آسیب شناسی مدیریت واحدها در ایران (1)

پنجره خلاقیت: هر واحد تولیدی به عنوان موجود زنده است که به دنیا می آید، رشد می کند، بالنده می شود و تدریجا سالخورده می شود و روزی عمر سازمانش به پایان می رسد؛ لذا مدیران کشور برای حفظ روند رو به رشد، سلامت و زنده نگه داشتن واحد خود، همواره باید مراقب شرایط، چالش ها و راهکارها باشند تا عمر سازمانی خود را طولانی نمایند.

در کشورهای صنعتی، واحدها نسل ها پس از یکدیگر و گاهی طی چند قرن همچنان شاداب و پویا و موفق به حیات خود ادامه می دهند ولی در کشور ما واحدهای تولیدی با بنیانگذار آن متولد و با مرگ او خاموش می شوند و کمتر واحدی در ایران به نسل های بعد از خود می رسد. در این مقاله ابتدا به چالش های پیش رو و مشکلاتی که مخصوص کشور ما بوده و هیچ الگوی خارجی نمی تواند راهکار و راه چاره ای برای ما فراهم کند می پردازیم.

تولید واحدها

معمولا در کشور ما به همت فرد یا افرادی که رویایی در سر دارند یا به دلیل شرایط خاص زمان و مکان به اندیشه برپایی واحد افتاده و از فرصتی که به وجود آمده مبادرت به برپایی آن می نمایند و کمتر دیده شده که با نقشه راه یا دیدن افق های پیش رو یا بررسی حداقل 50 سال آینده، طراحی و اجرا نمایند. در حقیقت تولید اکثر واحدها، مقطعی و متناسب با نیاز روز و با انگیزه های شخصی تولد یافته اند.


مسائل فرهنگی

ساختار اجتماعی و فرهنگ هر جامعه ای شرایط خاص خود را دارد و زمانی که ما ایده ای را به طور صددرصد از جایی کپی کرده و وارد فرهنگ خود می نماییم با مشکلات عدیده ای مواجه خواهیم شد زیرا محاسبات اقتصادی هر طرحی در ایران با عوامل بی شماری روبروست که در کمتر کشوری با آن مواجه می شویم.

* نرخ بانکی: آیا کشوری می شناسید که بهره بانکی آن 30 درصد باشد.
* آیا کشوری می شناسید که 180 روز در سال تعطیل باشد؟
* آیا می دانید که در تعطیلات هم بهره بانکی محاسبه خواهد شد؟
* آیا اگر سرمایه خود را به بانک بسپارید با اطمینان خاطر 30 درصد سود تضمین شده خواهید داشت؟
* آیا می دانید که نزول پول در ایران 60 درصد است؟
* آیا می دانید تورم واقعی 110 درصد و تورم دولتی 40 درصد است؟
* آیا از ناهنجاری های اجتماعی آگاهی دارید؛ به عنوان مثال:

1- رشوه
2- اعمال نفوذ افراد
3- رانت
4- عدم امنیت ایده و مالکیت معنوی
5- روابط کارگر و کارفرما
6- مبانی اخلاقی حاکم بر جامعه
و صدها مورد آزاردهنده و تهدیدکننده

قوانین کشور

آیا در مجلس تولیدکننده ای نشسته است تا مشکلات و مسائل تولیدکننده را درک کرده و آن را نمایندگی کند؟

حمایت از تولید یعنی پرداخت 14 نوع عوارض به شهرداری، هلال احمر، زندانیان، آموزش و پرورش، مالیات بر ارزش افزوده و نظایر آن. تولیدکننده ای که برای فروش محصولات خود با تبلیغات گسترده و فروش امانی کالا و قبول چک های مدت دار که خود فاجعه ای در کشور ماست، باید به 14 ارگان دیگر عوارض پرداخت کرده یا برای دریافت بهای خدمات خود پس از یک سال هزینه های متعددی پرداخت کند. آیا عنوان تولیدکننده در کشور ما از مشاغل ارزشمند و موجه و قابل تقدیر به شمار می آید؟ به جای آنکه به تولید کننده که منبع درآمد ناخالص ملی و بسترساز اشتغال جوانان است لقب عالی جناب داده و امتیازهای ویژه ای برای او قائل شویم، او را زالوصفت، خون آشام، ظالم و دشمن کارگر نمی نامیم؟

