اخبار
2 دقیقه پیش | عکس: استهلال ماه مبارک رمضانهمزمان با آغاز ماه مبارک رمضان جمعی از کارشناسان حوزه نجوم همراه با نماینده دفتر استهلال مقام معظم رهبری عصر دوشنبه هفدهم خرداد برای رصد هلال شب اول ماه مبارک رمضان بوسیله ... |
2 دقیقه پیش | تا 20 سال آینده 16 میلیون بیکار داریموزیر کشور گفت: در نظام اداری فعلی که میتواند در ۱۰ روز کاری را انجام دهد، در ۱۰۰ روز انجام میشود و روند طولانی دارد که باید این روند اصلاح شود. خبرگزاری تسنیم: عبدالرضا ... |
حباب بورس ترکید
اخبار اقتصادی - حباب بورس ترکید/ افت 1500 واحدی شاخص/ شیرجه سهام بانکها
روند نزولی بورس که از ابتدای سال و با کسب بازدهی منفی 2 درصدی آغاز شده است،در روز گذشته و با افت 900 واحدی شاخص شدت یافت و بازدهی بورس به بیش از سه درصد رسید.
این در حالی است که روند نزولی بورس در همین جا متوقف نشد و فعالان تالار شیشهای امروز نیز شاهد افت بی سابقه شاخص بورس تهران بودند به طوری که روند نزولی شاخص از همان دقایق ابتدایی معاملات شروع شد و در نهایت با ریزش 1581 واحدی شاخص و رسیدن به کانال 74 هزار و 920 واحد پایان یافت.
با این اتفاق اولین ریزش بیش از 2 درصدی شاخص در سال 93 رقم خورد و با افزایش جو نا امیدی در بورس تهران، بازدهی بورس به حدود پنج درصد رسید.
در حالی که اکثر کارشناسان بازار افزایش نرخ سود سپردههای بانکی و اجرای فاز دوم هدفمندی یارانهها را از عوامل افت بورس از سال گذشته تاکنون می دادند که مسئولان و حتی کارشناسان بازار در خصوص علت ریزش بیش از 2 هزار واحدی شاخص در 2 روز گذشته اظهار بی اطلاعی می کنند.
این در حالی است که با افت بیش از 1500 واحدی شاخص در معاملات امروز صفهای فروش متعدد و پرحجم در بازار تشکیل شد و بازار شاهد تحولات اندکی بود.
بر این اساس در بازار سرتاسر منفی امروز قیمت اکثر شرکتهای بورسی افت کرد به طوری که شرکتهای هلدینگ خلیج فارس، مخابرات، تاپیکو، نفت و گاز پارسیان، غدیر، بانک ملت، پاسارگاد، مپنا، ارتباطات سیار، بانک تجارت، پارسیان، سرمایه گذاری امید، پالایشگاه بندرعباس، ملی مس، توسعه معادن و فلزات، ایران خودرو، پتروشیمی شازند، سایپا، بانک صادرات و سرمایه گذاری توسعه ملی تاثیر 300 تا 15 واحدی بر شاخص بورس گذاشتند.
در بازار امروز شرکتهای پاکشو،داروسازی زهراوری و روز دارو از بیشترین تقاضای خرید برخوردار شده و شرکتهای مطرحی چون پالایشگاه بندرعباس، ایران خودرو، مپنا، نیروترانس، معادن بافق، سایپا و زامیاد بیشترین تقاضای فروش را به خود اختصاص دادند.
همچنین در بازار منفی امروز بیش از 700 میلیون سهم به ارزش 310 میلیارد تومان مورد معامله قرار گرفت و ارزش بازار سرمایه تا سطح 365 هزار میلیارد تومان نزول کرد.
اخبار اقتصادی - ایسنا
ویدیو مرتبط :
بورس و حباب
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
حباب بورس؛ آری یا خیر؟(جدول)
اخبار اقتصادی - حباب بورس؛ آری یا خیر؟
حباب چیست؟
اصطلاح «حباب» در علم مالی بهطور كلی به وضعیتی اشاره دارد كه قیمت یك دارایی به میزان قابل توجهی، از ارزش بنیادین آن دارایی بالاتر باشد. در طول دوره یك حباب، قیمتها برای یك یا گروهی از داراییهای مالی، به شدت متورم میشود و در نتیجه، فاصله بین ارزش ذاتی با قیمت بازار افزایش مییابد. اصطلاحاتی از قبیل «حباب قیمت دارایی»، «حباب مالی» یا «حباب سفته بازی» همگی به جای حباب قیمتی مورد استفاده قرار میگیرند كه عموما به اختصار «حباب» نامیده میشوند.
