به لودرها بگویید بایستند: «كاخ جهان نما» كشف شد!

اخبار اجتماعی - مدیران شهری اصفهان در معرض آزمونی سخت؛
به لودرها بگویید بایستند: «كاخ جهان نما» كشف شد!

در جریان احداث ایستگاه مترو اصفهان در میدان امام حسین (ع) یا همان دروازه دولت، بقایای سازه‌هایی کشف شد که برخی صاحب نظران آن را باروی زمان سلجوقیان و بقایای «کاخ جهان نما» می‌دانند.

به گزارش «تابناک»، چند سال قبل، وقتی ماهاتیر محمد، نخست وزیر سابق مالزی -که برخی او را به عنوان پدر مالزی جدید نیز می‌شناسند،- پای در اصفهان گذاشت، همانند همه گردشگرانی که به افسون نصف جهان مبتلا می‌شوند، مسحور عظمت آثار تاریخی و زیباییهای این شهر شگفت آور شد و در حالی‌که از شدت شوق و شعف و از فرط هیجان اشک در چشمانش حلقه زده بود گفت: «اگر اصفهان در دستم بود، به اندازه پولی که از نفت در می‌آورید از اصفهان در می‌آوردم!»

بی‌شک او دو منظور داشت، نخست اینکه زیبایی و توان بی‌حد و حصر اصفهان را به رخ کشد، که می‌تواند از طریق صنعت گردشگری، به اندازه بودجه کشوری که در بازار نفت یکه تازی می‌کند، سودآور باشد و دوم اینکه طعنه‌ای زده باشد به مسئولان غافلی که اصفهان را در مشت دارند و نمی‌دانند چه در مشت دارند! بی‌شک فرقی است میان «ماهاتیر محمد» و مسئولانی که در ماجرای کشمکش یونسکو با شهرداری اصفهان بر سر برج جهان نما، پیش چشمان از حدقه در آمده خبرنگاران می‌گویند: «یونسکو احمق و کودن است!»

از آن داستان که بگذریم، به نظر کش و قوس های مترو اصفهان بعد از حکایت تعرض به نقش جهان، مشهورترین داستان از مجموعه بلاهایی است که مسئولان، بی درک از بنیه قدرتمند اصفهان بر سرش می‌آورند؛ سالهاست که زیر پوست این شهر با ارزش، حفاری هایی در حال انجام است که قرار است مثلا همه چیز را مدرن کند ولی خروجی آن قصه های خوشی نیست؛ از انحراف مترو گرفته، تا ریزش تونل آن، تا عبور پنهانی از زیر محور تاریخی و سوالاتی که سالهاست نه تنها ایرانیان که جهانیان را به خود مشغول کرده است و هنوز کسی نمی‌داند چرا عده‌ای با تمام قدرت عزم جزم کردند مترو این شهر را از تاریخی‌ترین محور این شهر عبور دهند؟!

از شروع و توقف در زمان احمدی نژاد تا شروع پر قدرت تر در دولت تدبیر!
متاسفانه اوج جفا به محور تاریخی چهارباغ اصفهان در زمان دولت پیشین رخ داد. آن زمان در سکوت مسئولان و علیرغم اعتراض و هشدار شدید نخبگان، اساتید دانشگاه، خبرنگاران و مردم، تونل مترو مخفیانه از زیر چهارباغ و مجاور آثار تاریخی عبور داده شد! سرانجام در دوره دوم ریاست جمهوری دولت پیشین، استاندار جدید اصفهان قاطعانه در برابر شهرداری این شهر و سازمان قطار شهری ایستاد و جدال آنچنان بالا گرفت که حتی درگیری فیزیکی میان افرادی از شهرداری با افرادی از استانداری نیز رخ دهد. آن زمان سازمان میراث فرهنگی نیز پس از یک دوره تاریک، سازش با ساز استاندار کوک شد و در برابر زیاده خواهی‌های شهرداری ایستاد تا حاصل آن شود که از احداث ایستگاه مترو در چهارباغ عباسی با ارائه استدلالهایی که از خورشید روشن‌تر می‌نمود، جلوگیری شود.

