انحلال مجلس به سبک مصدق و حجاریان!

همین هفته گذشته سعید حجاریان تئوریسین جناح اصلاحات در گفت وگویی اظهار کرد که قانون اساسی عوض شود، باید شرایطی فراهم شود تا مانند بسیاری از کشورها، دولت بتواند مجلس را منحل کند. اظهاراتی که یادآور انحلال مجلس هفدهم شورای ملی یا زیر سوال بردن نقش مجلس توسط محمود احمدی نژاد بود.

مجله مهر: از دوم تیرماه سال 1287 شمسی که مجلس به دستور محمدعلی شاه قاجار به توپ بسته شد تا همین هفته گذشته؛ کشمکش دولت و مجلس همیشه ادامه داشته است. همین هفته گذشته سعید حجاریان تئوریسین جناح اصلاحات در گفت وگویی اظهار کرد که قانون اساسی عوض شود، باید شرایطی فراهم شود تا مانند بسیاری از کشورها، دولت بتواند مجلس را منحل کند. اظهاراتی که یادآور انحلال مجلس هفدهم شورای ملی یا زیر سوال بردن نقش مجلس توسط محمود احمدی نژاد بود.

 بعد از واقعه به توپ بستن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه در سال 1287 ، معروفترین شکل انحلال مجلس، به مردادماه سال 1332 برمی گردد. با این تفاوت که این بار در شکل و شمایلی دموکراتیک تر؛ نماد دموکراسی ذبح شد. دکتر محمد مصدق همه‌پرسی انحلال هفدهمین دوره مجلس شورای ملی را در تاریخ ۱۲ مرداد ۱۳۳۲ در تهران و ۱۹ مرداد در سراسر کشور برگزار شد. انحلال مجلس هفدهم ۲۵ مرداد اعلام شد.

مردادماه سال 32 با ابتکار مصدق مجلس هفدهم شورای ملی منحل شد

مقصر مصدق نبود

درباره این ماجرا روایت های مختلف نقل می شود.  دکتر متین دفتری نوه دکتر مصدق درباره علت همه‌پرسی برای بستن مجلس می گوید «ما در حال جنگ بودیم با بریتانیا و با کل شرکت‌های نفتی. در میان وکلای مجلس عده‌ای بودند که هر گاه دولت با مجلس کاری داشت و لایحه‌ای را به مجلس می‌برد که برای مسایل جاری کشور مهم و حیاتی بود، مجلس ابستراکسیون (از اکثریت انداختن مجلس) می‌کرد. این اقلیت که رهبریش هم با دکتر مظفر بقائی بود بیش از همه مانع هر نوع کار مجلس بود و عملا مجلس کار‌هایش متوقف شده بود.»

فرزنده آیت الله کاشانی  اما در این باره می گوید:  یک سال و نیم پس از آغاز دوره دو ساله مجلس هفدهم، اختیار قانونگذاری از این مجلس گرفته شد. اما ماجرا خطرناکتری که با آن روبروییم، بحث انحلال مجلس در مردادماه ۳۲ است هنگامی که مصدق می‌خواست مجلس هفدهم را منحل کند، غیر از آیت‌الله کاشانی، دکتر حائری‌زاده و بیست و دو نفر از نمایندگان به شدت ایستادگی کردند و هواداران مصدق هم مخالفت کردند، افرادی مثل شایگان، سنجابی، صدیقی، این‌ها البته آن موقع مخالفت خود را افشا نکردند. ولی همه در خاطراتشان گفتند که ما مخالفت کردیم و حتی مخالفتمان را هم ابراز کردیم. بالاخره مجلس منحل شد و به فاصله کوتاهی در جریان یک کودتا دولت مصدق هم ساقط شد.

