چرا در زمستان هم غرق عرقم؟

مجله سیب سبز - میترا جلیلی: مهم نیست چند ساعت از حمام کردن‌تان گذشته باشد؛ برای شمایی که با مشکل تعریق بیش از اندازه روبه‌رو هستید، چندین بار دوش گرفتن در روز و استفاده از انواع ضدعرق‌ها و اسپری‌ها بی‌فایده است. 

تعریق بیش از اندازه نه‌تنها می‌تواند لباس‌های‌تان را خیس و بدحالت جلوه دهد بلکه ممکن است شما را از روبه‌رو شدن با دیگران بترساند و به سدی در ارتباطات‌تان تبدیل شود.  اگر شما هم برای عرق ریختن نه به گرما نیاز دارید و نه فعالیت‌های سنگین ورزشی، توضیحات متخصصان سیب سبز را در ادامه بخوانید.  آنها برای‌تان توضیح می‌دهند که چه بیماری‌هایی می‌تواند دلیل تعریق شما باشد و برای خلاص شدن از این وضعیت از چه روش‌هایی می‌توانید استفاده کنید.

پسرها بیشتر عرق می‌کنند یا دخترها؟

مشکل تعریق بیش از حد بیشتر در میان جوانان و نوجوانان زیر 30 سال دیده می‌شود و دختران هم بیشتر از پسران با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند.  اما در افراد مسن مشكل تعریق بیش از اندازه را كمتر می‌بینیم مگر اینكه این تعریق منشأ دیابتی داشته باشد.

چرا زیاد عرق می‌ریزید؟

تعریق كف دست یا بقیه نقاط بدن به طور كلی معلول است نه علت.  به بیان دیگر تعریق، یك علامت است و نه یك مرض.  درست مانند سردرد كه ممكن است در اثر بی‌خوابی ایجاد شود، نمره عینك در آن دخیل باشد، در اثر سینوزیت ایجاد شود یا حتی در نتیجه تومور مغزی باشد.  در اینجا هم سردرد یك معلول و نشانه بیماری است.  تعریق زیاد دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد و به تبع آن، درمان‌های دارویی متفاوتی هم دارد.  تنها با شناختن علت است که می‌توان این مشکل را حل کرد.


مضطربید؟

شایع‌ترین دلیل تعریق بیش از حد، نوروز(nevrose)  اضطرابی است كه ویژه افراد مضطرب است.  این افراد برای عرق ریختن نه به هوای گرم و آفتاب بلکه به یک عامل استرس‌زا نیاز دارند.

تیروئیدتان پرکار است؟

یکی دیگر از عللی که سبب تعریق بیش ازحد می‌شود پركاری غده تیروئید و افزایش متابولیسم بدن به هر علتی است که می‌تواند سبب فعال شدن غدد عرق در هر ناحیه از بدن شود.

سوخت و سازتان زیاد است؟

هر نوع هایپرمتابولیسم یا افزایش سوخت و ساز بدن می‌تواند سبب این تعریق شود.  افرادی که سوخت و سازشان بالاست حتی در سرمای زمستان هم بیشتر از آدم‌های دیگر عرق می‌ریزند.

دیابت دارید؟

دیابت یکی دیگر از عواملی است که سبب تعریق زیاد بدن به طور عمومی یا در نقاطی خاص مثل كف دست، زیر بغل، كف پا
 و. . .  می‌شود.

از حال می‌روید؟

افرادی که از تعریق زیاد رنج می‌برند باید دائم آب بخورند تا بدن آنها با كم‌آبی مواجه نشود.  اگر این مشکل مقارن با تابستان شود و تعریق هم از نوع حاد باشد، ممکن است دردسرهای زیادی برای بیمار ایجاد کند و شاید پزشک حتی مجبور به تزریق سرم برای فرد شود.  در نوع تعریق زیاد اما معمولی(تعریقی که زیاد است اما هنوز حاد نشده)، مبتلایان از نظر روانی دچار مشکلاتی می‌شوند.  برای مثال نمی‌توانند با دیگران دست بدهند، قلم به دست بگیرند و. . .  و همین اتفاقات آرامش روانی‌شان را به هم می‌ریزد.