هزینه سربار

تولیدکننده در کشور ما ناچار به تحمل 165 هزینه سربار است؛ از پست نگهبانی، باغبان، آشپز، راننده سرویس، منشی، ناهار، لباس کار، عیدی، پاداش، سنوات و وام تا تامین هزینه های تیم فوتبال شرکت. این روش تا پایان قرن بیستم در کشورهای صنعتی متداول و جاری بود و ما که از آن الگوها تقلید کردیم همه این هزینه ها را بر کالای خود تحمیل کردیم ولی در چند دهه اخیر شاهد بودیم که چگونه کشورهای آسیایی شرقی با مهندسی معکوس این روش را دگرگون ساخته و کالای تولیدی خود را ده ها برابر ارزان تر تولید نموده و کشورهای صنعتی را به زانو درآوردند؛ در حالی که ما همچنان در فکر احداث سوله های متعدد و تحمل 165 هزینه سربار و 14 نوع عوارض جانبی بوده و در زیر بمباران عوامل ذکر شده در قبل به سر می بریم.

درآمد نفتی

از جمله تهدیداتی که ما را در زمینه صنعت و تولید ناکام می گذارد افسانه نفت است؛ زیرا ایرانیان بی نیاز و ثروتمند را چنان به خواب فرو می برد که از قطار پیشرفت آن هم با سرعتی سرسام آور جا ماندیم و یک قرن به خواب عمیق فرو رفتیم چون هرگز نگران فردای خود نبودیم و همه چیز از عروسک های زیبا تا موز و آناناس را سر سفره های خود دیدیم؛ حتی قبل از آن که کشورهای پیشرفته آن ابزارها و عروسک ها را دیده باشند.

این نگرش تا آنجا پیش رفت که فعالیت در زمینه صنعت و تولید، شغلی ریسک پذیر، ناکام و از سر جنون نام گرفت؛ زیرا درآمدهای کاذب از نزول و خرید سکه و ارز یا سرقفلی و نظایر آن چنان سودآور شد که امروز برای صاحبان صنایع، دلسوزانه آرزوی موفقیت داریم زیرا این افراد به جای آنکه در واحدهای تولیدی خود در اندیشه کارآفرینی، ابداع، خلاقیت و تولید باشند؛ به دنبال چک های برگشتی، برقراری رابطه با سازمان ها و نهادها برای فروش کالای خود یا در مجتمع های قضایی به دنبال پرونده های گوناگون سرگردانند.

کپی کاری

ایرانیان به محض آنکه خبر موفقیت کسب و کار یا تولیدی را می شنوند، بلافاصله در فکر احداث واحدی مشابه افتاده و به سرعت رقیب واحد ایجاد شده می شوند؛ بدون آنکه از سرنوشت آن واحد آگاهی داشته باشند؛ لذا پس از زمان کوتاهی هر دو واحد را تعطیل شده و ورشکست می یابیم.

مشاغل خانگی

با توجه به قوانین و مقرراتی که کشورهای صنعتی با آن مواجه بودند و هزینه های سرباری که به قیمت تمام شده کالا تحمیل می شد، بیکاری جمعیت بزرگی از کشور چین موجب شد که در اواخر قرن بیستم راهکارهای دیگری جایگزین روش های متداول در جهان غرب شود.

