تل آویو هم نمی داند خط قرمز واقعی کجاست

برآورد تحلیلگران از ادعاهای نتانیاهو

تل آویو هم نمی داند خط قرمز واقعی کجاست

دیپلماسی ایرانی: باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا در این هفته و در آستانه آغاز فصل بهار که پیش از این نخست وزیر اسرائیل از آن به عنوان خط قرمز برای برنامه های هسته ای ایران ، نام برده بود، به اسرائیل سفر می کند. هرچند آمریکا تلاش زیادی انجام می دهد تا از تبدیل شدن مساله هسته ای ایران به درگیری دیگری در منطقه جلوگیری کند، به نظر نمی رسد این موضوع در بهار از اضطرار ویژه ای برخوردار شود، چرا که تهران به تازگی بخشی از ذخایر اورانیوم غنی شده را به سوخت برای راکتور دارویی تبدیل کرده و اکنون با آنچه که نتانیاهو خط قرمز توصیف کرده بود، فاصله دارد.

به گزارش رویترز، نخست وزیر اسرائیل در جریان سخنرانی ماه سپتامبر خود در مجمع عمومی سازمان ملل، بدترین برآورد های اطلاعاتی را مبنا قرار داد و بهار یا اواسط تابستان را به عنوان زمانی تعیین کرد که ایران در آستانه تولید سلاح هسته ای قرار می گیرد. این در حالی است که تازه ترین گزارش ها نشان می دهد، با تولید صفحه های سوخت، تولید ذخایر اورانیوم غنی شده در ایران شتاب کمتری پیدا کرده است.

هرچند نتانیاهو هنوز در خط قرمزی که برای بهار یا تابستان 2013، اعلام کرده بود، تجدید نظر نکرده است، بسیاری از مقامات اسرائیلی در محافل خصوصی این نکته را خاطرنشان می کند که این خط قرمز تغییر کرده است.

این در حالی است که مارتین دمسی، فرمانده ارتش آمریکا ، توانایی اسرائیل برای ایجاد خسارت های جدی در تاسیسات هسته ای ایران در صورت وقوع حمله احتمالی را زیر سئوال برده و از سوی دیگر نتانیاهو نیز از اعتراف به این موضوع خودداری نکرده که امیدوار است واشینگتن رهبری هرگونه اقدام نظامی علیه ایران را بر عهده بگیرد.

اما در حالی که آمریکا به تجهیز نیروهای مستقر در خلیج فارس ادامه می دهد و تاکید دارد تمامی گزینه ها شامل گزینه نظامی روی میز قرار دارد، دولت اوباما با درخواست نتانیاهو برای تعیین یک ضرب الاجل روشن برای جمهوری اسلامی خودداری می کند.

اوباما می گوید ایران هم اکنون دست کم یک سال با ساخت سلاخ هسته ای فاصله دارد و در این مدت واشینگتن تمای تلاش خود را به کار می بندد تا دیپلماسی در قبال ایران به نتیجه برسد. این در حالی است که حلقه مقاماتی که اطراف نتانیاهو قرار دارند، به انداز اوباما مطمئن نیستند.

مایکل اورن، سفیر اسرائیل در آمریکا در این زمینه می گوید، مساله این نیست که ایران در چه زمانی به بمب دست پیدا می کند، بلکه موضوع این است که کی دیگر نمی توان با ایرن مقابله کرد.

این در حالی است که آژانس بین المللی انرژی اتمی در تازه ترین گزارش خود نصب سانتیرفوژهای پیشرفته تر در تاسیسات هسته ای ایران را تایید کرده که می توانند با سرعتی دو برابر دستگاه های قدیمی ، اورانیوم غنی شده تولید کنند. به گفته کارشناسان ، در صورتی که این سانتریفوژها فعال شوند، باوجود تبدیل بخشی از ذخایر اورانیوم غنی شده ایران به صفحه سوخت، بار دیگر ذخایر اورانیوم غنی شده در ایران به خط قرمز نزدیک می شود. با این وجود مقامات آمریکایی با تاکید بر صحت و سقم اطلاعات و برآوردهای جاسوسی خاطرنشان می کنند حتی در صورتی که ایران به مقادیر کافی موارد مورد نیاز برای تولید سلاح هسته ای دست یابد نیز نمی تواند بدون برانگیخته کردن توجه جامعه جهانی، بمب اتمی بسازد.

