موفقیت، بدون برنامه‌ریزی امكان‌پذیر نیست!

صبح بخیر:  امروزه نقش برنامه‌ریزی در موفقیت آدم‌ها، انكارشدنی نیست. اگر از هر انسان موفقی دلایل موفقیتش را بپرسید، بدون شك یكی از كلیدهای موفقیت خود را برنامه‌ریزی می‌داند. برنامه‌ریزی كه هم برای زمان حال و هم برای آینده انجام می‌شود. وجود برنامه‌ریزی براساس 3 اصلی كه خدمت‌تان ارائه خواهم كرد، در زندگی ما ثابت می‌شود. به عبارتی اگر این 3اصل را در برنامه‌ریزی لحاظ كنیم، به این معناست كه دارای یك برنامه خوب هستیم، در غیراین‌صورت چندان نمی‌توان به آن برنامه‌ریزی اعتماد كرد.

---

بسیاری از صاحب‌نظران مدیریت و برنامه‌ریزی معتقدند كه هر نوع برنامه‌ریزی باید 3 ویژگی ذیل را داشته باشد. بدون این 3 ویژگی، آن برنامه‌ریزی چندان مفید نیست. این ویژگی‌ها عبارتند از:
اول این‌كه برنامه حتما باید مكتوب شود. دوم این‌كه در برنامه باید عدد و رقم وجود داشته باشد  و سوم این‌كه زمان داشت و دارای ضرب‌العجل باشد. به عبارت دیگر دارای محدوده زمانی باشد یا به قول خارجی‌ها (time-bounded) باشد. پس اگر این 3 شاخصه در برنامه‌ریزی شما وجود داشته باشد، برنامه خوبی خواهید داشت. پس اگر شما امروز برای زندگی‌تان چنین برنامه‌ای با این ویژگی‌ها دارید، زندگی‌تان بر پایه برنامه‌ریزی بنا شده است اما اگر چنین چیزی ندارید به صراحت می‌توان گفت كه نه برنامه‌ریزی دارید و نه برنامه. وقتی هم كه شما برای زندگی خودتان برنامه ندارید، چگونه می‌توانید برای دیگران برنامه‌ریزی كنید. این دیگران می‌توانند خانواده شما، مشتری شما یا هر كس دیگری باشند پس اول باید برای خود برنامه داشته باشید تا بتوانید برای دیگران هم برنامه تجویز كنید. با برنامه‌ریزی ما نسبت به‌خودمان، شناخت پیدا خواهیم كرد. به‌عبارتی اگر ما برنامه مكتوبی كه دارای عدد، رقم و زمان است، راجع به اهداف، كار، ازدواج، تحصیل، پیشرفت‌ها، كارهای‌مان در این هفته و راجع به خیلی از مسائل دیگر داشته باشیم، افرادی هستیم كه برنامه‌ریزی در زندگی‌مان جریان دارد. ولی اگر چنین چیزی نیست پس برنامه‌ریزی نداریم و ‌برنامه‌ریزی‌نداشتن در زندگی، همان قانون سكون است. قانون سكون را اگر از دوران تحصیل به یاد داشته باشید به این معناست كه جسم در حال حركت یا ساكن، مایل به حركت یا سكون است؛ مگر آنكه اتفاقی آن را از حركت یا سكون باز دارد. به بیان دیگر جسمی كه در حال حركت است تمایل دارد به حركت خود ادامه دهد و جسمی كه در حال سكون است نیز تمایل دارد در حالت سكون باقی بماند. در زندگی چنین است. ما در زندگی در حال حركتیم پس حركت می‌كنیم؛ ولی با یك اتفاق ممكن است از حركت بایستیم. این نوع زندگی، زندگی 2 قدم به جلو، یك قدم به عقب نام دارد. به این سبك زندگی، زندگی بدون برنامه‌ریزی می‌گویند. دو قدم به جلو یك قدم به عقب؛ این كار باعث می‌شود كه ما مدام از مسیرهایمان منحرف بشویم، مدام كج برویم و مدام برگردیم  و اصلاح كنیم. حركتی كند، كند و كند. شاید شما هم شنیده باشید كه می‌گویند هر آنچه از اول خلقت بشر تا‌كنون، علم تولید شده است، 3سال و نیم دیگر این حجم علوم شناخته شده، 2‌برابر خواهد شد! به عبارت دیگر نرخ رشد علم انسان در 3 سال و نیم آینده، 2برابر نرخ رشدی است كه علم بشر تا‌كنون داشته است. پس عصر حاضر عصر سكون و ثبات نیست. بلكه عصر حركت و پیشرفت است. عصر حاضر عصر موفقیت است. اگر حركت نكنید، اگر تغییر نكنید و اگر شتاب نكنید، مطمئنا سهمی از موفقیت نخواهید داشت.

