تحولی در صنعت آبزی پروری كشور

 

 

 

طی هفته‌های اخیر باخبر شدیم محققان انستیتو تحقیقات بین‌المللی ماهیان خاویاری كه وابسته به مؤسسه تحقیقات شیلات ایران است، موفق شده‌اند از گونه‌ای از تاسماهیان ـ كه از ماهیان خاویاری آب شیرین محسوب می‌شود ـ خاویار پرورشی به دست آوردند.

 

گویا تولید خاویار از ماهی استرلیاد (Acipenser ruthenus) كه گونه‌ای با وزن كمتر از یك كیلوگرم است می‌تواند تحولی را از ابعاد زود بازدهی با داشتن دوره باروری بسیار كوتاه‌تر نسبت به دیگر ماهیان خاویاری و آسان بودن شیوه پرورش به همراه آورد.

 

استرلیاد، یك ‌گونه بومی آب‌های شیرین رودخانه‌های ولگا و اورال در حاشیه دریای خزر و رودخانه دانوب اروپاست كه سال ۱۳۸۳ از كشور مجارستان خریداری و در وزن یك الی ۳ كیلوگرم به كشور معرفی شد.

 

از بدو ورود، این‌گونه در حوضچه‌های بتونی و استخرهای خاكی نگهداری شدند و با غذای دستی پرورش یافتند. پس از یك دوره ۴ ساله، بیش از ۹۰ درصد ماهیان ماده به بلوغ جنسی رسیدند.

 

در این طرح تحقیقاتی جمعاً تعداد ۲۰۰ عدد مولد پرورش یافتند كه پس از بررسی‌های فیزیولوژیكی و ارزیابی گنادهای جنسی آنها تعداد ۵۰ نمونه از بهترین ماهیان جداسازی و برای تكثیر و تولید خاویار انتخاب شدند. از این تعداد، خاویار ۱۸ عدد ماهی ماده استحصال شد.

 

● ماهی‌های كوچك خاویاری

 

استرلیاد گونه‌ای از تاسماهیان با نام علمی Acipenser ruthenus با حداكثر طول ۱۰۰ سانتی‏متر و حداكثر وزن یك كیلوگرم است. حداكثر سن این ماهی ۲۷ سال گزارش شده است. غذای اصلی این ماهی را لارو و حشرات، نرمتنان و سخت‏پوستان كوچك تشكیل می‏دهند.

 

این ماهی در فصل زمستان تغذیه نمی‏كند و در قسمت‌های عمیق رودخانه به خواب زمستانی می‏رود. بلوغ جنسی در نرها چهار پنج سالگی و در ماده‏‎ها ۹ ـ ۷ سالگی است. تعداد تخم‌ها بین ۱۳۷ ـ ۱۱ هزار تغییر می‌كند.

 

تكثیر این ماهی هم در آب ۱۱ ـ ۹ درجه به اوج خود می‏رسد. ماهیان جوان قدرت شنای زیادی ندارند و مناطق آرام را برای زندگی انتخاب می‏كنند. گوشت این ماهی هم حاوی ۴‌/‌۶ ـ ۶‌/‌۵ درصد چربی است.

 

بعلاوه تلاش‌های محققان نشان داد كه ماهیان استرلیاد ماده در وزن‌های بسیار پایین حتی كمتر از یك كیلوگرم خاویار تولید كردند، به طوری كه حداقل وزن ماهی ماده ۶۴۰ گرم و حداكثر آن ۹۸۴ گرم و میانگین وزنی آنها ۸۰۷ گرم است و این ماهیان قادرند حداقل ۶۴ گرم و حداكثر ۱۰۹ گرم و به طور میانگین ۸۵ گرم خاویار تولید كنند.

 

به عبارت دیگر، میانگین خاویاردهی ماهی استرلیاد در شرایط ایران تقریباً ۵‌/‌۹ درصد وزن كل بدن است.

 

دكتر محمد پوركاظمی، رئیس انستیتو تحقیقات بین‌المللی ماهیان خاویاری در این ارتباط در گفتگویی با ما گفت: از ۲۷ گونه ماهی خاویاری كه در دنیا داریم یكی از گونه‌ها خاص آب شیرین است و عمدتا در رودخانه‌ها زندگی می‌كند و وارد دریا هم نمی‌شود.

 

استرلیاد گونه‌ای است كه در رودخانه ولگای روسیه، اورال قزاقستان و نیز در رودخانه دانوب مجارستان، رومانی و بلغارستان پراكنش دارد. این گونه در طول رودخانه زندگی می‌كندو به مرور به حواشی مصب می‌رسد.

 

● تولید خاویار در كمتر از ۴ سال

 

از مهم‌ترین دستاوردهای طرح تولید خاویار پرورشی ماهی استرلیاد این است كه در زمان كوتاه حداكثر ۴ سال می‌توان به خاویار پرورشی دست یافت و پرورش‌دهندگان ماهی خاویاری و علاقه‌مندان به تولید خاویار پرورشی به انتظار دوره ۸ الی ۱۰ ساله برای تولید خاویار نیاز ندارند.

 

از مهم‌ترین دستاوردهای طرح تولید خاویار پرورشی ماهی استرلیاد این است كه در زمان كوتاه حداكثر ۴ سال می‌توان به خاویار پرورشی دست یافت دكتر پوركاظمی افزود: كلا ماهیان خاویاری كه ما در دریای خزر داریم ۵ گونه فیل‌ماهی، اوزون‌برون، تاس‌ماهی ایرانی، تاس‌ماهی روسی و ماهی شیپ هستند.