چرخ گردون گشت و دولت جدید که صحبتهای زیادی از تدبیر می‌کند بر مسند قدرت نشست. هنوز چند ماهی از انتخاب استاندار دولت تدبیر و امید نگذشته بود که با چراغ سبز سازمان میراث فرهنگی و استاندار جدید، لودر‌ها با ولعی دو چندان به محور تاریخی چهارباغ بازگشتند و دق دل چند ساله را خالی کردند. در امتداد چهارباغ عباسی، مقابل خیابان عباس آباد و همچنین در دروازه دولت، دقیقا همانجا‌ها که احداث ایستگاه تیشه بر ریشه تاریخ این شهر تلقی می‌شد، احداث ایستگاه آغاز شد، دور تا دور این مناطق ممنوعه با صفحه‌های تمام فلزی پوشانده شد تا مبادا چشم نامحرم باستان‌شناس یا خبرنگاری فضول یارای دیدنش باشد و بیلهای مکانیکی هر آنچه از تاریخ این شهر باقی مانده را نیز درو کردند.

اما همه اینها موجب نشد تا خبرهایی به بیرون نکرده و هیچ کس نفهمد که در محوطه کارگاه بیل های مکانیکی با مشکلی جدید مواجه شده‌اند؛ جدید که نه، بقایای تاریخی که از دید برخی مسئولان مانع پیشبرد اهدافشان در مترو است و باید به سرعت رفع و رجوع شود؛ از همان چیزهای به دردنخور، اضافه و دردسرساز که اجنبیان هزار‌ها دلار برای دیدنش صرف می‌کنند که از آن‌ور دنیا برای دیدنش بیایند و بارها ثابت کرده‌اند که حاضرند خیلی خیلی بیشتر از اینها برای تصاحبش خرج کنند اما برای ما آ«قدر اضافه است که باید سریع و بی وقفه نابودش کنیم!

مشکل جدید، آبراهه های بی ارزش(!) صفوی نه؛ باروی گم شده شهر!
بعد از درز خبر، استاندار اصفهان از جمله نخستین افرادی بود که سعی کرد ماجرا را عادی نشان دهد و مدعی شد بر اساس مشورتش با رئیس سابق میراث فرهنگی استان دریافته که در مکان ایستگاه‌ها آبراهه‌هایی متعلق به عهد صفوی وجود دارد. با این همه اداره کل میراث فرهنگی که مرجع اصلی در این زمینه بود موضعی تقریبا خنثی گرفت تا به شک‌ها در این زمینه افزوده شده و تنها تئوری مطرح شده، همان باشد که آبراهه های صفوی مانع کار شده که احتمالا همه در بی ارزش بودن آنها متفق القول هستیم!!

از آنجایی که چهارباغ اصفهان در سال ۱۳۱۰ شمسی ثبت میراث فرهنگی شده است و طبق قانون ساخت و ساز در حریم و عرصه میراث فرهنگی ممنوع است، در وهله اول اداره کل میراث فرهنگی استان باید پاسخگو باشد که چگونه مجوز احداث این ایستگاه‌ها را داده است و در وهله دوم اینکه به محض دیدن نشانه‌ای از آثار تاریخی کلیه عملیات ساخت و ساز تا اعلام نظر باستان‌شناسان خبره باید متوقف شود که این نیز زیر پا گذاشته شد و طبق مشاهدات حتی هفته گذشته زیر باران هم بیلهای مکانیکی مشغول کار و خدمت رسانی به مردم بوده‌اند!

این در حالی است که در بسیاری از داستان تاریخی، دست نوشته‌های سیاحان، کتب مشهور و بسیاری از شواهد بر جا مانده از تاریخ شهر، صحبتهای فراوانی از باروی اصفهان در دوره‌های مختلف شده است. بارویی افسانه‌ای که در شرق و غرب و شمال و جنوب امتداد داشته و رو به ماه و خورشید و برخی اجرام آسمانی دیگر گشوده می‌شده است. حتی افسانه‌هایی درباره ساخت این بارو در زمان ساسانیان به دست پادشاهان معروف این دوره نقل می‌شود و نقل شده که بار‌ها، از جمله در زمان سلجوقیان ویران یا مرمت شده است؛ بارویی که که اخبار رسیده حکایت از کشف بقایای آن در عملیات حفاری ایستگاه مترو دارد.

عجیب آنکه با انتشار این خبر، اداره کل میراث فرهنگی ترجیح داد واکنش درخوری نشان نداد و حتی بدون بررسی کار‌شناسانه سعی کرد ماجرا را بی‌اهمیت، سازه‌های ناشناخته کشف شده را نه چندان مهم و در نهایت باروی کشف شده اصفهان را یک دیوار معرفی کرد!

