رسم و رسوم غواصی و تفریحات زیرآب

به جرات می‌شود گفت در هرجای این کره خاکی امکانی طبیعی برای لذت بردن و تفریح وجود دارد.

همشهری 6و7 - پیام شهركی: به جرات می‌شود گفت در هرجای این کره خاکی امکانی طبیعی برای لذت بردن و تفریح وجود دارد.

 از دل کویرهای خشک گرفته تا قلعه کوه و قلب جنگل‌های سرسبز اما نگاهی به این کره لاجوردی بیندازید، دو‌سوم سیاره دوست‌داشتنی ما را آب پوشانده است و دنیایی بسیار بزرگ که در زیر این دریاها و اقیانوس‌های پهناور پنهان شده‌است...

دنیایی شگفت‌انگیز که اغلب ما یا از قاب تلویزیون به آن چشم دوخته‌ایم یا آنکه با رمان بیست هزار فرسنگ زیر دریای ژولورن، صور خیال‌مان را سوار بر «ناتیلوس» به عمق اقیانوس‌هایش برده‌ایم اما آیا تا به حال به لمس واقعی این دنیای خیس فکر کرده‌اید؟

به تفریحی ماجراجویانه و هیجان‌انگیز در جایی زیر آب‌ها؟ در این گزارش با متین تقی‌اوف، غواص و متخصص عکاسی زیر آب هم‌کلام شده‌ایم تا با راه و رسم دل دادن به این تفریح نامتعارف آشنا شویم.

غواصی قدم اول است

بدون شک اولین قدم برای وارد شدن به دنیای زیر آب یادگیری غواصی است. غواصی، تفریحی است که سن و سالی از آن نمی‌گذرد و نزدیک به دو دهه می‌شود که مردم عادی هم از آن استقبال كرده‌اند و دیگر منحصر به قشری خاص نیست.

درباره گذراندن دوره‌های لازم برای شروع این ورزش، آقای تقی‌اوف می‌گوید: « در دنیا دو شیوه اصلی آموزش غواصی وجود دارد که هر کدام در انتهای دوره آموزش مدرک‌شان را در اختیار شما قرار می‌دهند.

 این دو استاندارد، Seamas و PADI نام دارند. »  در مدل آموزشی پدی که در ایران هم بیشتر رایج است، شما مراحل مختلف حرفه‌ای شدن را می‌توانید پشت سر بگذارید اما آنچه برای یک غواصی تفریحی لازم است، دوره آب‌های آزاد است که به طور طبیعی حدود یک یا دو هفته آموزش آن زمان خواهد برد.

 علاقه‌مندان با دریافت چنین مدرکی به راحتی  می‌توانند تا عمق 10متر به غواصی بپردازند که برای چنین مقطعی کافی است اما اگر به هر نحوی علاقه داشتید مراحل بالاتر را طی کنید می‌توانید دوره‌های دیگری مانند  ماجراجویی و حرفه‌ای را پشت سر بگذارید.

نکته جالب در مورد غواصی این است که برخلاف آنچه تصور می‌شود حتما لازم نیست که شناگر حرفه‌ای باشید تا به غواص خوبی تبدیل شوید.

 شنا راه‌حلی برای جلوگیری از غرق شدن است اما نکته اینجاست که در زمان غواصی شما قبلا یک‌بار غرق شده‌اید! با این حال دانستن روش‌های شنا و توانایی حرکت در آب و استفاده از اندام هنگا م غواصی بسیار کارآمد خواهد بود.

هزینه‌های این ورزش هم شامل مبلغی است که برای دوران آموزشی و ورود به سایت‌های دریایی می‌دهید اما اصلا لازم نیست که در همان ابتدا هزینه‌ای بابت خرید وسایل غواصی پرداخت کنید گرچه  مانند هر ورزش دیگری اگر بخواهید به آن   به عنوان ورزش حرفه‌ای نگاه کنید، باید هزینه‌های زیادی بابت تجهیزاتش بپردازید.

عكاسی از دنیای ناشناخته

متین تقی‌اوف که خود مدت زیادی است به حرفه عکاسی زیر آب مشغول است، عقیده دارد، عکاسی زیر آب در وهله اول چندان کار عجیبی نیست بلکه کافی است به طور مثال  گوشی همراه‌تان ضدآب باشد تا با یک نفس عمیق به زیر آب بروید و عكاسی زیرآبی‌تان را شروع كنید اما این شروع ماجراست و به محض اینکه لذت عکاسی در چنین شرایطی زیر دندان‌تان رفت، دیگر باید به عمق بیشتر و تجهیزات قوی‌تر فکر کنید.

عکاسی در زیر آب از همان تکنیک‌های اصلی عکاسی پیروی می‌کند، این تسلط شما در حرکت زیر آب و کنترل خود در مقابل جریان‌های زیرآبی و نیز نداشتن لرزش دست است که توانایی‌تان را بالا می‌برد؛ همچنین باید شناخت کافی از زوایای نور خورشید داشته باشید.

