جمعه بازارهای معروف و پررونقی ایرانی مردند!

 اگرچه در گذشته یک یا دو روز از هفته به برگزاری این بازارچه ها آن هم در حاشیه مناطق مسکونی، اختصاص می‌یافت اما اکنون فروشندگان این بازارچه‌ها، هر روز را در یک نقطه از شهر بزرگ تهران یا حاشیه‌های آن سپری می‌کنند و هر روز برای خود، این کسب و کار را ادامه می‌دهند.

برخی نقاط شهر تهران هم که در برگزاری این بازارچه‌های روزانه، به یک برند تبدیل شده‌اند، برندی که همه مردم تهران از سراسر نقاط شهر برای خرید از آنها، روانه این نقطه خاص می‌شوند و تلاش دارند که خریدهای مناسب خود را با قیمت مناسب، از این بازارچه های روزانه یا به اصطلاح جمعه‌بازار تامین کنند.

طیف متنوعی از مردم در جمعه بازارهای معروف
برررسی‌های میدانی از جمعه بازار پاساژ پروانه که این روزها به یک برند در میان بازارچه های روزانه سطح شهر تهران تبدیل شده است، نشانگر این است که طیف متنوعی از مردم با قدرت خریدهای متفاوت در این بازارچه حضور می یابند و به خرید اجناس می پردازند؛ اجناسی که شاید از لحاظ کیفیت، در سطح بالایی قرار نداشته باشند، اما به طور قطع قیمت مناسبی دارند که مورد پسند عامه مردم است.

خرید مردم هم از این دست فروشان به اصطلاح دوره گرد، از بساط های پهن شده بر روی زمین شروع می شود و فروشندگان هم طیفی از تابعیت ایرانی و افغان و در مواردی پاکستانی دارند که اجناس سنتی می فروشند.

اجناسی که برای بسیاری از مراجعه کنندگانی که حتی به قصد خرید هم نیامده‌اند،اینجا را برای گذراندن یک روز تعطیل جمعه‌ای خود انتخاب کرده اند، جذاب است.

برخی دیگر هم به قصد خرید روانه این بازارها می‌شوند و آنگونه که مصاحبه می‌کنند، می‌گویند که قیمت‌ها در این بازارها مناسب تر است و طیف متنوعی از کالاها را می توانند پیدا کنند که قیمت آنها مناسب تر است.

البته به گفته آنها، خاصیت این بازارچه های روزانه آن است که دم دست تر از مراکز خرید پرجمعیت و لوکس شهر هستند که گاه قیمت یک کالا در آنها، اختلاف قیمت های چند ده هزار تومانی با کالاهای عرضه شده در این بازارچه های روزانه دارد.

افرادی که دست خالی برمی‌گردند
در این میان، برخی دیگر هم که به قصد تفریح به این بازارها سری می‌زنند، هم عمدتا دست خالی برنمی گردند، چراکه طیف متنوعی از کالاها،از وسایل پلاستیکی و تزئینی و پوشاک گرفته تا صنایع دستی و لباس های مجلسی در این بازارها عرضه می شود که به هرحال، یک یا دو کالایش با جیب آنها و توانایی مالی شان همخوانی دارد و می‌توانند آن را خرید کنند که دست خالی هم نرفته باشند.

در عین حال، جمعه بازاری که در پاساژ پروانه به عنوان یک برند اصلی در برگزاری بازارچه های روزانه شناخته می شود، یک تفاوت عمده با دیگر بازارچه های روزانه دارد و آن این است که چند طبقه مجهز به برگزاری این جمعه بازار اختصاص می یابد و از سوی دیگر، جایی مسقف است که دیگر زمستان و تابستان به لحاظ آب و هوایی، تاثیری بر روی آن ندارد.

از صنایع دستی، ساده و ارزان قیمت گرفته تا فرش و گلیم‌های بسیار گران قیمت را می‌توان در این جمعه بازار پیدا کرد. لباس‌های مختلف که یا بسیار کار شده و گران قیمت هستند یا بسیار ساده و حتی بدون الگو دوخته شده اند.

چه کالاهایی در بازارهای روزانه عرضه می‌شود؟
در دو طبقه اول جمعه بازار هم که مختص فروش عتیقه جات است، می توان هر آنچه در سال‌ها پیش وجود داشته است را پیدا کرد.

گرامافون‌های میلیونی، صفحات موسیقی قدیمی، ظرف و ظروف عتیقه مثل سماور و سینی،کلکسیون های گران قیمت سکه، لاله و جاشمعی های قدیمی و صندلی های لهستانی را می توانید در این دو طبقه پیدا کرد.

تعداد زیادی از غرفه‌ها هم به پارچه‌ها و لباس‌های ترکمن اختصاص دارد. لباس‌های ترکمن که با رنگ‌های متنوع روی هم چیده شده‌اند و کار دست هستند و رومیزی‌های ملیله دوزی شده که از 10 تا 80 هزار تومان می توان خریداری کرد.