مشخصههای حباب
اصلیترین مشخصه حباب گسترش بیاعتقادی و بیاعتنایی شدید به اصول بنیادین، میان بیشتر فعالان بازار، در زمان ایجاد حباب است.
در واقع، زمانی كه روشهای منطقی و قاعدهمند ارزشگذاری سهام شركتها كنار گذاشته شود حباب به وجود میآید كه تشخیص آن، كار دشوار و پیچیدهای است. اما همواره نشانههایی وجود دارد كه میتوان بر اساس آن، وجود یا عدم وجود حباب را تعیین كرد. به عنوان مثال، سهام شركتهای پتروشیمی قبل از بهرهبرداری، در بازار فرابورس ایران نشانههایی از این قبیل را دارند.
در حقیقت، با توجه به گزارش حسابرس و همچنین شفافسازی شركتها، حداقل دو سال زمان برای راهاندازی شركتها لازم است؛ در حالی كه اكنون شاهد 3 تا 4 برابر شدن سهام این شركتها نسبت به ارزش اسمی آنها هستیم.
بر این اساس، فرابورس این نشانه و هشدار را دریافت كرده و بعد از تغییر ساعات معاملاتی بازار پایه، حال قصد انتقال این نوع سهام را به بازار توافقی دارد. با این حال، تجربه نشان میدهد معمولا حبابها زمانی شناسایی میشوند كه تركیده باشند و در بیشتر موارد، حبابهای قیمتی با سقوط شدید قیمت اوراق بهادار همراه بودهاند.
به این ترتیب، میزان خسارت ناشی از تركیدن یك حباب، بستگی به میزان درگیری هر یك از بخشهای اقتصاد و همچنین میزان گستردگی مشاركت در بازارها دارد. به عنوان نمونه، تركیدن حباب دهه 1980 در ژاپن منجر شد تا در دورهای طولانی، اقتصاد كشور با ركود همراه باشد. اما چون سفتهبازی عمدتا محدود به مرزهای ژاپن بود، این تركیدن حباب، به خارج مرزها كشیده نشد.
اما، تركیدن حباب در ایالات متحده آمریكا طی سال 2008 باعث صدمه دیدن اقتصاد جهانی شد. بر این اساس، در هفته اول ژانویه 2009 بیش از 10 موسسه مالی بزرگ در جهان حدود نیمی از ارزش خود را از دست دادند. همچنین، ركود اقتصادی بهوجود آمده موجب شد تا برخی دیگر از كسب و كارها در صنایع گوناگون یا به سمت ورشكستگی بروند یا بهدنبال منابع مالی جهت فرار از بحران باشند.
بررسی تئوریك حباب
بهمنظور ارائه تعریفی روشن از حباب در بازار سهام، به بررسی نظرات رابرت شیلر، اقتصاددان و برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 2013، در خصوص عوامل ایجاد حباب میپردازیم.
رابرت شیلر با بحثی تاریخی در مورد حباب و عوامل تشكیلدهنده آن در بازار سهام آمریكا در دهه 1990 و حباب بازار مسكن و سهام این كشور در سالهای 2003 تا 2007، به 14 عامل اساسی اشاره میكند. به عقیده وی، در كنار عوامل بنیادین افزایش قیمت سهام (رشد درآمد یا كاهش هزینهها)، عوامل فرهنگی، روانشناختی، جمعیت شناختی و... نیز وجود دارند كه در پشت پرده تمام جریانات ایجاد حباب در بازارهای دارایی قرار دارند.
