اخبار


2 دقیقه پیش

عکس: استهلال ماه مبارک رمضان

همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان جمعی از کارشناسان حوزه نجوم همراه با نماینده دفتر استهلال مقام معظم رهبری عصر دوشنبه هفدهم خرداد برای رصد هلال شب اول ماه مبارک رمضان بوسیله ...
2 دقیقه پیش

تا 20 سال آینده 16 میلیون بیکار داریم

وزیر کشور گفت: در نظام اداری فعلی که می‌تواند در ۱۰ روز کاری را انجام دهد، در ۱۰۰ روز انجام می‌شود و روند طولانی دارد که باید این روند اصلاح شود. خبرگزاری تسنیم: عبدالرضا ...

تعیین خط فقر غذایی برای خانوارهای ایرانی



اخبار,اخبار اقتصادی,خط فقر غذایی

خط فقر در ایران چگونه محاسبه می‌شود؟

این سوال را از معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی پرسید. این معاونت در پاسخ متنی را ارسال كرد كه موید شرایط تعیین خط فقر در ایران است. در این توضیح، معاونت رفاه اجتماعی تاكید كرده است این نخستین باری است كه شیوه محاسبه خط فقر به‌طور رسمی در ایران اعلام می‌شود.

از آنجا كه در بسیاری از مناطق محروم و در اكثر كشورهای درحال توسعه، وضعیت فقرا به گونه‌ای است كه حتی نیازهای اولیه خوراكی آنها نیز به‌طور كامل برآورد نشده و بسیاری از مردم با سوءتغذیه دست و پنجه نرم می‌كنند، خط فقر مطلق مبنای محاسبه خود را بر نیازهای اساسی تغذیه‌ای قرار می‌دهد تا سیاستگذار بداند و مطمئن باشد كه هركس بالای خط فقر مطلق قرار گرفت، تا آن حد توانایی دارد دركنار تامین نیازهای غیر غذایی، از تغذیه كافی و لازم نیز برخوردار شود.

روش معمول در محاسبه خط فقر مطلق، تخمین زدن یك سبد غذایی ضروری است كه برای سلامت جسمی خانوار ضروری است. پس از تعیین هزینه‌های این سبد غذایی (مطابق با ملاحظات و الگوی مصرف غذایی و غیر غذایی جامعه مورد نظر)، مبلغی نیز به عنوان هزینه‌های غیر غذایی به هزینه سبد غذایی اضافه می‌شود تا خط فقر مطلق به دست آید.

برای محاسبه خط فقر مطلق، از هزینه سبد غذایی ذیل به عنوان مبنا استفاده می‌شود. این سبد در سال ١٣٨٤ توسط دفتر تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی به عنوان سبد مطلوب غذایی برای یك بزرگسال تعریف شده است كه حاوی ٢١٠٠ كیلوكالری در روز بوده و علاوه بر كالری مورد نیاز یك بزرگسال، سایر ریزمغذی‌های لازم برای سلامتی فرد را نیز داراست.

اگر اعداد فوق را در قیمت آنها ضرب كنیم خط فقر شدید به دست می‌آید یعنی درآمدی كه فرد باید داشته باشد تا نیاز خوراكی آن تامین شود.

 

افرادی كه كمتر از این مقدار دارند حتی اگر همه درآمد خود را صرف تامین خوراكی كنند نمی‌توانند به نخستین نیاز فیزیولوژیك خود پاسخ دهند.

گام بعد برای تكمیل خط فقر افزودن هزینه‌های غیرخوراكی به هزینه خوراكی است كه روش‌های مختلفی برای آن وجود دارد.

 

از جمله روش‌های متداول و راحت استفاده از معكوس ضریب انگل است كه به روش اورشانسكی معروف است.

بنابه تجربه ثابت شده است كه در دهك‌های مختلف معمولا خانوارها نسبت ثابتی از درآمد خود را به خوراك اختصاص می‌دهند. در ایران در مناطق شهری این نسبت در چهار دهك اول تقریبا ٣٣ درصد و در مناطق روستایی تقریبا برابر ٤٥درصد است.