گری سمور، مشاور سابق اوباما در امور منع اشاعه هسته ای، بر این عقیده است با وجود تمامی گمانه زنی ها، شاید بتوان خط قرمز نتانیاهو را به منطقه قرمز تغییر نام داد، چرا که هنوز به طور دقیق مشخص نیست ایران چه میزان از اورانیوم غنی شده را برای تولیدسلاح نیاز دارد.

مارک فیزپاتریک، مقام سابق وزارت امور خارجه آمریکا نیز در این مورد ابراز تردید می کند که تهران از خط قرمز مورد ادعای نتانیاهو عبور کند و یا اینکه در صورت عبور، نتانیاهو دست به اقدام نظامی بزند. به اعتقاد وی، هیچ کس بر مبنای وجود ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص 20 درصد، در مورد صلح یا جنگ با کشوری تصمیم گیری نمی کند.

از سوی دیگر هیچ کس نمی داند خط قرمز واقعی مورد نظر اسرائیل کجاست و شاید خود اسرائیلی ها نیز از آن آگاهی نداشته باشند.با این وجود فیزپاتریک ادعا می کند که پافشاری نتانیاهو بر خط قرمزش توانسته تا حدود زیادی در جلب توجه ویژه جامعه جهانی به مساله هسته ای ایران موفق باشد./دیپلماسی ایرانی

عبور ایران از 7 خط قرمز واشنگتن- تل آویو

در 15 سال گذشته اتفاق افتاد

عبور ایران از 7 خط قرمز واشنگتن- تل آویو

دیپلماسی ایرانی: باوجود اشاعه خط قرمزها ، مهمترین آنها در تهران در معرض ریسک ابهام و اغماض قرار گرفته اند.

بیش از هر زمان دیگری، اصطلاح خط قرمزهای جنگ افروز در مرکز مباحثه ها در مورد سیاست خارجی آمریکا قرار گرفته است. در هفته گذشته، باراک اوباما ، رئیس جمهور آمریکا به نادیده گرفتن خط قرمزهایش در مورد سوریه متهم شد.

او به کار بردن تسلیحات شیمیایی را خط قرمز توصیف کرده بود و این در حالی است که گزارش ها از استفاده از این نوع تسلیحات حکایت دارد. حتی این خط قرمز ها در جریان سفر ماه مارس اوباما به اسرائیل به موضوعی طنز تبدیل شد.

زمانی که اوباما و نخست وزیر اسرائیل روی خط قرمزی که کف فرودگاه کشیده شده بود حرکت می کردند و رئیس جمهور آمریکا به شوخی گفت که او ( نتانیاهو) همواره در مورد خط قرمزها با من سخن می گوید.

گراهام الیسون، استاد دانشگاه هاروارد بر این باور است که ایران تا کنون دست کم از 7 خط قرمزی که ایالات متحده و رژیم اسرائیل در 15 سال گذشته تعیین کرده بودند، عبور کرده بدون آنکه حمله نظامی اتفاق بیفتد. در سپتامبر گذشته، نتانیاهو خط قرمزی را روی تصویر یک بمب نقاشی کرد و گفت آنهایی که برای ایران خط قرمز تعیین نمی کنند حق ندارد خط قرمزی را برای اسرائیل مشخص کنند.

