اخبار


2 دقیقه پیش

عکس: استهلال ماه مبارک رمضان

همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان جمعی از کارشناسان حوزه نجوم همراه با نماینده دفتر استهلال مقام معظم رهبری عصر دوشنبه هفدهم خرداد برای رصد هلال شب اول ماه مبارک رمضان بوسیله ...
2 دقیقه پیش

تا 20 سال آینده 16 میلیون بیکار داریم

وزیر کشور گفت: در نظام اداری فعلی که می‌تواند در ۱۰ روز کاری را انجام دهد، در ۱۰۰ روز انجام می‌شود و روند طولانی دارد که باید این روند اصلاح شود. خبرگزاری تسنیم: عبدالرضا ...

بررسی شرایط بازطراحی تاسیسات آب‌سنگین



اخبار,اخبار سیاسی,تاسیسات آب‌سنگین

سیدعباس عراقچی، مذاكره‌كننده ارشد ایران با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری در خصوص مراحلی كه با توجه به متن نامه رهبری برای پیشبرد پروژه مدرن‌سازی اراك طی شود، توضیحات مبسوطی را ارایه كرد.

١٠سال مذاكره گاه به گاه در دولت‌های هشتم، نهم و دهم با آغاز دولت یازدهم به ریاست حسن روحانی جای خود را به گفت‌وگوهای رفت و برگشت فشرده و زنجیره‌ای از مذاكره برای توافق داد كه در نهایت پس از كش و قوس‌های سیاسی بی‌شمار و فراز و نشیب‌های فنی فراوان در ١٤ جولای ٢٠١٥ منجر به نخستین توافق جامع رسمی میان ایران و شش قدرت آلمان، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و امریكا شد.

 

 مذاكرات هسته‌ای و توانمندی هسته‌ای ایران از همان ابتدا كه ماهیت و جنس فعالیت‌های هسته‌ای ایران در سال‌های ٢٠٠١ تا ٢٠٠٢ علنی شد هم در داخل و هم در خارج ایران سوژه‌ای برای بحث‌های سیاسی بیش از ارایه راه‌حل‌های فنی بوده است.

 

شاید پربیراه نباشد اگر گفته شود كه همین بحث‌های هیجانی سیاسی در داخل و گروكشی‌های امریكا و متحدان آن در منطقه مانند اسراییل و عربستان در این پرونده و تبدیل آن به بهانه‌ای برای پروژه ایران‌هراسی بود كه مانع از نگاه فنی و منطقی به دستاوردها، نیازها و باید و نبایدهای فعالیت‌های هسته‌ای ایران در یك دهه گذشته شد.

 

در دو سال گذشته اما تیم مذاكره‌كننده ایران كه تركیب آن در فاصله سال‌های ٢٠٠٣ تا ٢٠٠٥ تجربه مذاكرات مستقیم اما به شكست منتهی شده با تروییكای اروپایی را داشت، سنتی نو برای به نتیجه رساندن این پرونده بنا كرد. ١٠ سال مذاكره گاه به گاه و بی‌نتیجه نشان داده بود كه هرچند پرونده هسته‌ای ایران چه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای حكام وابسته به آن و چه در سازمان ملل متحد و شورای امنیت كه شاخه‌ای از آن بود به پرونده‌ای سیاسی بدل شده است اما می‌توان با ظرافت‌های فنی و بده بستان‌های متناسب با نیاز عملی راستین ایران به این فناوری هم تداوم فعالیت‌های هسته‌ای قطعا صلح‌آمیز ایران را تضمین كرد و هم از كمند هزار سر تحریم‌های اقتصادی كه به بهانه برنامه هسته‌ای بر ایران اعمال شده بود نجات یافت.

توافقی كه در نیمه تابستان ٩٤ در پرونده رابطه میان ایران و ٥ عضو دایم شورای امنیت به اضافه المان به ثبت رسید به قول سید عباس عراقچی، مذاكره‌كننده ارشد ایران در دو سال گذشته بی‌نقص نیست اما نقاط ضعف آن برآمده از ماهیت بده و بستان در مذاكرات است.

 

ایران در دو سال گذشته نه در خلأ كه با شش قدرتی مذاكره كرد كه در فاصله چند سال شش قطعنامه تحریمی را علیه ایران در شورای امنیت به ثبت رسانده بودند اما ایران بدون ثانیه‌ای عمل كردن به مفاد این قطعنامه‌های فصل هفتمی و لازم‌الاجرا عملا نه تنها از زیر بار این قطعنامه‌ها خارج شد كه در اقدامی بی‌سابقه در تاریخ سیاسی شورای امنیت در نگارش آخرین قطعنامه موسوم به ٢٢٣١ شركت داشته و در سایه آن شورای امنیت را به شكل‌گیری رابطه‌ای جدید با كشوری كه شورا دایره قرمز رنگی پیرامون آن كشیده بود وادار كرده است.