او با معرفی و تكیه بر این عوامل، توانست تشكیل و ریزش حباب در آمریكا را طی سالهای 2000 و 2007 به خوبی پیشبینی كند. با تكیه بر مطالب ارائه شده توسط شیلر عوامل ایجاد حباب به صورت زیر خلاصه و با وضع كنونی بورس كشورمان مقایسه میشوند:
1- افزایش تمایل مردم به سرمایه گذاری. (این امر در كشور ما در زمان حال كاملا مشهود است. صدور بیش از 300 هزار كد معاملاتی جدید در یك ماه)
2- افزایش حجم و تعداد صندوقهای سرمایهگذاری مشترك. (وجود بیش از 100 صندوق سرمایه گذاری مشترك، قابل معامله و... در بازار امروز بورس ایران)
3- حضور پررنگ صندوقهای بازنشستگی و صندوقهای كاركنان در بازار سهام. (افزایش سرمایه شركتهای سرمایهگذاری و حضور فعال بانكها از جمله نمونههای این امر است)
4- افزایش حجم معاملات برخط و در نتیجه آن، امكان شناسایی سودهای قابل توجه لحظهای و روزانه در بازار. (رشد قابل ملاحظه ارزش و حجم معاملات در كنار افزایش تعداد مشتریان معاملات برخط طی سه ماه گذشته)
5- گسترش و پررنگ شدن اخبار بازار سهام در رسانهها. (در حال حاضر، حتی روزنامههای ورزشی هم از رشد بورس مینویسند)
6- افزایش ریسكپذیری در جامعه. (دریافت وام برای حضور در بورس)
7- نگاه صرفا اسمی به متغیرها در سطح رسانهای و عموم
8- نگاه اسمی به روند حركت شاخص و در نتیجه آن بازدهی سهام بدون توجه به نرخ تورم. (كشور با تورم حدود 40 درصدی دارای بورس با بازدهی
130 درصد در 9 ماه است. با توجه به روند رو به رشد تورم در سالهای قبل، برای سومین سال متوالی بورس ایران در صدر بورسهای جهان قرار گرفت)
9- ایجاد شوكهایی در اقتصاد. (از جمله كاهش شدید ارزش پول ملی كشور)
10- افزایش توجهات از جانب دولت به بازار سهام
11- تغییر در ساختارهای معاملاتی، نظارتی و... در بازار سرمایه (افزایش ساعات معاملاتی، تغییر در معاونان نهاد نظارتی بازار)
12- حضور قابل توجه افراد غیرحرفهای در بازار
13- رشد چشمگیر حجم معاملات روزانه در بازار (میانگین حجم معاملات روزانه، هماكنون بیش از 10 برابر نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است)
14- افزایش قابل توجه نسبت ارزش جاری بازار به تولید ناخالص داخلی (در سال 90، این نسبت كمتر از 30 درصد، در سال 91 حدود 40 درصد و اكنون بیش از 90 درصد است).
حال مراحل شكلگیری حباب از نگاه تئوری عدم ثبات مالی ماینسكی بررسی میشود. این تئوری بعد از بحران 2008 توانست توجهات زیادی را به خود جلب كند. ماینسكی یكی از اولین اقتصاددانانی بود كه توسعه عدم ثبات مالی و ارتباط متقابل آن با وضعیت اقتصادی را تشریح كرده است. وی 5 مرحله برای یك چرخه اعتباری كه منجر به ایجاد حباب میشود را تعریف میكند: جابهجایی، رونق و جهش شدید، شادمانی، منفعت بردن، و وحشت.
مرحله اول؛ جابهجایی: جابهجایی زمانی اتفاق میافتد كه سرمایه گذاران شیفته تغییرات قابل توجه در پارادایم اقتصادی میشوند، مثلا كاهش نرخ وجوه فدرال رزرو در آمریكا، از 5/6 درصد در ماه مه سال 2000 به یك درصد در ژوئن 2003 گونهای از این تغییر پارادایم است. در طول این دوره 3 ساله، نرخ بهره اوراق رهنی 30 ساله با نرخ ثابت 5/2 درصد از پایینترین سطح تاریخی خود هم كمتر شد و همین موضوع بذر ایجاد حباب مسكن در این كشور را كاشت.
این پارادایم در كشور ما افزایش ناگهانی نرخ ارز بود كه شیفتگی فعالان اقتصادی را در برداشت. این افزایش نرخ ارز، رشد نرخ تورم را تشدید كرد، تورمی كه باعث رشد قیمت سهام در بورس كشور شده است. در حقیقت، این رشد ناشی از افزایش نرخ تورم است و نه رشد سودآوری شركتها.
مرحله دوم؛ جهش و رونق شدید: در گام نخست به دنبال مرحله جابهجایی، قیمتها با سرعت نسبتا متعادلی افزایش مییابند اما به محض اینكه افراد بیشتری وارد بازار شدند، همه چیز برای ورود به فاز رونق شدید و ناگهانی مهیا میشود.
در طول این مرحله، دارایی مورد بحث (سهام)، توجه رسانهها را به صورت گستردهای به خود جلب میكند و لذا بیم از دست دادن فرصت به وجود آمده در بازار مزبور موجب ورود گسترده بازیگران جدید و قدیمی میشود. رشد ملایم قیمتهای سهام در سال گذشته و افزایش سریع قیمتها در سال جاری، تداعیگر این مرحله است. مرحلهای كه منجر شد بسیاری از مردم دلار، سكه، مسكن و سایر داراییهای خود را در كف قیمت احتمالی یا حتی با ضرر فروخته و نقدینگی حاصل از آن را وارد بورس كنند.
