سلامت
2 دقیقه پیش | نشانه ها و عوارض کمبود ویتامینها در بدنویتامینها نقش مهمی را در بدن انسان ایفا میکنند. بهنحویکه کمبود ویتامین (حتی یکی از آنها) میتواند برای هر فردی مشکلات اساسی را به وجود آورد. گجت نیوز - معین ... |
2 دقیقه پیش | چرا پشه ها بعضی ها را بیشتر نیش میزنند؟فصل گرما و گزیده شدن توسط پشه ها فرا رسیده، دوست دارید بدانید پشه ها بیشتر چه کسانی را دوست دارند؟ بیشتر کجاها می پلکند؟ و از چه مواد دفع کننده ای نفرت دارند؟ وب سایت ... |
کودکان دین زده یا تربیت دینی
تربیت دینی کودکان امری ضروری و لازم است و این ضرورت حداقل از دو دید فردی و اجتماعی قابل رسیدگی است. از لحاظ فردی باید بگوییم که مذهب پایه و مایه همه جوانب و ابعاد زندگی فرد و سبب بسیاری از رشدها و پستی هاست. چه بسیارند امانت های الهی که در سایه بی توجهی اولیای کودک به جنبه های عقیدتی و مذهبی او، لکه دار می شوند و یا کودکانی را می شناسیم که می توانند در آینده ای نزدیک اعضایی مفید به حال خود و اجتماع تربیت شوند.
تربیت مذهبی، کنترلی برای اخلاق، ضابطه ای برای حیات فردی و اجتماعی برای رشد معنویت و آرمانگرائی است. مذهب می تواند تقویت کننده جنبه فراخود یا وجدان اخلاقی طفل باشد و زمینه را برای وسعت بخشیدن به اطلاعات او فراهم آورد. حجاب های شک و تردید در سایه آن پاره می شود و انسان به مراحلی از لحاظ رشد می رسد که در سایه استدلال عقلی میسّر نیست. اگر تربیت مذهبی براساس اندیشه درست، استوار باشد موجب رشد و پیشرفت می شود و فرد را از سقوط می رهاند و برای زحمات کودک پاداشی از درون تهیه می شود و کسی که از طریق نیروها و انگیزه های درونی برای انجام تکالیف و وظایف هدایت شود از آسیب پذیری کمتری برخوردار است. آلودگی ها در او رو به کاهش می گذارد، اضطراب و وسوسه ها که بخصوص در سنین نوجوانی عارض فرد می شود از میان می رود و آرامش نسبی برایش حاصل می آید.
مذهب عامل کنترلی برای فرد است که در اجتماع خود را از ایذاء و شرارت ها دور نگهدارد، اذیت و آزارش به دیگران نرسد، مردم از دست و زبان و شرّش در امان باشند و در حبّ و بغض های اجتماعی، خدا را فراموش نکند.
در جنبه اجتماعی، مذهبی عامل انس و الفت است، زمینه را برای انسان دوستی، همدردی و استحکام بخشیدن به روابط فراهم می آورد. کودکان را از همان آغاز تحت ضابطه ای قرار می دهد که در آن نسبت به دیگران با دید عواطف انسانی نگاه کنند. مذهب عامل کنترلی برای فرد است که در اجتماع خود را از ایذاء و شرارت ها دور نگهدارد، اذیت و آزارش به دیگران نرسد، مردم از دست و زبان و شرّش در امان باشند و در حبّ و بغض های اجتماعی، خدا را فراموش نکند.
اگر باور داریم که دین برای خانواده، اقتصاد، سیاست، آموزش و پرورش، آداب حیات، تعیین برنامه حیات اجتماعی در عرصه ملّی و بین المللی، دستورات و تعالیمی دارد، باید قبول کنیم که تربیت دینی کودکان امری فوق العاده ضروری است و اگر برخی والدین بدانند که فرزندانشان مسوول چه شکست ها، صدمه ها و عقوبت ها برای افراد جامعه می شوند در نزد خود و اجتماع از این همه بی تفاوتی و بی توجهی نسبت به سرنوشت نسل شرمنده خواهند شد و کوشش خواهند کرد که رنگ و روح مذهب را به فرزندان القاء کنند. خوشبختانه در کودکان برای پذیرش تربیت و تعلیم مذهبی آمادگی وجود دارد.
