قوانین فرزند خواندگی را بدانید

صبح بخیر: همین كه بخندد، راه رفتن یاد بگیرد، حرف‌های نصفه و نیمه بزند، دندان‌های مدل یكی بود و یكی نبودش را نشان بدهد یا حتی دسته گل به آب بدهد كافی است تا یك دنیا هیجان بریزد وسط روزمرگی‌ها و زندگی زیر و رو شود. چه فرقی می‌كند از كجا آمده باشد... اما آیا فرقی نمی کند یا می کند؟ 



اگر قانونش را بخواهید فرزندخواندگی یعنی اعطای سرپرستی كودكان بدون سرپرست شناخته‌شده تحت سرپرستی سازمان بهزیستی به خانواده‌های متقاضی كه واجد شرایط قانون جاری حمایت از كودكان بی‌سرپرست باشند. اما به زبان ساده یعنی یك زوج جوان كه توانایی بچه‌دار شدن ندارند یك كودك بی‌سرپرست را به فرزندی بپذیرند.  

طبق قانون سازمان بهزیستی، كودكانی به فرزندی سپرده می‌شوند كه والدین یا جد پدری آنها، شناخته شده نباشد، یعنی بچه‌هایی نباشند كه به هر دلیلی به طور موقت در پرورشگاه زندگی می‌كنند و قرار است به خانواده‌شان بازگردانده شوند. از طرف دیگر این كودكان باید تحت سرپرستی سازمان بهزیستی قرار گرفته باشند، به عبارتی قبل از سپردن كودكان به پدر و مادر جدید باید از طریق مراجع قضایی سرپرستی آنها به سازمان بهزیستی سپرده شده باشد.

---

كارهای مربوط به فرزندخواندگی در هر استان، در همان استان انجام می‌شود یعنی کمیته‌هایی به نام كمیته ستادی استان و كمیته شبه خانواده استان بررسی‌های لازم را انجام می‌دهند. اعضای كمیته هم عبارتند از: مدیركل بهزیستی استان، معاون امور اجتماعی بهزیستی، كارشناس شبه خانواده استان، كارشناس فرزندخواندگی، مددكار و كارشناس حقوقی استان. کودکانی را می‌توان به عنوان فرزند خوانده انتخاب کرد که تمامی تلاش‌ها و کوشش‌های حرفه‌ای برای شناسایی والدین‌شان بی‌نتیجه مانده باشد و مسئولان بهزیستی امیدی به بازگشت کودک به خانواده خودش نداشته باشند.

---

معمولا هر زوجی كه قصد بچه‌دار شدن دارند اول فكر آینده‌اش را می‌كنند و چرتكه می‌اندازند كه مطمئن شوند از پس هزینه‌های آن برمی‌آیند و خلاصه بی‌گدار به آب نمی‌زنند.

بهزیستی هم اگر بخواهد یكی از بچه‌هایش را به زوجی بسپارد باید مطمئن شود كه آنها تمكن مالی دارند. باغ،  ویلا و خانه دوبلكس لازم نیست ولی زوج جوان باید بتوانند حداقل‌های یك زندگی آرام را برای كودكی كه به فرزندی می‌پذیرند، فراهم كنند. 

سلامت هم شرط دیگر ماجراست. نه اینكه لازم باشد زن و مرد به اندازه شركت در آزمون خلبانی سالم باشند و مثلا حتی یك دندان پوسیده هم در دهانشان نباشد ولی نباید به هیچ بیماری به اصطلاح صعب‌العلاجی مبتلا باشند. اعتیاد به مواد مخدر یا سایر اعتیادهای مضر هم طبیعی است كه در کل این توافق را به هم می‌زند.

---

ممكن است سازمان بهزیستی بچه‌ها را از سر راه آورده باشد ولی به این راحتی‌ها آنها را به هر خانواده‌ای نمی‌سپارند و راستش را بخواهید حتی كمی سخت می‌گیرند. حسابی مته به خشخاش می‌گذارند و همه جوانب كار را بررسی می‌كنند تا با خیال راحت كودكی را به خانواده جدید بسپارند. البته قوانین ثابتی هم وجود دارد كه استثنا سرش نمی‌شود. مثلا زن و شوهر داوطلب سرپرستی، باید ایرانی و مقیم ایران باشند. شرط دوم این است كه حداقل 5 سال تمام از تاریخ ازدواج آنها گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند. طبیعی است كه به زوج‌های خیلی كم‌سن‌وسال بچه تعلق نمی‌گیرد و سن یكی از آنها باید حداقل 30 سال باشد.