بگو چطور عرق می‌ریزی تا بگویم چه بیماری داری!

عرق‌تان گرم است؟

در پركاری تیروئید،عرق بیمار گرم است و فرد مبتلا به دلیل لاغری و كاهش وزن با وجود پرخوری، لرزش انگشتان دست، تندی ضربان قلب و نبض به پزشک مراجعه می‌کند.  درکل می‌توان گفت در تعریق‌های ناشی از پرکاری تیروئید، كف دست فرد اغلب مرطوب و گرم است. 

عرق‌تان سرد است؟

در نوروز اضطرابی، اوضاع کمی متفاوت است. افرادی كه استرس‌پذیر هستند، ممكن است در حالت‌های هیجانی، در اثر تحریك‌پذیری عصبی و استرس، كف دستشان مرطوب شود كه بیشتر جنبه عصبی دارد.  این افراد عرق سرد دارند یعنی در مواقع استرس و اضطراب، كف دست آنها سرد و مرطوب می‌شود. 

سرتان عرق می‌کند؟

تعریق ناشی از دیابت نیز ویژگی‌های خاص خود را دارد.  دیابتی‌ها از نوعی تعریق رنج می‌برند كه بیشتر بالاتنه یعنی تنه و سر و صورت را درگیر می‌كند و هرگز در پای این افراد چنین تعریقی دیده نمی‌شود. 

دست‌تان عرق می‌کند؟

در افراد استرس‌پذیر جوان، تعریق بیشتر در كف دست، زیر بغل و به صورت پراكنده دیده می‌شود.  زمانی که این افراد دچار اضطراب می‌شوند، فورا زیر بغل یا کف دست‌های‌شان از عرق خیس می‌شود.

مدام عرق می‌ریزید؟

نوعی تعریق شدید دائمی نیز وجود دارد که معمولا به دلیل فعالیت بیش از حد غدد عرق بدن است.  در مواقع حاد آنقدر كف دست بیمار عرق می‌كند كه در مدتی كه در اتاق انتظار نشسته مجبور می‌شود به دفعات به دستشویی برود و دستش را خشک کند.  البته این حالت‌های شدید، نادر و كمیاب است و به‌ندرت اتفاق می‌افتد.

باید کدام بیماری را درمان کنید؟

از آنجا كه تعریق بیش از حد، منشأهای متفاوتی دارد درمان آن نیز باید با توجه به علت این بیماری باشد.  دکتر بیتا پاک‌طینت، متخصص پوست و مو می‌گوید:«در زن یائسه از هورمون درمانی، در حساسیت به دارو از جایگزینی دارو و در تیروئید از داروهای درمان این بیماری استفاده می‌شود.   اگر هم افزایش تعریق ناشی از استرس باشد، حتما مشاوره اعصاب و روان ضروری است و بیمار باید به این پزشكان ارجاع داده شود چون كنترل استرس و اضطراب بحثی تخصصی است و باید به دست متخصص درمان شود. »

باید لیزردرمانی کنید؟

لیزردرمانی هم یكی از تدابیر درمانی است كه در بعضی موارد می‌تواند موثر باشد ولی درست مانند هر تكنولوژی دیگری، مشكلاتی ممكن است ایجاد كند.  دکتر جزایری می‌گوید:« لیزر، اشعه‌ای است كه به پوست وارد می‌شود پس باید در این کار از دستگاه مناسب این کار استفاده شود و لیزر هم توسط افرادی خبره و كارشناس این كار و با طول موج مشخص استفاده شود تا عوارضی برای فرد ایجاد نکند. »

تعریق با رژیم درمان می‌شود؟

دکتر پاک‌طینت می‌گوید:«داروهای آنتی‌كولینرژیك را می‌توان به صورت خوراكی و سیستمیك نیز مصرف كرد اما عوارض دارد. مصرف این داروهای خوراکی علاوه بر عملكرد اعصاب خودكار، می‌تواند بر تمام بدن از جمله دستگاه گوارش، مجاری ادرار، چشم و. . . تاثیر بگذارد؛ مثلا می‌تواند روی چشم هم تاثیر بگذارد و تغییر و تاری دید ایجاد كند. 

