خنچه‌آرایی یلدا

خنچه‌آرایی یلدا

شب یلدا یا چله بلندترین شب سال در نیمكره شمالی زمین است كه به زمان بین غروب آفتاب از آخرین روز پاییز تا طلوع آفتاب در اول دیماه اطلاق می‌شود. مراسم شب یلدا یكی از آداب به یادگارمانده از گذشتگان و پیشینیان است كه بخصوص نزد ایرانیان جایگاه ویژه‌ای دارد. خواندن فال حافظ، متل‌گویی، شاهنامه‌خوانی، نقل خاطرات، قصه‌گویی پدربزرگ و مادربزرگ‌ها، حضور در منزل بزرگان خانواده و شكر نعمت و سلامتی از رسوم متداول این شب است.
یكی از رسوم این شب كه در بستر زمان كمرنگ شده است فرستادن «خوانچه یا خنچه چله» به منزل نوعروسان است كه خانواده داماد در نخستین شب چله‌ای كه عروس را برای پسرشان برگزیده‌اند این خنچه یا خوانچه را به منزل عروس می‌برند. این خنچه شامل انواع آجیل و شیرینی و میوه‌های فصل مانند انار، ازگیل و هندوانه به همراه هدایایی برای عروس خانم است كه در بسته‌هایی آذین‌بندی می‌شود.
در قدیم خانواده‌های متمول شبچره را در طبق‌هایی مسی كه گاه تعداد آنها به چهار طبق می‌رسید توسط طبق‌كش به صورت ویژه‌ای به خانه عروس می‌بردند و هدایایی شامل ترمه‌های زربافت، انگشتر جواهر یا سینه آویز طلا نیز برای عروس می‌فرستادند و مادر عروس پس از تحویل طبق‌ها هدایایی مانند پول، شیرینی، جوراب و دستمال به طبق‌كش‌ها می‌داد. خانواده‌های غیرمتمول خنچه‌های خود را داخل یك سینی یا مجمعه بزرگ قرار می‌دادند و توسط داماد و همراهی یكی از زنان نزدیك به وی راهی خانه عروس می‌شدند. در مراسم شب یلدا برای نوعروسان در سراسر كشور آجیل و هندوانه و انار جزء ثابت به حساب می‌آید، اما در برخی نقاط ایران، مردم مراسم ویژه‌ای هم برای این شب دارند. برای مثال در منطقه آذربایجان رسم بر این است كه خوانچه‌های تزئین شده را در سینی همراه هندوانه تزئین شده و شال‌های قرمز رنگ در اطراف آن می‌فرستند. در منطقه مازندران معمولا یك ماهی بزرگ را تزیین می‌كنند و به همراه تنقلات به خانه عروس می‌فرستند. در استان فارس مركبات و هندوانه برای سردمزاج‌ها و خرما و رنگینك برای گرم مزاج‌ها موجود است.
در استان گیلان خوراكی به نام «آوكونوس» به همراه بقیه خوراكی‌ها می‌فرستند كه به روش خاصی از ازگیل تهیه می‌شود. در استان اردبیل نیز خوراكی خاصی به نام «قورقا» كه همان گندم برشته است مابقی تنقلات را همراهی می‌كند.

تزئین شبچره
امروزه فرستادن شبچره شكل مدرن‌تری به خود گرفته است كه هر خانواده‌ای بنا به موقعیت اقتصادی خود می‌تواند آن را مفصل‌تر یا محدودتر تهیه كند فقط باید اجزا ثابت كه آجیل و هندوانه و انار است، فراموش نشود. از دیگر تنقلات می‌توان به شیرینی، میوه‌های خشك شده تابستانی مانند انجیر، قیسی، برگه‌های گوناگون و... اشاره كرد. كله قند تزئین شده را نیز نباید به عنوان نماد شیرین‌كامی برای خوانچه فراموش كرد. تهیه این خوانچه‌ها از بیرون معمولا هزینه زیادی را برای خانواده‌ها به همراه خواهد داشت ولی هر خانواده‌ای می‌تواند با كمی وقت و سلیقه آنها را در منزل تهیه كنند. شما می‌توانید خوانچه‌های خود را به شكل سنتی یعنی با استفاده از همان سینی، مجمعه، ترمه و... آماده كنید یا با استفاده از ظروف جدید‌تر یا حتی از سبدهای چوبی كه در دسترس دارید این كار را انجام دهید.

