برترین دانشگاه های آسیا

همشهری جوان: انتشار فهرست برترین دانشگاه های قاره آسیا باز هم بحث «دانشگاه من بهتره» را بین دانشجویان راه انداخت؛ اما سازوکار این انتخاب چیست؟

اگر رییس جمهور چین گیر نمی داد که باید بداند سطح علمی و آموزشی دانشگاه هایشان در دنیا چطور است، اگر چینی ها دوره نمی افتادند که ببینند کی، چی اش بهتر است تا دانشگاه های خودشان را به سطح بین المللی برسانند؛ امروز شاید رتبه بندی برای دانشگاه های جهان وجود نداشت و آنقدر سر بالا و پایینش، هر سال حرف و حدیث به وجود نمی آمد.

16 سال پیش پروژه ای در دانشگاه شانگهای جیتانگ چین تعریف شد که سرپرستانش مامور شدند دستور رییس جمهور را اجابت کرده و طبق چند معیار مشخص اول دانشگاه های بین المللی و بعد دانشگاه های خودشان را بررسی کنند.

چند سال بعد و در سال 2003، این رتبه بندی به سنت هر ساله دانشگاه شانگهای جیتانگ تبدیل شد. از همان زمان، ARWU، رتبه بندی دانشگاه های جهان با رتبه بندی شانگهای به یکی از سه رتبه بندی معتبر برای دانشگاه های سراسر دنیا تبدیل شد. هر سال اما علاوه بر این رتبه بندی، نتایج دیگری هم در دنیا منتشر می شود که در این گزارش معتبرترین آنها را بررسی کرده ایم.

1- رتبه بندی QS

می گویند معتبرترین رتبه بندی دانشگاه های دنیا همین گزینه است که از سال 2004 به بعد، هر سال توسط شرکت انگلیسی Quacquarelli Symonds منتشر می شود. شرکت QS تا سال 2009 این فهرست را به کمک نشریه انگلیسی Times Higher Education منتشر می کرد اما در سال 2010 این همکاری متوقف شد. این رتبه بندی علاوه بر اینکه در سطح دانشگاه های جهان منتشر می شود، دو رتبه بندی در بین دانشگاه های آمریکای لاتین و آسیا هم دارد.



2- رتبه بندی لایدن

این رتبه بندی توسط دانشگاه لایدن، قدیمی ترین دانشگاه هلند منتشر می شود. نکته جالب رتبه بندی این دانشگاه، رتبه بندی به تفکیک کشورهاست. در رتبه بندی سال 2014 دانشگاه های ایران که توسط این دانشگاه منتشر شده، دانشگاه صنعتی امیرکبیر به عنوان بهترین دانشگاه ایرانی معرفی شده است.


3- رتبه بندی شانگهای

ARWU، رتبه بندی شانگهای یا رتبه بندی دانشگاه های جهان از نظر تاریخی اولین رتبه بندی دانشگاه های جهان است که از سال 1998 ساز و کارش شروع شد و سال 2003 به مرحله عمل رسید. رتبه بندی شانگهای از 6 شاخص برای ارزیابی دانشگاه های جهان استفاده می کند؛ تعداد دانشجویان یا کارکنان برنده جایزه نوبل، تعداد محققان، تعداد مقاله های چاپ شده در مجلات Nature و Science و ... از جمله معیارهای این رتبه بندی هستند.

هر سال هزار دانشگاه توسط این موسسه بررسی می شود اما فقط فهرست 500 دانشگاه اول منتشر می شود. در رتبه بندی سال 2013 این موسسه، دانشگاه تهران در رده 500-401 قرار گرفت. در رتبه بندی رشته های مهندسی، دانشگاه صنعتی شریف در رده 150-101، در علوم کامپیوتر هم دانشگاه صنعتی شریف در رده 100-76 و دانشگاه تهران در رده 200-151 قرار گرفتند.


4- رتبه بندی تایمز هایر

The Times Higher Education World University Rankings رتبه بندی است که هر سال توسط نشریه انگلیسی Times Higher Education منتشر می شود. این موسسه، رتبه بندی اش را در سطح قاره آسیا هم انجام می دهد. در فهرست منتشر شده سال 2013 آن، دانشگاه صنعتی شریف در رتبه 42، دانشگاه علوم پزشکی تهران در رتبه 62 و دانشگاه صنعتی اصفهان در رتبه 95 برترین دانشگاه های قاره آسیا قرار گرفتند.


5- رتبه بندی ISESCO

بعد از تاسیس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در شیراز، از سال 89 رتبه بندی دانشگاه های داخل کشور، دانشگاه های جهان اسلام و دانشگاه های آسیایی هم در دستور کار این پایگاه قرار گرفت. سرپرستی گروه رتبه بندی دانشگاه ها و موسسات پژوهشی وابسته به ISC را سیده مژگان بینش برعهده دارد.