مرحله سوم، شادمانی: در طول این دوره، همه خودشان را در معرض بادی قرار دادهاند كه با سرعت تمام در حال وزیدن است. در این مرحله، شادمانیها نامعقول شده و همه به صحبت از خرید آن دارایی خاص (سهام) میپردازند. در طول این دوره، ارزشیابی داراییها به بالاترین سطوح خود میرسد (در حال حاضر، برخی سهمهای بورس به بالاترین سطح قیمت قبلی خود یا حتی بیش از آن رسیدهاند).
به عنوان یك نمونه خارجی، در مرحله اوج حباب مسكن كشور ژاپن در سال 1989، قیمت فروش هر فوت مربع زمین در توكیو به 139000 دلار رسیده بود كه این میزان بسیار بیشتر از ارزش املاك واقع در منطقه بود. بعد از اینكه حباب مسكن در این كشور تركید، بیش از 80 درصد ارزش بازار مسكن این كشور فرو ریخت و در كنار آن، ارزش بازار سهام نیز با 70 درصد كاهش مواجه شد.
به همین نحو، در بحبوحه رونق شركتهای اینترنتی در آمریكا، ارزش سهام شركتهای حوزه فناوری در بورس نزدك (NASDAQ) بیشتر از تولید ناخالص بسیاری از كشورها بود. در حقیقت طی این دوره، معیارهای جدیدی برای ارزشگذاری سهام شركتها ارائه میشود و به گوش همگان میرسد. (هماكنون در بورس كشور ما وقتی قیمت یك سهم از لحاظ سودآوری قابل توجیه نیست، قیمت آن سهم را بر اساس ارزش جایگزینی یا به تعبیر بهتر ارزش انحلال توجیه میكنند. ارزشی كه بیانگر توقف كامل عملیات آن شركت است!)
مرحله چهارم، كسب سود: در این زمان، سرمایهگذاران با شنیدن علائم هشداردهنده به صورت یكجا اقدام به فروش داراییهای خریداری شده و كسب سود میكنند. اما برآورد زمان دقیقی كه حباب فرو خواهد ریخت كار بسیار مشكل و پیچیدهای است، زیرا همانطور كه كینز معتقد است «بازارها همیشه تا موقعی كه شما قادر به پرداخت دیون خود باشید، میتوانند غیر منطقی باقی بمانند».
مرحله پنجم، ترس و وحشت: در این مرحله، مسیر حركتی قیمتها دگرگون شده و به شدت كاهش مییابد. در بازار بورس كشور ما، عاملی به عنوان صف فروش، از نظر روانی این ترس و وحشت را مضاعف خواهد كرد.
وجود دو تجربه تاریخی مشابه
در اقتصاد ایران
در جداول همراه، وضعیت بازار سرمایه كشور در كنار رشد اقتصادی، رشد نرخ دلار و نرخ تورم طی دو دوره شكلگیری حباب بورس (سالهای 74-73 و همچنین سالهای 82-81)، مشخص است.
همانطور كه مشاهده میشود، دو دوره مشابه وضعیت كنونی، در اقتصاد ایران تجربه شده كه بازار سهام رشد بالای 100 درصدی را ثبت كرده است (این دوران با رنگ تیره مشخص شدهاند). در این دوران، شوك ارزی حاصل از اجرای سیاست یكسانسازی نرخ ارز آغازگر صعود قابل توجه شاخص كل بازار سهام در كشور بوده است. نتایج به دست آمده از بررسی این دوران در زیر بهطور خلاصه بیان شده است:
- تا كنون دو دوره افزایش بیش از 100 درصدی شاخص بازار سهام در كشور داشتهایم كه افزایش نرخ ارز مهمترین موتور محركه این رشد قابل توجه بوده است.
- در تمامی دورههای مشابه، پس از تجربه نرخ رشد بالای 100 درصد در یك سال، در سال بعد، رشد شاخص بازار سهام به شدت كاهش یافته و به مرز 6 تا 25 درصد رسیده است.
- در تمامی دورههای مشابه، در سال پس از افزایش بیش از 100 درصدی شاخص، بازار سهام حبابی شده و در سال دوم، تركیدن آن انجام شده است.
- نرخ تورم در سالهای تشكیل حباب، بیشتر از سالهای قبل و بعد از آن بوده است.
- نرخ رشد اقتصادی در سالهای تشكیل حباب بیشتر از سالهای قبل و بعد از آن بوده و با تركیدن حباب بورس نرخ رشد اقتصادی كشور كاهش یافته است.
- زمان تركیدن حباب بورس، تقریبا مصادف با جابهجایی دولتهای جدید در كشور است.
تمامی موارد فوق در زمان حال به شكلی وجود دارد.