تزئین هندوانه
برای مثال هندوانه به دلیل حجم بزرگی كه دارد تزیین آن كمی مشكل است. امروزه هندوانه را با برش‌های ویژه‌ای می‌توان به شكل‌های گوناگون و زیبایی مانند گل، سبد، قو و... درآورد چنانچه توانایی این كار را ندارید می‌توانید با برش‌هایی ساده هندوانه را به شكل كیك دربیاورید و با كمی روبان یا ترافل تزئین كنید. راه دیگر این است كه می‌توانید با كمك چسب حرارتی تكه‌ای اسفنج را روی پوست هندوانه بچسبانید و با كمی برگ و گل طبیعی یا مصنوعی به دلخواه خود تزیین كنید و اگر این كار نیز برایتان مشكل است می‌توانید هندوانه را داخل تور قرار دهید و تور را با روبان گره و پاپیون بزنید و با شاخه‌ای گل یا همان روبان، نمایی بهتر به آن بدهید.
شیرینی
برای شیرینی شبچره معمولا از باقلوا یا شیرینی خشك استفاده می‌شود. حتی می‌توانید شیرینی را در منزل تهیه كنید و به همان شكل آجیل بسته‌بندی كنید. بهتر است برای تزئین خنچه‌ رنگی را انتخاب كنید و روبان‌ها و گل‌هایی كه برای تزئین به كار می‌برید را از همان رنگ انتخاب كنید كه كارتان نمایی بهتر داشته باشد. چنانچه علاقه‌مند هستید تنقلات بیشتری اضافه كنید، می‌توانید از میوه‌های خشك بهره بگیرید و آن را هم مانند آجیل در ظرفی به شكل تفكیك شده بچینید و با سلفون بپوشانید و تزئین كنید.
كله قند را نیز می‌توانید در تور بگذارید و با روبان و سنگ‌های تزئینی بر بدنه آن شكل زیبایی به آن بدهید. می‌توانید با توجه به طبع عروس خانم تنقلاتی مانند آلبالو خشكه، گندمك، تخمه‌های گوناگون، نقل و... در كیسه‌های زرورقی كه در بازار موجود است جدا جدا بریزید و با روبان ببندید و همه را در یك سبد بزرگ بگذارید. می‌توانید در كنار آن از انواع شكلات یا بیسكویت‌ها با بسته‌بندی‌های زیبا استفاده كنید كه در نهایت یك سبد رنگین خواهید داشت. معمولا جدا از خوردنی‌ها هدیه‌ای نیز برای عروس خانم در نظر می‌گیرند كه بستگی به توانایی مالی خانواده‌ها دارد كه عموما قطعه‌ای طلا یا پوشاك است كه آنها را نیز مطابق با بقیه خوانچه‌ها می‌توانید تزئین كنید. برای بسته‌بندی این هدایا نیز می‌توانید از جعبه‌هایی كه در بازار موجود است و ظاهر شكیلی دارند استفاده كنید.

انارها را دان كنید
برای تزئین انار می‌توانید آن را دانه دانه كنید و در ظروف سفالی رنگین قرار دهید و یك انار را نیز پوست بگیرید و گل انار را در وسط انارهای دانه شده بگذارید. چنانچه وقت این كار را ندارید می‌توانید در یك ظرف جدا انارها را بچینید و دو سه عدد آن را با دو برش به شكل گل چهارپر در لابه‌لای انارها بگذارید. اگر تمایل به بردن میوه‌های دیگر فصل نیز دارید حتی می‌توانید انارها را كنار آنها در ظرفی مناسب بچینید و با گل تزئین كنید.

آجیل
آجیل را می‌توان هم به شكل مخلوط و هم به شكل تفكیك شده در سبد بریزید. در كنار آجیل معمولا راحت‌الحلقوم نیز گذاشته می‌شود كه البته اگر آجیل را جدا جدا بچینید و روی آن را را با سلفون بپوشانید بسیار زیباتر است. روی سلفون را نیز با بستن روبان تزئین كنید.

منبع : jamejamonline.ir

ویدیو مرتبط :
آموزش تصویری هندوانه آرایی برای شب یلدا

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

میوه آرایی در شب یلدا

 

« زیباترین میوه آرایی در شب یلدا »