اراك و تعهدی پرسر و صدا
در متن برنامه جامع اقدام مشترك ایران به عنوان یك طرف این مذاكرات تعهدهای فنی را در چارچوب برنامه هسته‌ای خود داده است تا در آن سوی میدان هم طرف مقابل تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران را لغو كند.

 

تعهدهای ایران كه در قالب برجام محدودیت‌های مدت‌دار و نه الی‌الابد را بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال می‌كند به وعده علی اكبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران نشاط و پویایی را از برنامه هسته‌ای ایران نخواهد گرفت و به استناد شرط بازگشت‌پذیری قید شده در برجام هرگاه یكی از طرف‌های مقابل ایران خلاف وعده عمل كنند، تهران می‌تواند برنامه هسته‌ای خود را به قالب پیش از اجرای برجام بازگرداند.

 

اصلی‌ترین تعهدهای ایران در قالب برجام ذیل چند سرفصل اساسی داده شد: ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم، تاسیسات غنی‌سازی زیرزمینی فردو، ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده، ظرفیت غنی‌سازی در آینده و فرایند تحقیق و توسعه، رآكتور آب سنگین اراك و نظارت‌ها و بازرسی‌ها از تاسیسات فنی.

 

در میان تعهدهای داده شده ایران، ماهیت وعده داده شده ایران به غرب در خصوص رآكتور آب سنگین اراك هم در داخل ایران و هم در كنگره ایالات متحده سر و صداهای بیشتری به راه انداخت.

 

در مجلس سنای امریكا نمایندگان تندرو و مخالف برجام جان كری، وزیر امور خارجه و ارنست مونیز وزیر انرژی را متهم به امتیازدهی بیش از اندازه به ایران كرده و تاكید داشتند كه دولت امریكا حق نداشته در سایه این توافق مجوز وجود یك رآكتور آب سنگین در خاك ایران را صادر كند.

 

در داخل ایران و در جلسات كمیسیون ویژه بررسی برجام در مجلس شورای اسلامی هم نمایندگان منتقد اصرار داشتند كه در سایه توافق انجام گرفته ایران ماهیت آب سنگین اراك را واگذار كرده و از آن تنها اسمی باقی مانده است.

 

همزمان با ورود ایران و ١+٥ به روز قبول توافق یا همان روز تصویب توافق خبر رسید كه ایران، چین و امریكا در پروژه‌ای كه نظارت آن از سوی ١+٥ بر عهده پكن و واشنگتن است و مدیریت آن را تهران عهده‌دار خواهد بود اقدام به مدرن‌سازی اراك و منطبق كردن آن با تعهدهای داده شده از سوی ایران در برجام خواهند كرد.

 

سه كشور فوق در بیانیه‌ای رسما آغاز به كار تئوریك بر روی این پروژه را اعلام می‌كنند تا در نهایت این قرارداد به امضای تمام اعضای حاضر در مذاكرات هسته‌ای برسد.

 

رآكتور آب سنگین اراك این روزها در صدر اخبار قرار دارد؛ آب سنگین اراك چیست؟ ایران چه تعهدهای كتبی را در قالب برجام در خصوص این رآكتور داده است؟ چرا غرب تا این اندازه بر روی رآكتور آب سنگین حساسیت دارد؟ تجربه جهانی از كشورهایی كه دارای چنین تكنولوژی هستند، چیست؟ در سایه توافق رسمی میان ایران و ١+٥ در خصوص اراك و همكاری سه جانبه ایران، چین و امریكا چه اتفاق‌هایی رخ خواهد داد؟

معمایی به نام رآكتور آب سنگین
آب سنگین یكی از مواد اصلی در راه‌اندازی رآكتورهای تولید انرژی و تحقیقاتی موسوم به رآكتورهای آب سنگین به شمار می‌رود.

 

رآكتورهای آب سنگین نیازی به اورانیوم غنی شده ندارند و از اكسید اورانیوم طبیعی به عنوان سوخت استفاده می‌كنند. این فرایند، نیاز به اورانیوم غنی شده را مرتفع می‌كند اما طراحی این رآكتورها پیچیده و تولید آب سنگین نیز هزینه‌بر است.

 

آب سنگین از جدا‌سازی نوعی از مولكول‌های آب با غلظت یك در هر ٧٠٠٠ مولكول به دست می‌آید كه هیدروژن آن یك نوترون بیشتر از هیدروژن عادی دارد. این نوترون اضافه موجب می‌شود تا عمل كند ‌‌كنندگی نوترون‌های پر سرعت به اندازه‌ای برسد كه واكنش‌های زنجیره‌ای تولید انرژی از میله‌های سوخت آغاز شود در حالی كه در رآكتورهای قدرت آب سبك، اورانیوم غنی شده درحد سه‌و‌نیم درصد و بیش از آن برای انجام واكنش مورد نیاز است.