احمدی نژاد شهریور سال 89 گفت که قوه مجریه قوه اول کشور است و جمله امام درباره در راس بودن مجلس مربوط به زمانی است که نظام ما پارلمانی بود

احمدی نژاد و مجلس در راس امور

مجالس بعدی شکل فرمایشی به خود گرفت تا آنکه انقلاب رخ داد و مجلس شورای اسلامی با تاکید امام خمینی (ره) بر در راس امور بودن مجلس شکل گرفت. اما مجلسی که به گفته امام خمینی (ره) در راس امور بود را محمود احمدی نژاد شهریورماه سال 89 زیر سوال برد. او پیش از سفر به یکی از اجلاس های سازمان ملل در گفت وگو با روزنامه ایران گفت که «بعضی‌ها استقلال قوا را فقط برای قوه مقننه و قوه قضائیه می‌خواهند. اتفاقاً قوه مجریه، قوه اول کشور است، بعضی‌ها یک جمله حضرت امام(ره) را متعلق به زمانی که نظام ما پارلمانی بوده برجسته می‌کنند، آن‌زمان رئیس‌جمهور مسئول اداره کشور نبوده بلکه نخست‌وزیر مسئول اداره کشور بوده که از طریق مجلس انتخاب می‌شده است. آن موقع مجلس بالا‌ترین بود. اکنون در قانون اساسی قوه مجریه بار اصلی اداره کشور را بر دوش دارد و قوای دیگر باید کمکش کنند.»

این سخنان در آن مقطع با واکنش های تند نمایندگان مجلس هشتم همراه شد.

سعید حجاریان گفته است باید شرایطی فراهم شود که دولت بتواند مجلس را منحل کند

حجاریان و انتخابات زودهنگام

مجلس هشتم که گذشت و دولت احمدی نژاد به سر آمد، این بار سخنانی از همان جنس از زبان سعید حجاریان جاری شد. او  با اشاره به طرح برخی موضوعات در مجلس برخلاف روند حرکت دولت، گفت: «نمایندگان بر خلاف خواسته مردم حرف بزنند و عمل کنند و بعد آن وقت ببینند آیا مردم حوزه‌های انتخابیه‌شان آنها را به شهرشان راه می‌دهند؟ اگر این کار را بکنند مردم آنها را حتی به شهرهایشان راه نمی‌دهند. من معتقدم حتی اگر قرار باشد قانون اساسی عوض شود، باید شرایطی فراهم شود تا مانند بسیاری از کشورها، دولت بتواند مجلس را منحل کرده و انتخابات زودهنگام برگزار کند تا مردم مجدداً رای دهند و سیستمی هماهنگ پدید آورند»

اما یک نکته متناقض در این گفت وگوی حجاریان با سخنان سابقش مشهود بود. او گفته بود که« من معتقدم باید مجلس دهم شبیه مجلس پنجم شود یعنی اقلیت قوی و تأثیرگذار از اصلاح‌طلبان وارد مجلس شوند و با توجه به شرایط موجود، چنین چیزی قابل قبول و راضی‌کننده خواهد بود. در مجلس پنجم، کارگزاران فراکسیونی قوی بودند. به نظر من حضور آقای ناطق نوری در مجلس بعدی بسیار مؤثر خواهد بود»

حجاریان در این گفت وگو از مجلس پنجم به نیکی یاد می کند اما پیش تر در جریان انتخابات مجلس ششم در از خانه تکانی در مجلس پنجم سخن گفته  و اظهار داشته بود:  «ما در ۲۹ بهمن خانه ملت را بازسازی می‌کنیم. خانه ملت باید خانه‌تکانی شود . . . نمایندگان قبلی ما در مجلس کارمند بودند که وارد سلسله مراتب قدرت شدند و وظایف قانونی خود را فراموش کردند.  این نمایندگان را باید مورد انتقاد بی‌رحمانه قرار داد . . . نماینده‌هایی که از ابتدا نماینده مردم نبودند و مانع ترقّی و توسعه بودند و قوانین‌شان انحصارگرانه و انسدادخواهانه بود سر کوچه می‌گذاریم»

سخنان اخیر حجاریان با واکنش تند نمایندگان اصولگرای مجلس نهم همراه شد. برخی از آنها گفتند که این سخنان بوی دیکتاتوری می دهد.

