پیاده کردن فک با تیغ جراحی!

مجله سیب سبز - ستاره محمد: كره‌ای‌ها در اعمال جراحی زیبایی فك زبانزد خاص و عام هستند! اگر به عكس‌های قبل و بعد ازعمل آنها نگاه كرده باشید می‌دانید این جراحی‌ها كاملا چهره فرد را تغییر می‌دهند و صورت‌های درشت، مردانه و نامتناسب را به اصطلاح بیبی‌فیس و ظریف می‌كنند. چهره‌های بی‌زاویه و چانه‌های فرورفته هم با این عمل زیبایی، زاویه‌دار و جذاب می‌شوند اما این جراحی‌ها فقط در كشور كره رایج نیستند بلكه در ایران نیز مدتی است كه حسابی طرفدار پیدا كرده‌اند.

 اگر شما هم فكر می‌كنید فك‌تان با دیگر اجزای صورت‌تان تناسب ندارد، حتما این مقاله را بخوانید تا با انواع جراحی‌های فك، مزایا و معایب، دوران نقاهت و مراقبت‌های پس از آن آشنا شوید. دكتر سامان كلباسی، متخصص جراحی فك و صورت و دكتر محمدصادق احمدآخوندی، متخصص ارتودنسی و استاد دانشگاه علوم‌پزشكی تهران شما را در این زمینه راهنمایی می‌كنند.


شاید مشكل فك‌تان ارثی باشد!

جراحی‌های سر و گردن یا فك و صورت متنوع و متفاوت هستند. به گفته دكتر سامان كلباسی، متخصص جراحی فك و صورت، بعضی از این جراحی‌ها به‌طور خاص مربوط به فك بالا و پایین می‌شود؛ برای مثال ممكن است فك پایین وضعیت طبیعی داشته باشد اما فك بالا جلو یا عقب باشد یا برعكس ممكن است فك بالا طبیعی باشد و فك پایین كج، جلو یا عقب باشد و حتی در بعضی موارد هم هر دو فك با هم مشكل دارند. این حالت‌ها معمولا ژنتیكی و ارثی است و در سایر اعضای خانواده نیز دیده می‌شود. اگر فك پایین خیلی عقب باشد معمولا علت آن ضربه به فك و شكستن مفصل آن در دوران كودكی است. در واقع مركز رشدی فك پایین در این ناحیه قرار دارد و ضربه به آن ممكن است رشد فك را متوقف كند.

قدم اول ارتودنسی، قدم دوم جراحی فك

دكتر محمدصادق احمدآخوندی، متخصص ارتودنسی معتقد است، اگر مشكلات فك از طریق ارتودنسی به‌طور كامل درمان نشود معمولا فرد به جراحان فك و صورت ارجاع داده می‌شود. در واقع اگر انتظارات بیمار و پزشك از لحاظ زیبایی، عملكرد و ثبات درمان با ارتودنسی برآورده نشود و موقعیت دندان‌ها و بافت‌های نگهدارنده آنها به خطر بیفتد، جراحی برای فرد لزوم پیدا می‌كند. ارتودنسی و جراحی در درمان این افراد، مكمل یكدیگر هستند.

به گفته دكتر كلباسی، كسانی كه فك پایین و بالای‌شان مشكل دارد، معمولا باید 9 تا 12 ماه قبل از جراحی، درمان ارتودنسی شوند زیرا دندان‌های‌شان به خوبی روی هم قرار نمی‌گیرد. با استفاده از ارتودنسی، موقعیت دندان‌ها به حالت طبیعی درمی‌آید كه البته باعث می‌شود فك قبل از عمل ظاهر بدتری پیدا كند اما بعد از جراحی، دندان‌ها روی هم جفت خواهند شد که در غیر این صورت، مفصل فك پایین دچار مشكل می‌شود. دكتر محمدصادق احمدآخوندی نیز معتقد است، بیش از 95 درصد از افراد نیازمند جراحی فك باید قبل از جراحی ارتودنسی شوند زیرا روابط دندانی‌شان در شرایطی شكل گرفته كه فك بالا و پایین رابطه قابل قبولی با هم نداشته‌ اند.

حال كه می‌خواهیم فك را جابه‌جا كنیم طبیعتا ارتباط دندان‌ها به هم می‌خورد بنابراین باید قبل از عمل یك آماده‌سازی با ارتودنسی انجام شود تا جراح بتواند حداكثر توان خود را برای اصلاح مشكل بیمار به كار گیرد. در واقع ابتدای كار با ارتودنسی شروع می‌شود، سپس جراحی انجام می‌گیرد و بعد دوباره بیمار نزد ارتودنتیست می‌رود تا اقدامات و تنظیمات نهایی در موارد خاص روی دندان‌ها صورت گیرد.