 

بنابراین اگر هزینه سبد فوق را بر ٣٣ درصد تقسیم كنیم به هزینه لازم برای كسب حداقل استانداردهای زندگی كه برای یك نفر بزرگسال مورد نیاز است، خواهیم رسید كه به آن خط فقر مطلق هم می‌گویند.

در گام آخر باید با استفاده از ضرایب مناسب، خط فقر را به ازای یك خانوار محاسبه كرد. خط فقر خانوارها از لحاظ اندازه، تركیب سنی، میزان تحصیلات و سایر مشخصات متفاوتند و انتظار می‌رود كه خانوارها تحت تاثیر این خصوصیات متفاوت، الگوی مصرف متفاوتی نیز داشته باشند.

باید توجه داشت كه اثر این خصوصیات بر الگوی مصرفی خانوارها مانند تغییر قیمت‌ها و تغییر درآمد خانوارها حایزاهمیت است.

 

چنانچه بخواهیم برای مقایسه رفاه خانوارها از اطلاعات موجود خانوارها بدون در نظر گرفتن بعد و تركیب خانوارها استفاده كنیم، در واقع تمایزی بین خانوارها قایل نشده‌ایم و این مساله خطای زیادی را وارد محاسبات می‌كند.

برای مقایسه رفاه خانوارها با توجه به تفاوت‌هایی كه در ویژگی خانوارها وجود دارد، از جمله تفاوت در بعد و تركیب سنی اعضای خانوارها لازم است كه با استفاده از روش‌هایی این تفاوت‌ها را به عامل مشترك تبدیل كنیم تا امكان مقایسه رفاه خانوارها فراهم آید.

 

به‌طوری كه قادر باشیم به عنوان مثال مخارج دو خانوار با بعد چهار نفر را كه اولی شامل چهار بزرگسال و دومی دو بزرگسال و دو كودك است باهم مقایسه كنیم.

در بعضی از مطالعات در اندازه‌گیری رفاه و فقر، برای تبدیل رفاه خانوار به رفاه فردی، مخارج كلی خانوار را به تعداد افراد موجود در خانوار تقسیم می‌كنند و سپس مخارج كلی سرانه را به عنوان اندازه رفاه هر عضو خانوار در نظر می‌گیرند. در این روش فرض می‌شود همه اعضای خانوار سهم یكسانی از مخارج دریافت می‌كنند.

این در حالی است كه در حالت عادی فرزندان در مقایسه با بزرگسالان به مراتب كمتر نیازمند كالاهای خاصی هستند.

 

همچنین این امكان وجود دارد كه از زندگی دسته‌جمعی با یكدیگر صرفه‌هایی در مقیاس به وجود آید. بدین علت كه اعضای خانواده از مصرف اعضای دیگر خانواده منتفع می‌شوند.

در ایران نیز مطالعات مختلفی در این خصوص صورت گرفته و تقریبا به نتایج مشابهی رسیده‌اند. از جمله مطالعه‌ای در معاونت رفاه صورت گرفته و با روش كولتر ضریب هزینه‌ای تركیبات مختلف بعد و سن اعضای خانوار برآورد شده است كه در جدول ذیل به برخی از آنها اشاره شده است.

 

طبق این جدول به عنوان مثال هزینه یك خانواده شهری چهار‌نفره، با تركیب دو بزرگسال، یك نوجوان و یك كودك ٤/٢‌برابر هزینه یك فرد بزرگسال است.

بنابراین با ضرب كردن خط فقر یك فرد بزرگسال در ضریب ابعاد مختلف خانوار، می‌توان به خط‌فقر متناسب با آن خانوار رسید. روش فوق برای اندازه‌گیری خط‌فقر ملی استفاده می‌شود. روش بین‌المللی محاسبه خط فقر به گونه‌ای دیگر است.

 

بانك جهانی، به‌منظور ارایه یك معیار جهانی، درآمد یك دلار در روز را مبنا قرار داده و خط فقر یك دلار در روز را به عنوان ملاك خط فقر مطلق، خط‌فقر بین‌المللی نامیده است.

در سومین گزارش اهداف هزاره كه در سال ١٣٨٩ تهیه شد، به‌علت وضعیت كشورهای در حال توسعه و به‌خصوص كشورهای دارای منابع طبیعی، به جای خط فقر یك دلار در روز، خط فقر ٢٥/١ دلار در روز را معیار قرار دادند.

