت‌های غیر‌قانونی و مضر به حال مشتریان انجام می‌دهند، بانک مرکزی می‌تواند با رشد صندوق‌های قرض‌الحسنه در میان لایه‌های اجتماعی و تشویق این‌گونه صندوق‌ها اعم از صندوق‌های بزرگ فامیلی، محله‌ای یا صنفی که گاهی در مساجد یا دیگر مراکز شکل می‌گیرند بخش مهمی از نیازهای مردم برای تسهیلات خوب با سود اندک را برآورده سازد.

 اخبار اقتصادی - فرصت امروز
 

شما هم صندوق قرض الحسنه خانوادگی دارید؟

 شما هم صندوق قرض الحسنه خانوادگی دارید؟

اصل برپایی صندوق قرض الحسنه (با رعایت موازین شرعی) که باعث گره گشایی مشکلاتی از مردم می شود امر پسندیده ای است و با توجه به قرض بودن ماهیت وامهایی که توسط این صندوقها پرداخت می شود، هرگونه شرط زیادی در پرداخت وام، ربا و حرام است. و پرداخت مبالغ دیگر در صورتی اشکال ندارد که کاملا با اختیار قرض گیرنده بوده و شرط پرداخت وام نباشد.
در این مقاله در مورد مسائل مربوط به صندوقهای قرض الحسنه دو سوال را مطرح می کنیم:
سوال: آیا اگر با قسمتی از سرمایه صندوق قرض الحسنه خانوادگی طلا بخریم تا ارزش پول صندوق کم نشود اشکال شرعی دارد؟
البته اگر این کار با رضایت سایر اعضا باشد، اشکالی ندارد.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
اگر با رضایت سایر اعضا باشد، مانعى ندارد.

 حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اموال مربوط به شرکا است و بدون اجازه آنها تصرف جایز نیست.

 حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
اگر این کار با رضایت همه شرکت کنندگان باشد و برخلاف قوانین و مقررات نباشد اشکالی ندارد.

 حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در صورت رضایت همه افراد مانعی ندارد .

 حضرت آیة الله هادوی تهرانی (مد ظله العالی):
اشکالی ندارد.
سوال: صندوق قرض الحسنه ی مسجدی وام پرداخت می کند، که 1ظھ از وام پرداختی جهت هزینه مسجد کسر می گردد. حکم آن چیست؟
1.اصل برپایی صندوق قرض الحسنه (با رعایت موازین شرعی) که باعث گره گشایی مشکلاتی از مردم می شود امر پسندیده ای است.
2. با توجه به قرض بودن ماهیت وامهایی که توسط این صندوقها پرداخت می شود، هرگونه شرط زیادی در پرداخت وام، ربا و حرام است. و پرداخت مبالغ دیگر در صورتی اشکال ندارد که کاملا با اختیار قرض گیرنده بوده و شرط پرداخت وام نباشد.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
دادن وام با رضایت همه اعضاى صندوق به کسى که قرعه به نام او درآمده است، اشکال ندارد و کسر مبلغى از وام اگر با رضایت اعضا باشد، مانعى ندارد.

 حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اگر شرط نباشد و کسی که قرعه به نام او بیفتد با اختیار خود آن مقدار را خرج مسجد کند اشکال ندارد.

 حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
منظور از کارمزد حقّ الزحمه اى است که به کارمندان بانک یا صندوق قرض الحسنه و مانند آن به عنوان حقوق در مقابل زحماتى که جهت حفظ حساب ها و سایر خدمات انجام مى دهند داده مى شود. و چنانچه مبلغ اضافى به همین نیّت گرفته شود، و به عنوان حقوق صرف کارمندان و سایر هزینه هاى بانک گردد، مانعى ندارد. و اضافه بر آن حرام است.

 حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
چنانچه دادن وام مشروط به کسر این یک درصد باشد ربا و حرام است ولی اگر قرض مشروط نباشد بلکه خود قرض گیرنده به میل خود کمک کند بلا مانع است.
(توجه: استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی  (مد ظلهم العالی)، توسط سایت اسلام کوئیست انجام گرفته است)
منبع: islamquest.net