این معلم افغان، یكی از ١٠ معلم نمونه دنیاست

در لیسه معرفت (مدرسه معرفت) هیچ دانش‌آموزی بی‌تفاوت از كنار او رد نمی‌شود، كوچك‌ترها به آغوشش می‌شتابند و بزرگ‌ترها می‌ایستند و از حال و روز خود می‌گویند، عزیز رویش، معلم افغانستانی كه نامش در فهرست ۱۰ معلم بر‌تر جهان جای گرفته و نامزد دریافت جایزه جهانی وركی (نوبل معلم‌ها) شده است در مدرسه یا لیسه معرفت جایی میان خیابان‌ها و كوچه پس كوچه‌های خاكی و گلی كابل با رویی باز به استقبال ما می‌آید و كلاس‌ها و دفترهای مدرسه را به ما نشان می‌دهد و از نظام آموزشی لیسه معرفت و از سختی‌های و دستاوردهای قدم گذاشتن در راه اعتلای نظام آموزشی در افغانستان می‌گوید.

به گزارش اعتماد، رویش، سال آغاز به كار رسمی مدرسه را ۱۳۸۱، با ۳۷ دانش‌آموزان و هشت معلم بیان می‌كند و می‌گوید كه پنج نفر از هشت معلم مدرسه دانش‌آموختگان مدرسه علوم دینی بودند. سرمایه بنای مدرسه كاملا خصوصی و شخصی و غیر دولتی تامین شده است و در حال حاضر نیز به شكل غیرانتفاعی و با هیات امنا اداره می‌شود، رویش تاكید می‌كند كه همه امكانات مدرسه وقف است. نخستین فارغ‌التحصیلان معرفت در حال حاضر جذب بازار كار در افغانستان شده‌اند و درصد چشمگیری از آنها عضو كادر آموزشی یا اداری خود مكتب معرفت هستند.

نخستین تجربه معلمی رویش در ۱۶ سالگی و در غزنی بوده است. زمانی كه روس‌ها به افغانستان حمله می‌كنند، او و خانواده‌اش از روی اجبار به غزنی پناه می‌برند و رویش در سن ١٢ سالگی مجبور به ترك وطن و هجرت به شهرهای كویته و پیشاور پاكستان می‌شود. او در پاكستان با كار در خیاطی، شیرینی‌پزی، نانوایی و نجاری هزینه‌ معیشت و خرید كتاب را فراهم می‌كرد. او در ١٦ سالگی وقتی دوباره به غزنی بر می‌گردد، از آنجایی كه او از معدود افراد با سواد جامعه بوده است شروع به تدریس الفبا و سواد به هم سن و سالان خود می‌كند و بعد‌ها برای گسترش این اقدام با كمك دوستانش در مناطق مختلف غزنی پنج مدرسه راه‌اندازی می‌كند و جزوات و كتاب و لوازم درسی مورد نیاز مدارس را نیز با رفت و آمد به پاكستان فراهم می‌سازد. او با روی كار آمدن طالبان بار دیگر مجبور به مهاجرت می‌شود و این‌بار در كسوت معلمی نه تنها به آموزش الفبا می‌پردازد كه شروع به تدریس خودآموخته‌های خود به صورت جزوه در زمینه انسان‌شناسی می‌كند. رویش می‌گوید: در زمان و مكانی كه دختر و پسر صبح تا شب برای زنده ماندن و زندگی كردن قالیبافی می‌كردند ما به تدریس انسان‌‌شناسی و فهم شكل‌گیری و تفاوت زبان و ادیان پرداختیم و بر سر در مدرسه زدیم «ویژه‌ قالیبافان» تا آنان مدرسه را از خود بدانند.

رویش روزهایی را به یاد می‌آورد كه با سقوط طالبان وارد مخروبه و ویرانه‌ای به نام كابل شده است، او می‌گوید كه با ۳۷ دانش‌آموز و ۵۰۰ دلار پول بار دیگر كار خود را آغاز كردیم و این‌بار هدف تنها سواد‌آموزی یا حتی ایجاد امید نبود بلكه می‌خواستیم مردم را وادار به حركت كنیم تا در ساخت یك زندگی بهتر برای خود سهیم شوند.

وی ایجاد نسلی با امید و مشاركت‌كننده در سازندگی كشور را دغدغه خود می‌داند و می‌افزاید: پس از طالبان، جنگ نه تنها ظاهر فیزیكی شهر كه به روان و روح آدم‌ها آسیب زد و فرهنگ خشونت و نفرت را در جامعه حاكم كرد.

