سلامت
2 دقیقه پیش | نشانه ها و عوارض کمبود ویتامینها در بدنویتامینها نقش مهمی را در بدن انسان ایفا میکنند. بهنحویکه کمبود ویتامین (حتی یکی از آنها) میتواند برای هر فردی مشکلات اساسی را به وجود آورد. گجت نیوز - معین ... |
2 دقیقه پیش | چرا پشه ها بعضی ها را بیشتر نیش میزنند؟فصل گرما و گزیده شدن توسط پشه ها فرا رسیده، دوست دارید بدانید پشه ها بیشتر چه کسانی را دوست دارند؟ بیشتر کجاها می پلکند؟ و از چه مواد دفع کننده ای نفرت دارند؟ وب سایت ... |
چرا ترش می کنیم؟
مری راه عبور موادغذایی از دهان به معده است. غذا بعد از جویدهشدن در دهان با حرکات ارادی عضلات حلق وارد مری شده و بعد با کمک حرکات دودی عضلات جدار مری به پایین رانده شده و وارد معده میشود.
مری راه عبور موادغذایی از دهان به معده است. غذا بعد از جویدهشدن در دهان با حرکات ارادی عضلات حلق وارد مری شده و بعد با کمک حرکات دودی عضلات جدار مری به پایین رانده شده و وارد معده میشود.
محل اتصال مری به معده به علت وجود زاویه تند و قرارگرفتن حداقل ٢ تا ٣ سانتیمتر از انتهای مری در داخل شکم و تاثیر فشار مثبت داخل شکم بر روی این قسمت و چند عامل دیگر بهصورت یک دریچه یکطرفه عمل میکند و اجازه عبور غذا را از مری به معده میدهد ولی از برگشت محتویات معده به داخل مری جلوگیری میکند.
کار این دریچه فیزیولوژیک به علت عوامل مختلف از قبیل چاقی، بالارفتن فشار داخل شکم به دلیل تجمع چربی، پرخوری و انباشتن معده از غذا میتواند اختلال پیدا کند و در نتیجه محتویات معده که شامل موادغذایی، شیره معده (که بهشدت اسیدی است) و ترشحات قلیایی صفراوی است به داخل مری برگشت نماید. خوردن بعضی از موادغذایی مانند قهوه، شکلات و استعمال دخانیات همراه با پرخوری زمینه را برای این کار مساعد میکند.
گاهی قسمتی از معده که در حالت طبیعی تماما در شکم قرار دارد، به داخل قفسه صدری میرود، در این حالت نیز دریچه فیزیولوژیک محل اتصال مری به معده کار طبیعی خود را نمیتواند انجام دهد و در نتیجه شیره معده به داخل مری وارد میشود. ترشحات معده اسیدی است، بعضی از اوقات به علت برگشت محتویات دوازده (قسمتی از روده باریک که بلافاصله بعد از معده شروع میشود) که حاوی صفرا و کاملا قلیایی است، محتویات معده قلیایی میشود.
حال اگر به علل گفته شده در بالاتر ترشحات معده چه اسیدی و چه قلیایی به داخل مری برگشت کند، مخاط مری که بسیار حساس بوده و عادت به ترشحات اسیدی و قلیایی ندارد، دچار سوختگی شده و در نتیجه ورم مری ایجاد میشود. این تورم مری میتواند از یک قرمزی ساده مخاط تا زخم سطحی یا عمیق و در مراحل پیشرفته حتی به تنگشدن مری منجر شود.
علایم بالینی این بیماری میتواند بهصورت درد یا سوزش پشت استخوان جناق سینه و گاهی به صورت دردهای شدید قفسه صدری که معمولا در پشت جناق سینه در قسمت پایین پیدا میشوند، بروز کند.
بعضی اوقات این دردها فوقالعاده شدید شده و میتواند با دردهای قلبی آنژین صدری و سکته قلبی و دیگر دردهای قفسه صدری اشتباه شود، علایم بالینی میتواند بهصورت ترششدن حلق و دهان که به آن «ترشکردن» میگویند، تظاهر کند یا میتواند به صورت تلخی دهان و برگشت موادغذایی داخل معده به داخل حلق و دهان خودنمایی کند.