در کتاب جدیدی تحت عنوان «ایران: خط قرمزها و نقطه های خاکستری»، که اخیرا توسط موسسه رویال یونایتتد منتشر شده، این نکته خاطرنشان شده است که با وجود پرگویی هایی نتانیاهو در مورد خط قرمزها، درک ما از این موضوع ابتدایی است.

حال آنکه ازدیاد خط قرمز ها برای مخاطبان مختلف و اهداف متقاوت ریسک دچار شدن تهران به سردرگمی را به همراه دارد. علاوه بر این، خط قرمزهای موجود آمریکا و اسرائیل نیز شامل نطقه های کور و مبهمی است.این در حالی است که ریسک سوء تفاهم با ریسک درگیری همراه است که هیچ طرفی خواستار آن نیست. این مشکلات هیچ راه حل روشنی به همراه ندارد، اما درک کابوس هایی که سیاستگذاران با آن مواجه اند، اهمیت دارد.

خط قرمز چیست؟

خط قرمز در معنای عام به محدودیت های ناشی از نگرانی هایی گفته می شود که در صورت نادیده گرفتن آن، اقدام ضروری خواهد بود. این در حالی است که همیشه تشخیص انواع مختلف خط قرمزها آسان نیست و سردرگمی بین آنها می تواند درسرساز باشد.

برای مثال، آریل شارون، در سال 2005 اعلام کرد که خط قرمز برای ایران به معنی آن است که بر مشکلات فنی در راه توسعه تکنولوژی هسته ای ، غلبه کند. اکنون ایران این مشکلات را پشت سرگذاشته و اقدام نظامی نیز انجام نشده است. اما پرسش اینجاست که چرا حمله ای صورت نگرفت؟

می توان گفت که عبور از این خط قرمز، واکنش های دیگری را به همراه داشت. برای مثال  طراحی ویروس رایانه ای استاکس نت در همان زمان آغاز شد که سرانجام در سال 2010 به تاسیسات هسته ای ایران حمله کرد. علاوه بر این شاید مخاطب شارون در آن زمان نه ایران، بلکه ایالات متحده بوده است.

سپس بنیامین نتانیاهو، جانشین شارون نیز از استراتژی خط قرمزها به عنوان بخشی از تفکر سیاسی و رقابت سیاسی با سرویس های جاسوسی ، برخی اعضای کابینه و متحدانش استفاده کرد که با دیدگاه وی در مورد تهدید ایران ، اختلاف نظر داشتند.

اما اگر از نگاه ایران این روند یک بلوف شکست خورده باشد، آنگاه اعتبار خط قرمزهای آتی از بین می رود.

خط قرمز آمریکایی

مقامات آمریکایی ادعا می کنند که به ایران اجازه نخواهد داد به سلاح هسته ای دست پیدا کند. اما در این بین پیشرفت های هسته ای ایران یا افتتاح سایت های هسته ای جدید، چه معنایی برای سیاستگذاران آمریکایی خواهد داشت.

آیا این به معنی توسعه برنامه های تسلیحات هسته ای خواهد بود؟  در حال حاضر پاسخ به این پرسش دشوار است که خط قرمز مورد نظر آمریکا کجا قطع می شود. هیچ کس پاسخ این پرسش را به درستی نمی داند. 

برخی در این بین بر این باورند که شرایط غیر مطمئن مزیت های خوبی دارد، چرا که ایران را در حالت حدس و گمان قرار می دهد. اما باید گفت که این شرایط در عین حال ریسک ها را نیز افزایش می دهد.

هرچند راه مشخصی برای خروج از این مشکل وجود ندارد، اما شاید گفت و گو های محرمانه با مقامات ایران در این زمینه مثمر ثمر واقع شود. مذاکرات پشت پرده ، ریسک برانگیختن نگرانی عمومی را به همراه ندارد اما در ضمن برخی ابهامات برطرف می شود. باید گفت که در مورد خط قرمزها، سوء تفاهم، بدترین چیز است.