 

در رآكتورهای آب سنگین، این ماده وظیفه خنك كردن میله‌های سوخت، همزمان با كند كردن نوترون‌های پر انرژی را به عهده دارد. با نزدیك شدن رآكتور تحقیقاتی تهران، كه حدود ٤٠ سال پیش و با قدرت ٥ مگاوات راه‌اندازی شده است، به پایان عمر كاری خود و نیاز روز افزون كشور به انواع رادیوایزوتوپ‌های صنعتی و همچنین رادیو داروها، رآكتور تحقیقاتی آب سنگین اراك با قدرت ٤٠ مگاوات طراحی و مكان آن در نزدیكی شهر خنداب در شمال غربی شهرستان اراك تعیین شد.

ایالات متحده برای نخستین‌بار در دسامبر سال ٢٠٠٢ با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای منتشر شده متوجه وجود رآكتور آب سنگین در اراك شد. در همان زمان هم از ایران خواسته شد كه به دلیل نگرانی‌هایی كه در حوزه تكثیر تسلیحات هسته‌ای از جانب رآكتور آب سنگین وجود دارد این راكتو را نابود كند. در سایه توافقنامه موقت ژنو كه در نوامبر ٢٠١٣ میان ایران و ١+٥ منعقد شد هم ایران وعده داد كه سوخت‌رسانی به این رآكتور انجام نگیرد.

چرا جهان از رآكتور آب سنگین واهمه دارد؟
مخالفت‌ها با تاسیس رآكتور آب سنگین در هركشوری كه عضو معاهده منع تكثیر تسلیحات هسته‌ای (ان پی تی) است ریشه در ساختار فنی این رآكتور دارد.

 

مخالفان می‌گویند كه رآكتورهای آب سنگین در مقایسه با انواع آب سبك تهدید بیشتری در مسیر دستیابی به بمب اتم هستند. تولید آب‌سنگین به بحث‌های مربوط به جلوگیری از توسعه سلاح‌های هسته‌ای مربوط است. رآكتورهای تولید آب سنگین را می‌توان به‌گونه‌ای ساخت كه بدون نیاز به تجهیزات غنی‌سازی، اورانیوم را به پلوتونیوم قابل استفاده در بمب اتمی تبدیل كند.

 

كشورهای هند، رژیم اسراییل، پاكستان، كره شمالی، روسیه و امریكا از رآكتورهای تولید آب سنگین برای تولید بمب اتمی استفاده كردند. با توجه به امكان استفاده از آب سنگین در ساخت سلاح هسته‌ای، در بسیاری از كشورها تولید یا خرید و فروش مقدار زیاد این ماده كنترل می‌شود.

نسخه برجام برای اراك
در متن برنامه جامع اقدام مشترك مربوط به اقدام‌های هسته‌ای ایران ذیل عنوان «اراك، آب‌سنگین، بازفرآوری» آمده است: ایران براساس طراحی اولیه مورد توافق به بازطراحی و بازساخت یك رآكتور تحقیقاتی‌ سنگین پیشرفته و اراك با استفاده از سوخت غنی شده تا ٦٧/٣درصد در قالب یك همكاری بین‌المللی كه طراحی نهایی آن را نیز تصدیق خواهد كرد، مبادرت می‌كند. این رآكتور تحقیقات هسته‌ای صلح‌آمیز و تولید رادیوایزوتوپ برای مقاصد پزشكی و صنعتی را پشتیبانی خواهد كرد. رآكتور بازطراحی شده و بازسازی شده اراك پلوتونیوم در سطح تسلیحاتی تولید نخواهد كرد.

 

كلیه فعالیت‌ها برای بازطراحی و ساخت مجتمع‌های سوخت برای رآكتور بازطراحی شده، به جز برای نخستین‌بارگذاری سوخت در ایران انجام خواهد گرفت. همه سوخت مصرف شده در اراك برای دوره عمر رآكتور به خارج از ایران منتقل خواهد شد.

 

این مشاركت بین‌المللی مشتمل بر كشورهای مشاركت‌كننده ١+٥ ایران و سایر كشورهایی كه طرفین ممكن است مشتركا تعیین كنند، خواهد بود. ایران به عنوان مالك و مدیر پروژه، نقش راهبردی را ایفا خواهد كرد و قبل از روز اجرای توافق، گروه ١+٥ و ایران، یك سند رسمی منعقد می‌كنند كه در آن مسوولیت‌هایی كه اعضای گروه ١+٥ بر عهده خواهند گرفت، تعریف خواهد شد.

در ادامه این بخش از برجام هم آمده است كه رآكتور آب سنگین دیگر با انباشت آب‌سنگین در ایران برای ١٥ سال نخواهد بود و همه آب سنگین اضافی برای صادرات در بازارهای بین‌المللی عرضه خواهد شد.