شکل ساده این برگشت موادغذایی معمولا بعد از صرف مقداری زیاد غذاهای آبکی مثل: سوپ، آبگوشت، آش، بیشتر اتفاق میافتد. در اثر تکرار برگشت شیره معده به داخل مری، کمکم مخاط مری که با این نوع مواد سازگاری ندارد، متورم و بعد زخم میشود و گاهیاوقات زخم منجر به ورم مزمن و بالاخره تنگی مری میگردد، که در این صورت بیمار دچار اشکال در عمل بلع میشود. این اشکال در بلع اول نسبت به غذاهای مایع و بعدا نسبت به غذاهای جامد خواهد بود.
در نهایت ممکن است ورود غیرطبیعی و مکرر شیره معده به داخل مری باعث تغییر مخاط طبیعی مری به یک بدخیمی یا سرطان مری شود که در این مواقع درمان بدون عمل جراحی دیگر امکانپذیر نیست.
درمان
درمان در مراحل اولیه و در صورتی که فتق معده به داخل قفسه سینه وجود نداشته باشد، شامل کمکردن وزن (در صورت چاقی)، جلوگیری از پرخوری و دستکشیدن از غذا قبل از سیرشدن و صرفنظر کردن از چند لقمه آخر و در نتیجه جلوگیری از بزرگشدن معده و جلوگیری از بلع هوا در ضمن غذا خوردن است.
معمولا در طی نوشیدن یا حرف زدن زیاد ضمن غذا خوردن یا تند خوردن مقدار قابل توجهی هوا همراه غذا بلع میشود؛ مخصوصا در موقع خوردن غذاهای مایع مثل سوپ و آش و آبگوشت، چای و مشابه آن این مساله بارزتر است.
برای دفع هوا، راه رفتن بعد از صرف غذا و پرهیز از خوابیدن یا دراز کشیدن بلافاصله بعد از صرف غذا مخصوصا در مورد غذاهای شامگاهی توصیه میشود، غذا باید چند ساعت قبل از خواب صرف شود تا معده وضعیت کافی برای تخلیه مواد غذایی به داخل رودهها را داشته باشد.
خودداری از خوردن غذاهای محرک مثل ادویهجات، شکلات، چای پررنگ، قهوه و استعمال دخانیات مخصوصا چپق (پیپ) نیز در کاهش علایم موثر است.
همانطور که قبلا ذکر شد، به دلیل امکان تغییر شکل مخاط مری و احتمال بروز سرطان لازم است، بیمار مرتبا تحتنظر بوده و در صورت لزوم با آندوسکوپی (دیدن مری با دستگاه بهطور مستقیم) و بررسی دقیق مخاط مری، نمونهبرداری جهت بررسی بافتی (آسیبشناسی) انجام گیرد.
در صورتی که درمانهای مواظبتی مفید واقع نشد باید از بعضی از داروهایی که اسید معده را کاهش میدهند، استفاده شود ولی به علت اثرات سوء این داروها روی مخاط معده استفاده از آنها باید محدود و با تجویز پزشک باشد.
حال اگر تمام دستورات و درمانهای گفتهشده در بالا به نتیجه نرسید و علایم بالینی برطرف نشد و مشکل بیمار ادامه یافت یا در صورتی که بیمار دچار فتق معده به داخل سینه (فتق هیاتال) باشد، باید به عمل جراحی برای درمان اقدام نمود.
در موقع جراحی باید سعی شود که وضعیت محل اتصال مری به معده بهصورت طبیعی برگردانده شود تا از برگشت محتویات معده به داخل مری جلوگیری به عمل آید. این عمل جراحی بر حسب خصوصیات و نوع بیماری و انتخاب جراح میتواند از راه قفسه صدری یا از راه شکم صورت گیرد.
همچنین میتوان به وسیله جراحی آندوسکوپیک بدون شکاف پوستی با ایجاد سه سوراخ در داخل قفسه صدری یا شکم با وسایل مخصوص این عمل جراحی و ترمیم را انجام داد. این تکنیک هنوز در مراحل ابتدایی است و از نتایج آن اطلاع کامل در دسترس نیست.