عزیز رویش می‌افزاید: كار بسیار سختی در پیش داشتیم، اینكه كسانی كه به نان شب محتاج بودند را وادار به آموختن كنیم، اینكه قانع‌شان كنیم كه یك قرص نان را بین معیشت و مغزشان تقسیم كنند. جامعه سركوب و تحقیر شده باید اهمیت آموزش را می‌فهمید.

وی با بیان اینكه اگر جامعه‌ای نتواند نگاه و سهم زنان را در فرهنگ خود به رسمیت بشناسد دچار تحول نخواهد شد، بزرگ‌ترین چالشی كه پشت سر گذاشته است آموزش دختران می‌داند و می‌گوید: با توجه به اینكه كلاس‌های درس ما مختلط تشكیل می‌شد قانع كردن خانواده‌ها برای فرستادن دختر خود به مدرسه كار دشواری بود هرچند به تدریج جامعه این موضوع را پذیرفت اما وزارت معارف برای ثبت رسمی نام مدرسه در وزارتخانه و اجازه ثبت نام فارغ‌التحصیلان مدرسه ما در امتحانات ورودی دانشگاه، اقدام به متوقف كردن كلاس‌های مختلط كرد.

 
از جمله دغدغه‌های رویش و همكارانش ایجاد رویكرد برابر نسبت به دختر و پسر در جامعه بود، رویش می‌گوید: تلاش ما بر این بود كه جامعه‌ای كه به كل با حضور زن مخالف بود بتواند به این فهم برسد كه تفاوتی میان دختر پسر وجود ندارد و نگاه باید انسانی باشد نه جنسیتی، تا بتوانند تعامل زن و مرد را در جامعه مشترك بپذیرند.

وی می‌گوید: ما با شیوه‌های خود وارد این كارزار شدیم و با صحبت چهره به چهره با خانواده‌ها كاری كردیم كه این مساله به تدریج قابل درك شود.

او می‌افزاید: اثرات مدرسه در فكر و رفتار دانش‌آموزان خود موجب جلب اعتماد و تشویق خانواده‌ها به پذیرفتن مساله مشاركت زنان شد.

رویش جلب اعتماد خانواده‌ها با برگزاری جلسات منظم در مدرسه و مشاركت دادن والدین در سرنوشت اجتماعی فرزندان‌شان را از جمله این اقدامات بر می‌شمرد. او تاكید می‌كند كه كار به جایی رسید كه حتی در جلسات اولیا از ما تشكر می‌كردند و ما را دعا می‌كردند چرا كه پرخاشگری از میان جوانان‌شان رخت بسته بود.

رویش با یادآوری تلاش عده‌ای برای تصویب قوانینی در جهت سختگیری نسبت به حضور زنان در جامعه می‌گوید: در‌‌ همان زمان فعالان زن در مدرسه ما حضور یافتند و دختران ما را تشویق به دفاع از حقوق خودكردند.

وی تاكید می‌كند: مدرسه معتقد بود كه اعتراض حق مدنی زنان است اما به شاگردان خود متذكر شد كه حق شركت در اعتراضات را با روپوش مدرسه ندارند. اما با وجود این پیشگیری طرفداران این گروه به مدرسه معرفت به عنوان یك مكان ضد دینی و سكولار حمله می‌كنند، رویش دلیل این امر را عدم آشنایی برخی با فعالیت مدرسه می‌داند كه موجب ایجاد حساسیت و نهایتا حمله به مدرسه شد.

عزیز رویش با اشاره به حضور چشمگیر مردم در اطراف مدرسه در روز حمله می‌گوید: با دخالت وزارت داخله و پلیس ویژه حمله به پایان رسید و دانش‌آموزان كه در مكتب گرفتار شده بودند توانستند از مكتب خارج شوند.

وی با تاكید بر اینكه این حادثه موجب تعطیلی مدرسه نشد به یاد می‌آورد كه بچه‌ها خود به پاكسازی و تمیز كردن آثار یورش و خرده شیشه‌ها پرداختند. رویش می‌افزاید: تصور ما این بود كه صبح فردا اگر ۱۵ درصد از دانش‌آموزان برگردند ما پیروز شده‌ایم اما در كمال تعجب بیش از ٩٥ درصد آنها به همراه خانواده‌های‌شان و با گل به مدرسه برگشتند كه این نشان می‌داد كه اگر جامعه از لحاظ فكری و ذهنی تغییر كند در مقابل واكنش‌های نظامی و سیاسی مقاومت می‌كند و اگر ذهن جامعه آگاه شود هیچ چیز نمی‌تواند با این آگاهی مقابله كند. وی تاكید می‌كند كه پس از آن حادثه حتی خانواده‌ها با دخترهای خود به خاطر شركت در این اقدام مدنی برخوردی نكردند.