گاهی حتی می‌توان فرش‌های دستبافت قدیمی یا جدید را هم در جمعه بازار می توان دید. با اینکه عمده خریداران برای صنایع دستی به اینجا می آیند، عتیقه فروش ها مشتریان خاص خودشان را دارند.

در کنار اقلامی که در جمعه بازار از کالاهای ساخته شده و پوشاک وارداتی عرضه می‌شود، برخی‌ها هم هستند که کار دست خود را عرضه می‌کنند و از شال و کلاه زمستانی گرفته تا مجسمه و تابلوهای نقاشی در این جمعه بازار عرضه می‌شود که به دلیل نزدیکی تولید به مصرف و نبود واسطه ها، قیمت ها نیز بسیار مناسب است.

البته برخی از فروشندگان نیز این بازار روزانه را موقعیت خوبی برای عرضه محصولاتشان که عمدتا کالاهای کشاورزی و سبزیجات و سبزی خشک شده هستند، مناسب دیده‌‌اند و روانه این بازار شده اند، بنابراین در میان فروشندگانی که در این بازار حضور دارند، برخی فروشندگان شهرستانی که عمدتا هم خانم ها آنها را تشکیل می دهند، حضور دارند، حتی گاهی هم با لباس محلی حضور دارند و تعدادشان هم کم نیست.

حاجی بازاری‌های جمعه بازارها
در جمعه بازار فروشندگانی هم هستند که چند سالی است غرفه دارند و شناخته شده هستند. تعداد بسیار زیادی از کسانی که به عنوان توریست به ایران می آیند به جمعه بازار سری می زنند.

البته توریست‌ها بیشتر در فصل‌های اولیه سال برای خرید به جمعه بازار می‌آیند و اغلب سراغ خرید صنایع دستی، رومیزی‌های کار شده و عتیقه‌هایی با قیمت چند برابر بیشتر می‌روند.

بخش دیگری از خریداران فروشندگانی هستند که از جمعه بازار عمده خرید می‌کند و حتی برای هفته های بعد سفارش‌های عمده هم می‌دهند.

اما خرید از جمعه بازار مشکلاتی هم دارند، از جمله مشکلات این است که زمان خریدن لباس‌های جمعه بازار، اتاق پرو ندارید و از آنجا که امکان تعویض خریدها وجود ندارد، مجبورید لباس ها را از روی لباس های خودتان و در میان تعداد بسیاری زیادی از افراد پرو کنید. با اینکه تعداد غرفه های جمعه بازار بسیار زیاد است اما کل اجناس در چند دسته محدود جای می گیرند و تنوعی بابت مدل و قیمت ها وجود ندارد.

یکی از مشتریانی که در روز جمعه، برای خرید به این بازارچه روزانه آمده است، می گوید: شلوغی بیش از حد بازار اندکی اذیت کننده است، اما می توان کالاهای مناسبی در آن پیدا کرد، اگرچه باید خیلی بگردید و در میان اجناس جستجو کنید تا یک کالای خوب بتوانید بخرید.

او می افزاید: مثلا در مورد مانتو، قیمت دو تا سه مانتویی که از این بازار می توان خرید، به اندازه یک مانتو در خیابان هفت تیر ارزش دارد در حالی که ممکن است کیفیتش پایین تر باشد، اما مگر چقدر می خواهیم یک مانتو را تن کنیم که قیمتش نیز بالا باشد.

روایتی از مشتریان پر و پا قرص جمعه بازارها
برخی از مشتریان پر و پا قرص و همیشگی این جمعه بازار که بیشتر مردان مسن هستند، می گویند: جمعه‌بازار تهران در ابتدا پاتوقی بود برای عتیقه و آنتیك‌فروشانی كه دور هم جمع می‌شدند و اجناس خود را با قیمت‌های متفاوت چند هزار تومانی تا چند میلیون تومانی می‌فروختند.

یکی از آنها می گوید: البته این روزها اگر چه عتیقه‌فروشان تعدادشان كمتر از قبل شده است، اما هنوز هم بخش چشمگیری از جمعه‌بازار به آنها اختصاص دارد. افرادی كه از ظروف قدیمی گرفته تا سكه و چاقو و لاله و قفل و هر چیز دیگری كه ریشه در گذشته‌های دور داشته باشد را می‌فروشند. البته كه این روزها در بساط عتیقه‌فروشان هم می‌توان اجناسی را یافت كه عتیقه نیستند و در كارگاه‌های تهران به سبك آثار قدیمی ساخته می‌شوند.

در این میان، برخی از زمزمه ها هم حکایت از راه‌اندازی بازارچه های روزانه دیگری در سطح شهر تهران دارد که بتواند بخشی از مشتریان را جلب کند، این در حالی است که برخی مسئولان شهرداری، خیابان ۱۷ شهریور را مناسب برای راه‌اندازی بازارهای روزانه دانسته اند.