در حقیقت مهندسی معکوس را که از جوامع غرب آموخته بود به کار برده و به حذف هزینه های سربار در کالاهای تولید شده اقدام کردند. این فکر مدعی است که صنعت یا تولید چه وظیفه ای در قبال سایر نهادهای اجتماعی دارد؟ چرا صنعت یا تولید باید مسئول زندانیان یا آموزش و پرورش باشد؟ آیا سایر نهادهای اجتماعی نیز همین رسالت را به عهده دارند؟

پیگیری و استمرار این نوع اندیشه در قالب مشاغل خانگی تبلور یافت چون در این روش دیگر حقوق بیمه، ایاب و ذهاب و لباس کار و عیدی و پاداش و ده ها هزینه سربار حذف شده و کالا به شدت ارزان می شود؛ به نحوی که قیمت پاره ای از این کالاها ما را شگفت زده می کند.

قوانین جدید هم ظهور یافت که برای اعضای خانواده نیز مجوز صادر می شود تا قانونا بتوانند به تولید محصولات غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی بپردازند. خوشبختانه در ایران هم قانون مشاغل خانگی از تصویب مجلس گذشت و اعضای خانواده با ثبت نام در این مراکز موفق به اخذ مجوز چه به صورت مستقل یا تعاون خواهند شد.

سایت این مرکز در وزارت کار www.mcls.gov.ir و در وزارت تعاوت تحت عنوان مشاغل خانگی فعال است. این روش را می توان به محلات، روستاها و همسایگان گسترش داد تا خانواده های زیادی برای یک کالا به تولید بپردازند.

خلاقیت و کارآفرینی

امروز خلاقیت و کارآفرینی یک نیاز به شمار نمی آید، بلکه به عنوان شرط بقای یک کشور تلقی می شود. جا ماندن از قطار پیشرفت با سرعتی سرسام آور نشان داد که چگونه کشورهای بدون نفت و گاز هم از ما آبادتر و هم ثروتمندتر شده اند. سکون و بی حرکتی در دنیای امروز برای یک کشور در هر اندازه ای که باشد نتیجه ای جز نابودی نخواهد داشت.

ظرفیت خالی کارخانجات

صاحبان صنایع یا تولیدکنندگان گاهی به دلیل تقاضای بیش از ظرفیت واحد و گاهی به دلیل ارزان تر شدن کالای تولیدی از این روش استفاده می کنند. روزگاری کمپانی sony به دلیل تقاضای روزافزون، از ظرفیت خالی کارخانجات استفاده می کرد تا برای سونی همان محصولات را طبق فرمول و نقشه سونی به اجرا درآورند. از این روش 50 سال می گذرد و هنوز در کشور ما متداول نشده است.

چنانچه مدیران کشور مزایا و محاسن این روش را مورد توجه قرار دهند و بخش یا قطعاتی از محصول خود را به کارخانجاتی که به دلایل گوناگون دارای ظرفیت خالی شده اند واگذار نمایند، این روش بخشی از مشکلات کارخانه پذیرنده را نیز حل می کند زیرا برای متقاضی تولید کرده و تحویل می دهد و دیگر نیاز به طی مراحل بازرگانی، بخش فروش و مسائل بی شمار آن ندارد.

برون سپاری خدمات

تاکنون اکثر سازمان ها و موسسات بزرگ ادارات گوناگون را جهت تامین نیازها و خدمات خود ایجاد کردند. خوشبختانه در سال های اخیر استفاده از این روش در کشور در حال شکل گیری است. به عنوان مثال هر سازمان یا شرکتی، اداره ای برای نظافت مجموعه خود برپا نمی کند و در قالب قراردادی، توسط موسسه ای نظافت و نگهداری آن انجام خواهد شد. به عنوان مثال شهرداری ها نیازمند خدمات گوناگونی هستند؛ از فضای سبز تا رنگ آمیزی جداول یا چراغ های محلات و صدها نیاز دیگر که به جای ایجاد اداراتی برای ارائه این خدمات می تواند با برون سپاری از خدمات شرکت های دیگر در قالب یک قرارداد استفاده نمایند. مدیران و صاحبان صنایع باید این دقت را داشته باشند که کدام بخش از محصولات یا نیازهای خود را می توانند با برون سپاری خدمات از سازمان های دیگر فراهم کنند.

