کیسه‌ی صفرا و بیماری‌های آن

کیسه‌ی صفرا و بیماری‌های آن
کیسه‌ی صفرا  زیرکبد قرار دارد و عمل اصلی آن غلیظ کردن، ذخیره سازی و ترشح صفرای تولید شده توسط کبد است. 

بخشی از صفرا  از  گلبول‌های سرخ منهدم شده به دست می‌آید. اما نمک‌های صفراوی که به وسیله‌ی سلول‌های کبدی از کلسترول ساخته می‌شوند برای هضم و جذب چربی‌ها، ویتامین‌های محلول در چربی و بعضی از مواد معدنی ضروری هستند. صفرا ازمجاری صفراوی وارد کیسه‌ی صفرا می‌شود. در طی عمل هضم با رسیدن غذا به دوازدهه( قسمت فوقانی روده باریک)، با تحریک کیسه صفرا، صفرا وارد دوازدهه می‌شود.(شبیه فلاش تانک)

بیماری‌‌های کیسه‌ی صفرا
اختلالات سیستم صفراوی هر ساله میلیون‌ها نفر را مبتلا می‌کند. بیماری‌های عمده مجاری صفراوی عبارت‌اند از:
سنگ کیسه‌ی صفرا.
 سنگ مجرای اصلی صفراوی
التهاب و عفونت کیسه‌ی صفرا
سرطان (ناشایع)
پانکراتیت ا(لتهاب لوزالمعده)

سنگ کیسه‌ی صفرا

این بیماری سالانه میلیون‌ها نفر را مبتلا می‌کند  . وقتی سنگ از کیسه‌ی صفرا خارج و وارد مجرای صفراوی شود، ایجاد انسداد، درد و قولنج می‌کند. در صورت انسداد، التهاب کیسه صفرا به‌وجود می‌آید. هم‌چنین رنگ مدفوع روشن و ادرار پررنگ می‌شود و در صورت ادامه وضعیت، صفرا به عقب برگشته و موجب زردی و صدمه رسیدن به کبد می‌شود.

عوامل خطر ایجاد سنگ‌ها عبارت‌اند از:
مونث بودن، بارداری، سن بالا، توزیع چربی در ناحیه شکم،دیابت، استفاده از داروها (داروهای کاهش دهنده‌ی چربی خون، ضدبارداری)،کاهش سریع وزن و...
راه درمان سنگ کیسه‌ی صفرا، برداشتن کیسه‌ی صفرا به وسیله‌ی جراحی است.
 روش مخصوصی برای پیش‌گیری از سنگ کیسه‌ی صفرا، در افراد در معرض خطر وجود ندارد. عوامل تغذیه‌ای، چاقی باید هرچه سریعتر اصلاح گردد.

بعد از عمل جراحی و فقدان کیسه صفرا، صفرا مستقیماً از کبد به روده ترشح می‌شود که با گذشت زمان لوله‌های صفراوی گشاد می‌شوند تا بتوانند مشابه کیسه‌ی صفرای اصلی، صفرا را در خود حفظ کنند و در مواقع ضروریت صفرا را به داخل لوله گوارش تخلیه نمایند.

شكایات شایع
علائم سنگهای صفراوی از بی علامتی تا یك درد ناتوان كننده تغییر می‌کنند.
علائم شامل موارد زیر است:
• درد خفیف تا شدید در بالای شكم
• درد معمولاً شدید و طولانی بوده و اغلب برای تسكین آن نیاز به تزریق مسكن وجود دارد.
• تب و لرز، تهوع و / یا استفراغ
• دردهای شدید بالای شكم كه انتشار به پشت داشته و به‌مدت بیش از سی دقیقه طول می‏‌كشند و اغلب برای تسكین نیاز به تزریق مسكن دارند معمولاً در اثر جابه‌جایی سنگ‌های صفراوی ایجاد می‌‏شوند و در این موارد باید احتمال سنگهای صفراوی مطرح و در صورت وجود درمان شوند.
• یرقان (مشكل كبدی كه پوست را زرد می‏‌كند)
• دردهای ناشی از سوء هاضمه یا زخم‏‌های معده و اثنی عشر را نباید با درد ناشی از سنگ صفراوی اشتباه كرد. این دردها خفیف‌‏تر بوده و با غذا رابطه داشته و معمولاً به آنتی‏‌اسید پاسخ می‌دهند.

