هورمون های مردانه‌تان درست کار می‌کنند؟

مجله سیب سبز: همه ما کلمه هورمون را شنیده‌ایم. اما شاید تاثیر گسترده هورمون‌ها بر اعمال و رفتار دستگاه‌های مختلف بدن نکته‌ای باشد که تاکنون متوجه‌اش نشده‌اید. تاثیری که آنقدر زیاد است که می‌تواند سر شما را به درد بیاورد! عملکرد نامناسب همین هورمون‌ها می‌تواند باعث ذخیره شدن بیش از حد چربی، کاهش توان شما برای مقابله با استرس و پرخوری حتی در زمان سیری باشد. اختلالات هورمونی می‌توانند باعث بروز بیماری‌های متابولیک و انواع و اقسام سندرم‌ها شده و ممکن است خواب و عملکرد جنسی شما را کاملا مختل کنند. هیپوتالاموس و غده هیپوفیز مراکز کنترل سیستم هورمونی بدن هستند؛ مثل مناطق فرماندهی که پیام‌هایی را به بخش‌های مختلف بدن برده و از آنها پیام‌ها را دریافت می‌کنند. پانکراس (لوزالمعده)، غدد آدرنال(فوق کلیوی)، تیروئید و بیضه ها همگی اجزای این سیستم پیچیده و دقیق هستند. دقت و عملکرد صحیح این سیستم به‌شدت وابسته به پیغام‌هایی است که به‌عنوان فیدبک دریافت می‌کند و بر اساس این فیدبک‌ها عملکرد خود را تنظیم می‌کند. حال اگر این بازخورد مخدوش باشد می‌تواند کل سیستم را مختل کند. حال ببینیم آیا هورمون‌های ما کارشان را درست انجام می‌دهند؟


کورتیزول و اپی نفرین

چه شما یک رئیس باشید چه یک کارمند رده پایین، وقتی عصبانی می‌شوید بدن شما به استرس واکنش یکسانی نشان می‌دهد. هیپوتالاموس موادی وارد خون می‌کند که شما را برای واکنش آماده کند. کورتیزول و اپی نفرین هورمون‌های سیستم هشداردهنده بدن شما هستند. آنها باعث افزایش ضربان قلب، و گشاد شدن ریه‌ها می‌شوند تا اکسیژن رسانی به مغز تشدید شده و شما در اوج آمادگی ذهنی و بدنی باشید. از سوی دیگر این هورمون‌ها باعث آزاد شدن قند و چربی به داخل جریان خون می‌شوند تا انرژی مورد نیاز از طریق سوزاندن آنها تامین شود.

آیا هورمون‌های شما درست کار می‌کنند؟

استرس بیش از حد می‌تواند سطح هورمون کورتیزول شما را به شکل ثابتی بالا نگه دارد، همین مسئله ممکن است منجر به اختلال در سیستم متابولیک بدن شود. این سطح بالای هورمون به سلول‌ها فرمان می‌دهد هرچقدر که می‌توانند چربی ذخیره کنند. این چربی تمایل دارد تا به‌عنوان چربی درونی در بین امعا و احشا و پشت عضلات شکم تجمع کند؛ جایی که‌ گیرنده‌های کورتیزول بیشتر هستند و حتما می‌دانید سوزاندن این چربی چقدر کار دشواری است. برای مقابله  بهترین راه یک ساعت ورزش در روز به مدت 3 روز در هفته است. این عادت می‌تواند سطح هورمون کورتیزول را متعادل کند. همچنین سعی کنید تا حد امکان غذاهای ارگانیک و طبیعی بخورید.

لپتین، گرلین، سی سی کی، انسولین

هورمون‌های متعددی در بدن‌تان وجود دارد که به شما می‌گوید کی غذا بخورید و کی از کنار سفره بلند شوید. هورمون گرلین زمانی که شکم شما خالی است این چرخه را آغاز می‌کند. این هورمون با تحریک نورون‌های هیپوتالاموس باعث می‌شود شما احساس گرسنگی کنید. سپس وقتی شروع به خوردن کردید، شکم شما منبسط و کشیده شده و هورمون کوله سیستوکینین (سی سی کی) ترشح می‌شود که سرکوب‌گر اشتها است.