 

ایران قصد دارد همه سوخت مصرف شده كلیه رآكتورهای هسته‌ای تحقیقاتی و برقی فعلی و آینده خود را برای نگهداری یا اقدام‌های بعدی، آن‌گونه كه در قراردادهایی كه به نحو مناسب با طرف دریافت‌كننده منعقد خواهد شد، از كشور خارج كند.

از سوی دیگر ایران در همین بخش و در بند ١٢ هم متعهد می‌شود كه به جز فعالیت‌های جداسازی صرفا با هدف تولید رادیوایزوتوپ‌های پزشكی و صنعتی از نمونه تابش دیده اورانیوم غنی شده، ایران به مدت ١٥ سال وارد بازفراوری سوخت مصرف شده یا ساخت تاسیسات قادر به بازفراوری سوخت مصرف شده یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه بازفراوری كه منتج به ایجاد قابلیت بازفراوری سوخت مصرف شده شود، نخواهد شد و پس از این مدت نیز قصد چنین كاری را ندارد.

در بخش ضمیمه برجام ذیل عنوان «طراحی مفهومی اراك» هم در بخش اصول بنیادین آمده است كه:

‌ استفاده حداكثری از ساختار فعلی طراحی اولیه رآكتور تحقیقاتی اراك كه توسط آژانس به عنوان IR٤٠ شناخته می‌شود، براساس رتبه‌بندی‌های مربوطه صورت گیرد.

از آب سنگین به عنوان خنك‌كننده، كند‌كننده و بازتابنده استفاده كند. آب سبك به عنوان یك حلقه محاط اطراف قلب جدید فشرده برای اهداف ایمنی در صورت لزوم استفاده شود.

دی اكسید اورانیوم تا ٦٧/٣درصد غنی شده در طراحی پیشرفته مجتمع به عنوان سوخت استفاده شود.

قلب پرداستان اراك
پس از بازگشت تیم مذاكره‌كننده از وین به ایران با متن برجام اما و اگرها در خصوص ماهیت آب‌سنگین اراك آغاز شد.

 

این مساله كه براساس توافق انجام گرفته، دیگر اورانیوم طبیعی در رآكتور اراك مورد استفاده قرار نخواهد گرفت و همین مساله ماهیت آب‌سنگین آن را زیر سوال خواهد برد به سوژه‌ای برای پرسش‌های مداوم از اعضای تیم مذاكره‌كننده هسته‌ای در هر محفل سیاسی و دانشگاهی بدل شد.

 

در آن مقطع علی‌اكبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی در تاریخ ٦ مرداد با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبكه ٢ به شكل مبسوط در این خصوص توضیحاتی را ارایه كرد.

 

صالحی در پاسخ به این ادعا كه گفته شده است در رآكتور آب سنگین اورانیوم غنی شده استفاده خواهد شد در این صورت ماهیت آب سنگین اراك حفظ نخواهد شد، گفت: تعریف رآكتور آب سنگین به غنای سوخت نیست.

 

تعریف رآكتور آب سنگین به استفاده از آب سنگین برای كندكنندگی نوترون و منعكس كردن نوترون‌هاست. ما رآكتور آب‌سنگین داریم كه هم با اورانیوم غنی شده كار می‌كند و هم با اورانیوم طبیعی.

صالحی در ادامه سخنانش در پاسخ به این ادعا كه قرار است در محل قلب رآكتور اراك بتن ریخته شود، گفت: زمانی كه قلب رآكتور را درمی‌آورند كه در یك چاله‌ای در زمین است در آنجا یك تانكر فولادی وجود دارد كه ما در بازطراحی آن تانكر فولادی را در می‌آوریم و كنار می‌گذاریم.

 

اینكه گفته می‌شود داخل آن چاله را بتن بریزیم امری اشتباه است و این گفته‌ای است كه جان‌كری به اشتباه بیان كرده و در رسانه‌های ما هم منعكس شده است.

 

در مخزن فعلی سوراخ‌هایی تعبیه شده كه با توجه به طراحی قبلی بوده است اما اگر بخواهیم مخزن را و قلب را بازطراحی كنیم با توجه به سوخت غنی‌شده آن، همه‌چیز باید عوض شود و آن مخزن دیگر قابل استفاده نخواهد بود.

 

١+٥ معتقدند كه مخزن قبلی یا باید بریده شود یا در آن بتن ریخته شود. من به عنوان رییس سازمان انرژی اتمی و كارشناس باید بگویم كه حتی اگر مخزن را در بیاوریم و كنار بگذاریم و در آن بتن نریزیم دیگر اجازه برگرداندن آن به داخل قلب رآكتور را نمی‌دهم و این مساله به خاطر مسائل ایمنی در رآكتور است كه بسیار حایز اهمیت است.

 

اگر خدشه یا تركی كه به چشم نیاید روی این مخزن قرار گیرد در آینده ممكن است اشكالات غیرقابل جبران ایجاد كند. ما اگر مجبور به بازگشت به قبل از برجام باشیم در حالی كه آن مخزن را از قلب رآكتور درآورده‌ایم باید برای دوباره كار گذاشتن آن مخزن جدید بسازیم.