خط قرمزهای اسرائیلی

سیاست اسرائیل در مورد خط قرمزها صریح تر است. نتانیاهو در جریان سخنرانی معروف خود در مجمع عمومی سازمان ملل با آن نقاشی کذایی مدعی شد ایران تنها چند ماه با دستیابی به ذخایر اورانیوم غنی شده کافی برای ساخت نخستین سلاح هسته ای فاصله دارد.

وی در آن زمان مدعی شد ایران تا بهار یا تابستان 2013 به این توانایی دست می یابد. اما برخی تحلیلگران می گویند تعیین میزان دقیق اورانیون غنی شده برای ساخت سلاح هسته ای، دشوار است و بسته به دانش فنی و تجربه، متفاوت خواهد بود.  

البته نتانیاهو در آوریل 2013 در گفت و گو با بی بی سی مدعی شد تجاوز ذخایر اورانیون غنی شده با خلوص بالا در ایران از مرز 250 کیلوگرم به معنی عبور از خط قرمز مورد ادعا خواهد بود. پیش از این برخی مقامات اسرائیلی این رقم را 240 کیلوگرم اعلام کرده بودند. به این ترتیب این پرسش مطرح می شود که آیا باز هم در آینده این برآوردها تغییر می کند.

از سوی دیگر آموس یالدین، رئیس سابق سازمان جاسوسی نظامی اسرائیل در کنفرانس خبری که ماه گذشته برگزار شد، گفت: ایران هم اکنون از خط قرمزی که نتانیاهو در مجمع عمومی سازمان ملل تعیین کرده بود، عبور کرده و چرا ایران باید باور کند خط قرمزهای بعدی قاطع تر از خط قرمزهای قبلی خواهند بود که از آنها عبور کرده است.

با این وجود اسرائیل توانست با تعیین این خط قرمزها، به موفقیت هایی نیز دست باید. برای مثال نتانیاهو با تاکید بر خط قرمز مورد ادعایش موجب شد ایران چند بار بخشی از ذخایر اورانیوم غنی شده خود را به صفحه های سوخت برای راکتور تحقیقاتی تهران تبدیل کند. در صورتی که ایران روند سابق را ادامه می داد، تا کنون از خط قرمز نتانیاهو، گذشته بود.

خط قرمز پیش روی غنی سازی

سومین نوع خط قرمز پیش روی ایران، خط قرمز در مقابل غنی سازی است. در تئوری، ایران می تواند تا زمانی که ذخایر اورانیوم غنی شده را پایین نگاهداشته، به اضافه کردن سانتریفوژهای پیشرفته تر در تاسیسات هسته ای اش، ادامه دهد. اما در عمل روشن نیست که آیا برخی تندروها در ایران با تداوم این روند در صورت شکست دیپلماسی، موافقت خواهند کرد یا خیر.

مشکل این است که تعیین خط قرمز برای این موضوع بسیار دشوار است و مانند خط قرمزهای قبلی ، در آن نقطه های مبهم زیادی وجود دارد. برای مثال ایران می تواند بدون ورود به باشگاه هسته ای به توانایی تولید سلاح دست یابد.این کابوس ها بارها و بارها تکرار می شوند. این نگرانی ها ماهیت ذاتی بازدارندگی است.

اما این نکته مهم است که سیاستگذاران از مشکل آگاه باشند. ریچارد بت می گوید، بازداراندگی تنها زمانی باید مبهم باشد که یک بلوف است.

در صورتی که سیاست آمریکا و اسرائیل واقعا بلوف زدن است، آنگاه ریسک جنگ و درگیری وجود خواهد داشت. و در صورتی که سیاست بلوف زدن نباشد، باز هم ایران با این ابهام ها به سردرگمی و سوء تفاهم دچار می شود که می تواند ریسک درگیری نظامی را افزایش دهد. به این ترتیب استعاره خط قرمزها دلالت بر سرحد جنگ دارد./دیپلماسی ایرانی