 

البته باید توجه داشت كه در این روش ارزش بازاری دلار محاسبه نمی‌شود بلكه ارزش آن بر اساس قدرت خرید دلار بر حسب ریال مورد استفاده قرار گرفته و با ضرب آن در عدد٣٠، خط فقر یك دلار برای یك فرد در ماه به دست می‌آید.

به عنوان مثال طبق گزارش بانك جهانی ارزش قدرت خرید یك دلار در سال ٢٠١٤ معادل ٨٤١١ ریال بوده است. بنابراین خط فقر ماهانه براساس ٢٥/١ دلار در روز تقریبا ٣١هزار و ٥٠٠تومان خواهد شد (٨٤١١*٢٥/١*٣٠= ٣١٥٤١٣)‌.

 

براساس این معیار هیچ فردی در ایران زیر خط فقر نیست زیرا مبلغ با یارانه ٥٠٠/٤٥تومان كه هر ماه به‌صورت سرانه در ایران پرداخت می‌شود، هیچ فردی زیر خط فقر ٢٥/١دلار در روز نخواهد بود.

هرچند این روش محاسبه ساده بوده و امكان مقایسه وضعیت كشورها را با همدیگر فراهم می‌كند اما لازم به ذكر است كه در این تعریف از فقر، مانند دیگر خطوط فقر درآمدی، قابلیت‌ها و كیفیت‌های زندگی افراد نادیده گرفته می‌شود.

 

در این تعریف از فقر، با توجه به فلسفه اولیه تعریف آن كه میزان لازم برای بقا را مشخص می‌كند در واقع، هیچ تضمینی برای برآورده ساختن نیازهای اساسی در برنداشته و به این خاطر به هیچ‌وجه نمی‌تواند خط فقر مطلق به حساب بیاید.

علاوه براین، در بسیاری كشورها، قدرت خرید یك‌دلار در روز حتی برای سیركردن شكم افراد نیز كافی نبوده و بدین‌ترتیب حتی نمی‌تواند تعیین‌كننده خط فقر شدید (گرسنگی) باشد. در واقع در پایه‌گذاری این معیار، هیچ‌گونه مبنای روش‌شناختی و مفهومی معتبری وجود نداشته است كه داده‌ها و ابعاد فقر در زمینه‌های مختلف را- حتی به‌صورت ناقص- مورد لحاظ قرار دهد.

بنابراین به علت رفع نقصان‌های فوق و لزوم لحاظ كردن نیازهای اساسی برای كشورهای در حال توسعه، برای تبیین بهتر وضعیت گروه‌های آسیب‌پذیر، علاوه بر روش فوق از خط‌فقر ملی نیز استفاده می‌شود كه معمولا به عنوان خط فقر مطلق از آن یاد می‌شود.

اخبار اقتصادی - اعتماد


ویدیو مرتبط :
سم سفید در خانوارهای ایرانی

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

چند درصد خانوارهای ایرانی زیر خط فقر هستند؟



اخبار,اخبار اقتصادی ,هدفمندسازی یارانه‌ها


 اخباراقتصادی - چند درصد خانوارهای ایرانی زیر خط فقر هستند؟

وزارت اقتصاد با انتشار گزارشی ضمن بررسی نتایج اجرای فاز اول هدفمندسازی یارانه‌ها اعلام کرد که پس از اجرای این قانون قدرت اقتصادی خانوارهای کشور ۲۵ درصد کاهش یافته و هم‌اکنون ۳۱ درصد خانوارها زیر خط فقر هستند.

به گزارش فارس، نشریه شادا (نشریه رسمی وزارت امور اقتصادی و دارایی) در گزارشی به بررسی نتایج اجرای فاز اول هدفمندسازی یارانه‌ها پرداخت و نوشت:

از همان روزهای که مردی در کسوت رئیس دولت بر صفحه تلویزیون ظاهر شد و از پولی گفت که برکت دارد، مال صاحب‌الزمان است و حق همه مردم تا امروز که مرد دیگری در کسوت رئیس دولت یازدهم از مردم درخواست کرده تا با انصراف از دریافت این پول به دولت و اقتصاد کشور و در واقع به خودشان کمک کند، روزگار سختی بر مردم و بر اقتصاد کشور گذشته است.