 نکته دیگر این است که باید کاملا با تنظیمات دوربین آشنا باشید و در زیر آب دنبال پیدا کردن تنظیمات آن نباشید.

 شناخت شما نسبت به بافت زیستی منطقه‌ای که برای عکاسی به آن می‌روید نیز بسیار مهم و تعیین‌کننده است چراکه جانوران مختلف در مقابل رفتارهای شما واکنش‌های متفاوتی از خود نشان می‌دهند.

  بهتر است سایت عکاسی را كه برای غواصی انتخاب می‌کنید حتما با یک راه بلد بروید.  انتخاب دوربین نیز به نوع کاربری شما بستگی دارد و باید دوربین‌های DSLR like ،  DSLR  و  اکشن کمراها را انتخاب کنید.

 این قاب دوربین ضدآب شماست که آن را آماده رفتن به زیر آب می‌کند اما دوربین‌های معمولی تنها تا عمق ۱۰ تا ۱۲متری جوابگوی كارتان هستند و برای عمق‌های بیشتر دوربین‌های اکشن کمرا مانند گوپرو می‌توانند گزینه مناسبی باشند، چراکه تا عمق40متر را پشتیبانی می‌کنند اما به علت نداشتن قابلیت زوم و همچنین لنز بیش از حد واید، بیشتربه درد فیلم‌برداری می‌خورند تا عکاسی.

آمادگی بدنی و امنیت

غواصی مثل هر فعالیت ورزشی دیگر نیازمند آمادگی بدنی ابتدایی است اما این به آن معنا نیست که به طور مثال افراد چاق نتوانند غواص‌های خوبی شوند.

در اصل، افرادی که بدنی ورزیده و آماده دارند، هنگام سر خوردن و حرکت در آب احساس راحتی بیشتری می‌كنند.

علاوه بر این هر چه میزان چربی بدن بیشتر باشد، میزان مصرف اکسیژن نیز بیشتر می‌شود. در چنین شرایطی غواص نسبت به دیگران زمان کمتری را می‌تواند در آب به سر ببرد.

همچنین این افراد بیشتر در معرض جذب نیتروژن هستند و خطرات نیتروژنی یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که غواصان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

در مجموع تناسب اندام کار شما را در زیر آب به شدت راحت می‌کند و عوارض ناشی از نیتروژن را به شدت کاهش می‌دهد اما در عین حال نداشتن تناسب اندام هیچ محدودیتی برای شما ایجاد نمی‌کند و می‌توان گفت که غواصی ورزشی است برای وزن‌های مختلف.

نکته دیگری که هنگام غواصی باید در نظر بگیرید، حفظ عمقی است که در آن شنا می‌کنید. به طور مثال، اگر دوره آب‌های آزاد را سپری کرده‌اید باید به این نکته توجه کنید که از حریم10متر تجاوز نکنید. چراکه این کار خارج از بحث ماجراجویی می‌تواند برای شما خطرناک باشد و بدن شما آمادگی پذیرش فشار چنین عمقی را نداشته باشد.

بدن انسان در شرایط طبیعی و بعد از انجام دادن تمرین‌های لازم، تحمل پایین رفتن تا عمق۶۰متر را دارد  اما هستند کسانی که پا را فراتر نهاده‌ و خود را به اعماق آب و عمق۱۶۰متر نیز رسانده‌اند. این موارد استثنا هستند. این عمل به وسیله  اتصال وزنه‌هایی به خود و سقوط آزاد به عمق آب امكان‌پذیر است.

كجا برویم؟

به دلیل بافت طبیعی دریای جنوب و سواحل ایران، می‌توان گفت که یکی از  بهترین مناطق برای غواصی تفریحی در اختیارمان قرار دارد. وجود ردیف‌های مرجانی بکر و زیبا و بافت جانوری گوناگون، غواصی و عکاسی زیر آب در ایران را به شرایطی ایده‌آل تبدیل کرده است.

علاوه براین دریای شمال یا همان دریای خزر نیز امکان غواصی را به شما خواهد داد اما با توجه به طبیعت متفاوت آن، دیگر شاهد صخره‌های مرجانی و کلونی‌های زیستی‌ که انتظارش را می‌کشید، نخواهید بود.

در ایران مناطقی مثل سواحل موسندام عمان، جزیره هندورابی، قشم، کیش، بندرچابهار و سواحل بوشهر سایت‌های غواصی کنترل شده معینی دارند که شما می‌توانید هم برای آموزش و هم برای تجربه این تفریح سراغ آن‌ها بروید.