در این زمان همه هورمون‌ها با هم تلاش می‌کنند شما را از سر میز غذا بلند کنند. روده‌های شما ماده‌ای به نام YY ترشح می‌کنند که به مغز شما می‌گوید خوردن بس است و غده پانکراس (لوزالمعده) انسولین ترشح می‌کند. این سیگنال‌ها به شما می‌گوید که سیر شده‌اید و دیگر نباید بخورید. لپتین هورمونی است که سلول‌های چربی می‌سازد. این هورمون نیز به هیپوتالاموس می‌گوید که شکم شما پر شده و در نتیجه آلفا ام اس اچ ترشح می‌شود که هورمون دیگری برای سرکوب اشتهاست.

آیا هورمون‌های شما درست کار می‌کنند؟

گرسنه‌اید؟ سیر هستید؟ شاید نمی‌توانید به شکم‌تان اعتماد کنید. وقتی وزن اضافه می‌کنید لپتین زیادتری در بدن ترشح می‌شود. اگر مقدار زیادی لپتین به مدت طولانی در بدن شما ترشح شود به مغز این فرمان را می‌دهد:«داری چاق می‌شوی... باید کمتر بخوری». ولی اختلال در لپتین(که معمولا به دلیل خوردن مقدار زیاد خوراکی‌های شیرین اتفاق می‌افتد) به مغز شما می‌گوید سیگنال‌های گرسنگی ارسال کند حتی اگر شما به تازگی غذا خورده باشید. این مسئله باعث بیماری کبد چرب و مقاومت به انسولین می‌شود. وقتی انسولین بالا می‌رود، جلوی سیگنال فرستادن لپتین را می‌گیرد و در نتیجه مغز فکر می‌کند شما گرسنه‌اید. نتیجه واضح است؛ دور باطلی ایجاد می‌شود که شما را به‌شدت چاق خواهد کرد. علاوه بر کاهش وزن بهترین کار برای جلوگیری از اختلال در ترشح لپتین کاهش مقدار خوراکی‌های شیرین مصرفی است.

تستوسترون، ال اچ(LH)، اف اس اچ(FSH)

تستوسترون اصلی‌ترین هورمون جنسی مردانه محسوب می‌شود. تولید آن توسط هورمون LH فعال شده و هورمون FSH هم باعث تولید اسپرم‌ها می‌شود.  هنگام تحریک جنسی از غدد فوق کلیوی اپینفرین و نوراپینفرین ترشح می‌شود که باعث افزایش فشارخون و ضربان قلب می‌شود. سپس سطح هورمون دوپامین بالا می‌رود که هماهنگی اعصاب و عضلات را موقع عمل جنسی از طریق ارتباط با هیپوتالاموس تسهیل می‌کند.

آیا هورمون‌های شما درست کار می‌کنند؟

شاید باور نکنید اما مردها هم مثل زن‌ها هورمون استروژن دارند. افزایش سطح استروژن در مردها باعث کاهش میل جنسی می‌شود. در واقع بیشترین گیرنده‌های هورمونی در بدن گیرنده‌های استروژن هستند. اگر مردی بیش از حد در معرض مواد شیمیایی استروژنی قرار گیرد (مثل پلاستیک‌ها یا پوشش کنسروهای مواد غذایی)، با اختلال در تعادل هورمونی دچار مشکلات جنسی و افزایش وزن می‌شود. بهترین راه برای مقابله با این مشکل کاهش وزن و افزایش حجم عضلات بدن است. چربی تستوسترون را به استروژن تبدیل می‌کند. کاهش وزن نسبت تستوسترون به استروژن را بهبود بخشیده و میل و عملکرد جنسی را به حالت طبیعی بازمی‌گرداند. افزایش حجم عضلات نیز حساسیت بدن به انسولین را افزایش داده و باعث ارسال مقدار بیشتری گلوکز به عضلات می‌شود. در نتیجه با سوختن مقدار بیشتری از چربی‌ها عملکرد جنسی بهبود می‌یابد.