ما معتقد هستیم که در رابطه با دیگر دوره های سنی قبول مذهب در کودکی، فراهمتر است از آن بابت که فطرت او سالمتر و دست نخورده تر است و مطالب دینی و تربیت و آداب آن را بهتر می تواند به ذهن بسپارد. از نظر ما مذهب برای افراد رنگ خدایی دارد و ریشه آن در اعماق وجود و روان و فطرت همه انسان هاست. جستجو ها و کنکاش های کودک درباره علل و مبادی جریانات و پدیده ها وسیله ای موثر برای طفل است که ذهن او را به کار اندازد و نشانه ای است از آمادگی او برای پذیرش خدا؛ و مربی می تواند با استفاده از این زمینه قلب کودک را با فروغ ایمان روشنی بخشد. از حدود هفت سال دوم و به ویژه از حدود سنین ۱۰ کودک احساس می کند که خواستار سعادتی بی نهایت است که نمی داند چیست و سعی دارد که با تردید و کنجکاوی آن را به دست آورد. او همچنین جهت اخذ و کسب معنویت و حمایت مذهب بیشتر به خدا روی می آورد و این خواستاری و ارضاء آن در تأمین آرامش روانی که ضرورت حیات اوست نقش فوق العاده ای دارد.
اهمیت شیوه نیکو از آن رو که نوع روش ها می تواند میزان نفوذ را کاهش یا افزایش دهد، او را مشتاق و یا منزجر سازد. تعلیمی که افراد از مربیان دریافت می دارند خود ممکن است سبب و موجبی برای پذیرش بهتر و بیشتر مذهب و یا ترک و فرار او از مذهب شود.
● عوامل موثر در پرورش کودک برای صالح شدن
در پرورش مذهبی کودکان عوامل متعددی دخالت دارند که مهمترین آنها خانواده و مدرسه و اجتماع است و درباره هر کدام مباحثی قابل ذکر است. آنچه در هر یک از موارد فوق مطرح است، جنبه های مربوط به صحت انتقال در تعالیم، استواری و محکمی یک فکر و عرضه آن به شیوه ای نیکو است. اهمیت صحت مطالب از آن روست که باید اصل صداقت را به نوع غیر مستقیم آموزش دهیم. اهمیت استواری از آن رو که آموزش ها باید با دلیل و برهان باشد تا راحتتر برای کودک نفوذ داشته باشد و اهمیت شیوه نیکو از آن رو که نوع روش ها می تواند میزان نفوذ را کاهش یا افزایش دهد، او را مشتاق و یا منزجر سازد. تعلیمی که افراد از مربیان دریافت می دارند خود ممکن است سبب و موجبی برای پذیرش بهتر و بیشتر مذهب و یا ترک و فرار او از مذهب شود. انسان ها در سنین رشد و بزرگسالی در وضع و موقعیتی هستند که سوابق زندگی، خوی و رفتار، احساس تعلق و هم نیاز مربیان به مذهب و تعالیم آن در رشد و رفتار آنها تاثیر می گذارد. تمرین های مذهبی امروز در سرنوشت حیات بعدی آنها موثر است. نوع برخورد امروز والدین و مربیان برای پایه ریزی حیات بعدی آنها موثر است و به همین جهت در پرورش مذهبی اینان هوشیاری هایی لازم و ضروری است.
کودک براساس آنچه که دیده و شنیده، چه درست و چه غلط می آموزد و عمل می کند و از این دید نقش خانواده در کودک فوق العاده است. از نظر علمی آمادگی خانواده برای پذیرش مذهب و عمل به آن ممکن است سبب پیدایش آمادگی بیشتر در کودک شود. با همه آمادگی های فطری که در کودک سراغ داریم فراموش نخواهیم کرد که اگر خانواده ای نامسلمان و غیر مذهبی باشند، والدین همچون باغبانی دلسوزند که نسل را نیکو پرورش می دهند و از ابتلای به آفات او را مصون می دارند. رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم از والدین گله دارد که به فرزندان خود نمی رسند و به آنها دین نمی آموزند و یا محیطی برای او پدید نمی آورند که در آن مذهب حاکم باشد. ما معتقد هستیم که اگر والدین و مربیان به صورت صحیحی جنبه مذهبی کودک را رهبری کنند و بکوشند که بذر محبت آفریدگار را در روان کودک نافذ سازند شوق و اشتیاق فوق العاده ای در طفل راجع به مذهب پدید خواهد آمد.
