تحلیل شمخانی از سفر روحانی به نیویورک

تابناک: شمخانی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورایعالی امنیت ملی طی یادداشتی در روزنامه ایران به تحلیل سفر حجت الاسلام روحانی به نیویورک پرداخت و نوشت:

در طول سه هفته گذشته، افکار عمومی داخلی و رسانه‌های گروهی خارجی به صورت کم سابقه‌ای بر موضوع نخستین حضور رئیس دولت یازدهم، جناب آقای دکتر حسن روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و گفت‌وگوی ایشان با جامعه جهانی متمرکز بود.

این رویداد مهم پس از سخنرانی رئیس‌جمهور ایالات متحده امریكا که در نوبت صبح روز سه‌شنبه هفته گذشته صورت پذیرفت در بعد از ظهر همان روز به وقت نیویورک به وقوع پیوست. اقبال کم نظیر مردم کشور ما به این رویداد که تا پاسی گذشته از شب، پخش مستقیم آن را از طریق رسانه‌های تصویری پیگیری کردند در کنار بازتاب‌های گسترده رسانه‌ای سخنرانی ریاست محترم جمهوری نشان می‌دهد که این سفر و دستاوردهای آن به عنوان فصل جدیدی در اقدام‌های راهبردی جمهوری اسلامی ایران در حوزه دیپلماسی مورد توجه و تحلیل داخلی و جهانی قرار گرفته است.

- اما زمینه‌ها، اهداف و دستاوردهای گام اول دولت تدبیر و امید در حوزه تعامل سازنده با جهان:

1- هوشمندی، تیز بینی، موقع‌شناسی و درایت رهبر معظم انقلاب اسلامی در حوزه تعیین راهبرد و هدایت فرآیند قدرت‌سازی و بهره‌گیری از آن در عرصه تعاملات خارجی و تامین منافع ملی، واقعیتی است که دوست و دشمن به آن اذعان داشته و همواره از آن به عنوان یکی از درخشان‌ترین جنبه‌های شخصیتی ایشان نام می‌برند.

تاریخ نزدیک به ربع قرن رهبری ایشان و گذر موفق کشور از گردنه‌های سخت و چالش‌های شکننده داخلی و خارجی نیز گواه صادقی بر این مدعاست. اما این ظرفیت ارزشمند زمانی توانسته است به صورت صددرصد تبدیل به دستاورد ملموس در حوزه منافع ملی شود که کارگزاران اجرایی کشور نیز در مقام ایفای وظایف حرفه‌ای خود با شناخت کامل ملاحظات و رویکردهای مورد نظر ایشان به وظایف تخصصی خود درست عمل کرده باشند.

متأسفانه در برخی ادوار، مسئولین دستگاه‌های مختلف کشور با فهم ناقص و یا بعضاً متناقض از رویکردهای کلان رهبری، نه تنها موفق به عملیاتی‌سازی جنبه‌های اجرایی منویات ایشان نگردیدند بلکه با رفتارهای غیر حرفه‌ای موجبات افزایش هزینه‌های نظام، انقلاب و رهبری در عرصه کسب و ارتقای منافع ملی کشور گردیدند.

2- فرآیند برگزاری یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری که با تدبیر و گفتمان واقع گرایانه رهبر معظم انقلاب و حضور باشکوه مردم قهرمان کشورمان به حماسه سیاسی مبدل شد در کنار اقدام‌ها و مواضع ایشان طی دو ماه گذشته که تبدیل به کلید واژه‌های راهبردی در ادبیات سیاسی شد را باید به عنوان بستر‌سازی مدبرانه به منظور ایفای نقش جدید دولت در عرصه‌های داخلی و خارجی مورد توجه و مداقه قرار داد. این سرمایه گرانقدر که توشه راهبردی کم نظیری در حوزه قدرت‌سازی از مؤلفه‌های نرم است، شرایطی را رقم زد تا دستگاه‌های ذیربط کشور با همفکری، همکاری و همدلی مثال زدنی بتوانند طراحی نوینی را در عرصه سازماندهی و ساماندهی فضای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور و بهره‌گیری ازآن در تعاملات دیپلماتیک به مورد اجرا گذارند.

3- بی‌شک سخنان دقیق، سنجیده و پرمحتوای ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد که همراه با تبیین بدون تنازل مواضع اصولی و ارزشی نظام بود، مصداق قابل تحسین بهره‌گیری خردمندانه از ظرفیت‌های ایجاد شده از سوی رهبر معظم انقلاب در عرصه دیپلماسی بوده و گام محکم و متینی است که دستگاه اجرایی کشور در حوزه تعامل سازنده با جهان بر داشته است.

رفتار و گفتار برنامه‌ریزی شده ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در نیویورک، حرکتی نظام‌مند و نه اقتضایی در مسیری نشانه‌گذاری شده و چارچوب‌مند بوده و دستاوردهای آن را نیز می‌بایست با محک اهداف تعیین شده و نه انتظارات و آمال رسانه‌ای مورد ارزیابی قرار داد.