در سایه برجام برخلاف اصرارهای اولیه ١+٥ مبنی بر اینكه اراك باید ماهیت آب سنگین خود را از دست دهد، ایران پیشنهاد بازطراحی قلب رآكتور را به گونه‌ای كه پلوتونیوم تولیدی به میزان یك پنجم كاهش پیدا كند ارایه داد و در نهایت هم مورد استقبال طرف مقابل قرار گرفت.

 

براساس طراحی قبلی اراك این رآكتور سالانه ٩ تن پلوتونیوم تولید می‌كرد كه همین مساله به اصلی‌ترین دغدغه گروه‌های مخالف با توسعه بمب اتم در هر كشوری و نه تنها ایران بدل شده بود.

 

براساس طراحی جدیدی كه انجام خواهد گرفت در قلب رآكتور اراك اورانیوم غنی شده قرار می‌گیرد و تعداد لوله‌های اورانیوم كمتر خواهد بود و به دلیل آنكه فضای بیشتری بازخواهد شد امكان تحقیقات بیشتری دست داده و شار نوترونی هم بالا می‌رود.

 

یكی دیگر از فواید مدرن‌سازی اراك این است كه رآكتور فعلی اراك به لحاظ تكنولوژی متعلق به ٤٠ سال پیش روسیه است اما اكنون در بازطراحی این رآكتور می‌توان از تكنولوژی پیشرفته و جدید استفاده كرد.

پروژه مدرن‌سازی اراك در برجام
در میان تعهدهای ایران در قالب ١+٥ تنها مساله پروژه مدرن‌سازی اراك است كه به شكل قراردادی جدید میان ایران و ١+٥ درخواهد آمد و چند و چون آن نیز در قالب یك سند میان وزرای امور خارجه ایران و شش كشور مقابل آن به امضا خواهد رسید.

 

در متن برجام درخصوص پروژه مدرن‌سازی اراك آمده است: یك مشاركت بین‌المللی مركب از اعضای ایران و ١+٥ كه ممكن است بعدا گسترش پیدا كرده و كشورهای ثالثی را كه با رضایت طرفین تعیین می‌شوند هم دربربگیرد برای پشتیبانی و تسهیل بازطراحی و ساخت مجدد رآكتور IR٤٠ در اراك به یك رآكتور مدرن كه بیش از ٢٠ مگاوات نبوده و از آب سنگین به عنوان خنك‌كننده و كندكننده استفاده و بر پایه طراحی مفهومی موافقت شده، تاسیس خواهد شد.

در بخش‌های دیگری از این بند برجام كه ذیل پیوست سه در قالب همكاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و ١+٥ آمده تاكید شده است كه: ایران به عنوان مالك و مدیر پروژه نقش رهبری داشته و مسوولیت كلیت اجرای پروژه مدرن‌سازی اراك را بر عهده خواهد داشت.

 

در خصوص بازه زمانی این پروژه هم آمده است: اعضای ١+٥ و ایران پیش از رسیدن به روز اجرایی‌شدن یك سند رسمی را كه در آن تعهدات محكم آنها در پروژه مدرن‌سازی اراك بیان شده را منعقد خواهند كرد.

بنابراین در سایه همكاری‌های ایران و ١+٥ در پروژه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای رآكتور آب سنگین اراك كه روزی طرف مقابل حتی از برزبان آوردن نام آن در سر میز مذاكره از ترس مشروعیت بخشی به ماهیت آب سنگین آن هم واهمه داشت بر اساس استانداردهای بین‌المللی پروانه رسمی راه‌اندازی و بهره‌برداری را هم دریافت خواهد كرد. براساس برآوردهای انجام گرفته پروژه مدرن‌سازی اراك به بازه احتمالا پنج ساله نیاز دارد.

 

گفته می‌شود كه با توجه به كوچك بودن ابعاد رآكتور اراك و سرعت عمل چینی‌ها در این حوزه می‌توان به بازه زمانی كمتر از پنج سال هم برای تكمیل آن امیدوار بود. براساس توافق انجام گرفته میان ایران و ١+٥، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در راستای تایید راستی‌آزمایی اقدام ایران در این خصوص در تمام مراحل مدرن‌سازی رآكتور آب سنگین اراك حضور خواهد داشت.

مثلث ایران، چین و امریكا
در حالی كه در جریان طرح تبادل سوخت ایران همواره از ابتدای به ثمر رسیدن برجام نام روس‌ها شنیده می‌شد، ایران درخصوص پروژه مدرن‌سازی اراك هم روی همكاری‌ها با چینی‌ها حساب باز كرد و در فاصله روز جمع‌بندی تا روز تصویب هم علی‌اكبر صالحی با سفر به چین و دیدار با همتای چینی خود و همچنین سفر به وین و دیدار همزمان با همتای چینی و ارنست مونیز وزیر انرژی امریكا در خصوص پیشبرد این پروژه رایزنی‌هایی داشت.