منبع:e resaneh.com
ویدیو مرتبط :
تربیت دینی 1 کودکان
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
رمضان؛ ماه تربیت دینی کودکان
اگر میخواهید با مفهوم دقیق تربیت دینی آشنا شوید و بدانید از کی و چگونه فرزندتان را با فلسفه روزه گرفتن و تمرین روزهداری آشنا کنید، حجتالاسلام والمسلمین نصیر عابدینی، کارشناس ارشد روانشناسی به اینگونه پرسشها پاسخ میدهد.
تا چه میزان فرزندتان را با تکالیف عبادی همچون نماز خواندن و روزه گرفتن آشنا کردهاید؟ آیا شما از آن دسته خانوادههایی هستید که تربیت دینی را مختص دوران بلوغ میدانید و معتقدید که چند روز قبل از ماه مبارک، میتوانید اعمال این ماه و فلسفه روزهداری را در چند جمله اجمالی به فرزندتان آموزش دهید؟ یا این که اعتقاد دارید تربیت دینی کودک از دوران خردسالی او شروع میشود و تا به حال، فرزندتان را با تکالیف عبادی آشنا کردهاید؟
شروع تربیت دینی قبل از انعقاد نطفه
«تربیت دینی، تربیت فرد در سه حوزه اصلی یعنی حوزه شناختی، عاطفی و رفتاری بر اساس آموزههای دین است که فرد را در نظر و عمل به آن آموزهها، متعهد و پایبند میکند.» از یک منظر، نقطه شروع تربیت دینی کودک را میتوان حتی تا زمان قبل از انعقاد نطفه (که با مراقبتها و خواندن یک سری از دعاها همراه است) عقب برد. بیشک انتخاب همسر مناسب هم یکی از ملاکهای اصلی آن است. خوانده شدن نوای ملکوتی اذان و اقامه در گوش نوزاد و شیر دادن او با وضو از دیگر مۆلفههای تربیت دینی است.
خداشناسی و پذیرش اعمال دینی بهصورت فطری در نهاد همه کودکان وجود دارد؛ اما درجه پذیرش آن، بسته به شیوه تربیتی پدر و مادر، متفاوت است. طبق برخی روایات، با وجود آن که فرزند، فطرت الهی دارد، اما والدین به عنوان یک عامل محیطی میتوانند فرزند را به سمت ادیان دیگر همچون یهودی، نصرانی و... تغییر جهت دهند و صددرصد تأثیرگذار باشند.
دوره کودکی را مغتنم شمارید
گروهی معتقدند کودک تا به حد بلوغ نرسد، استعداد درک آموزشهای دینی را ندارد. اما گروه دیگری عقیده دارند که اطفال، استعداد آن را دارند که تحت تربیت دینی قرار گیرند و مطالب دینی را در حد فهم خود درک کنند.
درست است که پسر بعد از 15 سال و دختر بعد از 9 سال قمری به تکلیف میرسد، اما آموزش و تمرین تکالیف دینی را نمیتوان تا سن بلوغ به تاخیر انداخت. باید انسان از کودکی نسبت به ظرفیت پذیرش و زمینه مذهبی فراهم شده از سوی والدین (به نحو با نشاط و سرزنده) با عبادات و تکالیف دینی آشنا شود تا در سن بلوغ به انجام آن رغبت داشته باشد. در غیر این صورت، انجام اعمالی چون خواندن نماز و روزه گرفتن در سن تکلیف برای نوجوان دشوار خواهد بود و چندان تقیدی به آن نخواهد داشت و با اندک بهانهای ممکن است آن را ترک کند.
