اهداف عربستان در حمله به یمن چیست؟

ایران سیف‌بن‌‌ذی‌ یزن را برای کمک به یمن فرستاد و در آن زمان ساختار قدرت، دولت و حاکمیت یمن به‌گونه‌ای شد که این ملت بزرگ توانست در برابر حملات اقوام وحشی مقاومت بومی کند.

دیری نپایید تا بزرگان و علمای برجسته زیدی‌مذهب و شافعی‌مکتب از ایران به یمن رفتند و باب علم و معرفت و حکمت را در این سرزمین بنا نهادند، بنابراین در صعده، مأرب، صنعا، عمران، البیضاء، جوف، محویت، حضرموت و ذمار مردم علاقه زیادی به فرهنگ و تمدن ایران داشته و دارند.

اگر بخواهم راجع‌به تاریخ و تمدن و فرهنگ ملت یمن مطلبی بنویسم، مثنوی هفتادمن کاغذ می‌شود و به همین‌دلیل تنها به بحران اخیر این کشور یعنی تجاوز عربستان سعودی می‌پردازم. اما واقعیت این ماجرا چیست؟ چیستی و چرایی حمله سعودی‌ها به یمن را چگونه باید تحلیل و تفسیر کرد.

اگر کمی واقع‌بینانه به مسائل منطقه نگاه کنیم، درخواهیم یافت مهم‌ترین عنصر تلخی که منطقه خلیج‌فارس تا دریای عدن و دریای سرخ را تهدید می‌کند، تندروی و رادیکالیسم بنیادی است که عربستان سعودی، امارات‌متحده‌عربی، قطر، بحرین از یک‌سو و ترکیه و مصر از سوی دیگر بر آن دامن زده و می‌زنند.

تاریخ نیم‌قرن اخیر به ما می‌آموزد بی‌ثباتی گاه‌وبیگاه، عامل مستقیم دخالت قدرت‌های فرامنطقه را رقم زده است و همه عوامل حکایت از این نکته دارد که عربستان، قدرت‌های دیگر و نقش آشکار و پنهان اسرائیل در منطقه دست‌ به ریسک بزرگی زده‌اند که یقینا از آن نمی‌توانند سربلند بیرون بیایند.  تاریخ در منطقه خاورمیانه نشان داده است که میلشیای مردم‌بنیاد در برابر ارتش‌های متعارف و بدون پشتوانه مردمی از قدرت تأثیرگذاری ویژه‌ای برخوردار بوده است. مجاهدان افغانی در مواجهه با قدرت استعمار شوروی پیروز شدند. حزب‌الله در جنگ ۳۳روزه در مقابل یکی از ارتش‌های مخوف جهان پیروز شد.

ارتش اسرائیل در فضایی به مساحت ۳۴۰کیلومترمربع نتوانست حزب‌الله را شکست دهد و شکست مفتضحانه‌ای را پذیرفت و ننگ آن بر پیشانی این رژیم باقی ماند. در روز دوم حمله اسرائیل به جنوب لبنان، رایس، وزیر خارجه وقت ایالات‌متحده در برابر رسانه‌های جهان اعلام کرد که نه مذاکره و نه گفت‌وگو و نه توقف حملات، فقط‌وفقط خلع‌سلاح حزب‌الله. در روز بیست‌وپنجم و بیست‌وششم حمله اسرائیل، آمریکا، اروپا و برخی کشورهای منطقه به‌طور مستقیم و غیرمستقیم شروع به تماس با دولتین لبنان، سوریه و ایران گرفتند که راه‌حلی برای توقف حملات و استقرار آتش‌بس، به‌دست آورند.

دوشب قبل از پذیرش آتش‌بس، اسرائیلی‌ها به التماس دول اروپایی‌ و آمریکا افتادند که بتوانند از دست نیروهای مقاومت حزب‌الله رهایی یابند. اگر حزب‌الله می‌خواست، می‌توانست بیش از هزارنفر از نیروهای بی‌روحیه اسرائیلی را نابود کند.  اکنون حمله عربستان‌سعودی واقعه و فاجعه دیگری برای این کشور پدید آورده است.

