آیا «طرح سه فوریتی» گزینه مناسب برای پاسخ به آمریکایی‌ها است؟

روز گذشته خبری منتشر شد مبنی بر اینکه برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی قصد دارد با مطرح کردن طرحی سه فوریتی، ادامه مذاکرات هسته ای با گروه 1+5 را به پایان تهدیدات نظامی آمریکا علیه ایران منوط و مشروط سازد. هرچند این طرح به دلیل مخالفت های صورت گرفته اصولاً فرصت مطرح شدن جدی را نیز پیدا نخواهد کرد، اما نگاهی به این موضوع و اقدامات بدیل ممکن برای مجلس در این زمینه خالی از لطف نیست.

به گزارش «تابناک»، روز گذشته یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی از تهیه و تدوین طرحی سه فوریتی برای توقف مذاکرات هسته ای تا زمان پایان یافتن تهدیدات آمریکا سخن گفت. این اظهارات به سرعت در رسانه های داخلی و خارجی منتشر شد و مقامات مختلف کشور، از جمله شماری از نمایندگان مجلس نیز درباره آن به اظهارنظر پرداخته و از آن انتقاد کردند.

جواد کریمی قدوسی، نماینده مردم مشهد در مجلس و طراح این طرح سه فوریتی روز گذشته در سخنانی اظهار داشت: این طرح سه فوریتی به دلیل نظرات رهبر معظم انقلاب در دیدار فرهنگیان که در پاسخ به تهدیدات مکرر آمریکایی ها نسبت به ملت ایران صورت گرفت، تهیه شده است.

وی افزود: واقع قضیه این بود که نمایندگان با دیدن گزارش دیدار فرهنگیان با مقام معظم رهبری خصوصا در فصل دوم فرمایشات ایشان که مسائل مربوط به مذاکرات را تبیین کردند این طرح را تهیه کردند، رهبر معظم انقلاب بیان فرمودند که آمریکایی ها تیغ تیزی را روی سر تیم مذاکره کننده ما در نیویورک قرار داده اند و می گویند زیر این فشار مذاکره کنید و دو تن از مقامات رسمی آمریکا به صورت شفاف ملت ایران را تهدید به حمله نظامی کرده اند که این دو نفر جان کری و جو بایدن هستند.

وی افزود: بنابراین مسوول این وضعیت آمریکایی ها هستند و این طرح سه فوریتی به مذاکرات توقف می دهد نه این که آن را تعطیل کند و توقف تا زمانی است که آمریکایی ها رسما اعلام کنند که دست از تهدید ملت ایران برداشته اند؛ در آن صورت مذاکرات می تواند ادامه یابد. البته این توقف هم ممکن است یک هفته طول بکشد یا یک ماه، ولی تا زمانی که آمریکایی ها اعلام موضع نکنند دولت موظف نیست مذاکرات را ادامه دهد.

در نقد این سخنان و اصل طرح مطرح شده از سوی کریمی قدوسی باید اشاره کرد که به نظر می رسد این موضوع از یک سو واکنشی به اقدام اخیر سنای آمریکا در تصویب طرح نظارت کنگره بر توافق هسته ای ایران و از سوی دیگر - همان گونه که خود وی نیز اشاره کرده - در پاسخ به تهدیدات اخیر مطرح شده از سوی برخی مقامات آمریکایی مورد توجه قرار گرفته است.

با این وجود، دو نکته اصلی در این زمینه قابل اشاره است. نخست اینکه به نظر می رسد مطرح شدن این موضوع از سوی کریمی قدوسی، بیش از آنکه اقدامی سنجیده و مبتنی بر رویکردی مشخص در قبال تهدیدات آمریکا باشد، اقدامی احساسی که جنبه های آتی آن برای اصل مذاکرات و جایگاه تیم مذاکره کننده مورد توجه قرار نگرفته است. از سوی دیگر، نگاهی به آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی نشان می دهد که مطرح شدن این موضوع با قید «سه فوریت» در تضاد با این آیین نامه قرار دارد.

در آیین نامه داخلی مجلس، الصاق قید سه فوریت به یک طرح تنها برای مواردی پیش بینی شده که «حالت کاملاً اضطرارى و حیاتى و براى مقابله سریع با خسارت حتمى» در میان باشد. نیازی به گفتن نیست که آنچه از سوی کریمی قدوسی به عنوان مبنای این طرح بیان شده، واجد این شرایط نیست و نمی تواند سه فوریتی بودن چنین طرحی را توجیه کند.

