خطر جذابیت قلیان برای دختران ایرانی...!

هفته نامه سلامت - مهدیه آقازمانی: سالانه حدود 65 میلیارد نخ سیگار در کشور مصرف می شود و سالانه 65 هزار نفر به علت استعمال دخانیات فوت می کنند. این در حالی است که کشور دارای جامع ترین قوانین در زمینه کنترل دخانیات است، قانونی که تاکنون بیشتر مفاد آن روی کاغذ مانده و هیچ سمبه پر زوری پیدانشده تا آن را اجرایی کند.

سالانه 10هزار میلیارد تومان در کشور ما دود می شود و 20 هزار میلیارد تومان صرف مصرف سایر موادمخدر اعم از حشیش، تریاک، شیشه و... می شود که جمعا رقمی معادل 30 هزار میلیارد تومان از بودجه دولت می شود. این روزها علاوه بر مصرف سیگار، نگرانی از مصرف قلیان به خصوص بین دختران و زنان جوان از سوی مسئولان بهداشتی مطرح می شود. هرساله در آستانه روز جهانی مبارزه با دخانیات در کشور ما وزارت بهداشت هفته ملی مبارزه با دخانیات را برگزار می کند. در اولین روز این هفته یعنی 4 خردادماه نشست خبری برای بررسی وضعیت دخانیات در کشور برگزار شد، نشستی که هر سال در حوالی همین تاریخ برگزار می شود ولی وضعیت استعمال مواد دخانی بدتر از سال قبل می شود.


دکتر علی اکبر سیاری، معاون بهداشت حرف هایش را با بیان این آمارهای نگران کننده آغاز کرد: «از هر 10 مرگ ناشی از بیماری های ریوی، 9 مرگ به دلیل استعمال دخانیات است، از 6 میلیون مرگ بر اثر استعمال دخانیات در دنیا، 600 هزار مرگ به دلیل دود دسته دوم دخانیات یا همان استنشاق تحمیلی دود سیگار است. همچنین مصرف دخانیات خطر مرگ ناشی از سکته های قلبی و مغزی را 2 تا 4 برابر افزایش می دهد.»

عدم افزایش قیمت سیگار

معاون بهداشت، با بیان اینکه 90 درصد افرادی که اعتیاد دارند، از سن زیر  18سال شروع به استعمال دخانیات کرده اند، تاکید کرد: «افزایش قیمت سیگار می تواند باعث کاهش استعمال آن شود که در سال گذشته با وجود تلاش های انجام گرفته این امر عملی نشد. در صورتی که اگر طرح افزایش قیمت سیگار به عنوان قانون در کشور اجرا می شد، باعث می شد در سال 94، حدود 2 هزار میلیارد تومان و طی 5 سال 11 هزار میلیارد تومان به درآمد دولت از این طریق افزوده می شود.»

به گفته دکتر سیاری، همچنین افرادی معتقد هستند که افزایش مالیات بر سیگار، باعث افزایش قاچاق سیگار و در نهایت دسترسی بهتر و آسان نوجوانان به سیگار می شود. وی ضمن اشاره به وجود قانون هایی که در دنیا برای کنترل قاچاق سیگار و افزایش قیمت آن در سال 2012 این عدد به 9 درصد کاهش یافت. از طرفی هرچه درآمد کشورها پایین تر باشد میزان تجارت غیرقانونی در آنها بیشتر است.


کشور ما در گروه کشورهای با درآمد متوسط بالا قرار دارد. در کشورهای با درآمد بالا میانگین تجارت غیرقانونی سیگار 9.8 درصد، در کشورهای با درآمد متوسط 11.8 درصد و در کشورهای با درآمد پایین 16.8 و در کشور ما 15 تا 20 درصد است.» به گفته دکتر سیاری در دود سیگار 4 هزار ماده سرطان زا وجود دارد و قلیان به مراتب از سیگار خطرناک تر است اما متاسفانه مصرف قلیان در زنان و نوجوانان ما رو به افزایش است.

خطر افزایش مصرف قلیان در دختران

دکتر خسرو صادق نیت، رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در ادامه نشست هفته ملی مبارزه با دخانیات با ابراز نگرانی از شیوع شتابان مصرف قلیان در جامعه گفت: «از سال های 82 تا 86 مصرف قلیان در کشور بسیار بالا و نگران کننده شده به گونه ای که آمار مصرف قلیان در دختران 13 تا 15 ساله بیش از 2 برابر افزایش یافته و در پسران نیز حدود 2 برابر رشد داشته است.»

رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در ادامه توضیح داد: «شیوع مصرف مواد دخانی اعم از سیگار و قلیان در سال 82 بین پسران 16درصد و در سال 86، 31.5 درصد شده اما در دختران از 8.7 درصد به 20 درصد رسیده است. این آمار نشان می دهد در دختران شتاب مصرف مواد دخانی بیشتر بوده است.»


وی با بیان اینکه مصرف 2 تا 5 بسته سیگار معادل یک وعده قلیان است، تاکید کرد: «مشکل امروز ما این است که قلیان در خانواده ها مصرف می شود و قبح مصرف آن شکسته شده، مردم قلیان را به صورت دسته جمعی مصرف می کنند، در حالی که افرادی که در معرض دود آن قرار می گیرند به اندازه حجم دود 10 نخ سیگار دود وارد ریه آنها می شود. نگرانی دیگر ما دود دسته سوم است. این دود بر اشیاء و در و دیوار می نشیند و از راه پوست جذب می شود بنابراین سلامت کودکان ما را تهدید می کند.»