انصارالله یک جمعیت چندمیلیونی از زیدیه، شافعی‌ها و دیگر مردان و زنان یمن است که درعین‌حالی که قرن‌هاست زندگی و همزیستی بسیار خوبی با هم داشته‌اند، اینک در برابر متجاوزان خارجی متحد شده‌اند. انصارالله و همه حوثی‌ها و مجاهدین یمنی جمعیتی چندمیلیونی دارند که به همه ادوات نظامی و جنگ‌افزارها نیز مجهزند. بخش عمده‌ای از امکانات ارتش اینک در اختیار ارتش انصارالله است. اسرائیل در منطقه محدود ۳۴ کیلومتری نتوانست پیروز شود و در برابر حزب‌الله شکست خورد؛ مطمئنا عربستان سعودی در منطقه ۱۵۰ هزار کیلومترمربعی در مرزهای خود با انصارالله شکست جدی خواهد‌خورد.

زیرا ارتش عربستان فاقد سیستم آفندی بومی است. همه آگاه هستند که سعودی، ارتشی اجاره‌ای و عاریتی دارد و نیروهای هوایی متجاوزان از پدیده طیاره‌ها و خلبانان چند کشور تشکیل شده و برای قتل‌عام مردم مظلوم و بی‌پناه یمن کمر بسته‌اند. برای نیروی زمینی چنین ارتشی که در پی اجاره ارتش پاکستان و مصر هستند و هنوز هم موفق نشده‌اند نمی‌توان پیروزی و موفقیتی را پیش‌بینی کرد. السیسی، رئیس دولت کودتا در مصر درخواست چندین‌میلیارددلار کرده و پاکستان هرگونه پیوستن به نیروی زمینی را تاکنون رد کرده است. از طرفی یک ارتش اجاره‌ای چگونه می‌تواند در برابر ارتش ایدئولوژیک انصارالله و قاطبه نیروهای یمنی با قدرت عمل رفتار کند. سرنوشت این تجاوز محتوم و مشخص است که نیروهای سعودی و متحدان، آینده نه چندان بلندی را در انتظار خواهند کشید.

پرسش مهمی در پیش‌روی ما قرار گرفته است، که چرا عربستان دست به چنین عمل خام و عجیب و در‌عین‌حال با ریسک بالایی زده است؟ در حالی که تا شب درگذشت ملک‌عبدالله، حوثی‌ها و انصارالله میهمان ویژه دولت عربستان بودند و آنها در بحث جانشینی و وضعیت آینده یمن به مذاکره پرداخته بودند. با مرگ پادشاه چه اتفاقی رخ داده است که عربستان رویکرد مذاکره، حل‌وفصل منطقی و گفت‌وگو را به جنگ و حمله و تجاوز تغییر داده است. اختلافات سران عربستان سعودی به گونه‌ای است که بین نایف با بن‌سلمان در راستای حملات هوایی-زمینی اختلافات جدی فاحش وجود دارد و نیروهای آمریکایی به حکمیت و مدیریت این اختلاف‌ها پرداخته‌اند. موقعیت فعلی عربستان سعودی نشان می‌دهد این رژیم قادر به تأمین و سیادت بر جهان پیرامونی خود نیست و نتوانسته سیطره بر نحله‌ها و جنبش‌های مقاومت و انقلابی پیدا کند و هرگونه وسوسه و پیشنهاد آنان توسط حوثی‌ها رد شده است. سعودی‌ها  در دو جبهه با بحران جدی در افکارعمومی جهان روبه‌رو هستند: حمایت از القاعده و داعش در خارج از مرزها و در داخل با پدیده‌های بحران مشروعیت حکام جدید که به‌صورت جدی پدیدار شده و نسل جوان دیگری که قیادت و سیادت یک خانواده بر سرشت و سرنوشت کشوری چون عربستان را برنمی‌تابند ساختار قدرت و دولت در این کشور را با بحران مشروعیت روبه‌رو کرده است.
 آنها تصورشان این است که درگیرشدن در جنگ یمن می‌تواند دوباره وحدت ملی در حاکمیت و خاندان سعودی پدید آورد.

