چگونـه تمـرکـز کـودکان را افـزایـش دهیـم؟

 

▪ آقای دکتر! چند نوع تمرکز داریم؟

 

به طور کل ۲ نوع توجه وجود دارد: توجه کلی و جزیی. در توجه کلی، فرد تمام وجوه یک مساله را در مدت کوتاه می بیند و درنتیجه ادراک سرتاسری از محیط به دست می آورد. برای مثال وقتی وارد یک میهمانی می شوید، یک توجه کلی به میهمانی دارید و درکی از حرکت افراد، صداهای محیط و افراد، بویی که به مشام می رسد و مناظری که می بینید، پیدا می کنید. این توجه سریع و گذراست و دیدی کلی نسبت به اتفاق های در حال وقوع، می دهد. در نوع جزیی تمرکز، توجه فرد روی یک مساله برای مدت طولانی تری متمرکز می شود. فرد با این کار اطلاعات اضافی را فیلتر می کند و به یک یک مسایل نگاه می اندازد. ما برای زندگی به هر دو نوع توجه نیاز داریم. توجه کلی، قوه ابتکار ما را فعال می کند و تمرکز به ما ثبات می بخشد. البته زمانی می توانیم موفق باشیم که بین این دو توجه سیال شویم و بتوانیم مدام از توجه کلی به تمرکز، تغییر حالت بدهیم. مساله تمرکز کودکان و افزایش دادن آن یکی از موضوعات مورد توجه والدین است. درباره استفاده از بازی ها برای افزایش تمرکز در کودکان با دکتر محمدرضا زرکش، متخصص اطفال و کارشناس اداره سلامت نوزادان وزارت بهداشت به گفتگو نشسته ایم.

 

▪ کدام کودکان نمی توانند تمرکز کنند؟

 

کودکانی که مبتلا به اختلال نقص توجه هستند، توجه کلی خوبی دارند اما نمی تواند تمرکز کنند، مثلا در یک کلاس صدای وزوز مگس، صدای خش خش برگ های درختان پشت پنجره، پچ پچ بچه ها، سوراخ های موجود در سقف کلاس، صدای دریچه کولر که باد در آن می وزد و... توجه آنها را به خود جلب می کند اما قادر به فیلتر کردن هیچ یک از آنها و تمرکز روی حرف های معلم یا نوشته های روی تخته سیاه نیستند. به عبارتی، توجه جزیی ندارند و نمی توانند تمرکز کنند. این کودکان، آدم های هوشیاری هستند آنقدر که شاید هیچ کس به اندازه آنها هوشیاری نداشته باشد اما توجه دقیق و تمرکز ندارند یا نمی توانند بین دو نوع توجه سیال باشند. شواهد نشان می دهد این کودکان در وضعیت های خاص، قادر به تمرکز هستند مثلا حین تماشای برنامه مورد علاقه تلویزیونی یا مثلا بازی با یک قفل رمزدار. این نشان می دهد بازی با وسیله مورد علاقه یا همراهی با یک بزرگ تر در انجام یک کار به تمرکز آنها کمک می کند. لیواین یکی از استادان علم روان شناسی، معتقد است کودکانی که در سن پایین توجه خاص و تمرکز ضعیفی دارند، در بزرگسالی ممکن است افراد قابلی شوند و نقص توجه در آنها از بین برود.

 

▪ چگونه توجه و تمرکز کودکان را افزایش دهیم؟

 

برای کار روی توجه و تمرکز کودکان، اولین قدم جلب توجه آنهاست. برای این کار باید روش هایی را به کار بگیریم که برای کودک جذاب و بازی گونه باشد. در این صورت توانمندی های کودک در زمینه توجه به نحوی گسترش می یابد که در طول زندگی برای وی مفید خواهد بود. سعی ما بر این است که به کودکان مهارت هایی را آموزش دهیم تا هر دو نوع توجه را داشته باشند. در شیرخوارگی که مغز در حال رشد است، باید روی توجه کلی کار کرد. افزایش تجربه ها و انجام بازی هایی که مهارت توجه را افزایش می دهند، در این میان بسیار کمک کننده است. در سنین بالاتر یعنی پیش دبستانی یا دبستان، می توان از بازی هایی استفاده کرد که کودک را وارد جزییات زندگی می کند و به عبارتی تمرکز وی را افزایش می دهد. هر چه توجه در یک کودک افزایش یابد، در آینده میزان تمرکز او بالاتر خواهد رفت. مثلا اگر در سن پایین با کودکی در مورد گل وحشی صحبت کنیم، در بزرگسالی وقتی وارد یک باغ گل می شود، توجهش بیشتر به گل های وحشی خواهد بود و روی آنها تمرکز می کند. نکته ای که لازم است مورد توجه قرار گیرد، تازگی و نوظهوری مطالبی است که به کودک آموزش داده می شود. اگر مطلبی تازگی داشته باشد، باعث برانگیختگی و افزایش دقت هنگام یادگیری می شود. وقتی مطلبی تازگی ندارد، کودک حس خستگی و خواب آلودگی پیدا می کند. در مدرسه برای آنکه توجه دانش آموزان را جلب کنیم، باید مطالب نوظهور باشند. بچه ها به همین دلیل به کارهای گروهی و متواتر علاقه نشان می دهند.