چه باید کرد؟

به هر حال باید بیاموزیم که دیگر نفتی برای صادرات نخواهیم داشت. پس باید بیاموزیم که از علم و دانش خود با خلاقیت و کارآفرینی ثروت آفرینی کنیم؛ آن هم برای کشوری که بالاترین نرخ بیکاری را دارد. حال با گزارشی مختصر از شرایط امروز جامعه ایران یادآور می شویم که مدیران صنایع یا صاحبان صنعت و تولید باید بیاموزند که:

1- تولید کالا با 100 درصد درآمد سودی بر جای نمی گذارد، زیرا 40 درصد را تورم، 30 درصد را بهره بانک و 20 درصد را که می توانست سود سرمایه ما باشد از دست می دهیم، پس باید کالای تولیدی ما حداقل 200 درصد سود داشته باشد تا ادامه حیات این واحد را ممکن سازد.

2- باید بیاموزیم که پرداخت 165 ردیف هزینه ها، هرگز کالای ما را قابل رقابت در جهان نخواهد کرد.

3- باید بیاموزم چه منابعی در کشور وجود دارد که به آنها نپرداختیم و امروز با شرایط تحریم و دلار 4 هزار تومانی محتاج منابع آن سوی مرزها هستیم.

4- باید بیاموزیم که لازم نیست همه قطعات مورد نیاز را خود تولید کنیم در حالی که کارخانجات متعددی با 70 درصد ظرفیت خالی، چشم به راه سفارش شما به قیمتی به مراتب ارزان تر از قیمت تمام شده کالای شما می باشند.

5- تغییر نگرش در انتخاب ایده: به جای آن که به صورت هیجانی در مقاطعی به دلیل شرایط و فرصت ایجاد شده اقدام به ایجاد واحد تولیدی کنیم، از تجارب کشورهای دیگر بهره مند شده و الگوی آنها را ایرانی کرده و سپس اقدام به راه اندازی آن نماییم.

6- هدفمندی و مصرف انرژی: یک قرن با انرژی ارزان یا مجانی به تولید پرداختیم و 1700 دلار انرژی به قیمت جهانی را به بهایی اندک مصرف نمودیم تا هزار دلار درآمد ملی ایجاد کنیم؛ غافل از آن که برای هزار دلار درآمد 1700 دلار بر باد می دادیم و دلخوش بودیم که زمینه کسب و کار و اشتغال برای مردم فراهم می شود.

امروز که باید به قیمت جهانی انرژی مصرف کنیم دیگر توان هر واحدی زیر بار سنگین این هزینه خرد شده و ما که هرگز نتوانستیم کالای رقابتی تولید کنیم، با این جهش ناگهانی شاهد مرگ واحدهای بی شمار تولیدی هستیم که قادر به ادامه حیات نبوده و با کالاهایی که بهای چندین برابر ارزان تر، بازار ما را درنوردیده؛ پیداست که آینده ای در انتظار ما نخواهد بود.

(ادامه دارد...)

پنجره خلاقیت:

مونتاژ

اکثر شرکت ها و صنایع با تولید قطعات متعدد و مونتاژ آن به محصول نهایی دست پیدا خواهند کرد. معمولا بخش مهمی از هزینه های یک واحد تولیدی، مونتاژ و سوار کردن قطعات تا رسیدن به محصول نهایی است. برای محاسبه هزینه های مونتاژ یک کالا با در نظر گرفتن تمام مسائل مربوط به آن از فضا، انرژی، نیروی انسانی و مسائل مدیریتی می توان به هزینه نهایی آن دست یافت و سپس با بسیج افراد یا خانواده ها یا سازمان هایی مانند کمیته امداد، بهزیستی، زندانیان، مدارس و نظایر آن ابتدا مونتاژ را آموزش داد و سپس قیمت تمام شده را با روش کلاسیک قبلی مقایسه کرد.