---

پس از اینكه ویژگی‌های یك برنامه‌ریزی خوب و قابل اتكا را بیان كردیم، بهتر است در مورد مزایای برنامه‌ریزی هم صحبت كنیم. برخی از مزایای برنامه‌ریزی عبارتند از:

افزایش احتمال رسیدن به اهداف: برنامه‌ریزی صرفا احتمال رسیدن به اهداف را زیاد می‌كند و رسیدن به اهداف را تضمین نمی‌كند. بر خلاف بسیاری از افراد كه با فریب، تضمین قبولی در كنكور، تضمین لاغری و... را می‌دهند، برنامه‌ریزی و برنامه تضمینی ارائه نمی‌كنند. با برنامه‌ریزی می‌توانیم احتمال رسیدن به موفقیت و دستیابی به اهداف را بالا ببریم.

صرفه جویی در هزینه‌ها و استفاده صحیح از منابع: با برنامه‌ریزی می‌توان از سردرگمی نجات پیدا كرد و منابع را به هدر نداد. افرادی كه برنامه ندارند، مرتب كارهای بیهوده و بی‌نتیجه می‌كنند و منابع و نیروهای خود را در جهات مختلف و بدون انسجام هدر می‌دهند. برنامه‌ریزی باعث می‌شود، منابع ما در یك راستا و یك جهت، همسو شود.

انطباق با شرایط متغیر محیطی: با برنامه‌ریزی می‌توان خود را با شرایط متغیر محیطی تطبیق داد. اگر قدرت پیش‌بینی بالایی داشته باشیم، می‌توانیم وقایع را قبل از وقوع شناسایی كنیم و به آنها واكنش مناسب بدهیم.

 فراهم شدن ابزارهای كنترل: با برنامه‌ریزی دقیق می‌توان، فعالیت‌های خود را كنترل كرد. تنها درصورت داشتن یك برنامه دقیق و صحیح است كه می‌توانیم فعالیت‌های خود را طی زمان مورد ارزیابی قرار دهیم و با توجه به برنامه از پیش تعیین شده، آنها را كنترل و اصلاح كنیم.

امكان سنجش میزان پیشرفت:براساس برنامه می‌توان میزان پیشرفت خود را در طول دوره برنامه‌ریزی، سنجید. به این ترتیب كه كارهای خود و موفقیت‌های خود را با آنچه از قبل در برنامه پیش‌بینی كرده بودیم، مقایسه می‌كنیم و میزان پیشرفت یا عدم‌پیشرفت خود را شناسایی می‌كنیم.

---

• انیشتن:

(اگر می‌خواهی تغییرات كوانتومی (كـــوانـــتم به كوچك‌ترین واحد از یك كمیت فیزیكی گسسته گفته می‌شود) باشد، حتما نگرشت را عوض كن.)

• شخصی به سقراط مراجعه می‌كند و می‌گوید:

- سقراط راه موفقیت را به من بگو.

سقراط مرد را به كنار دریا برد، همراه با او وارد آب شد و تا جایی كه آب به سر شانه مرد می‌رسید او را پیش برد. ایستاد و سر مرد را به زیر آب فرو برد. مرد دست‌و‌پا زنان، سر خود را از آب بیرون آورد و گفت:

- من از تو راه موفقیت را پرسیدم، این چه كاری است؟

سقراط مجدد سر او را به زیر آب برد. این كار را چند‌بار انجام داد تا جایی كه مرد علت كار سقراط را پرسید و گفت:

- مگر روی آب چه چیزی وجود دارد كه می‌خواهی آن را زیر آب به من نشان دهی؟

- سقراط گفت: هوا.

من هم به شما می‌گویم برای موفق شدن باید به اندازه كافی به‌دنبال موفقیت باشید تا راه آن به سوی‌تان هموار شود. هر زمان موفقیت همانند هوا برای‌تان ضروری باشد، موفق خواهید شد. به همین راحتی!