 

ساعاتی پیش از برگزاری نخستین نشست كمیسیون مشترك ایران و ١+٥، وزرای انرژی ایران و امریكا به همراه همتای چینی خود در بیانیه‌ای رسمی اعلام كردند كه جرقه‌های مهیاشدن سند قرارداد برای مدرن‌سازی اراك زده شده است.

 

سندی كه امضای ایران و شش كشور مقابل آن عملا پشتوانه‌ای حقوقی برای تعهدات داده شده به ایران از سوی طرف مقابل در این پروژه خواهد بود. براساس بیانیه صادر شده فوق، ١+٥ كارگروهی را تا پیش از روز اجرای توافق مشخص خواهد كرد كه در آن كارگروه وظیفه هركدام از طرفین این قرارداد مشخص خواهد شد.

اقدامات مربوط به آنچه در دو بند بعدی آمده است، تنها هنگامی آغاز خواهد شد كه آژانس، پایان پرونده موضوعات حال و گذشته (PMD) را اعلام كند. رابعاً: اقدام در مورد نوسازی كارخانه اراك با حفظ هویت سنگین آن، تنها در صورتی آغاز خواهد شد كه قرارداد قطعی و مطمئن درباره طرح جایگزین و تضمین كافی برای اجرای آن منعقد شده باشد.

سیدعباس عراقچی پس از پایان نخستین نشست كمیسیون مشترك در وین كه دوشنبه هفته گذشته برگزار شد درخصوص وضعیت پروژه مدرن‌سازی اراك كه بر اساس برجام سند آن باید پیش از روز اجرا به امضای وزرای امور خارجه ایران و ١+٥ برسد، گفت: در خصوص مدرنیزه كردن رآكتور اراك، پیشرفت‌های خوبی تا الان انجام شده است و مذاكراتی كه طی سه ماه گذشته در جریان بود تا قبل از شروع روز تصویب، ما مذاكرات را در خصوص اراك آغاز كنیم.

 

موضوعی كه در این خصوص برای ما مهم است، سندی رسمی است كه باید بین ایران و هر شش كشور عضو گروه ١+٥ امضا شود كه پیش‌نویس این سند توسط كارشناسان ما آماده شده و در حال طی مراحل نهایی آن است كه آن شاالله بین وزرای ایران و ٦ كشور دیگر امضا خواهد شد كه بعد از امضا، كار روی اراك آغاز خواهد شد و امیدواریم كه در زمان كوتاهی این كار هم به انجام برسد.

دستور جدید رهبری در خصوص رآكتور آب‌سنگین اراك
در تازه‌ترین تحول انجام گرفته در روند اجرای برجام، مقام معظم رهبری در تاریخ ٢٩مهر در قالب یك نامه به رییس‌جمهور برجام را به شكل مشروط تایید كرده و ٩ شرط را برای اجرای برجام تعیین كردند.

 

در این نامه اجرای تعهد ایران در خصوص رآكتور آب سنگین اراك به دو مساله منوط شده بود: اقدامات مربوط به رآكتور اراك تنها هنگامی آغاز خواهد شد كه آژانس، پایان پرونده موضوعات حال و گذشته (PMD) را اعلام كند و اقدام در مورد نوسازی كارخانه اراك با حفظ هویت سنگین آن، تنها در صورتی آغاز خواهد شد كه قرارداد قطعی و مطمئن درباره طرح جایگزین و تضمین كافی برای اجرای آن منعقد شده باشد.

ساعاتی پس از انتشار این نامه سیدعباس عراقچی، مذاكره‌كننده ارشد ایران با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری در خصوص مراحلی كه با توجه به متن نامه رهبری برای پیشبرد پروژه مدرن‌سازی اراك طی شود، توضیحات مبسوطی را ارایه كرد.

 

معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه در پاسخ به این سوال كه فرمایش رهبری در نامه تایید مشروط برجام به این معناست تا زمانی كه پرونده پی‌ام‌دی بسته نشود ایران نباید دست به مدرن‌سازی رآكتور اراك بزند، گفت: بله. همین معنا را می‌دهد. این ناشی از یك دغدغه بسیار بزرگ است كه همگی ما هم داشته‌ایم و به دنبال این بودیم كه پرونده ادعاهای ساختگی در خصوص برنامه‌های هسته‌ای ما برای همیشه بسته شود.

 

یكی از بزرگ‌ترین دستاوردهای این دوره از مذاكرات این بود كه در كنار مذاكرات هسته‌ای در خصوص آینده برنامه هسته‌ای، مذاكرات ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای حل و فصل موضوعات گذشته هم صورت گرفت. ما تقریبا همزمان با رسیدن به برجام به ١+٥ با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم به یك نقشه راه برای پایان دادن به پرونده ادعایی پی‌ام‌دی رسیدیم.