 

▪ بازی ها چطور می توانند تمرکز کودکان را بالا ببرند؟

 

منظور از بازی هایی که تمرکز کودکان را بالا می برد، بازی هایی است که روی توجه کلی و جزیی اثر می گذارد و سیالیت بین این دو را تسریع می کند. نکته اصلی برای موفقیت در این میان، جذاب بودن بازی است تا توجه و تمرکز کودک را بالا ببرد. اگر کودکان حین بازی احساس شادمانی و رضایت کنند، بازی را یاد می گیرند.

 

▪ چه بازی هایی را برای این منظور توصیه می کنید؟

 

والدین با توجه به سن کودک می توانند از این بازی ها استفاده کنند. نمونه هایی از این بازی ها به شرح زیر است:

 

۱) تا یک سالگی: زبانت را از دهانت بیرون بیاور. در این بازی ابتدا کودک را صدا کنید و به او لبخند بزنید تا توجهش جلب شود. بعد زبانتان را بیرون بیاورید و کمی حرکت دهید. برای او توضیح دهید که در حال انجام چه کاری هستید. با صدا درآوردن، توجه کودک را به خود جلب کنید. لمس زبان کودک، می تواند به او کمک کند تا بهتر بفهمد در مورد چه چیزی صحبت می کنید. این بازی به او کمک می کند کنترل بیشتری روی زبانش داشته باشد و در آینده توانایی درآوردن صداهای مختلف و لغات را پیدا کند. تا زمانی که کودک توجه دارد، بازی را ادامه دهید و با خسته شدن او، آن را به روز دیگر موکول کنید. به کمک این بازی، کودک روی توانایی ای که دارد، تمرکز می کند. در این سن زبان شیرخوار برای مکیدن شیر آماده است. با این بازی، کنترل عضلات زبان را هم به دست می آورد. کم کم این مهارت به بازوها و پاها تعمیم داده می شود و آگاهی از خویشتن در او بالا می رود. این بازی به کودک می فهماند چه جنبه هایی برای بازی های جذاب و خنده دار دارد.

 

۲) ۱ تا ۳ساله ها: تعقیب پَر غوطه ور در هوا در این بازی پری را از بالا بیندازید و کودک را تشویق کنید تا آن را نگاه کند. در این حالت، تمرکز چشم ها روی حرکت پر تقویت می شود. پر را در محل های مختلف از ارتفاعات مختلف پایین بیندازید تا متوجه گردش هوا و تاثیر آن بر پرواز پر شود. می توانید حتی از کودک بخواهید با فوت کردن، آن را بالا نگه دارد. فایده این بازی افزایش تمرکز و قدرت و انعطاف عضلات چشم هاست.

 

۳) ۳ تا ۶ سال: ضربه با دست توپی را از شاخه درختی به کمک طناب در حالی که به اندازه قد کودک است، آویزان کنید، به نحوی که بتواند با دست به آن ضربه بزند. این بازی باعث افزایش تمرکز و هماهنگی چشم ها و دست می شود. کودک میزان جابجایی توپ را مشاهده می کند و متوجه می شود رابطه مستقیمی بین میزان جابجایی توپ و انرژی وارده به آن وجود دارد.

 

۴) ۶ تا ۱۲ سال: در مورد هر چیزی می توانی فکر کنی. در این سن دیگر به سراغ تقویت مغز می رویم. این بازی را می توان حتی در ترافیک خیابان هم انجام داد. به نوبت چیزی را انتخاب کنید تا طرف مقابل آن را حدس بزند مثلا می گویید فلان چیز در جنگل است، فلان چیز اسم یک هنرپیشه است یا... این باعث می شود کودک هر چه مثلا در مورد جنگل می داند، به یاد و به زبان بیاورد. این بازی به تمرکز طولانی نیاز دارد.