تیروکسین

غده تیروئید متابولیسم شما را کنترل می‌کند و مرکز بدن ما برای تولید انرژی است. در این مکانیسم هم زنجیره‌ای از فرمان‌های هورمونی دیده می‌شود: هیپوتالاموس ضعف و خستگی را شناسایی می‌کند، سپس غده هیپوفیز به غده تیروئید پیامی می‌فرستد که تیروکسین ترشح کند. این هورمون تقریبا وارد هر سلولی در بدن انسان می‌شود. این هورمون سوختن قندها را تشدید کرده و باعث افزایش مصرف اکسیژن در سلول‌ها می‌شود. این اتفاقات درجه حرارت بدن و ضربان قلب را افزایش می‌دهد.

آیا هورمون‌های شما درست کار می‌کنند؟

وقتی این سیستم درست کار نکند نتیجه آن تخریب و تضعیف عضلات، ضعف، خستگی شدید و افزایش وزن است. در حالی که اختلال در تیروکسین عمدتا ژنتیکی است نتایج مطالعات اخیر نشان داده عوامل محیطی نیز در مسدود کردن تیروکسین تاثیرگذار هستند. مثلا برخی ترکیبات مواد پلاستیکی می‌توانند از اتصال تیروکسین به گیرنده هایش جلوگیری کنند. سر دیگر طیف اختلالات تیروئیدی بیماری هایپرتیروئیدیسم یا پرکاری تیروئید است که در آن تیروکسین بیش از حد طبیعی تولید می‌شود. این پرکاری می‌تواند باعث اضطراب، افزایش ضربان قلب، کاهش وزن و تعریق شدید شود. پزشک شما با یک آزمایش ساده سنجش TSH قادر به تشخیص بیماری شما است. درمان این بیماری از طریق جراحی، رژیم و دارو درمانی امکان‌پذیر است.

هورمون خواب

ملاتونین

وقتی خورشید غروب می کند، غده پینه آل (صنوبری)شروع به ترشح ملاتونین می‌کند، هورمونی که کمک می‌کند شما بخوابید و ساعت بدن شما را تنظیم می‌کند. این هورمون درجه حرارت داخلی بدن را کاهش می‌دهد و اگر هوا خیلی گرم باشد یا درجه حرارت بدن بالا باشد خواب از سر شما می‌پرد. بیشترین حد تولید ملاتونین نیمه شب است و این فرآیند ممکن است با وجود مقدار کمی نور مصنوعی هم به هم بریزد.

 آیا هورمون‌های شما درست کار می‌کنند؟

تحقیقات علمی متعدد نشان داده قرارگیری در معرض نور موقع شب چه خواب باشید چه بیدار، نقشی اساسی در ابتلا به سرطان، دیابت و چاقی دارد. تحقیقات نشان داده به‌هم خوردن ساعت بدن و خواب ناکافی بالقوه سرطان‌زاست و وجود نور موقع خواب با به هم ریختن سیستم هورمونی خواب، روی ملاتونین، کورتیزول، گرلین، لپتین و تستوسترون تاثیر منفی دارد. بسیاری از مردم فکر می‌کنند بیدار شدن وسط خواب مسئله بدی است اما مشکل اصلی قرارگیری در معرض نور است. اگر نیمه شب موقع خواب بیدار می‌شوید در تختخواب بمانید، چراغی روشن نکنید و از همان حالت خواب آلودگی لذت ببرید.
برای اینکه سطح ملاتونین تنظیم شده باشد لزومی ندارد مدام خواب باشید ولی حتما باید در جای تاریکی باشید. پرده‌های ضخیم یا کرکره و در مواردی پوشاندن لوازمی که چراغ‌های چشمک زن دارند (مثل کامپیوتر) در ایجاد تاریکی کمک موثری هستند. اتاق خواب باید آنقدر تاریک باشد که نتوانید دست‌تان را ببینید. اگر در اتاق خواب چراغی روشن باشد سطح ملاتونین بلافاصله پایین می‌آید.