این نشریه آورده است سخن از یارانه نقدی است که این روزها  انصراف و یا عدم انصراف از دریافت آن نقل محافل عمومی و اقتصادی است. یارانه‌ای که جز استقراض از بانک مرکزی، ندادن حق تولید و صنعت کشور و در نتیجه ورشکستگی کارخانه‌های تولیدی و عادت دادن عده‌ای به تنبلی و بیکاری با این امید که یارانه نقدی ماهیانه به حساب آنها واریز خواهد شد، نتیجه‌‌ای برای اقتصاد کشور نداشت  اما در هر حال نمی‌توان منکر شد که بخشی از مردم به دلیل گرانی فشار اقتصادی به بودن یارانه نقدی عادت کرده‌اند.

حالا در دولت جدید آخرین اطلاعاتی که از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها منتشر شده، نشان می‌دهد که مردم ایران پس از اجرای این طرح،‌ فقیرتر شده‌اند، میزان قدرت خرید خانوارهای ایرانی طی دوره‌ اجرای فاز اول هدفمندی یارانه‌ها به میزان 1.5 درصد کاهش یافته است.

طی اجرای فاز اول طرح هدفمندی یارانه‌ها قیمت حامل‌های انرژی 500 درصد افزایش داشته است. بررسی‌هایی که وزارت مسکن و شهرسازی برای اجرای طرح‌های مسکن انجام داده،‌نشان می‌دهد قدرت اقتصادی خانواده‌ها طی دوره نخست اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها 25 درصد کاهش داشته است.

حتی پیش از این از هر صد خانواده‌ای که وارد بازار مسکن می‌شدند، حداقل 60 خانوار به سمت مسکن ملکی می‌رفتند ولی همین عدد در حال حاضر به 65 خانوار رسیده که به سمت مسکن اجاره‌ای می‌روند.

همچنین بر اساس آمارگیری سالانه هزینه و بودجه خانوار مرکز آمار ایران، در سال 84 نرخ مالکیت 71.5 درصد بوده که در سال 91 به 66.6 درصد رسیده است تا سال 85، حدود 25 درصد خانوار زیر خط فقر بودند ولی بررسی‌ها نشان می‌دهد این عدد در حال حاضر به 31 درصد رسیده است.

نتیجه تحقیقی دانشگاهی نشان می‌دهد که افزایش قیمت‌ها حداقل در آمریکا منجر به کاهش میزان فقرا شده است ولی در مورد ایران افزایش قیمت‌ها بر تعداد خانوارهای فقیر افزوده است. از سوی دیگر در تازه‌ترین گزارش این مرکز شکاف قیمتی هر متر مربع آپارتمان و حتی اجاره‌بهای این متراژ در مناطق گران و ارزان شهر تهران حدود 41 برابر اعلام شده است.

در این گزارش، منطقه دو شهرداری تهران گران‌ترین منطقه برای خرید آپارتمان ذکر شده است. قیمت فروش هر متر مربع آپارتمان در این منطقه 21.6 میلیون تومان است در مقابل، ارزان‌ترین آپارتمان در تهران متری 526 هزار تومان معامله می‌شود  آپارتمان‌هایی با این قیمت در منطقه 15 شهرداری تهران قرار دارند.

مرکز آمار ایران در گزارشی مربوط به وضعیت قیمت مسکن و اجاره‌بها در پاییز 92 و در شهر تهران است متوسط قیمت هر متر مربع آپارتمان را 3.9 میلیون تومان ذکر کرده است بررسی این اعداد نشان می‌دهد، هر متر آپارتمان افراد ساکن در منطقه 2 تهران 41 برابر گران‌تر از اهالی منطقه 15 تهران است که آپارتمان نشین هستند به این ترتیب این آمار نشان می‌دهد هدفمندی یارانه‌ها و پرداخت یارانه نقدی تنها باعث افزایش فاصله میان فقیر و غنی شده و تاثیر مثبتی بر اقتصاد نداشته است.
 اخباراقتصادی - فارس