منابع داخلی جایگزین واردات

اکثر صنایع و کارخانجات که معمولا از کشورهای صنعتی خریداری و در ایران راه اندازی شده، براساس برنامه ها و مواد اولیه و روش هایی که توسط فروشنده ارائه شده اداره می شود و کمتر مشاهده گردیده که مدیری نسبت به جایگزینی آلیاژی، ماده اولیه ای یا ابزارهایی،اقدامی جدی به عمل آورده باشد.

این تلاش ها علاوه بر خودکفایی واحد تولیدی، موجب فرار از تحریم شده و نوسانات ارزی را برطرف می کند. چند مثال ساده می تواند آگاهی دهنده برای کسانی باشد که مایل به استفاده از این روش هستند.

1- جایگزینی موادی که بدنه محصول را شکل میدهند؛ به عنوان مثال تغییر یک بدنه فلزی به پلاستیکی.

2- جایگزینی مواد اولیه: بارها اینجانب موفق به تامین مواد مورد نیاز از منابع داخلی شده و موجب ارزان شدن و حذف ارزبری کالا گردیدم. مثلا استفاده از الکل اتانول داخلی با ایزوپروپیل الکل وارداتی یا استفاده از کود اوره جهت تکمیل فرمولاسیون تری اتانول آمین یا استفاده از آلیاژ آلومینیوم 6063 در ساخت تیوپ های آلومینیومی و صدها نمونه مشابه.

آسیب شناسی مدیریت واحدها در ایران (1)

3- ماشین آلات: در زمینه ماشین آلاتی که در خط تولید استفاده می شود با ابتکارات و ابداعات متعددی می توان هم باعث بالا بردن راندمان و هم ارزان شدن دستگاه های مورد نیاز تولید شد یا تغییراتی در خط تولید به وجود آورد که صرفه جویی در هزینه یا سرعت تولید را به دنبال داشته باشد.

ضایعات

از جمله منابع قابل توجه و انبوهی که در کشور کمتر مورد توجه صاحبان صنایع قرار گرفته، ضایعات است. استفاده از منابع ضایعات علاوه بر دور ماندن از تحریم و نوسانات ارز بسیار ارزان بوده که کمتر مورد توجه قرار می گیرد. ضایعات به چند دسته تقسیم می شود:

A. ضایعات صنعتی

B. ضایعات کشاورزی

C. ضایعات طبیعی

ضایعات صنعتی: مقادیر قابل توجهی از ضایعات در پالایشگاه ها و واحدهای پتروشیمی که فعلا به دریا ریخته می شود یا ضایعات لاستیک، الکترونیک و نساجی از جمله این ضایعات هستند.

ضایعات کشاورزی: شامل اندام گیاهان، محصولات فاسد شده نظیر فضولات حیوانی، گوجه فرنگی، پوست میوه ها، برگ خرما، ساقه برنج و بی شمار مواد ضایعاتی قابل فرآوری.

ضایعات طبیعی: شامل گیاهان خودرو در طبیعت - جلبک های کنار ساحل ها - آفت های موجود در دریاها، خاک های رنگی و مواد شیمایی نظیر سولفات سدیم در کویر و امثال آن.

صنایع پایین دستی پتروشیمی

از جمله فرصت های پیش روی مدیران و صاحبان صنایع، محصولات پایین دستی پتروشیمی را می توان برشمرد. امروز بیش از 70 هزار فرآورده از مواد اولیه پتروشیمی قابل دسترسی است. این محصولات در ابعاد بسیار کوچک تا طرح های عظیم متغیر است و محصولات خانگی و آرایشی، صنعتی، نساجی، حمل و نقل، پزشکی و بی شمار رشته های گوناگون را دربر می گیرد. اهمیت سرمایه گذاری در این صنایع، داخلی بودن مواد اولیه و دور ماندن از تحریم ها و نرخ ارز می باشد.