اعمال جراحی در بهترین شرایط ١٠ تا ١٥ درصد با عدم موفقیت همراه است که به علل مختلف ارتباط دارد. در این صورت بیمار احتیاج به عمل مجدد پیدا میکند.
برای عمل جراحی، بیمار ٢٤ ساعت قبل در بیمارستان بستری میشود و حدود ٨ ساعت قبل از عمل به بیمار توصیه میشود چیزی نخورد تا معده تخلیه شده و در حال استراحت کامل باشد. بعضی از جراحان ترجیح میدهند بیمار چند روز قبل از عمل غذای کمحجم میل کند (اهم غذاهای پرحجم عبارتند از: برنج، نان، سیبزمینی، سبزیجات) مخصوصا در بیماران چاق و با شکم بزرگ که نفخ شکم دارند.
به بیمار توصیه میشود از غذاهای کمحجم مثل گوشت و به میزان کمی مایعات استفاده کنند و در صورت یبوست چند روز قبل از عمل به طور مکرر از داروهای ملایم استفاده نمایند تا رودهها تخلیه کامل شود. در این صورت نفخ شکم به حداقل میرسد.
آزمایش خون و عکسبرداری بر حسب ضرورت انجام میشود. شب قبل از عمل به تشخیص پزشک از داروهای آرامبخش و خوابآور استفاده میشود تا بیمار صبح روز بعد به علت بیخوابی افسرده و خسته نباشد.
بعد از وارد شدن به اتاق عمل متخصص بیهوشی که شب قبل از عمل از بیمار دیدن نموده و با او آشنا شده است با تزریق داروی بیهوشی به داخل رگ و استنشاق گاز بیهوشی از راه بینی، بیهوشی را شروع میکند و بیمار به آرامی به خواب رفته و از آن لحظه به بعد چیزی را احساس نمیکند.
به فاصله کوتاهی پس از عمل بیمار بیدار شده و قادر است به سوالات ساده با ایما و اشاره و حتی حرف زدن جواب دهد ولی هنوز کمی گیج است که این حالت بر حسب مدت بیهوشی، نوع داروی بیهوشی و قدرت بدنی، فکری و روانی بیمار میتواند برای یکی، دو ساعت ادامه داشته باشد.
بعد از آن تنها چیزی که بیمار را ناراحت میکند، درد محل عمل است که آن هم با دادن مقادیر کافی داروی مسکن قوی کاملا آرام میگیرد تا حدی که بیمار میتواند به آسانی سرفه کند. تنفس عمیق و سرفه در بیماران بالاتر از سن ٥٠ و آنهایی که عادت به استفاده از دخانیات دارند، کاملا ضروری است.
بیمار بعد از عمل جراحی به صورت نیمه نشسته در روی تختخواب اتاق خود قرار میگیرد و بعد از چند ساعت میتواند روی لبه تخت بنشیند، این عمل معمولا باید به آرامی و آهسته صورت گیرد تا از بروز درد شدید جلوگیری شود. خوردن مایعات هر موقع بیمار میل داشت و تحمل کرد، میتواند شروع شود.
بعضی از بیماران نسبت به داروهای بیهوشی حساسیت به خصوص و حالت تهوع و استفراغ دارند که احتیاج به دارو نداشته و خودبهخود بعد از چند ساعت از بین میرود.
بیمار باید صبح روز بعد از تختخواب پایین آمده و راه برود و از دستشویی استفاده کند. در حدود ٥ تا ٧ روز پس از عمل در صورتی که عارضهای بروز نکرده باشد، از بیمارستان مرخص شده و یک تا دو هفته بعد از آن به آرامی به کار روزانه خود برمیگردد.
این برگشت به کار در بیماران کاملا متفاوت و با خصوصیات و شغل فرد ارتباط تنگاتنگ دارد.
تاکید بر این نکته ضروری است که به دلیل احتمال بروز سرطان قویا توصیه میشود که این بیماران با وجود علایم بالینی قابل تحمل که گاهی در زندگی روزمره آنها مشکل بزرگی ایجاد نمیکند، حتما تحت نظر پزشک قرار گیرند و با آندوسکوپی (دیدن مستقیم مخاط مری) بررسی و در صورت لزوم بافتبرداری از مخاط مری انجام شود تا در صورت مشاهده تغییرات بدخیمی قبل از اینکه بیماری پیشرفت کند، درمان لازم آن انجام گیرد و از گسترش بیماری که نتیجه فوقالعاده بدی دارد، جلوگیری شود.
