استادان آمریكایی در دانشگاه تهران

روزنامه آرمان: هر چند تصور عموم شهروندان از توافق هسته‌ای و اجرای برجام این است كه در حوزه اقتصاد و سیاست خارجی گشایش‌هایی به وجود می‌آید، اما آن‌طور كه رایزنی‌های پسا برجامی حوزه‌های مختلف نشان می‌دهد آثار مثبت این توافق بسیار بیشتر از این خواهد بود. روز گذشته رئیس دانشگاه تهران از رایزنی ایران با كشورهای آمریكایی و اروپایی برای تبادل استاد و دانشجو خبر داد.

تعداد دانشجویان فارغ‌التحصیل از حدود 150 هزار نفر در دهه 60 به حدود 5/ 4 میلیون نفر در دهه 90 رسیده است. با این وجود، كم و كاستی‌هایی همچون تنزل كیفیت آموزشی در دانشگاه‌های كشور به عنوان بخشی از نارسایی‌ها در امر آموزش همچنان وجود دارد.

این در حالی است كه اغلب دانشگاه‌های كشور چندان برجسته نیستند و شاید بتوان ضعف بار علمی در این نهادها را از طریق اساتید خارجی حل و فصل كرد. در سال‌های اخیر نیز وزارت علوم با تغییر برخی حداقل‌های لازم و تسهیل شرایط باعث بروز رقابت‌های ناسالم و ناخوشایند بین مراكز آموزشی كشور در پذیرش دانشجو شده است. در واقع، این اقدام فقط از لحاظ كمی تعداد دانشگاه‌های كشور را افزایش داده، اما از لحاظ كیفی فقط بار علمی در نهادهای آموزشی تنزل یافته است.

جذب اعضای هیات علمی خارجی در دانشگاه تهران

روز گذشته رئیس دانشگاه تهران از جذب اعضای هیات علمی خارجی در این دانشگاه خبر داد. محمود نیلی احمدآبادی با اشاره به فعالیت‌های بین‌المللی این دانشگاه اظهار داشت: دانشگاه تهران، برگزاری دوره زبان‌های غیرفارسی را آغاز كرده است. او با بیان اینكه با این برنامه می‌توانیم دانشجوی خارجی بیشتری جذب كنیم، از برنامه دانشگاه تهران برای جذب اعضای هیات علمی خارجی خبر داد. رئیس دانشگاه تهران همچنین از برگزاری دوره‌های مشترك با دانشگاه‌های آمریكا و فرانسه و توسعه ارتباط با دانشگاه‌های اروپایی خبر داد و گفت: تبادل هیات‌های دانشگاهی و همچنین اعزام اساتید و دانشجویان به دانشگاه‌های خارج از كشور تغییر عمده‌ای داشته است، البته معتقدم تحول و تغییر اساسی بعد از پیاده‌سازی تفاهم‌نامه‌هایی است كه به امضای دانشگاه‌ها رسیده است.

نیلی به بازدید رئیس پارلمان اروپا از دانشگاه تهران اشاره كرد و گفت: در این دیدار توسعه همكاری‌های علمی و دانشگاهی بین ایران و اتحادیه اروپا مورد بحث قرار گرفت. او همچنین ضمن اشاره به حضور وزیر خارجه یونان در دانشگاه تهران، حضور هیات‌های خارجی در دانشگاه‌های كشور را اقدامی مثبت ارزیابی كرد و گفت: در این دیدار نیز بر توسعه روابط علمی و دانشگاهی میان دو كشور تاكید شد. رئیس دانشگاه تهران ادامه داد: در تفاهم‌نامه با دانشگاه فرانسه موضوعاتی همچون تسهیل برقراری ارتباطات علمی در حوزه آب و محیط زیست، همكاری در ایجاد مركز منطقه‌ای بازیافت آب، توسعه برنامه‌های مشترك آموزشی و پژوهشی و تربیت دانشجو و تبادل استاد مطرح شده است.

نیلی احمدآبادی ضمن اشاره به اینكه دانشگاه تهران بیشترین دانشجوی خارجی را دارد، گفت: هم‌اكنون دانشگاه تهران، دارای ۱۲۰۰ دانشجوی خارجی است. او در ادامه اظهار امیدواری كرد در صورت حل شدن بحث سوییفت، دانشگاه تهران بهتر شناخته خواهد شد. به گزارش ایلنا، رئیس دانشگاه تهران ارائه دوره‌ها به زبان غیر فارسی را از دیگر برنامه‌های دانشگاه عنوان كرد و گفت: در حال حاضر میانگین نسبت استاد به دانشجو ۱ به ۲۱ است.