اشکالات فاحش موجود در این طرح، مورد اشاره خود نمایندگان مجلس نیز قرار گرفت. به عنوان مثال، مهدی دواتگری در این زمینه اظهار داشت: «سیاست های کلی نظام را رهبر معظم انقلاب ترسیم و ابلاغ می فرمایند؛ انجام یا توقف مذاکرات نیز جزو سیاست های کلی نظام است که فقط رهبر معظم انقلاب در این باره اذن می دهند؛ همان طور که اعلام جنگ یا صلح با رهبر معظم انقلاب است و مجلس نمی تواند قانونی برای اعلان جنگ یا صلح تصویب کند».

این انتقاد و موارد مشابه آن که از روز گذشته تاکنون از زبان شماری دیگر از اعضای مجلس شورای اسلامی نیز بیان شده، سبب شد امروز چنین اعلام شود که نه تنها قید سه فوریت برای این طرح از دستور کار خارج شده، بلکه فراکسیون رهروان نیز اعلام کرد که با طرح مخالف بوده و در صورت مطرح شدن به آن رأی نخواهد داد. همین امر سبب شد احتمال از دستور خارج شدن این طرح به طور کلی تقویت شود.

اما در چارچوب همین مباحث، رضا نصری، حقوقدان بین المللی و عضو موسسه مطالعات عالی ژنو به بیان ایرادات حقوقی طرح مذکور پرداخته و پیشنهادی را مطرح کرده که در صورت بررسی صحیح و دقیق موضوع توسط نمایندگان، می توانست به عنوان یک گزینه مناسب مورد توجه قرار گرفته و از هزینه ها و همچنین اشکالات احتمالی نیز دوری شود.

نصری ایراد اول را این می داند که این طرح واقع‌بینانه نیست. به هیچ عنوان دولت آمریکا حاضر نخواهد شد طی یک بیانیه رسمی از پایان ادبیات تهدیدآمیز خبر دهد یا اینکه تعهدی در این راستا بپذیرد. مطرح کردن چنین درخواست غیرواقع‌بینانه‌ای - که خود مجلسیان نیز به غیر عملی بودن آن کاملاً واقف هستند - تنها به شان و اعتبار مجلس در صحنه بین‌المللی لطمه خواهد زد.

دوم اینکه، این طرح، چنانچه تصویب شود، مسئولیت شکست مذاکرات را به گردن ایران خواهد انداخت و عناصر ضدایرانی را به شدت فعال و خشنود خواهد کرد. تحمیل چنین مسئولیتی به کشور به هیچ عنوان با منافع ملی و امنیت کشور سازگاری ندارد.

سوم اینکه،‌ کارکرد اصلی این طرح و واکنش مجلس به اقدامات غیرقانونی آمریکایی‌ها، بستن دست دولت و مذاکره‌کنندگان ایرانی است! به عبارت دیگر، به جای تداعی همسویی  مجلس و دولت، در واکنش به یک دولت خارجی، نمایندگان مجلس ما دولت و مذاکره‌کنندگان خودی را منفعل می‌سازند. این کار هم غیراصولی، هم قیم مآبانه و هم نوعی توهین به دولت ایران است.

چهارم اینکه، وقتی ایران پذیرفته که زیر سایه تحریم‌های غیرقانونی و فشارهای ملموس و واقعی اقتصادی (که خود نیز فشار غیرقانونی تلقی می‌شود) مذاکره کند، منطقی نیست که مذاکرات را بخاطر شعارها و تهدیدات کلامی و بی اساس مقامات آمریکایی - که برای مصرف داخلی مطرح می‌شود - بهم بزند. چنانچه چنین کاری انجام دهد،‌ اقدام او نزد افکار عمومی تنها یک بهانه‌تراشی برای بهم زدن مذاکرات محسوب خواهد شد.

در نتیجه، چنانچه مجلس اصرار دارد در برابر تهدیدات مقامات آمریکایی حتماً موضع بگیرد، می‌تواند هوشمندانه‌تر این کار را انجام دهد.