پیشینه جشن شب یلدا و رسم و رسوم آن

شب یلدا یا شب چله آخرین روز آذرماه، شب اول زمستان و درازترین شب سال است.ایرانیان باستان با باور اینکه فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلند تر شده و تابش نور ایزدی افزونی می یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می کردند.
این جشن در ماه پارسی «دی» قرار دارد که نام آفریننده در زمان قبل از زرتشتیان بوده است که بعدها او به نام آفریننده نور معروف شد.
نور، روز و روشنایی خورشید، نشانه هایی از آفریدگار بود در حالی که شب، تاریکی و سرما نشانه هایی از اهریمن. مشاهده تغییرات مداوم شب و روز مردم را به این باور رسانده بود که شب و روز یا روشنایی و تاریکی در یک جنگ همیشگی به سر می برند. روزهای بلندتر روزهای پیروزی روشنایی بود، در حالی که روزهای کوتاه تر نشانه یی از غلبه تاریکی.

● پیشینه جشن
یلدا و جشن هایی که در این شب برگزار می شود، یک سنت باستانی است. این جشن مراسمی آریایی است و پیروان میتراییسم آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار می کرده اند. یلدا روز تولد میترا یا مهر است. این جشن به اندازه زمانی که مردم فصول را تعیین کردند کهن است.

● مراسم و آداب جشن
برای در امان بودن از خطر اهریمن، در این شب همه دور هم جمع می شدند و با برافروختن آتش از خورشید طلب برکت می کردند.
آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه های گوناگون است که همه جنبه نمادی دارند و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند. در این شب هم مثل جشن تیرگان، فال گرفتن از کتاب حافظ مرسوم است. حاضران با انتخاب و شکستن گردو از روی پوکی و یا پری آن، آینده گویی می کنند.
جشن شب یلدا جشنی است که از ۷ هزارسال پیش تاکنون در میان ایرانیان برگزار می شود. ۷ هزار سال پیش نیاکان ما به دانش گاه شماری دست پیدا کردند و دریافتند که نخستین شب زمستان بلندترین شب سال است.
یکی دیگر از دلایل برگزاری این جشن، شب زادروز ایزدمهر یا میترا است. مهر به معنای خورشید است و تاریخ پرستش آن در میان ایرانی ها و آریایی ها به پیش از دین زرتشت بازمی گردد که پس از ظهور زرتشت این پیامبر او را اهورامزدا تعریف کرد. یکی از ایزدان اهورایی مهر بود که هم اکنون بخشی از اوستا به نامش نامگذاری شده.
در «مهریشت» اوستا آمده است؛ «مهر از آسمان با هزاران چشم بر ایرانی می نگرد تا دروغی نگوید».

● آیین های جشن شب یلدا
یکی از آیین های شب یلدا در ایران، تفال با دیوان حافظ است. مردم دیوان اشعار لسان الغیب را با نیت بهروزی و شادکامی می گشایند و فال دل خویش را از او طلب می کنند.
در برخی دیگر از جاهای ایران نیز شاهنامه خوانی رواج دارد. بازگویی خاطرات و قصه گویی پدربزرگ ها و مادربزرگ ها نیز یکی از مواردی است که یلدا را برای خانواده ایرانی دلپذیرتر می کند. اما همه اینها ترفندهایی است تا خانواده ها گرد یکدیگر آیند و بلندترین شب سال را با شادی و خرسندی به سپیده برسانند.
در سراسر ایران زمین، جایی را نمی یابید که خوردن هندوانه در شب یلدا جزء آداب و شیوه آن نباشد. در جاهای گوناگون ایران، گونه های تنقلات و خوراکی ها به تبع ژیرامون و شیوه زندگی مردم منطقه بهره برده می شود اما هندوانه میوه ای است که هیچ گاه از قلم نمی افتد، زیرا شمار زیادی به این باورند که اگر مقداری هندوانه در شب چله بخورند در سراسر چله بزرگ و کوچک یعنی زمستانی که در پیش دارند سرما و بیماری بر آنها غلبه نخواهد کرد.
مردم شیراز در شب یلدا به شب زنده داری می پردازند و برخی نیز بسیاری از دوستان و بستگان خود را دعوت می کنند. آنها در این شب سفره یی می گسترانند که بی شباهت به سفره هفت سین نوروز نیست و در آن آینه را جای می دهند. گونه های بی شمار آجیل و تنقلاتی چون نخودچی، کشمش، حلواشکری، رنگینک و خرما و میوه هایی چون انار و به ویژه هندوانه خوراکی های این شب را تشکیل می دهند.
در آذربایجان مردم هندوانه چله (چیله قارپوزی) می خوردند و باور دارند که با خوردن هندوانه لرز و سوز و سرما به تن آنها تاثیری ندارد.
در اردبیل رسم است که مردم، چله بزرگ را سوگند می دهند که زیاد سخت نگیرد و معمولاً گندم برشته (قورقا) و هندوانه و سبزه و مغزگردو و نخودچی و کشمش می خورند. در گیلان هندوانه را حتماً فراهم می کنند و باورمندند که هرکس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نمی کند و در زمستان سرما را حس نخواهد کرد. «آوکونوس» یکی دیگر از میوه هایی است که در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه می شود.
در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می ریزند، خمره را پر از آب می کنند و کمی نمک هم به آن می افزایند و در خم را می بندند و در گوشه یی خارج از هوای گرم اتاق می گذارند، ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه می شود. آوکونوس (ازگیل) در اغلب خانه های گیلان تا بهار آینده یافت می شود و هر زمان هوس کنند ازگیل و تازه و پخته را از خم بیرون می آورند و آن را با گلپر و نمک در سینه کش آفتاب می خورند.بنا به روایت مردم کرمان تا سحر انتظار می کشند تا از قارون افسانه یی استقبال کنند. قارون در پوشاک هیزم شکن برای خانواده های فقیر تکه های چوب می آورد. این چوب ها به زر دگرگون می شوند و برای آن خانواده، ثروت و روزی به همراه می آورند.