 

۵) نوجوان: ۵ اتفاق خوب. وقتی ۲ دوست همدیگر را می بینند، می توانند ۵ اتفاق خوبی را که در روز برایشان افتاده بیان کنند یا والدین می توانند از نوجوان بخواهند آخر شب ۵ اتفاق خوبی را که در طول روز رخ داده، بنویسد. در این صورت تمرکز روی اتفاق های روز زیاد می شود و نوجوان روی اتفاق های خوب زندگی و به احساس های

 

ایجاد شده از آنها توجه می کند و درنهایت یاد می گیرد یک اتفاق را به کل روز تعمیم ندهد. مثلا به کمک این بازی می فهمد بعد از یک انتقاد کوچک که باعث ناامیدی او شده، یک اتفاق خوب هم افتاده. درنهایت می تواند بخش های خوب زندگی را از میان اتفاق های دیگر جدا کند و بنویسد.کتاب هایی هم در بازار موجود است که می تواند به افزایش تمرکز کودک کمک کند. افزایش تمرکز چیزی جز افزایش توجه نیست. بهترین روش نیز برای افزایش توجه و تمرکز بازی ها هستند.

منبع: salamat.ir

ویدیو مرتبط :
آموزش گام به گام اینستاگرام (قسمت پانزدهم) - افزایش بازدید استوری !

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

ورزش درمانـی؛ چـرا؟ چقـدر ؟ چگونـه؟

 

او برای درمان اختلال های اضطرابی و خلقی شیوه ای را به کار می برد که نه هزینه ای دارد و نه عوارضی. آمریکایی ها سالانه ۱۰ میلیارد دلار از درآمد خود را صرف شرکت های سازنده قرص های ضدافسردگی می کنند. در کنار مصرف این قرص ها، البته بیمار باید با عوارضی همچون اختلال های خواب، افزایش وزن، لرزش دست و نهایتا مشکل های گوارشی هم کنار بیاید. به هر حال درمان جدید و جذاب روان شناس آمریکایی چیزی نیست جر ورزش کردن!

 

اینکه ورزش و تحرک فیزیکی برای سلامت جسم و روان مفید است، یافته تازه ای محسوب نمی شود. یک مطالعه میدانی گسترده در خلال سال های دهه ۷۰ نشان داد افسردگی میان شهروندان آمریکایی که ورزش می کنند نه تنها پایین تر است بلکه در آینده نیز احتمال ابتلا به افسردگی در این افراد پایین تر خواهد بود. در سال ۱۹۹۹ هم یک تیم تحقیقاتی از دانشگاه دوک پس از یک کارآزمایی بالینی نشان داد بالغان افسرده ای که در کلاس های آیروبیک شرکت می کنند همان قدر به سمت بهبود پیش می روند که مصرف کنندگان سرترالین. زولفت یا همان سرترالین تا سال ۲۰۰۶ سالانه ۳ میلیارد دلار به جیب شرکت پفیزر سرازیر می کرد. پفیزر تا سال ۲۰۰۶ میلادی امتیاز انحصاری تولید این داروی ضدافسردگی را در جهان از آن خود داشت.

 

مطالعه های پی درپی باز هم روی این نتایج صحه گذاشتند. آنهایی که در برنامه روزانه خود نرمش های آیروبیک را جای داده بودند همانند آنهایی که دارو مصرف می کردند در مقایسه با مصرف کنندگان دارونماها از نظر وضعیت روحی، شرایط بهتری داشتند اما یک جای کار همیشه ایراد داشت. کمتر کسی حتی بعد از مشاهده معجزه ورزش، تمریناتش را ادامه می داد.

 

به همین دلیل همواره مطالعه های دامنه دار با یک محدودیت مواجه بوده اند و آن افرادی هستند که مطالعه را با کنار گذاشتن تمرین های منظم ترک می کنند. این رفتار از نظر منطقی آدم را به تعجب وامی دارد. درست مثل احساسی که دکتر اسمیت دارد. استادیار دپارتمان روان شناسی دانشگاه متودیست جنوبی می گوید: «من واقعا شگفت زده می شوم وقتی می بینم مردم حتی پس از اثبات تاثیر ورزش باز هم از این فضا فاصله می گیرند.» بیولوژیست های مولکولی و نورولوژیست ها در سال های اخیر تلاش کرده اند تا از مکانیسم تاثیر ورزش بر افسردگی آگاه شوند. به اعتقاد آنها ورزش در بهبود وضعیت روحی ما همان راهی را می رود که داروهای ضدافسردگی طی می کنند. اگرچه سازوکار اصلی اثر درمانی ورزش مشخص نیست ولی به نظر می رسد که ترشح برخی مواد (مثل آندروفین، دوپامین، سروتونین و نوراپی نفرین) با ورزش کردن در بدن بیشتر می شود و این مساله به بهبود روحیه کمک می کند.