علت اصلی رشد قابل توجه بازار سهام، ایجاد شوك ارزی در كشور و افزایش چشمگیر قیمت محصولات، توسط شركتها و افزایش درآمد شركتهای صادركننده است كه سود مضاعفی را در سال اول نصیب سهامداران میكند و این موضوع افزایش 2 تا 3 برابری نسبت قیمت به درآمد (P/E) نمادها در بازار را به همراه دارد.
حال آنكه شوكهای درآمدی در وهله نخست، اثرات خود را به سرعت بر بخش درآمدی شركتها میگذارند و اثرات هزینهای آن با وقفهای 8 تا 12 ماهه و به تدریج بر روی بخش هزینهای شركتها نمایان میشود. بخش عمده این هزینهها از جانب دولت به شركتها تحمیل میشود.
افزایش نرخ مواد اولیه مصرفی شركتها در سالهای پس از افزایش نرخ تورم به دلیل شوك ارزی، یكی از نتایج اصلی و قابل پیش بینی است. به هر حال، در سال پس از شوك درآمدی، دولت بخش هزینهای شركتها را هدف قرار میدهد و این موضوع موجب كاهش یا حداقل جلوگیری از رشد بیشتر درآمد شركتها میشود (كاهش P/E بازار سهام).
این دخالتها و شوكهای هزینهای شروعی برای ریزش تدریجی و در نهایت ایجاد صفهای فروش قابل توجه و همچنین افزایش ترس در بازار و هجوم خریداران پیشین برای خروج هرچه سریعتر از بازار میشود.
اگر برای مطلب اخیر بخواهیم مثالی بزنیم، شوك ارزی و جایگزین شدن نرخ ارز مرجع با نرخ ارز مبادلهای، باعث افزایش درآمد گروههای صنایع غذایی و پالایشگاهی شد. ولی پس از صعود شتابان این دو گروه در نیمه نخست سال جاری، شاهد گوشهنشینی چهار ماهه صنعت پالایشی و همچنین كاهش 40 درصدی پیش بینی سود سال 93 شركتهای مواد غذایی هستیم،
چراكه احتمالا دیگر از شوك ارزی خبری نخواهد بود. اجرای فاز دوم هدفمندی یارانهها، افزایش سه برابری عوارض دریافتی از شركتهای معدنی، افزایش نرخ خوراك پتروشیمیها (این گروه 25 درصد ارزش كل بورس را شامل میشوند) نمونههایی هستند كه بعد از افزایش درآمد حاصل از شوك ارزی، نظر دولت را به بخش هزینهای شركتها جلب كردهاند.
جمعبندی
حال میتوان گفت كه بازار سهام كشور به 3 دلیل عمده در حال ورود به مرز هشدار است:
1- پررنگ شدن عوامل ایجادكننده حباب در بورس كشور از منظر دو تئوری علمی (رابرت شیلر و هایمن ماینسكی)
2- وجود دو تجربه تاریخی تقریبا مشابه با شرایط كنونی در بازار سهام كشور
3- ایجاد فشارهای هزینهای از جانب دولت به شركتها پس از شوكهای ارزش و درآمدی
قانون نیوتن را یادمان نرود. «هر عملی، عكسالعملی دارد، هم اندازه، با همان انرژی ولی خلاف جهت آن». وقتی صحبت از قیمت دومیلیون تومان برای سكه بود، اصلاح 40 درصدی قیمت سكه رخ داد. وقتی برای هر دلار آمریكا صحبت 5 هزار تومان بود، اصلاح 30 درصدی نرخ ارز اتفاق افتاد. (قابل توجه است ریزش قیمت سكه و ارز در بهمن ماه 91 توسط نگارنده در همین روزنامه پیش بینی شده بود). وقتی قیمت مسكن ساعتی رشد میكرد، اصلاح 30 درصدی بازار مسكن اتفاق افتاد.
حال در بازار بورس صحبت شاخص 100 هزار واحدی یا حتی بیشتر است. بورسی كه در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری نقدینگی كشور را در خود جا داده و بیشتر بخشهای اقتصادی را درگیر كرده است. این نقدینگی اگر بخواهد خارج شود هم بورس را تا مرز نابودی خواهد برد و هم بازارهای موازی را كه در حال حاضر با اصلاح قیمتی مناسب، منتظر ورود نقدینگی برای شروع دوباره سفتهبازی هستند. یادمان باشد هر اندازه از پلههای شاخص بورس بیشتر بالاتر رویم، در هنگام افتادن از این پلهها، بیشتر ضربه خواهیم خورد.
اخبار اقتصادی - دنیای اقتصاد