پایان درآمد نفتی

با اجرای هدفمندی یارانه ها از این پس بهای انرژی بر مبنای نرخ جهانی محاسبه خواهد شد و چنانچه به پایان دوران درآمد نفتی باور داشته باشیم، تامین منابع ارزی برای خرید مواد اولیه واحد تحت مدیریت شما دچار بحران خواهد شد، زیرا تامین ارز آن هم به نرخ آزاد، بهای کالای شما را به نحو چشمگیری افزایش داده و آن را غیررقابتی خواهد ساخت. چنانچه مقرر باشد از این پس در کشوری مانند ایران قصد سرمایه گذاری در صنعت و تولید داشته باشیم، توجه به این نکته ما را از خطر قطعی نابودی نجات خواهد داد.

سایر منابع کشور

به دلیل درآمد سرشار نفتی، توجه ایرانیان به منابع داخلی مغفول ماند. با نگاهی گذرا می توان توجه سرمایه گذاران را به منابع داخلی کشور سوق داد. به عنوان مثال تانن از مواد وارداتی است که مصارف بی شماری در صنایع گوناگون اعم از رنگ سازی یا نساجی دارد و ضایعات جنگل های بلوط ایران و میوه آن منابع سرشاری برای تولیداین ماده صنعتی را فراهم خواهد ساخت.

خاک های رنگی ایران که توجه جهانیان را به ایران معطوف داشته و یا تولید رنگ های طبیعی و منبع عظیم پروتئین از آفت های دریای خزر، شکر 400 برابر شیرین تر از گلوکز برگ خرما و ساقه برنج برای تولید بلوک ساختمان یا سولفات موجود در کویر ایران و یا دستگاه های تولید آب برای کشوری که از بی آبی رنج می برد، از جمله آنهاست.

کشاورزی در ایران

کشاورزی در ایران به شدت عقب مانده و کهنه است و هنوز ایرانیان کشاورزی را به عنوان معیشت پذیرفته اند، در حالی که کشورهای بدون نفت و گاز هم آبادتر و هم ثروتمندتر از ایرانیان اند. با یک نگاه گذرا درخواهیم یافت که ایران به دلیل دارا بودن 9 اقلیم از 11 اقلیم جهان، فرصت های بیشماری را در خود دارد که می تواند در صنایع غذایی، آرایشی، بهداشتی، دارویی، صنعتی و غیره نقش مهمی را ایفاد کند.

به عنوان مثال تغییر فضای سبز کشور که صدها هزار هکتار از اراضی کشور را با هزینه های نجومی و با مصرف آب تصفیه شده در حقیقت بی مصرف و بیهوده می کند، می توانند جای خود را به گیاهان دائمی و قابل فروش بدهد و برای صنایع کشور کمک سرشاری را به دنبال داشته باشد.

آشنایی با میوه های جدید، گیاهان صنعتی، جایگزینی صنوبر و تبریزی به درختانی برای تولید چوب، تهیه خوراک دام از منابع ضایعاتی و فضولات حیوانات و تولید لوازم آرایشی گرانقیمت از منابع کشاورزی و هزاران فرصت کوچک و بزرگ از جمله ایجاد واحدهای کشت و صنعت، از جمله این مثال هاست.

توسعه واحد با مالیات

چنانچه مدیران درآمد حاصله را صرف توسعه واحد یا خرید ماشین آلات یا توسعه بنا یا اهداف آینده نمایند، بالطبع سودی برای محاسبه مالیات و پرداخت آن به دولت باقی نخواهد ماند؛ در حالی که سرمایه گذاری انجام شده پشتوانه قوی تری برای آن واحد ایجاد خواهد کرد و در شرایط بحران می تواند امنیت سرمایه را فراهم سازد.