مشخصاً، مجلس می‌تواند - طی یک بیانیه رسمی (و نه قانون الزام‌آور) - به دولت ایران "اجازه" دهد که در صورت تشخیص مصلحت، و در راستای احترام به اصول منشور سازمان ملل و موازین حقوق بین‌الملل در مورد معاهدات بین‌المللی، در صورت تداوم تهدیدهای نظامی آمریکا، مذاکرات را به حالت تعلیق درآورد.

در واقع،‌ با این کار، اختیار و عاملیت دولت و مذاکره‌کنندگان سلب نمی‌شود. احترام مجلس به اصول منشور و موازین حقوق بین‌الملل - در برابر بی اعتنایی دولتمردان و سناتورهای آمریکایی به حقوق بین‌الملل - نزد افکار عمومی جهان برجسته می‌شود. و اعتماد کامل مجلس به دولت و مذاکره‌کنندگان در تشخیص مصلحت کشور در صحنه بین‌المللی علنی می‌گردد. ضمن اینکه پیام دلخواه را نیز به مقامات آمریکایی و جامعه جهانی می‌فرستد.

به هر حال، مطالب بیان شده از سوی این حقوقدان نشانگر آن است که در چنین موضوعات حساسیت داری، نوع موضع گیری و اقدام مجلس تا چه حد می تواند در تقویت یا تضعیف جایگاه تیم مذاکره کننده هسته ای و همچنین احتراز یا تخفیف دادن یا دامن زدن به برخی اختلافات موجود در موضوع هسته ای موثر باشد. بی تردید این امر مستلزم نگاه واقع بیانیه و غیراحساسی نمایندگان مجلس است.

اخبار سیاست خارجی - تابناک

دمشق: همه گزینه‌ها برای پاسخ مناسب سوریه به تجاوز اسرائیل مطرح است

دمشق: همه گزینه‌ها برای پاسخ مناسب سوریه به تجاوز اسرائیل مطرح است

وزیر اطلاع رسانی سوریه در نشستی خبری بعد از جلسه اضطراری دولت سوریه گفت که تجاوز اسرائیل به سوریه نشان می‌دهد که گروه‌های تروریستی مثل جبهه النصره با اسرائیل ارتباط دارند و همه گزینه‌ها برای پاسخ به تل‌آویو مطرح است.

به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از شبکه خبری «اسکای نیوز»، «عمران الزعبی» وزیر اطلاع رسانی سوریه بعد از جلسه اضطراری دولت سوریه در نشستی خبری تأکید کرد که تجاوز اسرائیل به سوریه حاکی از ارتباط این رژیم با گروه‌های تروریستی از جمله «جبهه النصره» است.

وی همچنین تأکید کرد که همه گزینه‌ها برای پاسخ سوریه به حمله اسرائیل مطرح است.

الزعبی افزود: هرگز از مواضع میهنی و قومی خود از جمله مقاومت پشیمان نبوده‌ایم و نخواهیم بود و دمشق سستی و تجاوز به حاکمیت ملی و امنیتی‌اش را نخواهد پذیرفت.

وی تأکید کرد که شرایط بحران منطقه بعد از این تجاوز پیچیده تر شده و ارتش سوریه به پیشروی‌های خود برای از بین بردن ایادی داخلی اسرائیل ادامه خواهد داد زیرا ارتباط نزدیکی میان دیدگاه تکفیری‌ها و صهیونیسم وجود دارد.

وی همچنین در مورد خبر سقوط جنگنده اسرائیلی در سوریه گفت: هنوز اطلاعات دقیقی در مورد این مسأله وجود ندارد و دمشق تحقیق در مورد تجاوز اسرائیل به سوریه را ادامه خواهد داد.

پیشتر نیز وزارت امور خارجه سوریه اعلام کرد که تجاوز اسرائیل به این کشور با هدف حمایت نظامی مستقیم از گروه‌های تروریستی بعد از شکست‌ آنها در زمینه نظامی صورت گرفته و «فیصل مقداد» معاون وزیر امور خارجه سوریه آن را «اعلان جنگ» اسرائیل به سوریه دانست.

یک رشته انفجارها صبح امروز در دمشق پایتخت سوریه روی داد که شدیدترین آن به گفته اهالی منطقه پشت منطقه «جبل قاسیون» به وقوع پیوست. به گزارش رسانه های سوریه ، یک مرکز تحقیقات علمی سوریه در این تجاوز مورد هدف قرار گرفته است./فارس