هر آنچه لازم است درباره مخدر «علف» بدانید

ماهنامه سپیده دانایی - سپیده بخت - کارشناس ارشد روانشناسی: در سال های کار در کلینیک ترک اعتیاد، داستان های جالب زیادی از مراجعانم شنیدم. پای صحبت هر کدام که می نشستی برایت داستان های جالبی از نحوه آشنایی با مواد می گفت. یکی از این داستان ها خیلی  روشن و واضح در ذهنم مانده است.

آن روزها مصرف کراک ایرانی (که هروئین فشرده و ماده ای بسیار قوی است)، خیلی زیاد شده بود و با این ماده به شدت درگیر بودیم. یادم هست که از یکی ار مراجعانم پرسیدم چطور با این ماده آشنا شدی؟ به من گفت که آن را به عنوان «تریاک سفید» به او پیشنهاد کرده بودند و او هم بدون شک و تردید آن را قبول کرده بود.

خیلی تعجب کرده بودم که دانستن یا ندانستن یک موضوع کوچک، مانند اینکه چیزی به اسم تریاک سفید وجود ندارد، چطور زندگی او را از یک مشکل به نسبت کوچکتر (مصرف تریاک) به گرفتاری بزرگتر و دردناکتر وابستگی به کراک کشانده بود. تمام مسیر زندگی او با دانستن این موضوع کوچک، می توانست برای همیشه تغییر کند.


دانستن هر چه بیشتر درباره مواد مختلف، بخصوص خانواده شاهدانه گان (حشیش و غیره) هم از این قائده مستثنی نیست. از گیاه شاهدانه، ماده ای استخراج می شود که به آن تتراهیدروکانابینول (THC) می گویند.

البته این ماده اسامی خیابانی متعددی دارد که در ادامه آنهار ا به تفصیل مرور می کنیم. علی رغم اینکه این ماده ممکن است به ظاهر کم خطر به نظر برسد ولی دروازه اصلی به سمت مصرف مواد سنگین تر است و با داشتن اطلاعات کافی در مورد آن، می شود جلوی خیلی از این مسائل را گرفت.

یکی از مهمترین چیزهایی که باید در این زمینه یاد بگیرید، اسامی خیابانی و اصطلاحاتی است که ممکن است با آنها آشنا نباشید.

شاهدانه یا کانابیس

گیاهی است شبیه گزنه که بلندیش تا دو متر هم می رسد. این گیاه دارای غنچه های متعدد، برگ های کشیده و دانه های ریز است. شاهدانه از اولین گیاهانی بوده که توسط بشر کشت شده و استفاده از برگ و غنچه آن به عنوان یک ماده روانگردان، به بیش از 3000 سال قبل از میلاد می رسد. طبق گزارش سازمان ملل متحد، محصولات شاهدانه رایج ترین ماده غیرقانونی در دنیا است.


THC یا تتراهیدروکانابینول

تی اچ سی اصلی ترین ماده شیمیایی در حشیش، ماری جوآنا و ... است. این ماده سیستم عصبی مرکزی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث عوارضی از قبیل سستی، افزایش حساسیت حواس و اختلال در درک محیط می شود. تاثیرات فیزیولوژیک تی اچ سی شامل افزایش سرعت ضربان، خشکی دهان، افزایش اشتها و کاهش فشار خون است.

علف، ماری جوآنا، گراس یا وید (Weed)

برگ و گل خشک گیاه شاهدانه است. ماری جوآنا به عنوان یک ماده مخدر تفریحی، داروی درمانی و همچنین در برخی مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از آن بیشتر به صورت کشیدنی و گاهی به صورت خوراکی است. استفاده از این دارو بیشتر به صورت تدخینی و گاهی به صورت خوراکی است. در حالت تدخینی، این گیاه را معمولا اهمراه با توتون یا به تنهایی در داخل سیگار (معمولا به صورت آمیخته با توتون) مصرف می کنند.


از اوایل قرن بیستم، در اغلب کشورهای دنیا، محدودیت هایی قانونی در مورد استفاده و فروش گراس و دیگر محصولات گیاه شاهدانه وضع شده است.

حشیش یا چرس

حشیش (به فارسی دری به حشیش چرس هم می گویند)، از صمغ گیاه شاهدانه به دست می آید. تفاوت حشیش با ماری جوآنا این است که ماری جوآنا از برگ و گل خشک شده گیاه شاهدانه به دست می آید.

ترکیبات موثر در حشیش کمابیش همان ترکیبات سایر قسمت های گیاه شاهدانه با خلوص بالاتر است. روش های گوناگونی برای مصرف حشیش وجود دارد. کشیدن حشیش با استفاده از پایپ، قُلقُلی، قرار دادن بر روی قاشق داغ، به روش چلیم و شایع تر از همه به صورت سیگاری در ترکیب با توتون یا گراس رواج دارد.