بدون جراحی هم می‌توان فك را تغییر داد؟

مواردی از ناهنجاری‌های فك كه به اصطلاح لب مرزند و خیلی شدید نیستند، شاید نیاز به جراحی پیدا نكنند. به گفته دكتر آخوندی، استاد دانشگاه علوم‌پزشكی تهران، در این گونه موارد باید خطرات جراحی و دیدگاه بیمار و پزشك را در نظر گرفت بلكه شاید بتوان با پایین آوردن درصدی از انتظارات، با كمك ارتودنسی مشكل را رفع كرد. علاوه براین، امروزه امكانات بسیاری در زمینه ارتودنسی فراهم شده، از جمله مینی‌اسكروها یا ایمپلنت‌های ارتودنسی كه در اعمال زیبایی به عنوان تكیه‌گاه استفاده می‌شوند و نتیجه درمان را بهتر می‌كنند. البته این موضوع شامل همه ناهنجاری‌ها نمی‌شود و در صورتی كه مشكلات شدید باشد حتما باید مورد جراحی قرار گیرد.

جراح فک و صورت یا متخصص جراحی پلاستیک؟

اغلب جراحی‌های مربوط به فك از داخل دهان انجام می‌شود و جای برشی روی صورت باقی نمی‌ماند. دكتر كلباسی در این باره توضیح می‌دهد: این شیوه جراحی اختصاصا مربوط به رشته جراحی فك و صورت است و متخصصان جراحی پلاستیك یا گوش و حلق و بینی ممكن است آنها را از داخل دهان انجام ندهند. علاوه بر این، متخصصان جراحی فك و صورت ابتدا یك دوره دندانپزشكی را گذرانده‌اند و بعد تخصص جراحی فك و صورت گرفته‌اند بنابراین به صورت علمی با رابطه دندانی آشنا هستند و می‌توانند به بهترین نحو اعمال جراحی فك را انجام دهند.

جراحی فك چگونه انجام می‌شود؟

بعد از انجام ارتودنسی و آماده شدن برای جراحی، بیمار طی یك بیهوشی حدودا سه تا چهار ساعته تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد. تمامی تزریقات و برش‌ها نیز داخل دهانی است. دكتر كلباسی در ادامه توضیح می‌دهد برای جراحی فك پایین به گوشه‌های دهان و پشت دندان‌های عقل داروی بی‌حسی تزریق می‌كنیم، سپس بافت را باز می‌كنیم و فك پایین را در هر دو طرف از زاویه فك در بعد عمودی برش می‌دهیم و جدا می‌كنیم. برای جابه‌جایی فك بالا نیز از حدود 10 میلی‌متر بالای دندان‌ها، لثه را برش می‌دهیم و بافت نرم را كنار می‌زنیم. بعد از آن فك بالا را با فرز برش می‌دهیم و كاملا هر دو طرف را از استخوان جمجمه جدا می‌كنیم و سپس به اندازه لازم هر دو فك را حركت می‌دهیم.

دوره نقاهت چقدر است؟

قبل از جراحی فك باید وسیله‌ای به نام «اسپلینت» ساخته شود. به گفته دكتر كلباسی این وسیله موقعیت دندان‌ها را حین عمل به جراح نشان می‌دهد. در حقیقت بعد از اینكه فك بالا را آزاد می‌كنیم آن را روی اسپلینت روی فك پایین قرار می‌دهیم سپس بر مبنای آن فك بالا را به‌وسیله پلاتین‌هایی از جنس تیتانیوم یا پیچ فیكس می‌كنیم. بعد از آن هم فك پایین را بر مبنای فك بالا و رابطه دندانی صحیح با پیچ، سیم یا پلاتین فیكس می‌كنیم. اگر فیكسیشن یا ثابت‌سازی فك صددرصد كامل انجام شود، لازم نیست بعد از عمل دهان بیمار را ببندیم.

اگر هم از سیم یا وسیله‌ای غیر از فیكسیشن استفاده كنیم مجبور هستیم دهان بیمار را برای یک ماه تا شش هفته بسته نگه داریم تا استخوان فك جوش بخورد. طی این مدت بیمار باید از طریق بینی با لوله یا از طریق نی از گوشه دهان مایعات مصرف كند.

اما در تكنیك‌های جدید سعی می‌كنیم فك را كاملا فیكس كنیم تا مجبور نشویم دهان بیمار را بسته نگه داریم. لازم به ذكر است كه امروزه با پیشرفت سیستم بیهوشی و داروهای مسكن جدید، درد بعد از جراحی فك شاید در حد خیلی ملایم باشد.


باید رژیم غذایی‌تان را تغییر دهید!

مراقبت‌های بعد از عمل فك بستگی به نوع جراحی دارد. دكتر كلباسی به كسانی كه فك بالا و پایین‌شان را همزمان با هم عمل كرده‌اند، توصیه می‌كند، حداقل تا دو ماه ورزش‌های سنگین انجام ندهند. همچنین این افراد باید سرشان را حین خواب بالا قرار دهند و در دو روز اول از كمپرس یخ استفاده كنند.