مدت‌هاست قدرت‌نمایی سعودی‌ها نه‌تنها بحران‌افزایی منطقه‌ای داشته بلکه چنین اقداماتی در سیاست خارجی عربستان بحران به‌همراه داشته است. مدت‌هاست استراتژیست‌های منطقه‌ای هرگونه بحران امنیت در منطقه را به‌مثابه ایجاد امنیت داخلی تعبیر و تفسیر و حتی در مورد القاعده تجربه کرده‌اند. سیستم امنیتی عربستان سال‌هاست با حمایت از القاعده و هم‌اینک داعش از منطقه امنیت‌زدایی کرده است و در یک توافق نانوشته با تروریسم عربی در محیط داخلی خود امنیت را فراهم آورده‌اند. در اینجا بحث یک جنگ جدی مطرح است.

دیگر نمی‌توان ناامنی را در بیرون منطقه توسعه داد و در درون با پول‌های خود امن زندگی کرد. امنیت مقوله‌ای بهم‌پیوسته است. امنیت‌سازی کاذب همانند دولت‌سازی‌های مصنوعی به‌زودی تبدیل به ضدامنیت و تهدید می‌شود. 

اخبار سیاست خارجی - شرق

عربستان حمله به یمن را از آمریکا مخفی کرده بود

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، به گفته این مقام ها عربستان سعودی چند هفته قبل از آغاز تحرکات خود به ایالات متحده اطلاع داده بود که در حال بررسی تحرکاتی در یمن است اما چیزی از جزئیات این تحرکات به اطلاع امریکایی ها نرسانده بود. برای همین امریکایی ها از حملات هوایی گسترده عربستان به یمن که پنج شنبه شب آغاز شد، خبر نداشتند.
 
سیاست باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا در تحولات خاورمیانه بر این اصل استوار بوده است که به جای دخالت مستقیم نظامی از نیروهای جایگزین استفاده کند. اوباما همین سیاست را در سوریه دنبال کرده و مخالفان سوری را علیه بشار اسد مسلح کرده است. او بر اساس همین سیاست در مبارزه با داعش در عراق برای بازپس گیری تکریت از گزینه حملات هوایی استفاده کرد و کار عملیات زمینی را به ارتش عراق واگذار کرد. البته این سیاست با انتقاد شدید جمهوریخواهان مواجه شده است.

آنها اوباما را متهم می کنند که با اتخاذ این شیوه نقش رهبری امریکا را در جهان تضعیف کرده و باعث دوری متحدان امریکا از خود شده است. شاهد آنها برای این ادعا نیز عربستان سعودی است که به صراحت از رفتارهای امریکا شکایت می کند و می گوید واشنگتن ریاض را در بحبوحه جنگ ها و درگیری های خاورمیانه تنها رها کرده است و دیگر توجهی به مصالح آن نمی کند.

کاخ سفید تمامی این اظهارات را رد می کند و می گوید در طول سالیان گذشته در ارتباط نزدیک با ریاض بوده و حتی در روزهای اخیر نیز ارتباطات ریاض و واشنگتن بسیار زیاد بوده و به هیچ وجه قطع نشده است.
 
با این حال و با وجود این که عربستانی ها می گویند با مقام های امریکایی برای حمله به یمن در راستای حمایت از عبد ربه منصور هادی، رئیس جمهوری این کشور در هماهنگی کامل بوده اند اما مقام های امریکایی می گویند که حملات هوایی عربستان به این کشور ناگهانی بوده و آنها از اهداف و برنامه های عربستان در این حمله خبر نداشتند.
 