● جشن شب یلدا
جشن شب یلدا یک جشن کاملاً زنده است و همه مسیحیان جهان این جشن را با نام جشن تولد مسیح برگزار می کنند. یلدا و مراسمی که در نخستین شب بلند زمستان و بلندترین شب سال برپا می کنند سابقه یی بسیار دراز داشته و مربوط می شود به ایزد مهر.
این جشن که یکی از کهن ترین جشن های ایران باستان است در اصطلاح به آن شب چله هم می گویند. چله بزرگ از یکمین روز دی ماه جشن خرم روز تا دهم بهمن که جشن سده است به طول می انجامد و آن را چله بزرگ می نامند به آن دلیل که شدت سرما بیشتر است، آنگاه چله کوچک فرا می رسد که دهم از بهمن تا بیستم اسفند به طول می انجامد و سرما کم کم کاسته می شود.
چله اول که اولین روز زمستان و یا نخستین شب آن است تولد مهر و خورشید شکست ناپذیر است، زیرا مردم دوره های گذشته که پایه زندگی شان برکشاورزی و چوپانی قرار داشت و در طول سال با سپری شدن فصل ها و تضادهای طبیعت خو داشتند و براثر تجربه و گذشت زمان با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت حرکت و قرار ستارگان آشنایی یافته و کارها و فعالیتشان را براساس آن تنظیم می کردند و به تدریج دریافتند که کوتاهترین روزها آخرین روز پاییز یعنی سی ام آذر و بلندترین شب ها شب اول زمستان است اما بلافاصله بعد از این با آغاز دی روزها بلندتر و شب ها کوتاه تر می شود.
اقوام قدیم آریایی جشن تولد آفتاب را آغاز زمستان می گرفتند خصوصاً ژرمن ها که این ماه را به خدای آفتاب نسبت می دهند و زیاد هم بی تناسب نیست چرا که آغاز زمستان مثل تولد خورشید است که از آن روز در نصف کره شمالی رو به افزایش و ارتفاع و درخشندگی می گذارد و هر روز قوی تر می شود. در این شب آتش برمی افروختند تا تاریکی و عاملان اهریمنی و شیاطین نابود شده و بگریزند و همچنان که خورشید به مناسبت فروغ و گرمای کارسازش تقدس پیدا کرده بود آتش نیز همان والایی را نزد مردمان دارا شد.
چون تاریکی فرا می رسید در پرتو روشنایی آتش تاریکی اهریمنی را از بین می بردند. در شب یلدا یا تولد خورشید افراد دور هم جمع می شدند و جهت رفع این نحوست آتش می افروختند و خوان ویژه مانند سفره یی که عید نوروز تهیه می کنند اما محتویات آن متفاوت است می گستراندند و هر آنچه میوه تازه فصل که نگهداری شده بود و میوه های خشک در سفره می نهادند.
این سفره جنبه دینی داشته و مقدس بود و از ایزد خورشید روشنایی و برکت می طلبیدند تا در زمستان به خوشی سر کنند و میوه های تازه و خشک و چیزهای دیگر در سفره تمثیلی از آن بود که بهار و تابستانی پربرکت داشته باشند و همه شب را در پرتو چراغ و نور و آتش می گذراندند تا اهریمن فرصت دژخویی و تباهی نیابد. سفره شب یلدا سفره میزد است و میزد عبارت است از میوه های تر و خشک و آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان لرک که از لوازم این جشن بود که به افتخار و ویژگی مهر یا خورشید برگزار می شد.
امروز هم ایرانیان در سراسر جهان این جشن زیبا را در کنار یکدیگر برگزار می کنند و به خواندن شاهنامه و گرفتن فال حافظ می پردازند.