 

مطالعات ادعایی پرونده سنگینی است كه با جعل مسائل و بزرگنمایی برخی وقایع، پرونده پیچیده‌ای را ساخته و ادعا كردند كه برنامه هسته‌ای ایران ابعاد نظامی داشته و این پرونده منجر به اتفاق‌هایی شد كه در این سال‌ها شاهد آن بودیم. ما در ١٢ سال گذشته سعی كردیم گذشته روشن برنامه هسته‌ای ایران را ثابت كنیم.

 

تا به امروز به این دلیل كه این اراده سیاسی برای حل و فصل مساله وجود نداشت همكاری ما با آژانس نه تنها خوب پیش نمی‌رفت بلكه اثر معكوس هم می‌داد و از جواب به سوال‌های پیشین سوال‌های جدید طرح می‌شد. در طول مذاكرات سیاست درستی كه اتخاذ شد این بود كه همزمان با پیشرفت مذاكرات مساله مطالعات ادعایی یا به تعبیر غرب پی‌ام‌دی هم باید حل و فصل شود.

 

خواست ما این بوده و است كه پیش از آنكه ایران اقدام‌ها و تعهدهای خود را تكمیل كند پرونده پی‌ام‌دی هم بسته شود و مخصوصا در نقشه راهی كه با آژانس امضا كردیم هم تاریخ‌ها را به گونه‌ای انتخاب كردیم كه با تاریخ‌های مندرج در برجام هماهنگی داشته باشند و همواره پی‌ام‌دی یك قدم از نظر زمانی عقب‌تر باشد و ما مطمن باشیم كه مراحل پی‌ام‌دی انجام شده و پس از آن مراحل اجرای ما به تعهدات قرار دارد.

وی با تاكید بر اینكه تا زمانی كه پی‌ام‌دی حل نشود ما به رآكتور آب سنگین اراك دست نخواهیم زد، افزود: ممكن است مقدمات كار را برای اجرای تعهد در قالب برجام انجام دهیم كه منظور از مقدمات هم مهیا كردن قراردادهای لازم است.

در حال حاضر ما یك مرحله مهم در نقشه راه را پشت سرگذاشته‌ایم و این مرحله ١٥ اكتبر گذشته بود كه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام كرد كه كار من با ایران در خصوص طرح سوال و دریافت پاسخ از ایران در خصوص مساله پی‌ام‌دی تمام شده است.

 

با این اعلام و تكمیل این مرحله، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ایران كاری نداشته و كارشناسان در وین كه مقر آژانس است گزارش خود را تهیه می‌كنند و باید ارزیابی خود از مساله پی‌ام‌دی را تا ١٥ دسامبر (٢٤ آذر) تحویل شورای حكام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بدهند. البته این احتمال وجود دارد كه آژانس این گزارش را زودتر هم در اختیار شورای حكام قرار دهد.

 

زمانی كه این گزارش در اختیار شورای حكام قرار بگیرد براساس برجام كشورهای ١+٥ موظف خواهند بود كه پیش‌نویس یك قطعنامه را به شورای حكام ارایه دهند كه براساس آن پیش‌نویس پرونده پی‌ام‌دی بسته شود. زمانی كه شورای حكام این قطعنامه را تصویب كند به معنای بسته شدن كامل پرونده پی‌ام‌دی خواهد بود.

رییس ستاد اجرا و پیگیری برجام در وزارت امور خارجه با اشاره به اینكه ما اراك را نگاه می‌داریم تا زمانی كه خیال ما از بسته شدن پرونده پی‌ام‌دی جمع شود، خاطرنشان كرد: در خصوص اراك در حال حاضر مواردی را به لحاظ موارد اداری و اسنادی انجام می‌دهیم. بیانیه مشتركی میان ایران، چین و امریكا صادر شد كه هر سه طرف در آن اراده خود را برای شركت در این پروژه اعلام كردند. سند دیگری هم در حال مذاكره است.

 

بر اساس برجام یك سند رسمی باید میان ایران و شش كشور امضا شود و با این امضا شش كشور تعهد قوی خود را اعلام می‌كنند كه پروژه مدرن‌سازی اراك به سرانجام برسد. در این سند شش كشور مقابل ایران مسوولیت‌های خود را مشخص كرده و اعلام خواهند كرد.

معاون وزیر امور خارجه كشورمان با اشاره به اینكه سند مدرن‌سازی اراك در نشست اخیر وین نهایی شده و در حال حاضر به پایتخت‌ها رفته تا برای تایید نهایی مهیا شود، گفت: زمانی كه وزرای امور خارجه این سند را امضا كنند سند قوی و رسمی خواهد بود كه در آن تاكید شده مالك پروژه ایران است. در این پروژه چین و امریكا بیشترین نقش را دارند اما تمام شش كشور نقش‌هایی حتی در حد مشاوره یا تامین تجهیزات خواهند داشت.