• در موارد بسیاری سنگ صفراوی علامتی ایجاد نمی‏‌كند و به‌طور اتفاقی در سونوگرافی یافت می‏‌شود. این گونه موارد بسته به شرایط بیمار و‌ تصمیم پزشک فرق می‌کند.مثلا در افراد پیر وفرتوت جراحی لازم نیست.
 
درمان
سنگ‌های صفراوی معمولاً علامت دار می‌شوند و نیاز به جراحی دارند.  طی عمل کیسه صفرا وسنگ خارج میشوند.

دارو درمانی:   ممكن است به صورت خوراكی برای از بین بردن بعضی از انواع سنگ‌های خیلی كوچك داده شود. اما برای دارو درمانی زمان طولانی لازم است تا اثر داروها ظاهر شود و سنگها ممكن است بعد از قطع دارو مجدداً ایجاد شوند.
ERCP (آندوسکوپی)برای تخلیه سنگ‌های مجاری صفراوی ممكن است به تنهایی انجام شده یا بعد از آن، عمل جراحی برای برداشتن كیسه صفرا انجام شود.

جراحی اغلب برای برداشتن سنگ‌های صفراوی و كیسه صفرا انجام می‏‌شود. در حال حاضر بهترین انتخاب برای بیمار مبتلا به سنگ علامت‌دار كیسه‌ی صفرا عمل جراحی بسته(لاپاروسکوپی) است و چنانچه توسط جراح متخصص انجام شود بی‏‌خطر و مؤثر است.

 

 

برداشتن كیسه صفرا از طریق لاپاراسكوپی
با ایجاد چند سوراخ كوچك بر روی پوست برای مشخص كردن و برداشتن كیسه صفرا انجام می‏‌شود. با این روش معمولاً سنگ‌های صفراوی همراه با کیسه صفرا برداشته می‌شود.. درد و طول مدت بستری بعد از عمل در این روش كمتر است.

در این عمل بجای برش ۱۵-۲۰ سانتی‌متری عمل باز از ۳برش نیم تا یک سانتی متری برای ورود ابزار لاپاروسکوپی (گیره - کلیپس و ...) از میان تروکارها استفاده می‌شود.
جراحی باز كیسه صفرا شامل یك برش بزرگتر برای برداشتن كیسه صفرا و هم‌چنین برای برداشتن سنگ‌های داخل مجاری صفراوی است.

 

تفاوت‌های عمل باز و لاپاروسکوپی

 

 

رژیم غذایی بعداز درآوردن  كیسه صفرا :
برخلاف باور عمومی بعدازبرداشتن كیسه صفرا نیاز به تغییری در رژیم غذایی نیست.
البته توصیه های کلی مبنی بر احتیاط در مصرف نمک وچربی برای همه افراد لازم است.

 

 منبع : وب سایت دکتر محمود راد

 

ویدیو مرتبط :
‫کیسه صفرا‬‎

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

رژیمی برای مبتلایان به سنگ کیسه صفرا

سنگ کیسه صفرا می‌تواند به شكل شن‌ریزه‌هایی در این ناحیه بر اثر تغذیه غلط و استفاده از رژیم‌های خیلی کم‌ کالری یا رژیم‌های یویویی (که باعث کاهش و افزایش سریع وزن و بازگشت به حالت اولیه می‌شوند) ایجاد ‌شود.