باید بکوشیم رغبت کودکان نسبت به انجام تکالیف عبادی را به انگیزه و خواست درونی آنها تبدیل کنیم؛ چرا که اگر این علاقه از درون و به اراده آنها نباشد، تربیت دینی موثر نخواهد بود. والدین باید با بهرهگیری از بُعد عاطفی و هیجانی کودک، از ابتدا تصویری زیبا از خدا و تکالیف دینی برای او ترسیم کنند و با تشویق یا انتخاب همسالان تأثیرگذار مذهبی برای او، شور و انگیزه گرایش و عمل به تکالیف و مناسک عبادی و ارتباط با خدا را در کودک درونی کنند. بیدار کردن انگیزه در کودک، باعث پایدار ماندن گرایشهای مذهبیاش میشود.
بیشتر کسانی که در سنین بالاتر وظایف عبادی خود را به خوبی انجام نمیدهند، بیاعتقاد به مبانی دینی نیستند. بلکه کوتاهی آنها بهدلیل نبود زمینه مناسب و آمادگی دینی لازم در سنین کودکی است. بهدلیل آن که امروزه ترویج آگاهیهای مذهبی از طریق رسانههای عمومی زیاد شده است، بر فرد واجب است که اعمال مذهبی خود را کامل کند و در غیر این صورت، کوتاهی از جانب او خواهد بود.
وقتی کودک از خدا میپرسد...
چگونه میتوان فرزند را به خدا متوجه کرد؟
تصویر کودکان از خدا، همپوشانی زیادی با تصویر فرزند از والدین و به ویژه پدر دارد. در حقیقت، چهره مثبت مذهبی والدین میتواند در ناخودآگاه فرزند به صورت غیرمستقیم اثرگذار بوده و حس خداشناسی او را بیدار کند. اما پرسشی که بیشتر والدین میپرسند آن است که وقتی کودک از پدر و مادر میپرسد که خدا کجاست؟ چرا ما او را نمیبینیم؟ او چگونه زندگی میکند؟ باید چه پاسخی به او بدهیم؟
خانوادهها باید بدانند که کودک تا پیش از دوازده سالگی بیشتر آنچه را که میبیند یا لمس میکند، درک میکند. بر این اساس، پدر و مادر باید با توجه به سن و ظرفیت پذیرش کودک به او پاسخ دهند و چون بیشتر والدین قادر به تشخیص درجه سطح شناختی کودک نیستند، باید از او کمک بگیرند و بر اساس دانستههایش به او جواب دهند؛ یعنی از او بپرسند تو چه فکر میکنی؟ به نظر تو خدا کجاست؟ شاید او بگوید که خدا در زمین یا آسمان است؛ بر این اساس والدین میتوانند با توجه به جواب او پاسخی کاملتر دهند و مثلا بگویند خدا همه جا حضور دارد یا عبارتهایی مشابه؛ اما اگر کودک پرسید چرا ما خدا را نمیبینیم، چه باید بگوییم؟ در این صورت با زبانی ساده بگویید همانطور که ما برق و هوا را نمیبینیم، خدا را هم نمیتوانیم ببینیم؛ ولی او همیشه در کنار ما بوده و مراقب و پشتیبان ماست.
نکتهای که باید به آن تاکید کنیم آن است که شروع آشنایی کودک با خدا زمانی است که او درباره خدا میپرسد و شروع آن در کودکان متفاوت است و نباید والدین به پرسش یا بیداری دینی فرزند بیاعتنایی کنند یا به او جواب دروغ دهند یا بیشتر از نیاز او و آنچه که میداند به کودک پاسخ دهند؛ چرا که هنوز آمادگی لازم برای درک دقیق و بیشتر مفاهیم دینی را ندارد.
چگونه فلسفه روزه گرفتن را به کودک آموزش دهیم؟
اگر بخواهیم کودک را با بحث شناختی روزه آشنا کنیم و در این راه هم موفق شویم باید از بعد هیجانی کودک بهره بگیریم. به طور مثال، وقتی کودک در فضای مذهبی شادی قرار دارد، ناخودآگاه هیجانات مثبت همچون نشاط و شادابی در او تقویت میشود و اینجاست که میتوان به تدریج او را با فلسفه روزه گرفتن و نماز خواندن آشنا کرد.