رویش با اشاره به اینكه در حال حاضر مدرسه معرفت به صورت شورایی اداره می‌شود، می‌گوید: ما به دانش‌آموزان‌مان یاد می‌دهیم كه تمرین مدارا كنند. مدرسه معرفت ‌دارای پارلمان دانش‌آموزی است كه اعضای این پارلمان وظیفه دارند از حقوق دانش‌آموزان در قبال كادر مدرسه و معلمان دفاع كنند و به انتقاد از سیستم مدرسه بپردازند. رویش می‌گوید: جامعه‌ای كه ناخودآگاه شرایط استبدادی در روانش تزریق شده است باید بفهمد كه می‌تواند فكر كند، كار كند و بسازد.

استاد عزیز این مساله را كه هیچ‌گاه به ایران سفر نكرده است فرصت خوبی برای همواره با ایران بودن می‌داند و معتقد است این فرصت امكانی فراهم كرده كه از آن برای پالایش اندیشه و باورهایش بهره‌مند شود اما در واقعیت‌هایی كه ممكن است جهان و اندیشه‌اش را محدود سازد، گرفتار نشود.

او با اشاره به اشتراكات غنی فرهنگی و زبانی ایران و افغانستان تاكید می‌كند كه در لیسه معرفت (مدرسه معرف) و در تهیه‌ نصاب تعلیمی و پایه‌ریزی نظام آموزشی معرفت از نظام آموزشی ایران، پاكستان، هند و انگلستان به طور همزمان استفاده شده است.

 وی با اشاره به شروع برنامه‌های معرفت در كابل همزمان با سربرآوردن جامعه از زیر خاكستر سه دهه جنگ و وحشت و رویارویی با چالش‌هایی كه چنین وضعیتی را خلق كرده بود تدوین نظام آموزشی معرفت را بر همین اساس می‌داند و می‌گوید: نظام آموزشی معرفت در مجموع و تا حدی زیاد از كارهای آموزشی كه در ایران صورت گرفته شده استفاده كرده است. او تاكید می‌كند كه هم در روش آموزشی و هم در محتوای مطالب از منابع ایرانی استفاده كرده‌اند.

عزیز رویش با تاكید بر اینكه نظام آموزشی معرفت عاری از هرگونه گرایش و قید و بند ایدئولوژیك است، هدف چنین نظامی را بارور ساختن قدرت تفكر و اندیشه در دانش‌آموزان می‌داند. او معتقد است دانش‌آموز باید یاد بگیرد كه چگونه بیندیشد و با اندیشه مستقل خود، تصمیم بگیرد و انتخاب كند و حرف بزند و بنویسد و با خلاقیت بر محیط و جامعه و جهان خود اثر بگذارد.

وی نقش دین و آموزه‌های دینی را به عنوان منبعی الهام‌‌بخش برای فكر و اندیشه دانش‌آموز تلقی می‌كند و می‌افزاید كه دانش‌آموز با دین و آموزه‌های دینی، به یك نوع نگاه معنابخش نسبت به خود و ارتباط خود با هستی و خدا و انسان‌های دیگر در اطراف خود می‌رسد اما اینها هیچ‌گاه برای او مایه باورهای دگم و مطلق‌اندیشانه نمی‌شود.

وی با اشاره به اینكه دانش‌آموز معرفت در نهایت انسان را باور می‌كند و برای انسان اعتنا قایل می‌شود و با دید انسان‌محور به خود و نقش خود در جهان توجه می‌كنند تاكید می‌كند كه همه‌ اینها مدیون كتاب‌ها و متفكرانی است كه دانش‌آموزان و همكاران ما در زبان فارسی به آنها دسترسی یافته‌اند و تفكر و اندیشه را از طریق آنها كسب كرده‌اند.

در هنگام صحبت كردن و قدم زدن در محیط مدرسه شاگردهایی كه از كنار استاد رویش رد می‌شوند و همه بلااستثنا می‌ایستند و با او گپ و گفتی می‌كنند، ما نیز با او از كلاس‌های موسیقی، رادیو، بخش نشریه، گالری نقاشی و سالن بزرگ آمفی تئا‌تر مدرسه كه به تازگی احداث شده است بازدید می‌كنیم.