وقتی این شن‌ریزه‌ها به هم می‌پیوندند سنگ‌های درشت‌تر را می‌سازند. سنگ‌های ریز تحت تاثیر انقباضات کیسه صفرا می‌توانند شناور شوند.
وقتی چربی مصرف می‌کنیم باید چربی امولسیونه شود. صفرا مسوول امولسیونه کردن چربی است. چربی‌هایی که می‌خوریم سبب انقباض کیسه صفرا و هدایت آن به داخل دوازدهه می‌شود که در آنجا امولسیون انجام گرفته و انقباض ایجاد شده می‌تواند شن‌ها را حرکت داده و مسیر خروج صفرا را بگیرد که با درد بسیار زیادی همراه است.
از این جهت، در مواردی که سیستم صفرا آزرده است یا در اثر مشکلاتی تحث تاثیر بیماری‌های ویروسی یا کبد چرب نمی‌تواند وظیفه خود را خوب انجام دهد، استفاده از رژیم‌های کم‌چرب، انتخاب اول است.
در هیچ شرایطی، حتی در ابتلا به سنگ‌ کیسه ‌صفرا، نباید چربی را از رژیم‌غذایی حذف کرد؛
زیرا تركیبات حیاتی با حضور آنها ساخته می‌شوند؛ به طور مثال، کلسترولی كه در بدن، نقش بسیار مهمی در ساخت انواع هورمون‌ها و همچنین ویتامین D و سایر ترکیبات دارد، خود از چربی‌ها حاصل می‌شود.
توصیه می‌کنیم تمام افراد، از جمله مبتلایان به سنگ کیسه ‌صفرا، در تغذیه راه مناسبی را برگزینند که متناسب با سن، جنس و وضعیت بدنی بوده، متنوع و متعادل باشد تا در عین حال که تمامی نیازهای بدن تامین می‌شود، بدن قدرت کافی برای مقابله با بیماری‌ها و سالم ماندن را داشته باشد.

 

 

غیر از تغذیه فعالیت بدنی نیز بسیار مهم است تا انرژی دریافت شده در بدن انباشته نشود. در غیر این صورت، انرژی حاصل از مواد غذایی، به شکل بافت‌های چربی در بدن انباشته شده و می‌تواند مثل غدد درون‌ریز هورمون‌های متعددی را فعال یا غیرفعال کند و تمامی ارگان‌های حساس از جمله مغز، قلب، کلیه و همه سیستم‌ها را تحت تسلط خود درآورد.
در كل، افرادی که سنگ‌کیسه صفرا دارند باید چربی‌کمتری مصرف کنند تا از انباشتگی صفرا پیشگیری کرده و در ضمن باید رژیم غذایی سالمی حاوی غلات، نان‌های سبوس‌دار و میوه و سبزی داشته باشند زیرا ترکیبات نادرست در کیسه صفرا می‌تواند سبب کریستالیزه شدن‌ترکیباتی ‌شود که تشدید سنگ کیسه صفرا را به دنبال دارند.
بین روغن‌ها، جز روغن ‌نارگیل که دارای اسیدهای اشباع شده است، روغن‌های گیاهی هیدروژنه‌ نشده مفیدند. روغن‌های جامد را نیز اصلا توصیه نمی‌کنیم؛ چون هضم‌شان سخت‌تر است و بدن هم نیازی به آنها نداشته و بی‌جهت چربی خون را بالا می‌برند.
ترجیحا مبتلایان به سنگ کیسه صفرا باید روغن مایع مصرف کنند، البته در مورد روغن‌های مایع هم مساله این است که گاهی مصرف‌کنندگان تشخیص نمی‌دهند کدام روغن برای سالاد، کدام برای طبخ و کدام برای سرخ کردن مناسب است. به همین دلیل، توجه به موارد درج شده روی بسته‌بندی‌اهمیت دارد. مبتلایان حتی می‌توانند مواد غذایی دارای چربی مثل انواع مغزها، کنجد، حلوا ارده و تخم‌مرغ ... را نیز مصرف کنند، مگر آنکه در اثر خوردن‌شان دچار درد و ناراحتی شوند.