اگر یکی دو سال به همین سبک به کودک آموزش دهیم، ذهن او مانند آهنربا شده و عطش مذهبیاش تحریک میشود. خانوادهها نباید تکالیف دینی را یکباره و طوطیوار به بچه القا کنند؛ چرا که همین امر، تکالیف را سخت و مشقت آور کرده و به شدت از روحیه دینداری و دین باوری کودک میکاهد.
چرا باید روزه بگیرم؟
در پاسخ به کودکی که میپرسد چرا روزه میگیریم چه باید بگوییم؟
میتوانیم کودک را با مفهوم صبر و گرسنگی محرومان آشنا کنیم و بگوییم که با روزه گرفتن برثواب اعمال ما افزوده میشود و گناهانمان پاک میشود. برای تشویق او به شروع تمرین عملی روزه گرفتن نیز شور و شوق خود را به شروع ماه مبارک و اوقات افطار ابراز کنیم. او را گاهی در وقت سحر بیدار کنیم. در کنار کتابهای غیرمذهبی، گاهی برای او کتب داستان دینی بخریم. برای تقویت گرایشات مذهبی به ویژه در ماه مبارک، او را همراه خود به مجالس مذهبی، مساجد، مراسم نماز جماعت، مراسم تفسیر و ختم قرآن یا مهمتر آن که کودک را به همراه خود به مراسم افطار که بیشتر از سوی اقوام برگزار میشود، ببریم. بهدلیل آنکه در این نوع مهمانیها کودک بیشتر با همسالان روزهدار که از خویشاوندان هستند، مجاورت دارد، بعد هیجانی و عاطفی او تحریک شده و گرایش او به تکالیف دینی بیشتر میشود.
روزه کله گنجشکی
وقتی بچه به سن تمیز میرسد و آمادگی و توانایی روزه گرفتن در او پیدا میشود، لازم است او را تشویق کنیم که گاهی به مقدار تواناییاش (نصف روز، بیشتر یا کمتر) روزه بگیرد و اگر بیتاب شد، وسط روز به او آب یا غذای مختصری بدهیم.
هر چه توانایی کودک در تحمل گرسنگی و تشنگی بیشتر شود، پس از مدتی ارادهاش تقویت شده و میتواند روزه را کامل بگیرد. به تدریج که تعداد روزههای کودک زیادتر شد در آخر ماه رمضان میتوانیم گاهی برای تشویق به او هدیهای بدهیم. این هدیه میتواند یک تحسین کلامی تأثیرگذار در جمع خانواده یا اقوام یا یک هدیه مادی باشد. البته نباید کودک را زیاد وابسته به مشوقهای مادی کنید، چرا که انگیزه مذهبی او ناپایدار خواهد ماند.
حتی اگر کودک به سن تکلیف رسیده باشد باید توانایی او را در نظر بگیریم. اگر نوجوان، به ویژه روزه اولیها در هوای گرم، توان گرفتن روزه به طور مرتب را نداشته باشند، باید برای آنان تدابیر و محمل شرعی در نظر بگیریم. به عنوان مثال در روزهایی از ماه مبارک او را به مسافرت ببریم و این همان رأفت اسلام در انجام تکالیف الهی است که همیشه و هر کجا بر اساس ظرفیت و توانایی افراد، درجه و میزان اعمال آنان را تعیین میکند.
روزه، دشمن هیجانات آسیبزا
روزه میتواند هیجانات جنسی، اضطراب و افسردگی احتمالی دوران بلوغ را هم تقلیل دهد. روزه میتواند با تقلیل انرژی و تنظیم و متعادل کردن هورمونهای جنسی، از غلیان آن بکاهد و با ایجاد نظم در خواب شبانه و نشاط در سحرخیزی، علائم افسردگی و تنش را تا حدود زیادی سرکوب کند. روزه با تقویت اراده و انسجام سامانه باورهای مذهبی، نوجوان را در برابر گرسنگی و تشنگی مقاوم کرده و باعث افزایش اعتماد به نفس و بهداشت روان او میشود.
مسئولیت اصلی تربیت دینی فرزند به عهده والدین است و خانوادهها باید فعال باشند و برای ایجاد عطش مذهبی، بستر و زمینه مناسبی را بر اساس ظرفیت فرزندان فراهم کرده و در این راه از مشاوران خبره و کارآمد دینی کمک بگیرند.
منبع:jamejamonline.ir