مثانه و ادرار هم ممكن است در اثر این داروها دچار مشکل شوند. یبوست هم یكی دیگر از تبعات مصرف خوراكی این داروهای آنتی‌كولینرژیك است. پس استفاده از این داروها هم عوارض دارد و همیشه نمی‌توان از آن استفاده كرد. برخی داروها هم وجود دارند كه مسدودكننده كانال كلسیم هستند و می‌توانند نقشی موثر در كاهش میزان تعریق داشته باشند ولی این مورد هم عوارض دارد و چندان توصیه نمی‌شود. »

درمان موضعی هم دارد؟

بخشی از درمان‌ها به كنترل تحریك سیستم عصبی به صورت موضعی مربوط می‌شود.  دکتر پاک‌طینت می‌گوید:«در درمان‌های آنتی‌كولینرژیك موضعی، نقاطی از بدن مثل كف دست، پا یا زیر بغل كه سیستم‌های عصبی خودکار، ترشح غدد را كنترل می‌كنند مورد توجه است. (آنتی‌کولینرژیک به مواد یا داروهایی گفته می‌شود که مانع تاثیر استیل کولین حاصل از اعصاب خودکار بر غدد عرق می‌شوند . )» این متخصص معتقد است در این درمان موضعی از تركیبات و محلول‌هایی موضعی مثل تركیبات آلومینیوم، پرمنگنات پتاسیم، اسیدبوریك و. . .  استفاده می‌شود كه می‌توان ‌‌‌آن را به صورت پانسمان شب‌ها روی كف دست گذاشت تا هم جایی را كثیف نكند و هم به مدت چند ساعت روی دست بماند. 

به مرور زمان دفعات استفاده از این داروی موضعی،كم می‌شود به عنوان مثال اول این ترکیبات را هر شب باید استفاده کنند بعد یك شب در میان می‌شود و بعد هم به هفته‌ای یك شب می‌رسد. البته از نظر او این درمان اساسی نیست و فقط كنترل‌کننده علائم محسوب می‌شود؛ یعنی اعصاب خودكار به صورت موقت غیرفعال می‌شوند.


باید بوتاکس بزنید؟

بوتاكس این روزها به عنوان یک داروی ضدعرق معرفی می‌شود و در برخی مطب‌ها برای جلوگیری از تعریق بیش از حد به بیماران تزریق می‌شود.  اما از نظر دکتر جزایری استفاده از بوتاکس برای از بین بردن این مشکل اصلا علمی نیست.  او می‌گوید: «چنین تسکین‌های موقت و مطبی تنها صورت مسئله را پاک می‌کنند و کمکی به حل مشکل اصلی نمی‌کنند.  گذشته از این، از آنجا که اثر بوتاکس بعد از پنج تا شش ماه از بین می‌رود دوباره بیمار باید عمل تزریق را انجام دهد. »

دکتر بیتا پاک‌طینت هم در این مورد توضیح می‌دهد: «مشكلی كه در تزریق بوتاكس وجود دارد این است كه كف دست یا پا پر است از عضله‌هایی كه منجر به حركات انگشتان می‌شود.  اگر به هر دلیلی هنگام تزریق بوتاکس نشتی وجود داشته باشد با اینكه هدف پزشك، غدد عرق موجود در كف دست بوده است ولی بوتاکس به عضله برسد انگشتان ضعیف می‌شوند هرچند اثر آن در نهایت تا یك ماه از بین می‌رود ولی می‌تواند زمینه نگرانی بیمار را فراهم كند.