4- در آستانه سفر جناب آقای دکتر روحانی و پس از حضور ایشان در نیویورک، گمانه زنی‌های متعدد و متنوعی از سوی اصحاب قلم و تریبون در داخل و خارج از کشور پیرامون این سفر و دستاوردهای آن مطرح شده بود.

پس از سخنرانی ایشان در مجمع عمومی نیز تحلیل‌های گسترده‌ای از بیانات ایشان در رسانه‌های داخلی و خارجی منتشر شد لیکن در کنار اعلام مواضع اصولی و دائمی کشور درخصوص موضوع‌هایی چون تروریسم، اشغالگری، نظامی‌گری و توسعه خشونت، مهمترین بخش اظهارات رئیس‌جمهور را که باید از آن به عنوان چارچوب اصلی سخنرانی ایشان یاد کرد، اشاره هوشمندانه جناب آقای دکتر روحانی به عزم کشورمان برای کاهش تنش در روابط و آمادگی ایران برای مدیریت اختلافات بود.

بیان این راهبرد مهم، مبین این واقعیت است که رهبران ایران در عرصه دیپلماسی، نگاهی واقع‌گرا داشته و به ایجاد تعادل میان واقعیت‌ها و مقدورات معتقد هستند. در این میان هر چند تاکنون نیزگفتار و رفتار مخالفان و دشمنان حرفه‌ای جمهوری اسلامی ایران که با ارتکاب فجیع‌ترین جنایات ضدبشری مجموعه قوانین و هنجارهای حقوقی و انسانی را به سخره گرفته‌اند به عنوان سند روشنی بر حقانیت کشورما پیش روی افکار عمومی و ناظران منصف در عرصه بین‌المللی وجود داشته است لیکن تاكید دوباره ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در بزرگترین اجتماع سیاسی رهبران جهان بر مواضع صلح‌طلبانه و آشتی جویانه کشورمان اقدام بایسته‌ای بود که ضمن انزوای بیش از پیش مخالفان و دشمنان کینه توز ایران اسلامی، تمسک به هرگونه بهانه غیر واقعی را ازآنان سلب نمود.

5- اگرچه ادبیات متفاوت و محترمانه رئیس‌جمهور ایالات متحده امریكا در مورد ایران در نطق مجمع عمومی، موضوعی قابل بررسی می‌باشد لیکن نمی‌توان انتظار داشت که کاهش اختلافات سی و چند ساله جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده امریكا که از پیچیدگی‌های قابل ملاحظه‌ای نیز برخوردار است تنها با رد و بدل کردن چند جمله غیر خصمانه و لبخندهای رایج دیپلماتیک پایان پذیرد. بی‌شک دستیابی به چارچوبی واقع گرایانه، مرحله‌ای و مبتنی بر شرایط برد-برد، نیازمند بهره‌گیری از الگویی جامع و مانع است. ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران با تاكید بر ضرورت دستیابی به این الگو از آن به عنوان مدیریت اختلافات نام برد و اراده سیاسی جمهوری اسلامی ایران برای گام نهادن در مسیر عمل مشترک در چارچوب الگوی ذکر شده را اعلام کرد.

6- محتوای نطق‌های ارائه شده از سوی رؤسای جمهور ایران و امریكا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که برای نخستین بار وزن جنبه‌های همگرا- هرچند در موضوعات کلی- در اظهارات دو رئیس‌جمهور بیشتر از جنبه‌های متضاد بود. این مهم ضمن آنکه تأیید‌كننده واقعیتی روشن به نام وجود اختلاف در رویکردهای دو کشور می‌باشد، از نگاه جدید دو کشور در بیان وجوه اشتراک -هر چند اندک- حکایت می‌کند.

در گفتار دو رئیس‌جمهور، موضوعات مشترکی چون پذیرش حقوق هسته‌ای ایران، تاكید بر فتوای رهبر معظم انقلاب درخصوص حرمت سلاح کشتار جمعی، نفی خشونت و افراط گری، تعهد به دیپلماسی برای حل و رفع اختلافات و تعیین نقطه تماس برای گفت‌وگو مورد اشاره قرار گرفت که نشانه‌های معنی‌داری از وجود زمینه‌های مثبت برای مدیریت اختلافات می‌باشد.

دکتر روحانی به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران به صراحت بر عزم راهبردی کشورمان برای مدیریت اختلافات سخن گفت و تاكید کرد که صلح در دسترس است.

اینک این فرصت برای ایالات متحده امریكا فراهم شده است که در آزمونی جهانی نشان دهد که به دیپلماسی معتقد است یا می‌خواهد همچنان گفتمان بی‌حاصل مبتنی بر لوله توپ‌ها، لانچر موشک‌ها و غرش بمب افکن‌ها را پیگیری نماید.

نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای‌عالی امنیت ملی