شاخص های این رتبه بندی هم، مصوب ششمین نشست فوق العاده وزرای آموزش عالی و تحقیقات علمی کشورهای اسلامی در سال 2011 میلادی در شهر جده، عربستان سعودی است. اما به تازگی این پایگاه براساس 9 شاخص شهرت و اعتبار دانشگاه، شهرت و اعتبار کارفرمایان، نسبت استاد دانشجو، استناد به هر مقاله (مستخرج از اسکوپوس)، اعضای هیئت علمی بین المللی، دانشجویان بین المللی، برنامه مبادله دانشجو در دانشگاه های کشور و برنامه مبادله دانشجو در دانشگاه های خارج از کشور، رتبه بندی دانشگاه های آسیا را در سال 2014 میلادی - بدون احتساب کشورهای خاورمیانه - منتشر کرد.

خبرگزاری مهر: نتایج رتبه بندی دانشگاه های آسیا در سال ۲۰۱۵ توسط نظام رتبه بندی تایمز منتشر شد و برای اولین بار سه دانشگاه ایرانی در این جمع قرار گرفتند.

دکتر جعفر مهراد این خبر گفت: در بین ۱۰۰ دانشگاه ممتاز آسیا تنها سه دانشگاه از ایران حضور دارند. دانشگاه صنعتی شریف در رتبه ۴۳ و با امتیاز ۳۷.۷ از کل ۱۰۰، دانشگاه صنعتی اصفهان در رتبه ۶۱ و با امتیاز ۳۲.۷ از کل ۱۰۰ و دانشگاه علم وصنعت ایران برای اولین بار در جدول رتبه بندی دانشگاه های آسیا به عنوان دانشگاه برتر حضور دارد. رتبه این دانشگاه ۶۹ و امتیاز آن ۳۰.۶ است.

بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) افزود: رتبه بندی تایمز برای رتبه بندی دانشگاه ها از ۱۳ شاخص استفاده می کند. این رتبه بندی برای محاسبه تولیدات علمی و استنادات، اطلاعات مورد نیاز را از پایگاه اطلاعات ISI استخراج می کند.

چهره ماندگار علمی کشور ادامه داد: رتبه های اول تا دهم به ترتیب به دانشگاه توکیو با امتیاز ۷۶.۱، دانشگاه ملی سنگاپور با امتیاز ۷۳.۹، دانشگاه هنگ کنگ با امتیاز ۶۷.۵، دانشگاه پکن با امتیاز ۶۵.۲، دانشگاه ملی سئول با امتیاز ۶۴.۸، دانشگاه  علوم و فناوری هنگ کنگ با امتیاز ۶۴.۷، انستیتو علوم و فناوری پیشرفته کره با امتیاز ۶۴.۵، دانشگاه کیوتو با امتیاز ۶۲.۸ و دانشگاه فنی نانیانگ سنگاپور با امتیاز ۶۲.۶ تعلق دارد.

مهراد خاطرنشان کرد: نخستین دانشگاه ترکیه در بین ۱۰۰ دانشگاه ممتاز آسیا که رتبه ۱۲ را بدست آورده است، دانشگاه بوغازچی با امتیاز ۵۱.۱ است. دانشگاه فنی استانبول با رتبه ۱۹ موفق به کسب امتیاز ۴۸.۱ شده است. دانشگاه سابانچی در کشور ترکیه نیز حائز رتبه ۲۱ و امتیاز ۴۶.۹ است. چهارمین دانشگاه این کشور بیلکنت با امتیاز ۴۴ در جایگاه ۳۰ این رتبه بندی قرار گرفته است. رتبه کوچ نیز در این کشور ۴۷ و امتیاز آن ۳۶.۶ است.

این استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز افزود: علاوه بر ترکیه و ایران که به ترتیب دارای ۵ و ۳ دانشگاه ممتاز در جمع ۱۰۰ دانشگاه برتر آسیا هستند، عربستان سعودی با دو دانشگاه شامل دانشگاه نفت و معدن ملک فهد و دانشگاه ملک صعود به ترتیب با رتبه های ۷۱ و ۷۲ در جمع این دانشگاه ها دیده می شوند. لبنان نیز با دانشگاه آمریکایی بیروت تنها دارای یک دانشگاه ممتاز در جمع دانشگاه های برتر آسیا است. رتبه این دانشگاه ۸۸ و امتیاز آن ۲۷.۴ است.

بنیانگذار ISC خاطرنشان کرد: در حالی که نام دانشگاه توکیو اولین دانشگاه در بین ۱۰۰ دانشگاه برتر این رتبه بندی است اما ژاپن روی هم رفته جایگاه علمی خود را در مقایسه با دانشگاه های جنوب شرق آسیا به ویژه چین از دست داده است. در این رتبه بندی اقتدار علمی در دست جمهوری خلق چین است. ژاپن در مجموع دارای ۱۹ دانشگاه برتر در جمع یک صد دانشگاه ممتاز است در حالی که چین ۲۱ دانشگاه ممتاز در این رتبه بندی دارد.

وی علت حضور پربار دانشگاه های چین در این رتبه بندی را سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه برشمرد و گفت: ژاپن در سال های اخیر به استثناء های دانشگاه های طراز اول، بودجه های پژوهشی سایر دانشگاه های این کشور را کاهش داده است.

به گفته مهراد، علت تقلیل دانشگاه های ژاپن در این رتبه بندی به این واقعیت مربوط می شود که دانشگاه های ژاپن از فارغ التحصیلان همان دانشگاه برای تدریس و تحقیق در همان دانشگاه استفاده می کنند.