این مشکل اگر در زیر بغل  یا کف پا هم ایجاد شود می‌تواند ضعف حرکت دست یا پا را همراه داشته باشد. » پاک‌طینت معتقد است: «از درمان بوتاکس همه مردم نمی‌توانند استفاده کنند و محدودیت‌هایی وجود دارد به عنوان مثال زنان باردار، كسانی كه به بوتاكس حساسیت دارند و همچنین مبتلایان به بیماری‌های عصبی مانند سندرم گیلن‌باره نمی‌توانند از بوتاکس استفاده کنند. در سندرم گیلن‌باره، درست مثل كار بوتاكس، سیناپس‌های عصبی- عضلانی هرازگاهی بلاك می‌شوند پس استفاده از بوتاكس عملا بر مشكل آنها دامن می‌زند و نباید از آن استفاده
 کنند.»

باید اعصاب را قطع کنید؟

دکتر جزایری، فوق تخصص غدد و متابولیسم می‌گوید: «در مواردی كه مشکل بیمار حاد باشد مثلا دائم در محیط كار عرق بریزد و در زندگی روزمره او ایجاد اختلال  كند و آن را تحت‌الشعاع قرار دهد، مجبوریم از اقدامات جراحی مثل قطع عصب سمپاتیك در همان ناحیه كه تعریق زیاد است یا تزریق بوتاكس استفاده كنیم كه هیچ‌كدام توصیه نمی‌شود. »

چه عوارضی دارد؟

این متخصص می‌گوید: «در قطع عصب سمپاتیك، تعریق به طور كامل از بین می‌رود و بدن كاملا خشك می‌شود كه خودش نوعی بیماری محسوب می‌شود چون عرق هم وجودش برای طراوت پوست لازم است.  علاوه بر آن، قطع عصب سمپاتیك می‌تواند منجر به اختلال در رنگ پوست شده و عوارضی مثل اختلال در قدرت عضلانی ایجاد كند. »

باید دارودرمانی کنید؟

دکتر منوچهر جزایری می‌گوید: «یکی از درمان‌های موضعی، استفاده از برخی محلول‌هاست.» او توضیح می‌دهد:

«به عنوان مثال محلول‌هایی مثل آلومینیوم كلراید 20درصد وجود دارد كه در چند نوبت باید كف دست بیمار به آن آغشته شود.  داروهای خوراکی هم در درمان این مشکل نقش دارد به عنوان مثال در پركاری تیروئید، داروهایی برای حل این مشکل و در نتیجه کاهش تعریق تجویز می‌شود و در افراد نوروز اضطرابی هم بسته به شدت و ضعف بیماری، از داروهای آرامبخش ضد اضطراب استفاده می‌شود. »

چه عوارضی دارد؟

از نظر دکتر جزایری استفاده خودسرانه از داروها، یکی از مشکلاتی است که توسط بسیاری افراد نادیده گرفته می‌شود.  مبتلایان به تعریق زیاد فراموش می‌کنند عرق کردن بیماری نیست بلکه نشانه یک بیماری است که باید به طور کامل درمان شود و مشکلات بسیار ناشی از آن که تنها یکی‌شان تعریق است بعد از مدتی درمان برطرف شود.

الکتریسیته درمان‌تان می‌کند؟

روش درمان با استفاده از جریان الكتریسیته، فقط برای عرق کف دست جواب می‌دهد.  به گفته دکتر بیتا پاک‌طینت، متخصص پوست و مو در این روش بالشتك‌هایی روزانه به مدت نیم‌ساعت كف دست قرار می‌گیرد تا با عبور جریان الكتریسیته از كف دست، به نوعی فعالیت غدد عرق كنترل شود.  او توضیح می‌دهد: «این روش درمانی70-60 سال است كه مورد استفاده است ولی باز هم درمان اساسی محسوب نمی‌شود و تنها كنترل علائم  بیماری است. درضمن این درمان، خانگی نیست و حتما برای هر بار استفاده از بالشتک‌ها، بیمار باید به مطب مراجعه كند و این کار را تحت نظر متخصص تجربه کند.»