معاون خدمات شهری شهرداری تهران چندی است که از راه‌اندازی بازارچه فروش اجناس قدیمی خبرداده و گفته است پنج شنبه و جمعه بازار عرضه اجناس قدیمی در پیاده راه 17 شهریور برقرار است.

اگرچه چند وقتی است که این بازارچه آغاز به کار کرده‌ اما هنوز نتوانسته است پای مشتریان پر و پا قرص را به صورت مداوم به بازدید از خود باز کند، این در حالی است که در این بازار، اجناس قدیمی در غرفه‌های سیار که تنها در دو روز آخر هفته دایر می‌شوند، به فروش می‌رسد.

اجناس عرضه شده دراین بازار شبیه اجناس و کالاهایی است که در پاساژ پروانه به فروش می رسد. البته عرضه اجناس قدیمی مورد علاقه شهروندان است و به همین دلیل، این بازارچه به عرضه این اجناس اختصاص یافته است.

به هرحال، خرید از جمعه بازار مزایایی دارد و معایبی را هم یدک می کشد که در مجموع به گفته مشتریان، سودش بر ضررش، می‌چربد.

رمز و رازهای جمعه‌بازارهای ایرانیان
قصه تشكیل و ایجاد جمعه‌بازار سری دراز دارد. ناصرالدین‌شاه بعد از رفتن به فرنگ و دیدن جمعه ‌بازار در فرانسه، دستور داد كه برای نخستین‌بار در تهران، مردم جمعه‌ بازار درست كنند.

نخستین جمعه ‌بازار در مسجدشاه سابق(مسجد امام‌خمینی) در بازار بزرگ تهران تشكیل شد كه بساط‌فروشان اجناس خود را از صبح زود تا اذان ظهر پهن می‌كردند. بعد از مسجدشاه، تكیه دولت محل برگزاری جمعه‌بازار شد.

اما جمعه‌بازار به شكل و شمایل امروزی در پاركینگ ناصرخسرو (سعدی جنوبی) شكل گرفت و از سال 1380 به بعد، پاركینگ پروانه در روزهای جمعه تغییر كاربری دارد و جمعه‌بازار جدید در آنجا شكل گرفت كه نسبت به جمعه‌بازار ناصرخسرو از هر جهت بهتر است.

باید بدانید این نخستین جمعه‌بازاری است كه در آن خبری از سبزی، میوه، ماهی، گوشت و مرغ نیست. جمعه‌بازار كنونی در اختیار میراث فرهنگی قرار دارد كه شهرداری، این محل را از سازمان اجاره كرده و به یک فعال اقتصادی كرایه داده است.

 اخباراجتماعی  -  تابناک

تصاویر: سنگ قبر هنرمندان معروف ایرانی

زندگی صحنه یکتای هنرمندی ماست / هر کسی نغمه خود خواند و از صحنه رود / صحنه پیوسته به جاست / خرم آن نغمه که مردم بسپارند به یاد

فروغ فرخزاد

من از نهایت شب حرف می‌زنم / من از نهایت تاریکی / و از نهایت شب حرف می‌زنم / اگر به خانه من آمدی برای من / ای مهربان چراغ بیاور و یک دریچه / که از آن به ازدحام کوچه خوشبخت بنگرم

فریدون مشیری

سفر تن را تا خاک تماشا کردی / سفر جان را از خاک به افلاک ببین / گر مرا می‌جویی / سبزه‌ها را دریاب با درختان بنشین

محمدعلی فردین

بر تربت پاکت بنشینم غمناک / کوهی ز هنر خفته بینم در خاک / از روح بزرگ هنریت فردین / شاید مددی به ما رسد از افلاک

بابک بیات

سکوت سرشار از ناگفته‌هاست

خسرو شکیبایی

در ازل پرتو حسنت ز تجلی دم زد / عشق پیدا شد وآتش به همه عالم زد

حافظ

بر سر تربت ما چون گذری همتی خواه / که زیارتگه رندان جهان خواهد بود

سهراب سپهری

به سراغ من اگر می‌آیید / نرم وآهسته بیایید / مبادا که ترک بردارد چینی نازک تنهایی من

احمد شاملو

حسن گل نراقی

مرا ببوس / که می‌روم به سوی سرنوشت

فرهاد مهراد

مهدی اخوان ثالث

حسین پناهی

خورشید جاودانه می‌درخشد بر مدار خویش / ماییم که پا جای پای خود می‌نهیم وغروب می‌کنیم هر پسین

میرزاده عشقی

خاکم به سر ز غصه به سر خاک اگر کنم / خاک وطن که رفت، چه خاکی به سر کنم / من آن نیم که به مرگ طبیعی شوم هلاک / وین کاسه خون به بستر راحت هدر کنم / معشوق «عشقی» ای وطن، ای عشق پاک ما / ای آنکه ذکر عشق تو شام و سحر کنم

صادق هدایت