 

از سوی دیگر نتایج یک تحقیق روی مدل های حیوانی نشان داده است که در میمون ها افزایش فعالیت فیزیکی، تولید یک فاکتور نوروپپتیدی به نام (BDNF) را در مغز زیاد می کند. این ماده موجب رشد و استحکام سلول های مغزی می شود. مطالعات دیگری نشان داده است که BDNF موجب ترمیم آتروفی در مغز افراد افسرده می شود. البته بدیهی است که این ترمیم موجب کاهش علایم افسردگی خواهد شد.

 

علاوه بر این پروفسور فیلیپ هولمس از دانشگاه جورجیا و همکارانش نشان داده اند که ورزش پس از چند هفته می تواند یک ژن خاص را برای ساختن بیشتر گالانین فعال کند. گالانین یک ناقل عصبی پپتیدی است که سطح نورواپی نفرین را تعدیل می کند. به عبارت دیگر ورزش به مرور زمان موجب می شود تا مغز ما در برابر عوامل بیرونی استرس زا، واکنش کمتری از خود نشان دهد. اگر خوب به اطراف مان نگاه کنیم متوجه می شویم که بسیاری از محرک های استرس زا اطرافمان را احاطه کرده اند و اگر به طریقی بتوانیم واکنش مغزی خود را نسبت به آنها تعدیل کنیم بار زیادی از فشار روحی که روزانه بر ما وارد می شود، کاسته خواهد شد. بخش مهمی از این محرک های استرس زای روزانه موارد بی ضرری چون دیر آمدن بر سر قرار، گم کردن دسته کلید یا جاگذاشتن مدارک کاری را شامل می شوند.

 

ورزش کردن باعث می شود توجه بیمار از نگرانی ها و سایر مسایل ناراحت کننده به نکات دیگر برگردانده شود و به علاوه به بهبود اعتماد به نفس کمک می کند. این مسایل هم می تواند به کاهش افسردگی بینجامد.

 

دکتر اسمیت استراتژی درمان افسردگی با استفاده از ورزش را مبتنی بر ۲ فایده اصلی می داند. اول آنکه ورزش کردن نه تنها آن بار منفی ای که جامعه روی داروهای افسردگی را ندارد، بلکه عملی تحسین برانگیز هم به شمار می آید.

 

دوم آنکه تاثیر ورزش روی کاهش افسردگی به مراتب زودتر از بقیه تاثیرات آن همچون کاهش وزن و سلامت قلبی - عروقی ظاهر می شود.

 

دکتر اسمیت به بیماران خود توصیه می کند هفته ای ۵ نوبت و به مدت ۳۰ دقیقه به ورزش سبکی چون پیاده روی و دوچرخه سواری بپردازند یا آنکه ۳ نوبت در هفته ورزش های هوازی با شدت بیشتر را انجام دهند. با وجود این خود او هم اذعان می دارد که نمی توان گفت این مقدار کافی است یا آنکه بیشتر از آن دیگر فایده ای ندارد. از طرف دیگر هنوز معلوم نیست ورزش های بی هوازی چون وزنه برداری هم می توانند موثر واقع شوند یا خیر.

 

سرانجام آنکه استفاده درمانی از ورزش در موارد شدید افسردگی عملا در بسیاری از افراد قابل اجرا نیست.

 

با این حال همچنان تا رسیدن به ورزش به عنوان یک شیوه درمانی استاندارد و پذیرفته شده راه زیادی باقی است. مطالعه ها تا امروز حداکثر روی جمعیتی ۲۰۰ نفره انجام شده اند و از طرفی بسیاری از سوالات همچنان بی جوابند. چقدر ورزش کافی است؟ برای چه مدت؟ چقدر بس است؟ شاید لازم است در مورد ورزش هم سازمان غذا و داروی آمریکا به میدان بیاید.

روزنامه سلامت