لاریجانی: دردآورترین دوره مجلس انحلال آن توسط مصدق بود/ افکار مدرس،افتخار درتفکر سیاسی ملت ایران است

اخبار سیاسی - لاریجانی: دردآورترین دوره مجلس انحلال آن توسط مصدق بود/ افکار مدرس،افتخار درتفکر سیاسی ملت ایران است

به گزارش خبرآنلاین، علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی صبح امروز (دوشنبه) در نطق پیش از دستور خود در صحن علنی با گرامیداشت سالروز درگذشت شهید مدرس و روز مجلس اظهار داشت:‌ با امضای فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه در 14 مرداد سال 1285 مجلس موقتی تشکیل شد و نخستین دوره مجلس شورای ملی در 13 مهر ماه سال 1285 با نطق افتتاحیه مظفرالدین شاه گشایش یافت و تا امروز 33 دوره مجلس در کشور در طول بیش از 100 سال تشکیل شده که 24 دوره آن قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است.

وی افزود: البته در خلال این دوره‌ها ایام فطرت هم پیش آمد که مجلس تعطیل می‌شد، مثلا بعد از افتتاح مجلس اول که رجال مهمی مانند سیدعبدالله بهبهانی، حاج معین بوشهری و حاج محمدتقی بنکدار که از موثرین مشروطه بودند، در آن حضور داشتند، بعد از مرگ مظفرالدین شاه و روی کار آمدن محمدعلی شاه مجلس با عمر کوتاهی به تعطیلی کشیده شد و در دوم تیرماه 1287 مجلس به توپ بسته شد و عده‌ای از وکلا به شهادت رسیدند و عده‌ای نیز به زندان افتادند.

نماینده مردم قم خاطرنشان کرد: 16 ماه بعد با فتح تهران، دوره دوم مجلس شورای ملی آغاز شد، در مجلس دوم نیز بعد از اشغال روسیه و اولتیماتوم آنها و پذیرش صمصام‌السلطنه بعد از 25 ماه در سال 1290 تعطیل شد، از این نمونه‌های فطرت و تعطیلی در تاریخ مجلس وجود داشته است.

لاریجانی تصریح کرد: دردآورترین دوره تعطیلی مجلس مربوط به انحلال مجلس به دست مصدق بود که با رفراندوم و با بهانه اینکه مجلس با دولت همراهی ندارد و اجازه کلی وضع قوانین نمی‌دهد،‌ شکل گرفت و نتیجه آن توفیق کودتای 28 مرداد بود که دو هفته بعد از انحلال مجلس انجام شد، چون دولت با دست خود مهمترین پشتوانه دولت ملی را نابود کرد، اما در بقیه سال‌ها ایران دارای مجلس بود، تا دوره پنجم و تا حدی دوره ششم رجال مذهبی و ملی در مجلس بودند، اما در دوره دیکتاتوری رضاشاه از مجلس چیزی جز شکل باقی نمانده بود.

وی ادامه داد: تا دوره سیزدهم که شرایط سیاسی کشور آزادی بیشتری پیدا کرد و این وضع تا دوره هفدهم ادامه داشت و بعد مجداً با کودتای 28 مرداد مجلس از حیثیت مردمی افتاد و تا مجلس 24 در دوره پهلوی صغیر، مجالس دست‌نشانده بودند ولی با پیروزی انقلاب شرایط مجلس به کلی دگرگون شد.

لاریجانی اظهار داشت: در تمام این ادوار شخصیت مدرس در بین رجال سیاسی و دینی پارلمانی بی‌همتا بود. او انسانی دردمند، فکور، شجاع، ‌ملا و متواضع بود. وی شاگرد ممتاز آخوند خراسانی بود که نقش مهمی در نهضت مشروطه داشت.

وی افزود: زمانی که مدرس در مجلس دوم به عنوان فقیه ناظر انتخاب شد با نهایت سادگی به تهران آمد و با نهایت تواضع اولین سخنرانی خود را اینگونه در مجلس آغاز کرد.

«اول عذر می‌خواهم که صحبت داشتن بنده قدری زود است به واسطه اینکه تا عاقل بصیرت پیدا نکند سزاوار نیست صحبت کند». این در حالی است که همگی به فضل و کمال مدرس اذعان داشتند.

رئیس مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: مدرس خود را نوکر مردم معرفی می‌کرد. در سخنرانی خود در مجلس گفت ما وکیلیم ولی نیستیم ولی آن کس است که آنچه خودش مستقلا صلاح می‌داند اجرا می‌کند اما وکیل آن است که نظر موکلش را هم بداند. شاه و رئیس‌الوزرا و پارلمان و حجت‌الاسلام تمام اینها نوکر خلقند. یکی اسمش شاه است یعنی نوکر مردم یکی اسمش رئیس‌الوزرا است یعنی خدمتگزار مردم باید تمام این ها نوکری کنند.