تغییر خط تولید

مدیران همزمان با احداث واحد صنعتی یا تولیدی باید به این نکته توجه داشته باشند که ممکن است روزی عمر سازمان به پایان برسد، زیرا واحدهای تولیدی مانند موجود زنده به دنیا می آیند، رشد می کنند و بالنده می شوند و سرانجام سالخورده و به مرگ نزدیک می شوند.

مدیران باید به این مهم بیندیشند که در صورت بروز بحران رقابت یا پایان دوران مصرف آن کالا از ماشین آلات و خطوطی که ایجاد کرده اند چه محصولات دیگری می توان تولید کرد و از همان روز اول فضای مناسب برای آن را فراهم سازند تا چنانچه کالای تولید شده در این واحد، بازار خود را از دست داد، بتوانند با همان امکانات در رشته های دیگری از نیازهای جامعه فعال شوند.

به عنوان مثال شرکت فولکس واگن در جنگ جهانی به دلیل بمباران و نبود بنزین در آستانه تعطیلی قرار گرفت ولی به جهت پیش بینی بنیانگذاران شرکت، از روز بعد قالب های درب و کاپکوت و گلگیر و غیره را باز کردند و به جای آن ساخت قالب کلاه و قمقمه و ظروف مورد نیاز در جبهه ها را آغاز نمودند که بازارهای به مراتب داغ تر از بازار گذشته داشت و این شرکت به طور شبانه روزی به تامین نیازهای جنگی پرداخت.

حذف هزینه های سربار

یکی از اهداف مدیران باید پایین آوردن قیمت تمام شده و رقابتی شدن کالا باشد و باید از روش هایی که شرح مختصری از آن گذشت، الگو و روش تولید خود را متحول ساخته و براساس روش های قرن بیست و یکم به فعالیت ادامه دهند. این روش ها شامل مشاغل خانگی، ظرفیت خالی کارخانجات، مونتاژ، تغییر منابع مواد اولیه و کاهش 165 هزینه سربار در کشور است.

بازرگانی و فروش

همانطور که ذکر آن گذشت درآمد نفتی ایران در یک قرن اخیر، مدیران را از توجه به بازارهای اطراف کشور دور نگه داشت و همین امر موجب شد بازارهای متعدد اطراف کشور به کشورهای دیگر سپرده شود و آن کشورها با حوصله و تدبیر توانستند اعتماد مصرف کنندگان را فراهم ساخته و راه ورود ایرانیان را مسدود سازند. امروز به دلیل شرایط تحریم و عدم امکان انتقال ارز، بازارهای مرزی ایران نظیر عشق آباد، اینچه برون، اربیل، شلمچه و غیره ما را با 15 کشور که جمعیتی بالغ بر دو میلیارد را دربر دارند مرتبط خواهد ساخت.

قابل توجه است که این کشورها از نظر شرایط اجتماعی و اقتصادی در شرایط چندان مطلوبی نبوده و نیازمند به انواع کالاهای گوناگون می باشند. با استفاده از این روش مشکل انتقال ارزی برطرف شده و زمینه مناسبی برای واردات و صادرات را فراهم خواهد ساخت. امید است اشتباهی که نسل گذشته به دلیل بی نیازی، از آن غافل ماند، توسط مدیران جوان کشور به صورت اصولی پایه ریزی و حضور ایران در این کشورها عملی شود.

توصیه

با توجه به شرایط سیاسی، اقتصادی و جغرافیایی به خوبی می دانیم که مشکلات عدیده ای بر سر راه مدیران و صاحبان صنایع قرار دارد، به نحوی که هر روزه شاهد فروپاشی، تعطیلی یا ورشکستگی واحدهای تولیدی کشور هستیم. از این رو توجه سرمایه گذاران را به این نکته جلب می نماییم که از انتخاب ایده ها براساس آرزو، رویا و آرمان اجتناب نموده و براساس واقعیت های موجود و یک قرن تجربه نفت در ایران حرکت در مسیری را انتخاب کنند که کمتر دستخوش موانع پیش بینی نشده باشد.