می‌توان جراحی کرد؟

تحریك اعصاب خودكار سبب ترشح بیش از حد غدد عرق می‌شود.  به همین دلیل دکتر پاک‌طینت می‌گوید می‌توان با مسدود و قطع كردن عصب، این تاثیر را كاهش داد که این هم توسط پزشک جراح انجام می‌شود.  او توضیح می‌دهد:«در این جراحی، همه عصب درگیر نمی‌شود و تنها یك‌تكه از عصب مورد توجه پزشك است.

اعصاب علاوه بر نقش و عملكرد عمومی كه دارند در مسیرهایی نیز حالت اختصاصی‌تر پیدا می‌كنند كه پزشك با شناسایی عصب و چنین مسیرهایی به‌عنوان مثال یك تكه بسیار كوچك از عصب كه مسئول تحریك غده عرق مثلا كف دست راست است را بلاك می‌كند كه روش مناسبی‌است.»

با  طب سنتی مهارش کنید

دكتر احمدعلی آقارفیعی، پزشك متخصص طب سنتی معتقد است تعریق بیش از اندازه تنها در اثر به هم خوردن تعادل مزاج طبیعی بدن اتفاق می‌افتد.

حنا بگذارید

كسانی كه با مشكل تعریق زیاد مواجه هستند می‌توانند كل بدن را چند ساعت در حنا قرار دهند تا هم بوی بد بدن از بین برود و اصلاح شود و هم مقاومت بدن افزایش یابد. گذاشتن حنا را باید هفته‌ای یك بار انجام داد تا زمانی كه مشكل حل شود.  اگرهم این بیماران نگران رنگ گرفتن پوست خود هستند، می‌توانند تنها نقاطی از بدن مانند كف دست یا زیر بغل- كه در آن نواحی مشكل تعریق زیاد دارند- را حنا بگذارند.

گل بنفشه را فراموش نكنید

گل بنفشه از گیاهانی است كه مزاج را متعادل می‌كند و بیماران برای كاهش میزان تعریق بدن می‌توانند بدن را با روغن گل بنفشه ماساژ بدهند.

سراغ گلاب بروید

اصولا عرق كردن برای بدن مفید است و ضرری ندارد.  درواقع تعریق یكی از راه‌های دفع سموم بدن محسوب می‌شود اما اگر بیش از اندازه عرق می‌کنید، استفاده از گلاب به صورت خوراكی و ماساژ دادن بدن را جدی بگیرید.


حسابی آب بنوشید

این بیماران باید به مصرف مایعات، آب و غذاهای گیاهی بسیار توجه كنند و میزان مصرف آنها بیشتر از مردم عادی باشد چون تعریق ‌بسیار بالاست و پوست را خشك می‌كند. درمان‌ها و داروهای گیاهی نیز ضرر ندارند و بسته به تجربه كسی كه آن را تجویز می‌كند، می‌توان از آن استفاده كرد.

مریم‌گلی دم کنید

مریم‌گلی یكی از گیاهان دارویی خوراكی است كه در درمان تعریق زیاد می‌تواند موثر باشد. بیماران می‌توانند یك قاشق مرباخوری از این گیاه را مانند چای دم كنند و چنانچه تمایل دارند، آن را می‌توانند با عسل هم مخلوط كرده و دو تا سه بار در روز از این مخلوط مصرف كنند.

از آب زرشک کمک بگیرید

این افراد می‌توانند آب زرشك را با كمی عسل مخلوط كرده و آن را به عنوان نوشابه بنوشند. عرق كاسنی به‌ویژه برگ آن بسیار مناسب كسانی است كه از این مشكل رنج می‌برند و می‌تواند مزاج آنها را متعادل كند.

سراغ انرژی‌زاها نروید

متابولیسم بدن بیمارانی كه مشكل تعریق زیاد دارند بسیار بالاست پس باید از خوردن غذاهای انرژی‌زا پرهیز كنند.  به عنوان مثال كمتر شیرینی مصرف كنند. این بیماران بهتر است شكلات حتی از نوع تلخ آن را زیاد نخورند چون انرژی‌زاست. همچنین غذاهای پرادویه را مصرف نكنند. غذاهای گیاهی سبب كمتر عرق كردن می‌شود پس چنین غذاهایی را در برنامه روزانه خود بگنجانید.