ژنرال لیود اوستین، فرمانده نیروهای مرکزی ارتش امریکا در جلسه پرسش و پاسخ سنا در پاسخ به این سوال که عربستانی ها چه وقت زمان دقیق حمله خود به یمن را به اطلاع امریکایی ها رساندند، گفت: «لحظاتی قبل از این که مستقیما وارد عمل شوند.»
 
وی در پاسخ به این سوال که تا چه اندازه می تواند موفقیت این حملات را تایید کند، گفت: «تا زمانی که ندانیم دقیقا اهدافی که مورد حمله قرار می گیرند، چیستند، نمی توانیم اظهار نظری در این باره بکنیم.»
 
در همین رابطه عادل الجبیر، سفیر عربستان در ایالات متحده گفت که ما درباره یمن در تماس مستقیم و مرتب با واشنگتن هستیم اما وقتی که دیدیم حوثی ها به سمت مقر هادی در شهر عدن جنوبی حرکت کردند، درنگ نکردیم و خود به تنهایی تصمیم گرفتیم و وارد عمل شدیم.

وی که در جمع کوچکی از خبرنگاران سخن می گفت همچنین اظهار داشت: «ما از این نگران بودیم که اگر عدن سقوط کند آن گاه چه خواهد شد؟ پیش ما مخاطرات سنگینی مجسم شدند که ما را بر آن داشتند تا فورا خود وارد عمل شویم.»
 
وی تاکید کرد، حملات هوایی عربستان برای دفاع از مصالح منطقه ای اش صورت گرفته و تا اندازه بسیاری زیر سایه امنیت امریکا انجام شده که مدتی طولانی است در این زمینه با عربستان در ارتباط است.
 
وقتی که در تابستان 2013 اوباما تصمیم گرفت که بعد از استفاده گاز کلر در سوریه از دخالت نظامی در این کشور خودداری کند و زمانی که واشنگتن ناگهان تصمیم به تماس های سری با ایران گرفت، عربستانی ها به شدت نگران شدند و خود را در معرض خطر دیدند.
 
مصطفی العانی، تحلیلگر امنیتی عراقی که ارتباطات بسیار نزدیکی با وزارت کشور عربستان دارد در این باره می گوید: «اگر عملیات عربستان در یمن به موفقیت برسد، تحولی بزرگ در سیاست خارجی عربستان رخ خواهد داد در آن صورت تعامل عربستان با نفوذ رو به گسترش ایران قاطعانه تر خواهد بود.»
 
عربستان امیدوار است که دخالت نظامی در یمن بتواند جلوی نفوذ ایران در خاورمیانه را بگیرد و در محاسبات ایران در حمایت از حکومت بشار اسد در سوریه تغییر ایجاد کند و همچنین محاسبات ایران در عراق را نیز دست خوش تغییر سازد. دو موضوعی که عربستانی ها نسبت به آنها بسیار حساس شده اند و جای خالی خود را در آنها به روشنی می بینند.
 
الجبیر می گوید: «همان طور که امریکایی ها هم می دانند و از روابط گسترده ایران با الحوثی ها خبر دارند، اعضایی از سپاه پاسدران انقلاب اسلامی ایران و حزب الله در حال توصیه نظامی به الحوثی ها هستند.»
 
امریکایی ها می گویند تا کنون در حد مشاوره های امنیتی با عربستانی ها در تماس بوده اند و چیزی بیشتر از این در اختیار آنها قرار نداده اند. آنها می گویند در طول هفته های گذشته درباره اوضاع نا به سامان یمن با عربستانی ها گفت وگوهای بسیاری داشته اند.
 
یک مقام امریکایی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «عربستانی ها در طول دیدار طولانی جان کری، وزیر امور خارجه امریکا از ریاض که در پنجم ماه مارس انجام شد، هیچ چیز درباره احتمال حمله نظامی خود به یمن به او نگفتند.»

  اخبار بین الملل - دیپلماسی ایرانی