برج مقابل عمارت کلاه‌ فرنگی قد می‌کشد!

روزنامه شرق: چهارروز پس از اظهارات مهدی چمران مبنی‌بر توقف ساخت‌وسازها در پادگان عشرت‌آباد، جرثقیل‌های غول‌پیکر همچنان مشغول کار هستند. ساختمان عظیم‌الجثه داخل محوطه‌ پادگان ولی‌عصر(عج) هرروز بیشتر از روز قبل قد علم می‌کند و به آسمان نزدیک‌تر می‌شود و بنای تاریخی کلاه‌فرهنگی هرروز بیش‌ازپیش از مقابل دیدگان رهگذران پنهان می‌شود.

 حدود یک‌سال‌ودوماه پیش بود که خبرنگاران به لطف تهران‌گردی رییس شورای شهر وقت، احمد مسجدجامعی، پس از ٣٥سال از عمارت کلاه‌فرنگی دیدن کردند. درآن‌زمان، مسوولان از لزوم سرپانگه‌داشتن این بنای تاریخی و ارزشمند صحبت کردند و حتی یک‌تفاهم‌نامه‌ سه‌جانبه میان میراث‌فرهنگی تهران، شورای شهر و مسوولان پادگان ولی‌عصر(عج) امضا شد، اما حالا تیرآهن‌های چندتنی جلوی کلاه‌فرنگی درحال روی‌هم‌رفتن و تبدیل‌شدن به برج هستند.

 مهدی چمران درباره این ساخت‌وسازها گفته: «این ساختمان‌سازی پروانه نداشته و به‌همین‌دلیل ساخت‌وساز آن متوقف شده است. شهرداری اعلام آمادگی کرده تا بازسازی عمارت کلاه‌فرنگی را با سازمان میراث‌فرهنگی انجام دهد.» این اظهارات چمران درحالی است که انگار اراده‌ای در شهرداری برای حفظ عمارت تاریخی کلاه‌فرنگی وجود ندارد.

این بنای تاریخی به فرمان ناصرالدین‌شاه ساخته شد، با کاخ‌ها و کوشک‌های فراخ و پهناور و ٣٠خانه کوچک به‌صورت نیم‌دایره دور حوضی پایین پای عمارت «عشرت‌آباد».

کلاه‌فرنگی را ٢٣فروردین١٣٤٦، در فهرست آثار ملی ثبت کردند، اما حالا نه‌تنها هیچ‌کدام از ٣٠خانه موجود باقی‌نمانده و حوض بزرگش را پر کرده‌اند، بلکه‌ علاوه‌بر قطع حدود نیمی از درختان آن باغ زیبا، میله‌های آهنی سبزرنگی که حدود پنجاه‌متری این عمارت تاریخی درحال ساخت است، هرروز بالاتر می‌رود تا مجتمعی که هنوز کاربریش مشخص نیست ‌ساخته شود، اما کسی دراین‌میان صدای ناله‌های «عشرت‌آباد» زخم‌خورده را نمی‌شنود.

مهدی چمران بااشاره‌به ساخت‌وساز درحال‌انجام در حریم این بنای تاریخی گفت: مسوولان پادگان مربوطه اعلام کرده‌اند آماده بازسازی این عمارت هستند، اما باید تفاهم‌نامه‌ای با سازمان میراث‌فرهنگی منعقد شود. شهرداری متولی میراث‌فرهنگی نیست، اما هرنوع همکاری‌ای که لازم باشد با میراث انجام می‌دهد و حتی تفاهم‌نامه‌ای داریم که خانه‌های میراثی را بازسازی کرده و از آنها به‌عنوان مراکز فرهنگی در شهر استفاده کنیم. این ساختمان‌سازی پروانه نداشته و به‌همین‌دلیل ساخت‌وساز آن متوقف شده است. شهرداری هم اعلام آمادگی کرده تا بازسازی عمارت کلاه‌فرنگی را با سازمان میراث‌فرهنگی انجام دهد.

علاوه‌بر گودبرداری‌ای که کنار این بنای تاریخی شد تا مجتمع بزرگ کنونی بالا بیاید، گودبرداری بزرگی نیز پشت این مجتمع انجام شده و ماشین‌ها نیز در آن گودال بزرگ درحال فعالیت هستند.
این کاخ از کاخ‌های ییلاقی ناصرالدین‌شاه در بیرون از حصار تهران بود که پس از سرنگونی خاندان قاجار، کاخ و خانه‌های پیرامون آن دراختیار نهادهای نظامی قرار گرفت.

 این کاخ همچون کاخ سلطنت‌آباد، قصر فیروزه و کاخ نیاوران که در مناطق پیرامونی تهران ساخته شده بودند، بیشتر کاربری تشریفاتی و ییلاقی داشته است.  این باغ بیشتر مکان برگزاری مراسم عروسی و تفریحات شاه بود و در آن ساختمان کلاه‌فرنگی، به‌صورت برجی چهارطبقه ساخته شده بود که پوشش سقف طبقه چهارم از شیروانی و طبقه سوم آن دارای شاه‌نشین، با آینه‌کاری و مقرنس بود.

پس از سرنگونی دودمان قاجار این باغ و کاخ، همراه با خانه‌های دور حوض برای کاربری پادگانی به شهربانی واگذار شد و به‌همین‌دلیل آن را پادگان «شهربانی» یا «عشرت‌آباد» نامیدند. پس تاریخچه عمارت کلاه‌فرنگی «عشرت‌آباد» با نظامیان همراه شد، تا جایی که زندان درون پادگان به‌نام «زندان عشرت‌آباد» خوانده می‌شد. این بنا که در زمان انقلاب‌اسلامی یکی از راهبردی‌ترین تسخیرهای انقلابیون بود، در جریان تسخیر پادگان آسیب دید. با پیروزی انقلاب‌اسلامی، این پادگان در اختیار سپاه‌پاسداران قرار گرفت و بعدها به نیروی هوایی سپاه اختصاص یافت و به‌نام «پادگان ولیعصر(عج)» تغییر نام پیدا کرد.

شهرداری تهران هم در میانه‌های دهه٨٠ خورشیدی عملیات ساخت گذر بزرگراه صیاد شیرازی را از کنار این مجموعه آغاز کرد که زمینه آزادشدن بخشی از حصار پادگان را فراهم کرد تا به موجب آن کاخ عشرت‌آباد، از بیرون از پادگان دیده شود، اما به‌دلیل جای‌گرفتن محوطه کاخ در درون یک پادگان، با وجود قول‌وقرارهای فراوان مطرح‌شده، هنوز امکان بازدید همگانی وجود ندارد و این کاخ همچنان درون حصار پادگان است، گرچه پس از دیدار رییس شورای شهر تهران قول‌وقرارهایی به‌منظور دراختیارگذاشتن فضایی برای بازدید گردشگران انجام شد، اما با گذشت یک‌سال تمام آن قول‌وقرارها فراموش شد و همان نمای بیرونی کلاه‌فرنگی هم که از پشت دیوارهای پادگان برای عابران قابل‌دیدن بود، درحال مسدودشدن است.