 

از میان این گونه، كوچك‌ترین‌شان اوزون‌برون است كه طی ۵ الی ۶ سال و فیل‌ماهی طی ۸ الی ۱۰ سال به سن بلوغ می‌رسد و ۳ گونه دیگر هم طی ۷ الی ۸ سالگی به سن باروری می‌رسند. با این تفاسیر، صنعت آبزی‌پروری به دنبال گونه‌ای بوده است كه ظرف مدت كوتاه‌تری به نتیجه و سودآوری برسد.

 

گونه جدید یعنی استرلیاد نه تنها ظرف ۴ تا ۵ سال دوره بلوغ خود را طی می‌كند، بلكه به دلیل وزن پایین خود (كمتر از یك كیلو) به تعداد بیشتری در یك فضای مشخص قابل پرورش است. از سوی دیگر براحتی در مزارع كپور ماهیان قابل پرورش است.

 

به عبارت دیگر به جای پرورش‌ ماهیان ۵۰ الی ۱۰۰ كیلوگرمی می‌توان معادل وزنی آنها ماهیان۸۰۰ الی ۱۰۰۰ گرمی در استخرها پرورش داد كه شرایط پرورش‌ و تولید به مراتب كم‌هزینه‌تر، آسان‌تر و سریع‌الوصول‌تر خواهد بود.

 

از سوی دیگر، گونه دورگه‌ای هم از لقاح ماهی نر استرلیاد و ماده فیل‌ماهی به نام ماهی‌‌بستر در حال پرورش است كه از استرلیاد بزرگ‌تر است و ۵۰ درصد خصوصیات ژنتیكی فیل‌ماهی را نیز به ارث می‌برد و از نظر خاویاردهی هم وضعیت بهتری را دارد.

 

● روس‌ها پیشرو در تولید خاویار از كوچك‌ترین ماهی خاویاری دنیا

 

از آنجا كه رودخانه ولگا در روسیه زیستگاه اصلی استرلیاد محسوب می‌شود، طی چهار پنج سال گذشته روس‌ها میزان ۳ تن خاویار را به عنوان سهمیه از كنوانسیون سایتیس (كنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه‌های حیوانات و گیاهان وحشی در معرض خطر انقراض و نابودی) تقاضا كرده‌اند. البته به نظر می‌رسد برخی كشورهای اروپای شرقی هم در اندیشه تولید آن بوده‌اند.

 

● تولید سالانه ۵ الی ۱۰ تن خاویار از استرلیاد

 

دكتر پوركاظمی در ارتباط با بهره‌وری اقتصادی برای این صنعت در مقطع زمانی مشخص اشاره كرد: این مساله بر می‌گردد به افق تولید خاویار پرورشی توسط شیلات كه بخواهد سقف تولید خاویار را در یك مقطع زمانی تعریف شده به چه میزانی برساند و این‌كه بخواهد چند درصد آن را به تولید خاویار از استرلیاد اختصاص دهد.

 

بر این اساس اگر برنامه شیلات در رسیدن به سطح تولید ۲۰۰ تا ۴۰۰ تن خاویار در سال تحقق یابد رسیدن به ۵ الی ۱۰ درصد از میزان تولید یعنی ۲۰ الی ۴۰ تن ممكن خواهد بود.

 

به علاوه پرورش‌دهندگان كپور ماهیان كشور می‌توانند به منظور افزایش درآمد و ایجاد انگیزه برای تولید اقتصادی، براحتی این‌گونه را جایگزین كپور ماهیان كنند و با فروش هر كیلو خاویار پرورشی ۸۰۰ هزار تا یك میلیون تومان درآمد قابل توجهی كسب كنند.

 

با حمایت از این طرح، ترویج ‌یافته‌های آن و توسعه پرورش استرلیاد بویژه در پهنه آب‌های شیرین كشور حتی در استان‌های غیرساحلی می‌توان میزان قابل توجهی از گوشت و خاویار این گونه را هم برای مصارف داخلی یا با هدف صادرات و عرضه به بازارهای جهانی تولید كرد.

 

 

به هر حال مسلم است كه معرفی تاسماهی استرلیاد موجب تنوع بخشی و معرفی گونه‌های جدید در صنعت آبزی‌‌پروری تاسماهیان كشور است و بستر مناسبی را برای تولید خاویار پرورشی در زمان كوتاه‌تر فراهم خواهد كرد.... /  گزارش : جام‌جم آنلاین

 

 

ویدیو مرتبط :
آینده صنعت آبزی پروری

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

رشد ۴۲ درصدی آبزی پروری در زنجان

 

 

مدیر امور شیلات و آبزیان استان زنجان گفت: رشد تولید آبزی در كشور شش درصد است كه این میزان در استان زنجان به ۴۲ درصد افزایش یافته و این استان رتبه اول رشد آبزی پروری كشور را به خود اختصاص داده است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، محمود صیاد بورانی اظهار كرد: ۳۶۵ مزرعه تولید آبزیان برابر با ۹۴۶ هكتار در استان وجود دارد كه در حال حاضر بیش از پنج هزار تن انواع آبزی در استان زنجان تولید می شود.

مدیر امور شیلات و آبزیان زنجان پیش بینی كرد: میزان تولید آبزی در پایان برنامه پنجم توسعه به ۳۸ هزار تن برسد.

وی مصرف سرانه ماهی در استان را دو كیلو و نیم عنوان كرد..... /  خبرگزارى ایسنا