معمولا سراغ هر كاری كه بروید یكی از شرایط تغییرناپذیر آن صلاحیت اخلاقی و نداشتن سوءسابقه است. حالا فكرش را بكنید كه بخواهید نقش پدر و مادر كودك تنها و بی‌سرپرستی را به عهده بگیرید. حداقلش این است كه نباید هیچ نوع سوءسابقه و محكومیت جزائی به دلیل ارتكاب جرایم عمدی داشته باشید و البته صلاحیت اخلاقی هم باید به آن اضافه شود.

---

یكی از مراحل اصلی كار، مشاوره قبل از فرزندپذیری است؛ یعنی قبل از تشكیل كمیته فرزندخواندگی زن و شوهر باید در این جلسات مشاوره شركت كنند و نتیجه آن در پرونده درج شود. بعد از آن پروند به كمیته فرزندخواندگی می‌رود و چنانكه تصمیم كمیته مثبت باشد در فهرست نوبت قرار می‌گیرند. زوجی كه در فهرست قرار گرفته‌است با فرارسیدن نوبتشان برای انتخاب فرزند به شیرخوارگاه معرفی می‌شوند. پس از انتخاب فرزند، والدین متقاضی توسط سازمان بهزیستی به دادگاه معرفی می‌شوند تا قرار دور آزمایشی یا همان حكم سرپرستی موقت صادر شود. بعد از صدور حكم سرپرستی، كودك انتخابی طی صورت​جلسه‌ای به والدین تحویل داده می‌شود و طی دوره آزمایشی 6 ماهه، حداقل 3 بازدید از طرف مددكاران اجتماعی از خانواده فرزندپذیر انجام می‌شود تا مسئولان بهزیستی خیالشان راحت شود كه زوج متقاضی شرایط لازم برای نگهداری را دارند یا خیر.

درصورت تایید وضعیت مراقبت از فرزند و توانایی خانواده، گزارش نهایی تهیه می‌شود و سرپرستی به دادگاه مربوطه می‌رود تا حكم قطعی صادر شود. بعد از گذراندن دوره 6 ماهه آزمایشی و صدور حكم قطعی، سرانجام لحظه موعود فرا می‌رسد و والدین قانونی می‌توانند با مشخصات خودشان برای كودك شناسنامه بگیرند.

یك نكته هم درباره تامین آتیه فرزند وجود دارد. با توجه به اینكه از نظر قانونی فرزندخوانده از پدر و مادر قانونی خود حتی با وجود داشتن شناسنامه ارث نمی‌برد، باید صلح یك‌سوم اموال والدین به فرزندخوانده از طریق دفترخانه‌های رسمی یا مراجع قضایی انجام شود. افتتاح حساب پس‌انداز، بیمه آتیه یا روش‌های قانونی اطمینان‌بخش دیگر نیز می‌توانند از راهكارهایی باشند كه به موازات صلح اموال انجام می‌شود. این را هم به یاد داشته باشید كه حكم سرپرستی ابدی و ازلی نیست و اگر سازمان بهزیستی تشخیص دهد كودك در زندگی جدید آسیبی می‌بیند و عدم شایستگی والدین به هر دلیلی اثبات شود یا والدین حقیقی كودك مراجعه كنند، حكم سرپرستی با هماهنگی دادگاه قابل فسخ است.

---

یادتان باشد متقاضیان فرزندخواندگی باید تقاضای رسمی خود را به سازمان بهزیستی اعلام كنند و این تقاضا حتما باید به امضای هر دو نفر رسیده باشد. نشانی و شماره تلفن محل سكونت‌شان هم باید در این تقاضانامه قید شود. بعد از آن باید همه مدارك فهرست زیر را آماده كنند:

•  تصویر شناسنامه زن و مرد صفحه اول و دوم.
•   تصویر سند ازدواج
•  گواهی ناتوانی در بچه‌دار شدن كه باید از پزشک متخصص زنان و زایمان گرفته شود.  
• گواهی پزشکی قانونی در مورد عقیم بودن زوجین یا یکی از آنها.
• حکم سرپرستی آزمایشی كه باید از مراجع قضایی و با توجه به شرایطی كه قبلا گفته شد، گرفته شود.
•  برگ عدم سوءپیشینه کیفری زن و شوهر.
•  گواهی سلامت جسم و روان از پزشکی قانونی برای هر دو نفر
•  گواهی تمکن مالی كه می‌تواند فیش حقوقی، فتوکپی سند ماشین، منزل مسکونی یا هر ملك دیگری باشد.
•  گواهی سلامت از پزشک كه مبتلا نبودن زن و شوهر به بیماری‌های صعب‌العلاج را تایید كند.
•   گواهی عدم اعتیاد.