به عنوان مثال در کشور ایران 20 میلیون خانواده و 10 میلیون واحد صنفی و خدماتی است که شامل رستوران ها، کافی شاپ ها، هتل ها و غیره می شود. براساس این محاسبات روزانه صبح و عصر و شب بیش از 90 میلیون سفره در کشور گسترده می شود که می تواند بازار اطمینان بخشی برای سرمایه گذاری باشد. یعنی 90 میلیون مصرف کننده در روز که اگر از هر 10 هزار نفر یک نفر خریدار کالای شما باشد، امنیت کافی برای شما فراهم می شود؛ لذا اولویت در این کشورها صنایع غذایی است بعد از آن محصولاتی که منابع اولیه آن در داخل کشور موجود است و نیاز مبرم کشورهای همسایه است که خوشبختانه این فرصت ها بی شمار است.

روش های قابل توجه بهره وری

I. اجاره دادن برندهای معروف از جمله روش های متداول در عصر حاضر است و برندهای معروف و شاخته شده مارک خود را به واحدهای غیرمعروف یا تازه کار اجاره می دهند تا از شهرت و مقبولیت آن برند کالای جدید عرضه شده با دو نام به بازار آید؛ یکی با نام واقعی خود و دیگری با نام برند معروف و در حقیقت رقابت با خود را در پیش می گیرد. در ایران شرکت بن ساله ماکارونی خود را با برند مهرام به بازار عرضه نمود و از این شهرت برای معرفی کیفیت کالای خود بهره مندشد.

II. سرمایه گذاری در محصولات با مصرف عام: در کشورهای جهان سوم که آستانه آسیب پذیری آنها به دلایل مختلف زیاد است و همواره در معرض تحریم یا نوسانات ارزی قرار دارند یا در کشورهایی که ناهنجاری ها و رانت خواری بر آنها حاکم است، نباید تولیدکننده محصولاتی بود که دو یا چند شرکت مصرف کننده آن باشند و هر زمان آن شرکت های مصرف کننده به هر دلیل نظیر اعمال نفوذ افرادی خاص یا منافع مدیران یا منافعی که از واردات همان کالا وجود دارد از خرید محصولات شما خودداری نمایند به ناچار محکوم به ورشکستگی خواهید بود.

به عنوان مثال تولید قطعات برای چند کارخانه مصرف کننده همواره این خطر را دارد که به هر نحو با شما رفتار شود یا در پرداخت صورتحساب یا تحمیل قیمت خرید، تولید کننده را ناچار به تسلیم نمایند.

در این کشورها باید به تولید محصولاتی پرداخت که مصرف کننده عام دارند و اگر درصد ناچیزی از جامعه، مصرف کننده محصول شما باشند ادامه حیات شما ممکن خواهد بود، به خصوص آن که 2 میلیارد از جمعیت جهان در 15 کشور همسایه که در شرایط کم و بیش مشابه ما قرار دارند می توانند جزو مصرف کنندگان کالای ما باشند.

III. تحقیق و مطالعه جوامع دیگر جهان: متاسفانه کپی کردن ایده های اجرا شده در کشور بسیار متداول است و به محض آن که واحدهایی را موفق احساس کردیم به کپی کردن و برپایی واحدهای مشابه می پردازیم؛ غافل از آن که مطالعات میدانی یا بررسی دقیق شرایط حال و آینده آن واحد می تواند گویای حقیقتی دیگر باشد؛ در حالی که می توان با مطالعه صنایع و واحدهای تولید دیگر کشورها و انطباق آن با شرایط اجتماعی ایران، ایده های مناسب تری را انتخاب کرد که ضریب ریسک پذیری آن به حداقل برسد.