 

در این پروژه گواهینامه‌هایی كه امریكا مسوول صدور آن است از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار خواهد بود. با امضای این سند ایران مهیا می‌شود كه پس از بسته شدن پرونده پی‌ام‌دی در شورای حكام، قلب رآكتور را كه باید با قلب جدید جایگزین شود، خارج سازد.

اخبار سیاسی - اعتماد


ویدیو مرتبط :
1392/09/07:بازدید بازرسان آژانس از تاسیسات آب سنگین اراک..

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

دعوت ایران از آژانس برای بازدید از تاسیسات آب سنگین اراک/ تاریخ بازدید مشخص شد



اخبار ,اخبار سیاست خارجی,دیدار یوکیا آمانو از تاسیسات آب سنگین اراک

اخبار سیاست خارجی - دعوت ایران از آژانس برای بازدید از تاسیسات آب سنگین اراک

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از دعوت ایران برای بازدید بازرسان آژانس از تاسیسات آب سنگین اراک خبر داد.

به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری رویترز، یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران از بازرسان آژانس دعوت به عمل آورده تا از تاسیسات آب سنگین اراک در 8 دسامبر(17 آذر ) بازدید کند.
 
وی در ادامه افزود: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی راهکارهای اجرای توافقنامه امضا شده میان تهران و 1+ 5 در ژنو را بررسی می‌کند.
 
آمانو همچنین تاکید کرد: آژانس همچنین اقداماتی را که می‌تواند برای اجرای این توافقنامه انجام شود در خصوص حمایت مالی و نیروی انسانی انجام می‌دهد.

 

---------------------------

 

نماینده دائم ایران در آژانس:
بازرسان برای بازدید از تاسیسات آب سنگین اراک، 17 آذر به تهران می‌آیند

نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفت: ایران از بازرسان آژانس خواسته است تا 17 آذر (8 دسامبر) از تاسیسات تولید آب سنگین اراک بازرسی کنند.

رضا نجفی در گفت‌وگو با ایسنا، با اعلام این مطلب افزود: جمهوری اسلامی ایران در نامه‌ای به مدیرکل آژانس از بازرسان خواسته است تا در قالب تفاهم ایران و آژانس با عنوان «چارچوبی برای همکاری» بازرسان 17 آذر از تاسیسات تولید آب سنگین اراک بازدید کنند.

وی گفت: این بازرسی بر اساس تفاهم مذکور «مدیریت شده» خواهد بود.

نماینده دائم ایران در آژانس درباره دیدار روز چهارشنبه وی با یوکیا آمانو، گفت: عصر روز چهارشنبه به همراه یک عضو تیم مذاکره‌کننده با آقای آمانو دیداری داشتیم که در رابطه با تفاهم ایران و 1+5 بود. همچنین پس از آن هیات ایران با هیات آژانس به سرپرستی معاون مدیرکل در امور پادمان‌ها نشستی سه ساعته در رابطه با تفاهم ایران و 1+5 برگزار شد.

نجفی گفت: در این نشست سه ساعته موارد و جزئیات تفاهم مذکور به هیات آژانس توضیح داده شد.

وی درباره زمان اجرای تفاهم ایران و 1+5، خاطرنشان کرد: همان‌طور که آقای صالحی گفتند اجرای این تفاهمنامه از اواخر دسامبر (اوایل دی ماه) آغاز می‌شود.

نماینده دائم ایران در آژانس تاکید کرد: بازرسی بازرسان در 17 آذر ارتباطی با تفاهمنامه ایران و 1+5 ندارد و مربوط به تفاهم میان ایران و آژانس است.

نجفی همچنین با اشاره به برگزاری نشست شورای حکام که از روز دوشنبه هفته جاری در وین آغاز شده است، گفت: به احتمال زیاد موضوع ایران عصر روز پنج‌شنبه در دستور کار قرار می‌گیرد که بیانیه جنبش غیرمتعهدها در آژانس و نیز بیانیه ایران قرائت خواهد شد.

به گزارش ایسنا، بازدید و بازرسی آژانس از تاسیسات تولید آب سنگین اراک در چارچوب کد اصلاحیه 3/1 قرار دارد که ایران اجرای آن را متوقف کرده است. ایران اجرای کد اصلاح شده 3/1 قدیم را در دستور کار خود قرار داده است اما آژانس معتقد است که کد اصلاح شده 3/1 جدید را ایران باید مدنظر قرار دهد. در عین حال تا پیش از تفاهمنامه همکاری میان ایران و آژانس، بازرسان اجازه بازدید از کارخانه تولید آب سنگین اراک را به طور معمول نداشتند. هر چند که ایران پیش از این یک بار اجازه بازرسی از این تاسیسات را داده است.

اخبار سیاست خارجی - ایسنا