در کشور افغانستان نوعی مخلوط نوشیدنی از مواد مختلف و شاهدانه می سازند و مصرف می کنند که نشئگی آن با مصرف دودی متفاوت و ماندگاری اثرش هم بیشتر است. البته این نوشیدنی مطابق با فتوای علمای مسلمان حرام است.

استفاده خوراکی از حشیش هم ممکن است؛ یعنی می توان آن را به تنهایی خورد یا با حل کردن در روغن پخت. حشیش به عنوان یک ماده افزودنی در انواع کیک و شیرینی هم مصرف می شود.

روغن حشیش

روغنی غلیظ، سبز تیره یا قهوه ای مایل به قرمز است که از تصفیه حشیش با یک ماده محلول ارگانیک به دست می آید. روغن حشیش خالص ترین ترکیب روانگردان تهیه شده از گیاه مؤنث شاهدانه است.


برای اولین بار در سال 1840 یک شیمیدان بریتانیایی به نام پیتر سکوایِر، گیاه شاهدانه را درون یک حلّال قرار داد و عصاره ماده محرک تی اچ سی را از آن استخراج کرد. از آنجا که روغن حشیش بسیار پرقدرت است، چند قطره از آن را روی سیگار یا پیپ یا سیگاری می ریزند و مصرف می کنند. ممکن است خود روغن را نیز حرارت دهند و بخار آن را استنشاق کنند.

بنگ یا منگ

سرشاخه های گل دار یا به میوه نشسته و خشک شده بوته شاهدانه است. در اوستا این واژه به صورت بنگهه و در سانسکریت بهنگا و در گزارش پهلوی به منگ برگردانیده شده است. این ماده در ایران باستان، در پزشکی و نیز در مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گرفته است.


دب (Dab)

دب از ماری جوآنا یا روغن حشیش درست می شود. ماده غلیظی که سرخوشی (نشئگی) بسیار بالایی دارد و بیشتر از چندین نام مستعار دیگر دارد: موم (wax)، کره (butter)، جرم گوش (ear wax)، شکوفاکننده (budder) و ... دب حاوی متجاوز از 90-75 درصد تتراهیدروکانابینول (THC) است.

واکس گوش ماری جوآنا

در متدهای مختلف، ماری جوآنا را درون حلال های مختلف قرار داده و عصاره آن را - که ماده مخدر اچ تی سی است - استخراج کرده و سپس با مالیدن کمی از آن به یک سیگار، مصرف می کنند و به آن واکس گوش ماری جوآنا می گویند.

خطرناکترین فرم استخراج تی اچ سی از ماری جوآنا استفاده از بوتان است که خطر انفجار دارد. ماده به دستآمده، سبز رنگ است و قوام پلاستیکی دارد و در موقع فروش باید کمی آن را گرم کرد.


سیگاری

یکی از مهمترین روش های مصرف ماری جوآنا و حشیش، استفاده از سیگاری است. به این معنی که یا حشیش و ماری جوآنا را در کاغذهای مخصوص سیگار می پیچند و آن را مانند سیگار مصرف می کنند یا اینکه یک سیگار معمولی را تا حدودی خالی کرده و آن را با حشیش پر می کنند و معمولا به صورت دسته جمعی در محل هایی به نام «تی پاد» تدخین می کنند.

وجه مشخصه سیگاری و تفاوت آن با سیگار معمولی در این است که برای جلوگیری از خالی شدن، سر آن را کمی خالی می گذارند و نوک کاغذ سیگار را می پیچند. این سیگار به کندی می سوزد و خیلی زود خاموش می شود؛ به همین دلیل مصرف کنندگان با پک های سریع و دسته جمعی، مانع خاموش شدن آن می شوند و حتی برای استفاده کامل تر از این سیگار، آن را در اماکن سربسته مصرف می کنند.


کیک حشیش

حشیش، ماری جوآنا و انواع مختلف این ماده را می توان به صورت خوراکی هم مصرف کرد. یکی از شایع ترین این روش ها تهیه کیک حشیش است. البته این ماده را می توان به صورت های خوراکی دیگر هم مصرف کرد. برای مثال آبگوشت حشیش، یکی از روش های رایج دیگر است.

وقتی که ماری جوآنا به صورت خوراکی مصرف می شود، کیفیت اثرگذاری آن تفاوت می کند و اثرات روانگردان آن معمولا قوی تر از حد انتظار ظاهر می شود. همچنین زمان بیشتری طول می کشد تا اثرات روانگردان آن ظاهر شود و زمان بیشتر نیز باقی می ماند؛ پس از آن بین 4 تا 10 ساعت در بدن دوام می آورد.

روش های خوراکی ماری جوآنا، نیاز به درون کشیدن مواد سوختنی و سمّی ایجاد شده در روش سیگاری ندارد و به همین خاطر بسیاری از آسیب های تنفسی و قلبی - عروقی ناشی از کشیدن ماری جوآنا در این روش وجود ندارد.

دم کردن علف یا وید هم یکی دیگر از روش هایی است که با آن این ماده را مصرف می کنند و می تواند اثراتی بسیار قوی و حتی آزاردهنده داشته باشد.