ویدیو مرتبط :
ترش نکنی کوچولو -ترش کردن کودکان
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
راه حلی برای جلوگیری از ترش کردن معده
ریفلاکس را بیشتر آدمها تجربه میکنند. منظور از ریفلاکس، همان سوزش سردل یا به اصطلاح عامیانه «ترش کردن» است. ریفلاکس، احساس ناخوشایندی است که درصورت شدت گرفتن، واقعا غیرقابل تحمل میشود.
قدیمیها برای حل این مشکل درمانهای سنتی و توصیههای تغذیهای خاصی داشتند (مثل خوردن سیب، شیر، عرق نعناع و ...) که گهگاه به درمان آن کمک میکرد. برای اینکه ببینیم اساسا تغذیه چهقدر روی التیام این بیماری تأثیر دارد و آیا پرهیزهای غذایی میتوانند جلوی این مشکل را بگیرند، نشستهایم پای حرفهای دکتر سید سعید حسینی، متخصص تغذیه و رژیمدرمانی.
«ریفلاکس، در واقع، بازگشت محتویات معده به مری است که معمولا 5/0 تا 2ساعت بعد از غذا اتفاق میافتد.» این، تعریفی است که دکتر سید سعید حسینی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، از این عارضه ارایه میدهد. چیزی که باعث سوزش مری میشود، اسید معده و هورمون پپسین است: «این هورمون به مخاط مری آسیب میزند و در صورت تداوم به ضعف شدیدی در این منطقه منجر میشود که در درازمدت ممکن است به بدخیمی منجر شود.»
علامت بارز این ناراحتی، سوزش سردل یا احساس درد همراه با سوزش زیر جناغ سینه است اما گاهی ریفلاکس با بیماریهای دیگری مثل ناراحتی قلبی و تنفسی اشتباه گرفته میشود: «بعضی از بیماران با احساس درد قلبی مراجعه میکنند و نمیدانند مشکل اصلیشان ریفلاکس است. این ناراحتی در موارد خیلی شدید علایم تنفسی به وجود میآورد. بعضی از افراد که مدتها به عنوان بیماران مبتلا به آسم و برونشیت تحت درمان بودهاند، در حقیقت ریفلاکس معده داشتهاند. اینها به احتمال زیاد بعد از غذا میخوابیدهاند و محتویات معدهشان وارد مری میشده و بعد از راه حلق به ریه میرسیده و مشکلات تنفسی را ایجاد میکرده است اما به جای مراجعه به متخصص گوارش، نزد متخصص ریه میرفتهاند.»
چاقی و بارداری ریفلاکس را تشدید میکنند
ریفلاکس عارضهای جدی است که باید هرچه زودتر برای درمان آن اقدام کرد. اگر این ناراحتی برای مدتی طولانی ادامه پیدا کند، ممکن است به ناراحتیهایی مثل اختلال در بلع از قبیل بلع دردناک و خونریزیهای گوارشی ناشی از ناحیه زخم شده مری منجر شود.
اما چه عواملی این مشکل را به وجود میآورند؟
به گفته دكتر حسینی: «ریفلاکس یک سری علل اولیه و ثانویه دارد. علل اولیه به وجود آورنده این عارضه عبارتاند از سیگار کشیدن، مصرف داروهای شلکننده عضلانی مثل داروهای گشادکننده عروق قلب، داروهایی که برای درمان آسم داده میشود (مثلا آمینوفیلین و تئوفیلین) و علل ثانویه هم عواملی هستند که باعث افزایش فشارهای شکمی میشوند (مثلا چاقی یا بارداری).
