4 نکته ارتوپدی در خانه تکانی

هفته نامه سلامت - دکتر منصور ابوالقاسمیان*: خانه تکانی از رسوم کهن در روزهای قبل از عید است که معمولا خانم های خانه دار عهده دار آن هستند. خانه تکانی شب عید متفاوت تر از روزهای دیگر سال است. تمیز کردن خانه در شب عید شامل شستشوی فرش و پرده ها، تمیز کردن در و دیوارها و سقف خانه و جابجا کردن اجسام سنگین و... است. کارهای سخت این چنین تقریبا از توان بیشتر خانم ها خارج است. به همین دلیل بیشتر مصدومان ناشی از خانه تکانی شب عید را خانم های خانه دار تشکیل می دهند. برای اینکه شب عید را با جسم و روانی سالم شروع کنید و سر از بیمارستان و مطب پزشکان درنیاورید، این مطلب را بخوانید.


1- خطر شکستگی استخوان ها

قرار گرفتن در وضعیتی که انسان نتواند تعادل خودش را به خوبی حفظ کند، می تواند مشکل ساز باشد؛ مثلا اگر در ارتفاعی بدون وجود مکانیسم های محافظتی قرار بگیرید، باعث عدم تعادل می شوید. افتادن و زمین خوردن از ارتفاع یکی از مشکلاتی است که در خانه تکانی های قبل از عید، هر سال مصدومانی را بر جای می گذارد. آسیب دیدگان ناشی از خانه تکانی قبل از شب عید، بیشتر افرادی هستند که به دلیل ایستادن روی لبه پنجره یا بالا رفتن از نردبان و پرت شدن از ارتفاع، دچار شکستگی، دررفتگی یا کوفتگی در عضوی از اعضای بدن می شوند. علاوه بر شرایط محیط فیزیکی، شرایط فردی هم در احتمال سقوط موثر است؛ مثلا سن بالا، چاقی، نداشتن فعالیت فیزیکی مناسب و ورزیدگی و تغذیه نامناسب (مثلا کمبود ویتامین D به خصوص در افراد مسن، علاوه بر اینکه باعث ضعف استخوان ها می شود، حفظ تعادل را هم برای فرد دشوارتر می کند) از جمله شرایطی هستند که احتمال زمین خوردن را افزایش می دهند.

2- خطر سقوط از ارتفاع

همه افراد باید دقت کنند اگر قرار است کارهایی مانند بالارفتن از نردبان را انجام  دهند، بهتر است فرد دیگری در منزل باشد تا در صورت وقوع حادثه بتواند کمک کند. در صورتی که افراد مجبورند به تنهایی کار کنند، باید تلفن را در دسترس قرار دهند تا در صورت زمین خوردن و ناتوانی در حرکت از طریق تلفن کمک بخواهند. اگر به هر دلیل، فردی از ارتفاع سقوط کند، آسیب باید همواره جدی گرفته شود. صرف نظر از احتمال آسیب به سر، قفسه سینه و شکم که می تواند خطرات جانی در پی داشته باشد، آسیب های ارتوپدی شایع ترین صدمات بعد از سقوط از ارتفاع هستند.


3- خطر درد و تورم

یکی از علائم شایع ضریه به اندام ها می تواند تورم باشد. تورم همیشه جدی نیست ولی می تواند علامت شکستگی باشد. البته در شکستگی ها معمولا درد و ناتوانی در حرکت دادن عضو هم مشاهده می شود و درد با فشردن ناحیه شدت می یابد. حرکت دادن عضو به واسطه عملکرد اعصاب و عضلات است، بنابراین توانایی مصدوم در حرکت دادن انگشتان هرگز به این معنی نیست که آسیب جدی و حتی شکستگی در اندام وجود ندارد. با این حال، حرکت دادن بدون درد کل اندام و بعد از آسیب، یک علامت خوب است و تا حدودی می تواند به بیمار اطمینان دهد که مشکل مهمی وجود ندارد. آسیب هایی که به اندام تحتانی و فوقانی انتهایی از آرنج و زانو به پایین وارد می شود، مستعد تورم زیاد است که در صورت بی توجهی می تواند صدمات جبران ناپذیری به سلامت فرد وارد کند.


4- ضرورت آشنایی با برخی از کمک های اولیه

برای جلوگیری از تورم بعد از آسیب اندام، مهم ترین کار این است که ناحیه آسیب دیده حدود 30-20 سانتی متر بالاتر از سطح قلب قرار گیرد؛ مثلا اگر آسیب در ناحیه پاست، باید زیر پا یک بالش قرار داد و بیمار در حالت درازکش بماند. به علاوه، ناحیه ضربه خورده در 48 ساعت اول بهتر است سرد نگه داشته شود. داخل نایلکس یخ خرده شده قرار دهید. سپس پارچه ای روی پوست بگذارید و نایلکس را روی پوست تان نگه دارید. کیسه یخ باید 15 دقیقه روی ناحیه نگه داشته و 15 دقیقه هم برداشته شود.

این کار باعث کاهش، تورم، درد و آسیب بافتی می شود. اگر بالای زانو، بالای آرنج و ستون فقرات فرد دچار آسیب شده، مهم است که تکان زیادی به فرد ندهید و از اورژانس کمک بخواهید تا بیمار با رعایت اصول ایمنی جابجا شود. افرادی که داروهای مسکن یا ضد فشار خون استفاده می کنند  یا افراد دیابتی؛ ممکن است درد را کمتر حس کنند. احساس کمتر بودن درد نباید باعث شود بیمار مطمئن باشد صدمه جدی نیست.

*ارتوپدی، فوق تخصص جراحی زانو و لگن، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران