نگذاریم سل مقاوم شود

 

چگونه ذرات ریز عطسه و سرفه در روزهای سرد زمستان می‌تواند عامل انتقال سل باشد؟
سل یك بیماری مزمن، عفونی و واگیردار است و عامل باكتریایی دارد. این باكتری به افتخار رابرت كخ - كاشف آن در سال 1882 - به «باسیل كخ» معروف است. بیماری سل قدمتی طولانی دارد و افراد بسیاری را در طول تاریخ آلوده كرده و به كام مرگ كشانده است.

با وجود این سابقه طولانی و با آن كه از اوایل دهه 1980 میلادی جامعه پزشكی بر ریشه‌كنی آن تا سال 2000 متفق القول بودند، ظرف مدت كوتاهی نشانه‌های نگران‌كننده‌ای سربرآورد و متاسفانه پیش‌بینی‌ها را با شكست مواجه كرد. این نگرانی‌ها سرانجام سال 1993 به حدی رسید كه از سوی سازمان جهانی بهداشت در قالب فوریت بین‌المللی اعلان عمومی شد. در واقع در این مقطع زمانی، شیوع ایدز و سلِ مقاوم در برابر دارو مخاطرات جدیدی را دامن زد كه امیدها و برنامه‌ها را نقش بر آب كرد. در حال حاضر، مطابق تخمین‌ها سالانه حدود هشت میلیون نفر به تعداد مبتلایان افزوده می‌‌شود و هم‌اكنون براساس آمارهای موجود حدود یك سوم ساكنان كره خاكی به باكتری سل آلوده‌اند.

انواع سل
برخلاف تصور رایج، سل تنها منحصر به دستگاه تنفسی و ریه‌ها نیست، بلكه سایر دستگاه‌ها و اعضای بدن را نیز مورد هدف قرار می‌دهد. از همین رو به طور عمده سل را به دو دسته سل ریوی و سل خارج از ریه تقسیم می‌كنند. سل خارج از ریه بسته به این كه كدام عضو از بدن را درگیر سازد به نام همان عضو یا نامی مرتبط با آن شناخته می‌شود. با این حال از بین این دو نوع سل، سل ریوی شیوع بسیار بیشتری دارد و دست‌كم 75 درصد موارد ابتلا به سل را در بر می‌گیرد.

سل مسری
باز هم بر خلاف تصور رایج، همه سل‌ها مسری نیست. در این تقسیم‌بندی، تنها سل ریوی، مسری است و البته نه همه موارد سل‌های ریوی. در بیماران مبتلا به سل ریوی باید شرایطی فراهم باشد تا آن بیماران ناقل سل به شمار بروند. این شرایط خود پای تقسیم‌بندی دیگری را به میان می‌كشد. اگر در خلط بیمار مبتلا به سل ریوی باكتری سل مشاهده شود، به اصطلاح این بیمار در دسته مبتلایان به سل ریوی خلط مثبت قرار دارد و سل را به دیگران منتقل می‌كند، اما اگر باكتری سل در خلط بیمار مشاهده نشود، سل ریوی خلط منفی است و مبتلا به آن، بیماری را منتقل نخواهد كرد.

هیولای سل مقاوم
امروزه به لحاظ دانش و توان پزشكی، سل یك بیماری كاملا قابل درمان است و به همین دلیل نباید فردی در اثر ابتلا به آن جان خود را از دست بدهد، اما با این حال اگر فردی در دوره درمانی خود و بخصوص در مصرف دقیق داروها سهل‌انگاری كند، بیماری‌اش را - كه كاملا قابل درمان است - وارد مرحله‌ای به نام سل مقاوم در برابر دارو خواهد كرد كه مرحله بسیار خطرناكی است؟ زیرا داروهای موثر بر سل محدود است و به همین دلیل سل مقاوم را به این سادگی‌ها نه می‌توان در فرد بیمار ریشه‌كن كرد و نه در صورت سرایت به دیگران، می‌توان بسادگی به درمان این افراد پرداخت. برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد چنین بیمارانی دست‌كم به 18 تا 24 ماه درمان نیاز دارند كه در مقطع اولیه بایــــد دو تا ششماه بستری شوند.

علائم سل
مهم‌ترین نشانه ابتلا به بیماری سل، سرفه‌های طولانی‌مدت (ابتدا خفیف و پس از حدود سه هفته شدید)، خلط كدر و چسبناك و گاهی خونی در كنار بسیاری از علائم شایع سرماخوردگی و آنفلوآنزا مانند احساس ضعف و خستگی، بی‌اشتهایی، تب و لرز، كاهش قابل توجه وزن و... است.