و اینک «کاخ جهان نما» رخ می‌نماید!
دکتر جعفری زند، باستان‌شناس و نویسنده کتاب «اصفهان پیش از اسلام» که در زمان دولت پیشین مدت‌ها بر روی تپه اشرف این شهر کاوش نمود خیال همه را راحت می‌کند و درباره سازه‌های ناشناخته مشاهده شده در عملیات احداث ایستگاه مترو دروازه دولت به «تابناک» می‌گوید: «صد در صد مطمئن هستم و شکی ندارم که این‌ها علاوه بر باروی سلجوقی شهر اصفهان بخشی از کاخ جهان نما نیز هستند! این کاخ در زمان صفویان بنا شد و شواهد نشان می‌دهد در حوالی منطقه کنونی قرار داشته که علت نامگذاری آن به این نام هم این بوده که از فراز آن تمامی مناطق شهر اصفهان از چهارباغ و رودخانه گرفته تا باغ هزار جریب و کوه صفه دیده می‌شده است و به همین خاطر به آن «کاخ جهان نما» می‌گفته‌اند که از اواخر زمان صفویه و بخصوص در زمان ظل السلطان ویران شد.»

جعفری زند درباره باروی اصفهان نیز می‌گوید: «با توجه به شواهد و مستندات حدود بخشی از باروی اصفهان در زمان سلجوقی را می‌دانستیم که از همین منطقه مورد بحث یعنی دروازه دولت شروع می‌شده و تا حوالی چهارراه تختی و دروازه درکوشک امتداد داشته است. اگر دقت کنید در این محدوده محله‌ای قدیمی قرار دارد که به آن «پشت بارو» می‌گویند که این خود تایید کننده قرا داشتن باروی اصفهان در این مکان است.»

این باستان‌شناس و محقق اصفهان قدیم، اصفهان را از نظر آثار باستانی کشف نشده شگفت آور و بی‌انتها می‌داند و می‌افزاید: «اصفهان از نظر فراوانی آثار تاریخی کشف شده و کشف نشده شباهت زیادی به رم ایتالیا دارد. آنجا هر وقت می‌خواهند زمین را بکنند و عملیاتی زیرزمینی داشته باشند، هیاتی باستان‌شناسی بر کار ناظر است. اگر به سازه یا شیئی برخورند که قابل حمل باشد آن را انتقال می‌دهند و اگر قابل حمل نباشد کوتاه می‌آینده و مسیر را عوض می‌کنند! حتی اگر مسیر، مسیر مترو باشد!

سال ۲۰۰۷ میلادی در میدان ناونای رم و در جریان احداث یکی از لاینهای متروی این شهر، زیر یک ساختمان مربوط به زمان موسولینی (حدود جنگ جهانی دوم) به لبه سنگی یک حوض برخوردند. بلافاصه عملیات حفر تونل مترو متوقف شد و هیات باستان‌شناسی وارد عمل شدند. در همه جای دنیا رویه کار همین است در شهرهای تاریخی که دیگر جای خود دارد! برای من تعجب آور است که مسوولان چرا تا این اندازه نسبت به میراث این شهر بی‌تفاوت هستند و در کار احداث ایستگاه‌ها تعجیل دارند؟!

قربانیان بعدی میدان نقش جهان و خیابان سپه هستند!
با توجه به اینکه معمولا آثار تاریخی در اصفهان دارای چند لایه هستند، یعنی مجموعه‌هایی از سازه و بنا طی دوره‌های مختلف روی ویرانه‌های یکدیگر بنا می‌شده‌اند و در عملیاتهای کاوش در چینین مکانهایی آثار ارزشمندی از دوره‌های مختلف تاریخی بدست می‌آید این احتمال قوی وجود دارد که در زیر و یا اطراف کاخ جهان نما و باوری سلجوقی که اینک رخ نموده، آثار فراوان تری نیز وجود داشته باشد. جعفری زند نیز این را تایید می‌کند و به تابناک می‌گوید: «ممکن است معماری و یا هر چیز دیگری هم از دوره‌های پیشین آنجا باشد که متاسفانه با توجه به عملیات بیلهای مکانیکی و ماشینهای سنگین در آن منطقه هیچ اثری بر جا نخواهد ماند که بشود لایه نگاری کرد!»

او نظریه وجود آثار قدیمی‌تر از زمان سلجوقی را با مثالی پررنگ‌تر می‌کند و می‌گوید: «در دهه چهل شمسی و در جریان توسعه هتل عباسی اصفهان (واقع در خیابان آمادگاه و نزدیک چهارباغ عباسی) ماکسیم سیرو (کار‌شناس معمار مشهور فرانسوی) به دیواری با ضخامت هفت متر بر می‌خورد! که در آن زمان گفته بوده این احتمالا متعلق به زمان ساسانیان است. در واقع ما هر کجای شهر اصفهان را که حفر کنیم به آثاری باستانی بر می‌خوریم و این غنای تاریخی این شهر را نشان می‌دهد.