با شیر دوست شوید

این دسته از بیماران نباید مرغ و فست‌فود مصرف كنند و درمقابل، لبنیات باید جای ویژه‌ای در سبد خرید آنها داشته باشد. باید لبنیات، به‌ویژه ماست را با آویشن یا سیاه‌دانه مصرف كنند. همچنین چربی‌های طبیعی مثل كره گاومیش، ماست گاومیش، روغن كنجد، روغن زیتون و غذای آبگوشت برای آنها منعی ندارد.

ویتامینه شوید

مصرف آب میوه‌ها به شرطی كه طبیعی باشد بسیار مناسب است، نه اینكه دارای مواد نگهدارنده و افزودنی باشد.  كمبود انواع ویتامین در بدن می‌تواند سبب تعریق زیاد شود پس خوردن سبزیجات، میوه‌‌ها و کمی گوشت به ‌آنها پیشنهاد می‌شود.

رطب بخورید

با وجودی كه بسیاری تصور می‌كنند رطب طبع گرم دارد ولی رطب یا خرمای تازه مزاج متعادلی دارد و به همین دلیل یكی از بهترین غذاها برای متعادل كردن مزاج محسوب می‌شود ولی خرمای سیاه كه خشك شده، مزاج گرم دارد و نمی تواند به برطرف کردن مشکل شما کمکی کند.

اگر زیاد عرق می‌کنید، قبل از خود درمانی از دلایل این موضوع باخبر شوید

اگر طبع گرم دارید . . .

تعریق زیاد در همه سنین دیده می‌شود مخصوصا اگر افراد طبع گرم داشته باشند. این افراد  در تابستان، وقتی كه بدن‌شان گرم می‌شود یا هنگام غذا خوردن، بیشتر عرق می‌كنند چون متابولیسم بدن آنها فعال‌تر می‌شود و مجبورند عرق كنند.  درواقع در این افراد تفاوت درجه حرارت بدن با محیط است که این واكنش را ایجاد می‌كند و به تعریق بیش از حد منجر می‌شود.

اگر شب‌ها عرق می‌کنید. . .

تعریق شبانه می‌تواند نتیجه بیماری‌های عفونی باشد یا گاهی در زمان یائسگی به‌خاطر به هم خوردن توازن هورمون‌ها ایجاد شود.  در بیماری‌های عفونی باید با آزمایشات پاراكلینیك، علت را جست‌وجو كرد و بعد به درمان پرداخت.  به طور کلی، درمانگران طب سنتی هم در بسیاری مواقع با کمک این آزمایش‌ها تشخیص قطعی را اعلام و درمان بیمار را آغاز می‌کنند.

اگر بدن‌تان سمی شده...

یكی دیگر از راهكارهای درمان تعریق بیش از حد، حجامت است. زیر پوست، جریانی غیر از خون به نام لنف جریان دارد كه ممكن است دچار مشكل شده باشد. با كمك حجامت قبل از خونگیری(فصد)، مایع لنفاوی و عناصر سبك مانند قند و سلول‌های چربی مرده نیز از این منافذ خارج می‌شوند و این كار برای مردم مفید است.  در حجامت مواد زائد بدن دفع می‌شود.

اگر مزاج‌تان به‌هم ریخته...

سفر در درمان بیماری‌هایی كه در اثر به هم خوردن تعادل مزاج ایجاد شده باشد نقش دارد. در كسانی كه از تعریق رنج می‌برند ممكن است آرامش محیطی و همچنین تغییر آب‌وهوا دراثر مسافرت،سلامت را به آنها بازگرداند.  عصبی كه در اثر خشكی، سردی و گرمی مزاجش تغییر كرده، می‌تواند برگردد و فعالیتش را دوباره از سر بگیرد حتی اگر سال‌ها از آن گذشته باشد.