بازار ارز، آتش زیر خاکستر

روزنامه دنیای اقتصاد: قیمت دلار در بازار آزاد از ابتدای آذرماه نزدیک 9درصد افزایش یافته‌است و به تدریج بازار ارز دوباره به‌عنوان یکی از انتخاب‌های پیش‌روی سرمایه‌گذاران مورد توجه قرار می‌گیرد.

صرف توصیه به نخریدن ارز و وارد نشدن به هیجانات بازار برای کنترل بازار کفایت می‌کند؟ به واقع بانک مرکزی به‌عنوان نهاد سیاست‌گذار و دارای اهرم اجرایی در بازار پول، چه رویه‌ متفاوتی را برای جلوگیری از التهاب‌های بازار ارز، مانند آنچه در سال‌های 90 و 91 تجربه شد، در پیش گرفته است؟

بانک مرکزی ادعا می‌کند نظام ارزی کشور، نظام «شناور مدیریت‌شده» است؛ با وجود این، شاهد بودیم که با انتشار خبرها و شایعه‌ها در دو ماه اخیر، قیمت دلار در بازار دچار جهش‌های روزانه شده‌است، موضوعی که برای فعالان اقتصادی و بخش مولد اقتصاد خبر ناخوشایندی بود.

آیا لزومی برای تغییر سیاست بانک مرکزی برای پایش و مدیریت بازار ارز وجود دارد؟ تجربه‌ کشورهای دیگر چون آرژانتین، ترکیه و همین اواخر روسیه می‌تواند برای جلوگیری از حملات سفته‌بازانه مفید باشد. در این باره می‌توان پرسید چه اقتضائاتی بر بازار ارز ایران وجود دارد که نمی‌توان از مدل‌های دیگر کشورها و نظام‌های ارزی موفق به خوبی استفاده کرد؟

غیرقابل پیش‌بینی بودن نرخ ارز، متغیری است که خود را تقویت می‌کند. ساز و کار موضوع به‌طور ساده به این ترتیب است که هر اندازه نتوان در میزان افزایش نرخ ارز در آینده مطمئن بود، تقاضای بیشتری برای ارز با نرخ فعلی به‌وجود می‌آید و این خود به جهش‌ و نوسان قیمت ارز دامن می‌زند. در نتیجه، حلقه‌ معیوبی شکل می‌گیرد و قیمت بالا می‌رود. این موضوع در ریزش قیمت نیز می‌تواند حادث شود، که البته به خاطر جذابیت همیشگی قیمت‌های ارزان معمولا قیمت‌های پایین دوام چندانی ندارند.

به هر حال باید بپذیریم که نوسان‌های قیمت در هفته‌های اخیر، به‌خصوص بعد از خبرهای هسته‌ای اوایل آذر و پیرو آن افزایش قیمت ارز در بودجه‌ سال آینده‌ کشور و خبرهای ریز و درشت دیگر، بار دیگر دمای بازار ارز را بالا برد. اگر چه مسوولان بانک مرکزی بیان کردند که این موضوع موقتی است، اما بروز هرچند وقت یک بار این التهاب‌های «موقتی» می‌تواند خود یک رویه‌ «دائمی» باشد؛ امری که در میان‌مدت و بلندمدت ضرر آن متوجه کل اقتصاد خواهد بود.