پیشگیری از سل
اساسی‌ترین راه پیشگیری در برابر این بیماری، تزریق واكسن BC G به نوزادان است كه روشی بسیار موثر بوده و می‌تواند تا پایان عمر فرد را از ابتلا به سل مصون نگه دارد. این واكسن سال‌هاست در برنامه واكسیناسیون كودكان ایرانی قرار دارد و باید از جانب والدین كاملا جدی گرفته شود.

چقدر نگران باشیم!؟
درست است كه یك سوم مردم دنیا به باكتری سل آلوده‌اند (هیچ اشتباه تایپی و چاپی در كار نیست، عدد یك‌سوم كاملا درست است!) اما این به معنای ابتلای آنها به بیماری سل نیست. خوشبختانه سیستم دفاعی بدن انسان در برابر سل به سرعت واكنش نشان می‌دهد و به محض ورود باكتری، این بیماری با تشكیل یك حصار محافظتی آن را به خواب فرو می‌برد. به این وضع باكتری، حالت خفته یا نهفته می‌گویند. در این مرحله، فرد نیز به هیچ عنوان نسبت به ورود باكتری به بدن و فعالیت‌های سیستم ایمنی بدن خود آگاهی ندارد، اما به هر حال در 10 درصد این افراد یا اساسا حصار محافظتی از همان ابتدا تشكیل نمی‌شود یا حصار محافظتی تشكیل شده پس از طی زمانی در اثر ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شكند و باكتری مذكور بیدار می‌شود و فرد را به بیماری سل مبتلا می‌كند. 90 درصد باقی نه بیمارند، نه احساس ناخوشی دارند، نه باكتری را به كسی منتقل می‌كنند و نه حتی در رادیوگرافی ریه علامتی بروز می‌دهند. این افراد تنها به تست پوستی سل واكنش نشان می‌دهند و پاسخ این آزمایش برای آنها مثبت است. این آزمایش در واقع برای چنین افرادی تنها نشان می‌دهد باكتری سل در بدن این افراد در حالت خفته و نهفته وجود دارد، اما هرگز به معنای بیمار بودن یا ناقل بودن آنها نیست.

رابطه معنی‌دار ابتلا به سل و محرومیت
اكنون كشورهای در حال توسعه بیشترین آمار مبتلایان به سل را در سراسر دنیا به خود اختصاص داده‌اند. مطابق تخمین‌ها، 22 كشور دنیا حدود 80 درصد مبتلایان را در خود جای داده‌اند و تعدادی از این كشورها در همسایگی ما قرار دارند. این مسأله می‌تواند زنگ خطری باشد برای كسانی كه به این كشورها مسافرت می‌كنند یا كسانی كه با اتباع مسافر یا مهاجر این كشورها در ایران مواجهند. كشورهایی مانند افغانستان، پاكستان، عراق و برخی همسایگان شمالی نیز از جمله چنین كشورهایی به شمار می‌روند. سلامت نیوز اعلام كرد بیشترین میزان ابتلا در میان استان‌های كشورمان مربوط به استان‌های سیستان و بلوچستان و استان گلستان است.

چگونگی سرایت
مهم‌ترین راه انتقال سل، استنشاق هوایی است كه ذرات ریز عطسه یا سرفه فرد مبتلا به سل ریوی خلط مثبت در آن وجود دارد. این اتفاق از زمان بروز سرفه و عطسه در چنین بیمارانی تا پایان هفته دوم درمان ادامه خواهد داشت و از آن پس دیگر امكان سرایت منتفی خواهد شد به همین دلیل، فرد مبتلا به این نوع سل پس از تشخیص باید بلافاصله تا زمان رفع امكان سرایت به دیگران در بیمارستان بستری شود؛ البته این حداقل زمان بستری‌شدن برای پیشگیری از سرایت به دیگران است و میزان بستری‌بودن در بیمارستان با توجه به شرایط و میزان پیشرفت اقدامات درمانی به تشخیص پزشك معالج است.
منبع:jamejamonline.ir

ویدیو مرتبط :
ویولن سل از سل گابتتا - Oblivion,Astor Pantaleon Piazzolla

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

هشدار درباره افزایش ابتلا به سل فوق مقاوم

 اخباراجتماعی - هشدار درباره افزایش ابتلا به سل فوق مقاوم

به گزارش فارس، مسعود مردانی، متختصص بیماری‌های عفونی تصریح کرد: بیش از یک قرن پیش عامل بیماری سل که یک نوع میکوباکتری است شناخته شد و امروزه این بیماری در اقصی نقاط کشور وجود دارد که خود را به دو شکل سل ریوی و خارج ریوی نشان می‌دهد.