در فاصله‌‌ای كه عزیز رویش سر كلاس می‌رود ما هم با دانش‌آموزان و مسوولان مدرسه به گفت‌وگو می‌نشینیم. رقیه رضایی از محصلان سابق مدرسه معرفت كه در حال حاضر در آن تدریس می‌كند گرافیست است و به‌تازگی از دانشگاه فارغ‌التحصیل است، او نگاه ایده‌الی رویش را مهم‌ترین ویژگی او می‌داند و می‌گوید: او به من آموخت كه فكر كنم و برای دوردست‌ها برنامه‌ریزی كنم. من در مدرسه معرفت یاد گرفتم كه هدف داشته باشم و بال پر بگیرم و حتی به رهبری جامعه خود فكر كنم.

كریمه حسینی، فارغ‌التحصیل اقتصاد نیز با اشاره به محیط و امكاناتی كه در ایران در آن به تحصیل پرداخته بود، می‌گوید: وقتی از ایران برگشتم روزهای سختی را می‌گذراندم اما درس‌های استاد عزیز باعث شد كه خودم را با شرایط وفق دهم و باعث ایجاد اعتماد به نفس در من شد. درس‌های او به من كمك كرد كه به رسیدن به درجات بالا باور داشته باشم.

كریمه با اشاره به اینكه غیر از خانواده‌های مهاجری كه از ایران برگشته بودند دختران دیگر در اوایل اجازه حضور در مدارس را نداشتند، می‌گوید: به تدریج و با تلاش استاد عزیز تعداد دختر‌ها در مكتب زیاد شد. او تاكید می‌كند كه استاد عزیز در واقع به ما زندگی كردن آموخت.

محمد آصف رهنورد، معاون اجرایی مدرسه معرفت نیز با بیان اینكه خود شاگرد دروس انسان‌شناسی و علوم سیاسی عزیز رویش بوده است، می‌گوید: استاد عزیز انگیزه روی پای خود ایستادن و استفاده حداكثری از كوچك‌ترین امكانات و همچنین مفاهیمی چون حق و آزادی را به ما آموخت.

او پیگیری را از ویژگی‌های بارز رویش می‌داند و می‌افزاید: تلاش شبانه روزی رویش باعث می‌شود كه كار‌ها در زمان مقرر انجام شود و در واقع ما كمبود امكانات را با پشتكار جبران می‌كنیم.

او استراتژی مدرسه را طرح نگاه‌های تازه بیان می‌كند و می‌گوید: اینكه رویش خود را در هیچ نگاهی محدود نمی‌كند موجب شده است كه مدرسه معرفت بر هیچ دیدگاهی تعصب نداشته باشد و در واقع نگاه انتقادی و خودانتقادی بر مدرسه حاكم باشد.

وی با اشاره به اینكه زبان مدرسه فارسی است ارتباط دانش‌آموزان معرفت با ایران را ارتباطی فرهنگی برمی‌شمرد و می‌گوید: دستاوردهای فرهنگی، علمی، آموزشی ایران همواره به افغانستان وارد می‌شود و مورد استفاده سیستم آموزشی مدرسه ما نیز قرار می‌گیرد. با بدرقه استاد رویش از جمع خبرنگاران و عكاسانی كه برای گفت‌وگو با او تازه وارد مدرسه معرفت شده‌اند، بیرون می‌آییم در حالی كه هنوز امید و شادی‌ای كه در صدای دانش‌آموزان و از درون كلاس‌ها شنیده می‌شد در گوش‌مان طنین انداخته است. در واقع آن سرخوردگی و عصبیتی كه كم‌و‌بیش در میان مردم كابل دیده می‌شود از میان دانش‌آموزان عزیز رویش و مدرسه معرفت رخت بربسته است.

اخبار اجتماعی - اعتماد

چهار ماه از هفته معلم گذشت و معلمان نمونه هنوز جوایز خود را دریافت نکرده‌اند

بهمن ویسی معلم نمونه کشور در سال تحصیلی 93-94  اظهار داشت: چهار ماه از هفته معلم، می‌گذرد. هفته‌ای که با هدف پاسداشت مقام معلم و فرهنگ‌سازی در راستای ارتقای ارج و منزلت معلم در جامعه نامگذاری شده است.