كمیت فدای كیفیت

موضوع كیفیت آموزش در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی كشور در سال‌های اخیر مورد بحث بسیاری از صاحب نظران عرصه آموزش و پژوهش كشور بوده است. از آنجا كه رسالت اصلی این مراكز، تربیت نیروهای متخصص و متعهد برای خدمت به كشور است، بی‌شك توجه به كیفیت آموزش ارائه شده در دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالی كشور كه اثرات آن به طور مستقیم در كارایی دانش‌آموختگان این مراكز قابل مشاهده است، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. یك عضو كمیسیون آموزش مجلس درباره وضعیت علمی دانشگاه‌های كشور و حضور اساتید خارجی برای ارتقای بار علمی دانشگاه‌ها به «آرمان» می‌گوید: حضور اساتید خارجی برای ارتقای بار علمی در دانشگاه‌های كشور چندان نتیجه بخش نیست.

 عبدالواحد فیاضی می‌افزاید: ورود این اساتید دلیلی برای ارتقای بار علمی در دانشگاه‌های كشور محسوب نمی‌شود. به گفته او قبل از هر اقدامی باید دلیل بروز افت تحصیلی را در نهادهای علمی كشور مورد ارزیابی قرار داد و در اقدام بعدی برای این مساله راه حل ارائه داد. در واقع با بررسی دلایل بروز افت تحصیلی در دانشگاه‌های كشور از سوی وزارت علوم بعید به نظر می‌رسد كه حضور اساتید خارجی بتواند در حل این مشكل آموزشی نتیجه‌بخش باشد. این عضو كمیسیون آموزش مجلس تاكید می‌كند: در برخی رشته‌های تحصیلی حضور اساتید خارجی می‌تواند در ارتقای بار علمی جامعه تاثیرگذار باشد، اما ورود استاد برای تدریس در تمامی رشته‌ها چندان منطقی نیست و بعید به نظر می‌رسد كه این اقدام بتواند در ارتقای سیستم آموزشی كشور تاثیرگذار باشد.

فیاضی درباره سطح علمی دانشگاه‌های كشور می‌گوید: كم و كیف وضعیت علمی دانشگاه‌ها بر اساس معیارهای بین الملی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این معیار‌ها و استانداردها نشان‌دهنده وضعیت بار علمی دانشگاه‌های كشور در جهان هستند. این عضو كمیسیون آموزش مجلس درباره چگونگی ارتقای بار علمی در دانشگاه‌های كشور می‌افزاید: برای پیشرفت‌های علمی نیازمند برنامه‌ریزی‌های علمی كامل و جامع هستیم. این امر نیازمند برنامه ریزی كلان است و به طور مقطعی نمی‌توان در این زمینه تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی كرد. به گفته او وزارت علوم باید در این راستا با استفاده از ظرفیت نخبگان كشور و به كارگیری اندیشمندان داخلی این موضوع را مورد ارزیابی قرار داده و نتایج آن را به عنوان راه حل و خط مشی دانشگاه‌های كشور در دستور كار قرار دهد.

فیاضی در پاسخ به این سوال كه در چند سال اخیر شاهد تعدد و تنوع دانشگاه‌های كشور بوده‌ایم، به نظر شما این جمعیت انبوه تا چه حد در تنزل بار علمی دانشگاه‌های كشور تاثیرگذار بوده اند، تصریح می‌كند: افزایش كمی دانشگاه‌ها در دو دهه اخیر یكی از دلایل تنزل بار علمی در كشور محسوب می‌شود. در هر زمینه‌ای هر قدر كمیت افزایش یابد به همان نسبت كیفیت نیز تنزل می‌یابد. با توجه به اینكه تشكیل دانشگاه‌های آزاد، علمی كاربردی، پردیس‌ها و... سهم قابل توجهی در جمعیت فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و مراكز دانشگاهی كشور دارد، اما در این دانشگاه‌ها آن‌طور كه باید و شاید به بار علمی توجه نشده است.

 به گفته او نتیجه كاهش كیفیت آموزش در مراكز آموزش عالی كشور، صدور مداركی است كه از پشتوانه تخصصی و تعهدی كافی برخوردار نیستند. البته لازم به ذكر است كه دانشگاه‌های معتبر كشور و اساتید متعهد مشغول به خدمت در این دانشگاه ها، همچنان به رسالت واقعی خویش واقفند و در حفظ كیفیت آموزش می‌كوشند. اما نگاهی كلی به فضای فعلی حاكم بر محیط‌های آموزشی كشور حكایت از آن دارد كه كاهش كیفیت آموزش در بسیاری از مراكز دانشگاهی و عدم برنامه ریزی وزارت علوم برای ارتقای آموزش و رفع مشكلات موجود باعث سرخوردگی شدید قشر جوان، با استعداد و علاقه‌مند به رشد علمی شده است.