دکتر صادق نیت با بیان اینکه ما موظف هستیم طی 10 سال 30 درصد مصرف مواد دخانی را کاهش دهیم، ادامه داد: «اما اگر همین روند ادامه پیدا کند نه تنها کاهش مصرف نخواهیم داشت بلکه با رشد فزاینده روبرو می شویم و با آنکه جزو کشورهای پرمصرف کننده نیستیم اگر طی 3 تا 4 دهه آینده اقدام موثری انجام نشود جزو 3 کشور اول مصرف کننده مواد دخانی در دنیا خواهیم بود.»

صادق نیت گفت: «ساماندهی عرضه مواد دخانی از دغدغه های جدی است چون نوجوانان و حتی کودکان ما برای تهیه یک نخ سیگار کافی است تنها 3 تا 5 دقیقه زمان صرف کنند و خیلی اوقات تک فروشی سیگار به راحتی انجام می شود و در دکه با یک فندک سیگار را روشن می کنند.»

رد پای شیشه در قلیان

موضوع مهم دیگری که رئیس مرکز سلامت محیط و کار به آن اشاره کرد، موادی است که به توتون اضافه می شود: «مشخص شده 80درصد موادی که به محتوای توتون قلیان اضافه می شود، شیمیایی است، در حالی که تولیدکنندگان آن با ادعای طبیعی بودن و اسانس های میوه ای مردم را فریب می دهند. همچنین اخیرا افراد سودجو به سمت مصرف موادمخدر در ترکیب توتون قلیان رفته اند و ما در بیمارستان هایی که به مسمومیت رسیدگی می کنند در یکی- دو ماه اخیر مسمومیت با مواد محرک و مخدر را دیده ایم که مسمومیت با شیشه به دنبال مصرف قلیان ایجاد شده است.»

آخرین بررسی های وزارت بهداشت نشان می دهد مصرف روزانه سیگار در سال 90 و در جمعیت بالای 15 سال 10.5 درصد بوده است. کارشناس ارشد دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات در این باره توضیح داد: «22درصد مردان مصرف کننده روزانه سیگار بودند و این رقم در خانم ها زیر 1 درصد است؛ اما مصرف کلی سیگار 12 درصد در جمعیت 15 تا 64سال و مصرف مواد دخانی از قلیان و پیپ تا چپق 14.9 دردصد است و مصرف روزانه آن 12.5 درصد گزارش شده.» وی با بیان اینکه بین سال های 85 تا 90 روند ثابتی را در مورد مصرف سیگار داشته ایم، گفت: «این روند در گروه سنی 25 تا 35 سال افزایش داشته و در مورد قلیان مصرف روزانه 2 برابر شده است.

این در حالی است که 3.5 درصد مصرف روزانه قلیان در گروه سنی 15 تا 64 سال است. 4.3 درصد مردان مصرف روزانه داشتند و این شاخص در زنان 2.3 درصد است.» کارشناس ارشد دبیرخانه کشوری ستاد ملی کنترل دخانیات گفت: «آخرین آمار ما در مورد جمعیت 13 تا 15 سال مربوط به سال 86 است که 3 درصد این جمعیت سیگار مصرف می کنند اما 26 درصد همین جمعیت، مصرف کننده سایر مواد دخانی مانند قلیان و حتی موادمخدر جویدنی هستند که این آمار نسبت به سال 82 بیش از 2 برابر شده است.»

اصل درآمد قهوه خانه ها قلیان است

دکتر شهنام عرشی، معاون بهداشتی درمانی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه از اقدامات انجام گرفته برای جلوگیری از عرضه قلیان در رستوران ها گفت: «برنامه مان این بود برخورد را از مراکزی شروع کنیم که آسیب پذیرترند اما از یک طرف ما پلمب می کنیم. حتی برخی اماکن را 20 بار بسته ایم اما چون با میلیون ها تومان درآمد روزانه در این مراکز مواجهیم مجدد باز شده اند.» عرشی گفت: «90درصد درآمد این قهوه خانه ها از عرضه قلیان است و ما دنبال آن هستیم که اقدام جدی و موثری را در مراکز آسیب پذیر داشته باشیم نه اینکه ضربتی سراغ اماکنی پررفت و آمد مثلا در دربند برویم.»


در این نشست دکتر شهرام رفیعی فر، سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت نیز گفت: «4 گروه از بیماری غیرواگیر مهم یعنی بیماری های قلبی، بیماری های تنفسی، سرطان و دیابت در کشور رو به افزایش است و دخانیات عامل خطر مشترک این بیماری هاست.»

وی ادامه داد: «برنامه بلندمدتی را برای تربیت نسل آینده داریم که شیوه زندگی آنها را اصلاح می کند و اجرای نظام جامع آموزش سلامت در مدارس از این نوع برنامه هاست. در همین رابطه تفاهمنامه ای بین وزارت بهداشت و آموزش و پرورش به امضا رسیده و امسال بسته های آموزشی آن در قالب برنامه خود مراقبتی آماده می شود.»