---

بنده معتقد هستم كه زمان حاضر، بهترین زمان و عصر طلایی بشر برای رسیدن به موفقیت است. چرا‌؟ به‌علت اینكه محدودیت‌هایی كه در گذشته برای بشر بوده از بین رفته است. اما ممكن است این سوال را بپرسید كه این محدودیت‌ها چیست؟ یكی از این محدودیت‌ها، ارتباطات در حوزه‌های مختلف است كه امروزه روش‌های ارتباطی بسیار توسعه یافته و دیگر تقریبا محدودیتی برای ارتباطات نداریم. با وجود تلفن فكس، موبایل، ماهواره، اینترنت و... دیگر تقریبا هیچ محدودیت ارتباطی وجود ندارد. خصوصا اینترنت و موبایل كه انقلابی عظیم در عرصه ارتباطات ایجاد كرده‌اند.

دوم، نظام‌های اجتماعی است. می‌دانید كه در سال‌های گذشته كه برده داری وجود داشت، برده بدون اجازه صاحبش حق آب خوردن هم نداشت. بنابراین امكان رشد و پیشرفت هم برای آن شخص وجود نداشت. مثالی دیگر از سایر محدودیت‌های نظام‌های اجتماعی عرض كنم. مثلا شما اگر در صد سال پیش در یك روستا‌زاده می‌شدید، تحت هیچ شرایطی نمی‌توانستید به علوم مختلف دست پیدا كنید. چون امكانش نبود. نهایتا تنها برخی افراد بودند كه می‌توانستند قرآن بخوانند، گلستان و بوستان سعدی را مطالعه كنند یا دیوان اشعار شاعران دیگر را یاد بگیرند‌ كه معمولا میرزایی در روستا بود و به مردم اینگونه كتاب‌ها را یاد می‌داد اما دیگر هیچ امكانی برای یادگیری علوم مختلف نبود. مگر اینكه فرد از روستای خود، فرسنگ‌ها بایستی سفر می‌كرد و با كلی مشقت علوم مختلف را از علمای مختلف در شهرهای گوناگون كسب می‌كرد.

ولی امروزه دیگر این محدودیت‌ها وجود ندارد. عصر امروز، عصر طلایی است. افراد باهوش، زیرك و البته توانمند می‌توانند طلای موجود در این عصر را استخراج كنند. اگر تعداد میلیاردرهای جهان و آدم‌های موفق را در هر جایی بررسی بكنید از هر نژادی، از هر طایفه‌ای، از هر گروهی و با هر سنی، هیچ‌یك از آنها به‌دلیل داشتن پدر و مادر پولدار یا شانس نیست كه موفق شده‌اند. اتفاقاً اكثر آنها دارای خانواده‌های بسیار فقیری هم بودند. نه بزرگ مرد اپل، استیو جابز و نه بنیان‌گذار باهوش مایكروسافت، بیل گیتس، نه مایكل دل، مؤسس شركت دل و نه مارك زاكربرگ جوان، بنیان‌گذار فیس بوك، نه پروفسور حسابی پدر فیزیك ایران، نه محمود خیامی بنیان‌گذار ایران خودرو و به قول بسیاری پدر صنعت خودروسازی ایران و نه خیلی از افراد موفق دیگر در ایران و سایر كشورهای دنیا، هیچ‌یك در خانواده‌ای ثروتمند متولد نشده‌اند. این افراد خودشان خواسته‌اند و تلاش كرده‌اند تا به خواسته شان برسند.

به عبارتی اگر كسی بخواهد موفق شود، این زمان بهترین زمان ممكن هست. اما به شرطی كه واقعاً بخواهد و از جان و دل مایه بگذارد. البته این گفته بنده به این معنا نیست كه در عصر حاضر هیچ تهدیدی هم وجود ندارد. بزرگ‌ترین تهدید در عصر حاضر بعد از تنبلی و تن پروری و بی‌برنامگی، وجود رقیب است. مطمئناً عصر حاضر عصری است كه رقبا در هر زمینه‌ای بسیار زیادند. در صنعت و كسب و كار، در تحصیل، در استخدام و... رقبا زیاد شده‌اند. اما هنر ما این است كه بتوانیم این تهدید را به فرصت تبدیل كنیم. بسیاری از علمای بازاریابی و مدیریت معتقدند كه اتفاقاً رقیب، پدیده بدی نیست. به شرط اینكه رقیب خوبی هم باشد. به عبارت دیگر رقیب خوب، خوب است و رقیب بد هم بد. از رقبای خود می‌توان درس گرفت و موجب پیشرفت خود شد و از رقبای بد اجتناب كرد. پس رقیب شناسی و بهره‌گیری از پدیده رقابت خود هنری است كه خیلی‌ها ندارند و تنها انسان‌های باهوش، حرفه‌ای و دانا چنین هنری را دارند.