بعد از آن نیز می‌توانند از كمپرس گرم استفاده كنند. از انجام فعالیت‌های سنگین، پایین گرفتن سر برای مدت طولانی، آسیب و ضربه به صورت نیز باید خودداری شود. همچنین این افراد باید تا حدود یک ماه رژیم غذایی كاملا نرم داشته باشند.

رعایت بهداشت دهان و مسواك زدن بعد از عمل نیز نباید فراموش شود. علاوه بر اینها، هرچه وسعت عمل بیشتر باشد ورم بیشتری ایجاد می‌شود. كسانی كه فك بالا و پایین را با هم عمل می‌كنند معمولا بین شش ماه تا یک سال ورم دارند. ورم آن هم تقریبا تا ناحیه زیر چشم را فرامی‌گیرد اما كسانی كه فقط فك پایین را عمل می‌كنند خیلی كمتر دچار ورم می‌شوند.

سر كیسه را شل كنید

هر عملی عوارض خاص خودش را دارد. از آنجایی كه عروق و اعصاب زیادی از فك بالا و به‌خصوص فك پایین عبور می‌كنند ممكن است بعد از جراحی، عصب اصلی حسی لب و دندان‌های پایین به صورت موقتی تحریك شود و لب پایین مقداری بی‌حس بماند. البته دكتر كلباسی در این خصوص توضیح می‌دهدکه این حالت بعد از شش ماه تا یک سال رفع خواهد شد.

همچنین ممكن است هنگام جدا كردن فك بالا بعضی از عروق اصلی آسیب ببینند و بعد از عمل خونریزی كنند كه در این صورت فك بالا باید مجددا جدا شده و عروق بسته شود. به‌طور كلی این عوارض بسیار نادر بوده و تا به حال موارد زیادی از آنها مشاهده نشده است. هزینه‌های جراحی فك نیز بستگی به نوع عمل، جراح و بیمارستان دارد. به‌طور حدودی شاید بتوان گفت جراحی هر فك بین چهار تا پنج میلیون تومان هزینه برمی‌دارد.

در جوانی جراحی فك انجام دهید

اگر شدت مشكلات فكی خیلی زیاد باشد فرد باید صبر كند تا به سن بلوغ برسد و بعد در مورد جراحی تصمیم‌گیری كند. به گفته دكتر كلباسی سن 18 تا 25 سالگی بهترین زمان برای عمل است چراكه در این دوران رشد فك بالا و پایین تمام شده است. اگر هم شدت مشكلات فك كم باشد تا زمانی كه رشد فك متوقف نشده است؛ می‌توان با دستگاه‌های مخصوص ارتودنسی، فك را جابه‌جا كرد یا جلوی رشد آن را گرفت یا رشدش را افزایش داد.

دكتر آخوندی نیز معتقد است، آغاز درمان ناهنجاری‌های فكی در سن رشد و از حدود شش تا هفت سالگی باعث می‌شود نیاز به جراحی كاهش پیدا كند و حتی اگر نیاز به جراحی هم از بین نرود، شروع درمان از این سن باعث می‌شود میزان جابه‌جایی فك و تغییرات مورد نیاز در جراحی كمتر شود. به این ترتیب بیمار عوارض كمتری را متحمل خواهد شد.


آیا گونه را می‌توان همزمان برجسته كرد!

گونه‌ها در صورت باید برجستگی مشخصی داشته باشند. به گفته دكتر كلباسی كسانی كه فك بالای‌شان عقب است، معمولا برجستگی گونه خیلی كمتری دارند. برای این افراد بعد از عمل فك معمولا از پروتز گونه استفاده می‌شود. همچنین می‌توان فك بالا را از ناحیه بالاتری برش داد و گونه را همراه با فك جدا كرد و جلو آورد. به این ترتیب هم فك جلو می‌آید و هم برجستگی گونه بیشتر می‌شود.

فك‌تان بی‌زاویه یا مربعی است؟!

بعضی افراد زاویه‌های فك پایین‌شان برجستگی زیادی دارد و این موضوع حالت مردانه به صورت‌شان می‌دهد. خیلی از خانم‌ها از این وضعیت ناراضی هستند. دكتر كلباسی توضیح می‌دهد در این موارد می‌توان زاویه فك را با تراش دادن كاهش داد. برعكس این حالت نیز وجود دارد؛ خیلی از افراد صورت گردی دارند و برجستگی و زاویه فك پایین‌شان كم است. برای آنها نیز می‌توان از پروتزهای مخصوص زاویه فك استفاده كرد. این جراحی‌ها همگی از داخل دهان انجام می‌شوند و بسیار راحت‌تر از جراحی‌های فك هستند زیرا طی آنها فك برشی داده نمی‌شود.

البته این اعمال هم بهتر است با بیهوشی كامل انجام شود. همچنین كسانی كه برجستگی چانه‌شان كم است می‌توانند از پروتزهای چانه استفاده كنند. این پروتز نیز با برش داخل دهانی در جلوی دندان‌های پایین، زیر عضله قرار داده می‌شود.