افزایش پروژسترون به هردلیلی از جمله بارداری یا مصرف داروهای ضدبارداری یا عادت ماهانه هم از عوامل ثانویه این مشكل هستند. ورزشهای شدید همراه با خم و راست شدن بعد از غذا، پرخوری و بلافاصله خوابیدن بعد از غذا، روی شکم خوابیدن، پوشیدن لباسهای تنگ که روی شکم و ناحیه کمر فشار وارد میکنند هم از عوامل تشدید کننده این عارضه به حساب میآیند كه برای فرو نشاندن آن لازم است علل یاد شده را برطرف كرد.»
از غذاهای چرب و تند پرهیز کنید
شاید بعضی از نکاتی را که دکتر حسینی به عنوان درمان تغذیهای ریفلاکس توصیه میکند، قبلا خودتان به صورت تجربی پیدا کرده باشید ولی بعضی از آنها را به طور حتم نمیدانید: «کسانی که دچار ریفلاکس معده هستند، باید از خوردن غذای پرچرب پرهیز کنند. چربیها دیرتر از مواد کربوهیدراتدار و قندی از معده تخلیه میشوند و به همین دلیل، احتمال بازگشت محتویات معده به مری را بیشتر میکنند. غذاهایی هم هستند که انتهای تحتانی مری را شل میکنند و باید از مصرفشان خودداری کرد؛ مثل شکلات، نوشابههای کافئیندار، چای، قهوه، پیاز، سیر و نعناع.»
بله، درست است؛ نعناع! چیزی که همه فکر میکنند برای ریفلاکس معده خوب است ولی دکتر حسینی معتقد است نعناع به دلیل خاصیت شلکنندگی انتهای مری میتواند این عارضه را تشدید کند. در ضمن، باید از خوردن سركه به همراه سالاد نیز اجتناب كرد و غذاهایی كه اضافه اسید معده را جذب میكنند (مثل شیر، تخم مرغ و غذاهای نشاستهای) بیشتر خورد. غذاهای پر سس به خصوص سسهای چرب و غذاهای پر ادویه هم این مشکل را بیشتر میکند. مواد نگهدارنده و افزودنیها، چیپس و انواع اسنک هم میتوانند سوزش انتهای مری را تشدید کنند.
دکتر حسینی به افراد مبتلا به این عارضه توصیه میکند که وعدههای غذاییشان را بیشتر و حجم غذایشان را کمتر کنند؛ از نوشیدن مایعات همراه غذا پرهیز کنند؛ بعد از غذا دراز نکشند و هنگام خواب، به پشت نخوابند.
او درباره جویدن آدامس بعد از غذا نیز میگوید: «آدامس تأثیر دوگانهای روی ریفلاکس معده دارد. از طرفی با افزایش ترشح بزاق، اسید معده را کاهش میدهد و سوزش را کمتر میکند و از طرف دیگر به دلیل باز و بسته شدن مکرر دهان موقع جویدن، هوای زیادی وارد معده میکند که به نفخ میانجامد و نفخ، فشار زیادی به معده وارد میکند و ریفلاکس را تشدید میکند.» درباره میوهها نیز باید گفت خوردن آنها معمولا مشکلی ایجاد نمیکند، به جز میوههایی که اسیدیته بالایی دارند (مثل مركبات که دارای ویتامین c یا اصطلاحا اسید اسکوربیک هستند) و ممکن است باعث تشدید این عارضه شوند.
دکتر حسینی در انتها به افراد چاق و کسانی که دارای اضافه وزن هستند، توصیه میکند برای کاهش وزن خودشان اقدام کنند؛ چرا که چاقی شکمی یکی از علتهای اصلی این عارضه به حساب میآید.
نمونه ای از یک رژیم ضد ریفلاکس
صبحانه:
شیر یك لیوان
تخم مرغ آب پز 1 عدد
گوجه فرنگی 1 عدد
نان سنگك برشته 4 برش
میان وعده ساعت 10:
سیب 1 عدد
ناهار:
سینه مرغ آبپز 100 گرم
هویج، كدوسبز و سیبزمینی آبپز 1 لیوان
برنج كته شده 6 قاشق غذا خوری
عصرانه:
گلابی 1 عدد
خرمالو 2 عدد
شام:
ماهی كباب شده 60 گرم
قارچ، فلفل دلمهای، نخودفرنگی و ذرت بخارپز شده 1 لیوان
نان سنگك برشته 3 برش