---

• از ناپلئون می‌پرسند آیا به شانس اعتقاد دارید؟

ناپلئون در جواب گفت: (آری به بدشانسی اعتقاد دارم و همیشه فكر می‌كنم كه بد شانس‌ترین انسان روی كره زمین هستم و براساس همین بد شانسی‌ها اهداف زندگی خود را برنامه‌ریزی می‌كنم.)

• گاندی:

درد من تنهایی نیست بلكه مرگ ملتی است كه گدایی را قناعت، بی‌عرضگی را صبر و با تبسمی بر لب، این حماقت را حكمت خداوند می‌نامند.

---

به‌نظر شما رمز موفقیت آدم‌های موفق چیست؟ نظم، برنامه‌ریزی، سخت كوشی، هوش، شانس، جسارت، خلاقیت، هدف داشتن، ناامید نشدن یا... شاید بتوان گفت در نگاه اول همه اینها از جمله رموز موفقیت است. اما به‌نظر من اینها رموز موفقیت نیستند بلكه عوامل دستیابی به موفقیت هستند زیرا موفقیت اصلاً رمزی ندارد. هیچ رمزی، هیچ جعبه سیاهی، هیچ جادویی و هیچ جام مقدسی وجود ندارد. فقط كافی است برای موفقیت از الگوبرداری آگاهانه و هوشمندانه استفاده كنید. پس رمزی وجود ندارد. شاه كلیدی هم وجود ندارد‌ بلكه دسته كلید وجود دارد دسته كلید بزرگی كه پر است از كلیدهای مختلف. هنر فرد موفق این است كه می‌داند كدام كلید مناسب كدام قفل است. انسان موفق اول كلیدهای مختلف را درك می‌كند و اشراف كافی بر آنها پیدا می‌كند، سپس برای هر موقعیت یا به قولی برای هر قفل از كلید مناسب آن استفاده می‌كند. اما برای موفق بودن یك عامل دیگر هم وجود دارد و آن توكل به خداست. با توكل به خدا، عزم راسخ و تلاش و پشتكار فراوان، به همراه الگوبرداری آگاهانه (نه كوركورانه) و با هوش و درایت می‌توان موفقیت را در چنگال خود اسیر كنید!

---

وقتی از برنامه‌ریزی حرف می‌زنیم‌، اول باید مشخص كنیم كه هدف ما از برنامه‌ریزی چیست؟ هر كسی برای خودش هدفی در زندگی دارد كه این هدف می‌تواند مبنای برنامه‌ریزی قرار گیرد. هدف شما از برنامه‌ریزی چیست؟ رسیدن به موفقیت، زود رسیدن به موفقیت، ایمن رسیدن به موفقیت یا... در هر صورت هر كسی كه برنامه‌ریزی می‌كند در انتها می‌خواهد به موفقیت برسد. پس می‌توان گفت همه به‌دنبال موفقیت هستند. البته خود موفقیت نیز در بین آدم‌های مختلف، تعاریف مختلفی دارد. برخی ازدواج كردن را موفقیت می‌دانند، برخی خریدن خانه یا یك خودرو را موفقیت می‌دانند، بعضی‌ها با راه‌اندازی شركت و كسب و كار خود، موفقیت را در دستان خود می‌بینند، برخی اصلاً به‌دنبال مادیات نیستند و اینكه یك زندگی نسبتاً راحت و آرام داشته باشند خود را موفق می‌دانند و برخی نیز هیچگاه از به دست آوردن موفقیت سیر نمی‌شوند!! و تشنه كسب موفقیت‌های جدید هستند. به هر حال هر هدف، آرزو، خواسته و... داشته باشیم، برای برنامه‌ریزی خود باید هدف‌گذاری كنیم.