او می‌افزاید: «شهر تاریخی اصفهان بی‌دلیل در جهان مشهور نیست. جهانیان آن را موزه بی‌دیوار نام نهاده‌اند و همانطور که در کتابم گفته‌ام اصفهان مانند شوش یا ری یا استخر متروک نشد، بلکه در تمام دوره‌ها زنده و پابرجا بود و به همین خاطر آثار دوره‌های مختلف روی هم قرار دارند. من همواره با دوچرخه در این شهر گردش می‌کنم تا در محل گودبرداری برای عملیاتهای مختلف ساختمانی شواهدی از اصفهان قدیم را بیابم. من بی‌دلیل صحبت نمی‌کنم، سالهاست که روی اصفهان کار کردم و اگر چیزی می‌گویم حاصل سال‌ها مشاهدات عینی و تحقیقاتم است. همین جا می‌گویم نباید اجازه بدهیم تخریب‌ها بیشتر شود. چند روز قبل دیدم که لودر‌ها حتی زیر باران هم مشغول کار بودند! چرا اینگونه است؟ چرا عملیات احداث ایستگاه متوقف نمی‌شود و یک کاوش واقعی باستان‌شناسی انجام نمی‌شود؟ البته نه از آن کاوشهای فرمالیته که چراغ سبزی باشد برای ادامه عملیات گودبرداری!»

جعفری زند با انتقاد شدید از تخریب میراث نصف جهان در خیابان چهارباغ می‌گوید: قدیمی‌ترین خیابان ایران که تا این زمان باقی مانده همین خیابان چهارباغ عباسی اصفهان است. بعد از این خیابان در رده دوم خیابان زند شیراز می‌باشد. حالا ما دقیقا در همین قدیمی‌ترین خیابان ایران این کار‌ها را می‌کنیم. زمانی که خیابان عبدالرزاق اصفهان در حال احداث بود من همین هشدار‌ها را دادم و متاسفانه توجهی نشد. در جریان زیرگذر این خیابان فقط آنچه از زیر چنگال لودر‌ها در رفت مجموعه‌ای شد از تعداد قابل توجهی سفالهای اشکانی، ساسانی، سلجوقی و غیره و متاسفانه چند برابر این‌ها تخریب شد! بار‌ها گفته بودم اینجا مرکز جی قدیم است. و حالا می‌گویم پس از تخریبهای فعلی در دروازه دولت، قربانیان بعدی میدان نقش جهان و خیابان سپه هستند!
اخبار اجتماعی - تابناک

آثار نیلوفر باباخانیان در گالری جهان‌نما

برای اولین بار در ایران آثار نقاشی نیلوفر باباخانیان در گالری جهان‌نما به نمایش در خواهد آمد.

به گزارش ایسنا روابط عمومی هنرخانه آریانا (نگارخانه جهان‌نما) اعلام كرد: این نگارخانه اقدام به برپایی نمایشگاه نقاشی های نیلوفر باباخانیان كرده است.

در این نمایشگاه ۲۵ اثر آبستره از این هنرمند زن به مناسبت هفته گرامیداشت مقام زن به نمایش درآمده است.

این آثار با تكنیك آكریلیك روی بوم‏ و با سوژه‌هایی مانند طبیعت، طبیعت بی جان، فیگوراتیو و فرم های انتزاعی كشیده شده است. باباخانیان دكترای روانشناسی خود را در كانادا گرفته و همزمان با تحصیل به نقاشی نیز پرداخته و در چندین نمایشگاه داخلی و خارجی شركت كرده است.

نمایشگاه آثار باباخانیان پنج‌شنبه ۱۳ خرداد ساعت ۱۴ الی ۱۷ افتتاح و تا تاریخ ۲۰ خرداد همه روزه از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۰ شب میزبان علاقه‌مندان خواهد بود.

شایان ذكر است علی رغم همزمانی این نمایشگاه با ایام ارتحال امام خمینی (ره) و روز ۱۵ خرداد نگارخانه جهان نما تعطیل است.گفتنی است نگارخانه جهان‌نما در نیاوران، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران (كاخ نیاوران) واقع شده و علاقه‌مندان می‌توانند با شماره تماس ۲۲۸۰۲۱۳۵ در مورد این نمایشگاه اطلاعات كسب كنند. .../ خبرگزارى ایسنا