لاریجانی اظهار داشت: تیمورتاش که وزیر دربار رضاخان شد معترضانه گفت همه را نمی‌شود نوکر دانست فرق دارد. مدرس پاسخ داد من به زبان فارسی خودم حرف می‌زنم و زبان خودم را می‌دانم. خدمتگزار مردم هستم. من می‌گویم پیغمبران خدا که از همه برترند نوکر خلقند و نیز شما متوجه باشید که زعمیه قوم خادم آن قوم است. اقوام و ملل جان و مال خود را نمی‌دهند که برای خود فرمانروا و ارباب درست کنند. اگر شما به کسی مسکن بدهید و پول زیاد بدهید که بیاید به شما فرمان بدهد و ارباب شما شود کمتر کسی است که عقل شما را تصدیق کند. ملت آنقدر عاقل و باتدبیر است که به امر خود بت و سلطان و فرمانروا استخدام نکند و اگر چنین اربابانی وجود دارد به زور خود را بر مردم تحمیل کرده‌اند.

وی افزود: امهات و مسائلی که مدرس برای ایران و بعضا عالم اسلام مورد توجه قرار داد و معتقد بود از اهم مشکلات موجود است و باید حل شود بعد از حدود یکصد سال امروز هم علی‌الاغلب جزو مشکلات کشور باقی است و این از عجائب روزگار است و باید کالبدشکافی شود که آیا ایرانیان نمی‌خواستند این مشکلات حل شود یا استبداد و عقب‌افتادگی عامل آن بود یا اراده خارجی مانع حل آنها می‌شد.

رئیس قوه مقننه اظهار داشت: در آغاز مجلس ششم مدرس در مصاحبه‌ای اعلام کرد در این 20 و چند سال مشروطیت متاسفانه حزبی پیدا نشده هر چه بوده اسم بلارسم بوده لذا زود از بین رفته است و یک بدبختی است که دامنگیر جامعه شده است. بر هر ذی‌حسی لازم است که بذل جهد کرده و حزبی از روی عقیده و اساس به نام حزب وطنی تشکیل و در تشدید مبانی آن کوشش کند و من هم حاضرم رسما عضویت چنین حربی را قبول و به طور اجتماع و هماهنگی به وطن و مردم خدمت کنم.

لاریجانی ادامه داد: بعد از یکصدسال هنوز در ایران یک یا چند حزب قوی به تعبیر مدرس با اسم و رسم دیده نمی‌شود.عدم حضور حزب در زمان دیکتاتوری شاه توجیه دارد اما در 36 سال پس از انقلاب چه توجیهی دارد. جالب‌تر اینکه گاه عدم حضور احزاب را افتخار تلقی می‌کنیم ولی پاسخ نمی‌دهیم که چگونه باید دموکراسی در کشور باثبات شود. اما مرحوم مدرس لازم می‌داند همگان تلاش کنند حزب بامرام، عقیده و ملی تشکیل دهند.

وی افزود: مدرس در مصاحبه‌ای در مجلس پنجم عنوان کرد که بهترین اصلاحات قدم برداشتن دولت نسبت به اقتصاد عمومی است. وجودات معطله را از تعطیلی خارج کردن. فروش خالصجات منقوله به هر کس به هر قیمت و به هر مدت به اتباع داخل فروش اشیاء منقوله معطله که هر چه بماند نقصان پیدا کرده و احتیاج اقتصادی، سیاسی و نظامی به آن نیست و در آتیه نیز نخواهد بود. بستن سدها، استخراج معادن مواد اولیه، نباتات را به قدر میسور در داخل تکمیل و مصرف کردن موجبات سهولت حمل و نقل فراهم آوردن و آنچه مهم است شروع به راه‌آهن و اهم آن استخراج معادن آهن و ذوب آن در داخل است. بزرگترین نقص کمی رجال علاقمند، شجاع و نبود احزاب سیاسی است.
اخبار سیاسی - خبرآنلاین