امسال نیز به سیاق سال‌های گذشته، وزارت آموزش و پرورش، معلمان نمونه کشوری را که این بار در فرآیندی پیچیده و سختگیرانه گلچین کرده بود، در پایتخت گرد هم آورد تا هم از نخبگان عرصه تعلیم و تربیت سراسر کشور تجلیل کرده باشد و هم از سیاست‌های جدید خود در زمینه تکریم مقام معلم در حضور این جمع رونمایی کند.

وی افزود: پیش و پس از دیدار معلمان نمونه کشور با مقامات ارشد نظام، مسئولان وزارت آموزش و پرورش قول اهدای یک دستگاه خودرو و دو کمک هزینه سفر حج عمره را به هر کدام از معلمان نمونه کشوری داده و این جمع نیز با خاطری آسوده و مطمئن از عملی شدن این قول راهی شهرهای خود شدند.

معلم نمونه کشور اضافه کرد: اما اکنون چهار ماه از آن قول و قرارها می‌گذرد و با وجود مکاتبات، تماس‌های متعدد و حتی دو بار مراجعه حضوری معلمان نمونه کشور به وزارت آموزش و پرورش، مجلس شورای اسلامی و نهاد ریاست جمهوری هیچ اقدامی در راستای اهدای جوایز صورت نگرفته است و نکته تأسف بار آن که معاونت محترم پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش به عنوان متولی اصلی پیگیری، جذب و تأمین اعتبار هدایا در جریان مراجعه حضوری معلمان نمونه کشور، حاضر به ملاقات با این همکاران نشده و حتی مسئول دفتر ایشان نیز از دریافت نامه این جمع خودداری کرد.

ویسی ادامه داد:همه ما به مشکلات و تنگناهای مالی دولت تدبیر و امید و نهاد آموزش و پرورش که جملگی ناشی از سیاست‌ها و برنامه‌های دولت پیشین است؛ آگاهیم، اما تأمین اعتباری که میزان آن به یک میلیارد تومان هم نمی‌رسد، به نظر نمی‌آید؛ از توان و ظرفیت نهاد ریاست جمهوری و وزارت آموزش و پرورش فراتر باشد.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: هدف از فرآیند انتخاب معلم نمونه؛ نهادینه‌سازی فرهنگ، احترام به مقام شامخ معلم و تکریم نقش او در جامعه است. آیا واداشتن معلمان به حضور در وزارت آموزش و پرورش، نهاد ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی برای پیگیری حقوق خود، تحمیل رنج سفر به نخبگان نهاد تعلیم و تربیت و انداختن توپ به زمین بازی دیگران و حتی خودداری از پاسخی صریح و روشن را می‌توان اقدامی در راستای تقویت عزت نفس و کرامت همکاران ارزیابی کرد؟

نماینده معلمان نمونه کشور عنوان کرد: به مصداق آیه کریمه"اوفوا بالعهد ان العهد کان مسئولا"(به عهد خود وفا کنید، زیرا در این پیمان بازخواست می‌شوید) و حدیث شریف: (مزد کارگر را قبل از خشک شدن عرقش بپردارید و در همان حال کار مزد او را مشخص کنید) از مسئولان انتظار داریم که به قول خود در خصوص اهدای جوایز معلمان نمونه کشور عمل کرده و در آستانه سال تحصیلی جدید، اعتماد و انگیزه همکاران برای حضور در کلاس درس را جلب و تقویت کنند.

در همین رابطه فاضل مشاور وزیر آموزش و پرورش و مدیر کل دفتر وزارتی در واکنش به این موضوع به خبرنگار ایلنا، گفت: در اینکه معلمان نمونه باید مورد تقدیر و تشکر قرار بگیرند، شکی نیست و ما معتقدیم هرکاری که برای معلمان انجام شود، باز هم کم است اما آموزش و پرورش در قبال این وعده‌ها تعهدی ندارد و هر زمان که اعتبار مربوط به آن تامین شود، هدایا به معلمان تقدیم خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه سال گذشته نیز در آغاز سال تحصیلی توانستیم به وعده‌های خود به معلمان نمونه عمل کنیم، اظهار امیدواری کرد که هدایای معلمان نمونه سال تحصیلی 93-94 تا اوایل سال تحصیلی اهدا شود. در حال حاضر به منظور پیگیری این موضوع مکاتبات لازم با معاونت برنامه‌ریزی ریاست جمهوری انجام شده است.

اخبار اجتماعی - ایلنا