وی افزود: سل ریوی خود را به شکل تب، خلط خونی، سرفه، تنگی نفس، کاهش وزن و عرق کردن شبانه نشان می‌دهد و سل خارج ریوی که به جز ریه بخش‌های دیگر بدن مانند سل استخوان، سل مغز، سل دستگاه تناسلی، سل کبد، پوست، چشم و مناطق دیگر را می‌تواند درگیر کند.

مردانی خاطرنشان کرد: سل بیماری است که طی قرون متمادی وجود داشته است و از زمان یافتن درمان این بیماری تحولی در علم عفونی در دنیا ایجاد شد که بیماران محکوم به مرگ را نجات داد ولی پس از آن مشکلی ایجاد شد که ناشی از تصمیمات خودسرانه بیماران مبتلا به این بیماری بود.

این متخصص بیماری‌های عفونی گفت: مشکل از آنجا ناشی شد که افراد مبتلا به سل پس از 1 یا 2ماه انجام اقدامات درمانی احساس بهبودی داشتند و در نتیجه با طول درمان را رعایت نمی‌کردند و داروها را نمی‌خورند و این قطع زودهنگام دارو باعث مقاومت باسیل عامل بیماری می‌شود.

وی تصریح کرد: اکنون متأسفانه گزارشهای متعددی از سل در بین افاغنه‌ای که به ایران مهاجرت می‌کنند گزارش شده است که شماری از این‌ها از نوع مقاوم به درمان هستند که از آن به عنوان سل مقاوم به درمان یا MDR یاد می‌شود.

مردانی تأکید کرد: امروزه متأسفانه فاجعه دیگری در حال وقوع است و آن مشاهده سل جدیدی در افراد به خصوص افراد دارای نقص ایمنی که سیستم دفاعی ضعیفی دارند دیده شده است که علاوه بر چند داروی ضد سل به تمام داروهای موجود ضد سل مقاوم است که به نام سل فوق مقاوم یا XDR نامیده می‌شود و متأسفانه اکثر قریب به اتفاق افراد مبتلا به سل فوق مقاوم XDR در ایران فوت کرده‌اند.

این متخصص بیماری‌های عفونی افزود: بیماری فرد مبتلا به سل با یک طول درمان 6 ماهه که به صورت رایگان توسط مراکز بهداشتی و درمانی کشور صورت می گیرد قابل درمان است و بهبودی پیدا می کند اما درمان سل MDR یا سل مقاوم در صورت پاسخ دادن به درمان مدت زمان 18 تا 24 ماه طول می‌کشد.

وی تصریح کرد: این درمان 18 تا 24 ماهه در بسیاری موارد جواب نمی‌دهد و فرد یا فوت می‌کند یا اینکه سل MDR به سل فوق مقاوم XDR  تبدیل می‌شود و متأسفانه افراد مبتلا به XDR به خصوص اگر مشکل نقص سیستم ایمنی داشته باشند محکوم به مرگ هستند.

مردانی گفت: بیماری سل با وجود شکل ترسناک خود بیماری بسیار خوبی است و چنانچه به موقع درمان شود یا طول درمان به طور کامل انجام شود با بهبودی 100 درصد همراه است و در صورت درمان نشدن به موقع با توجه به محل درگیر شدن عوارض خاص خود را در پی خواهد داشت.

این متخصص بیماری‌های عفونی خاطرنشان کرد: اگر سل مغز را درگیر کند در صورت درمان نشدن مرگ، اگر استخوان را درگیر کند معلولیت و در صورت درمان نشدن سل ریوی فرد مبتلا لاغر شده و خلط خونی خواهند داشت و در مواردی به علت ضعف بیش از حد جان خود را از دست خواهد داد.

وی تأکید کرد: کسی که سل ریوی دارد به سرعت می‌تواند این بیماری را به دیگران منتقل کند و به همین علت در صورت ابتلای یک عضو خانواده به بیماری سل ریوی سایر اعضای خانواده با مراجعه به پزشک تست سل دهند تا در صورت ابتلا به سرعت درمان شوند و از گسترش جلوگیری کنند.

مردانی گفت: روش اصلی انتقال سل ریوی استنشاقی است یعنی از راه تماس رو در رو منتقل می‌شود چرا که دیده شده است معلمی که دارای سل ریوی فعال بوده است این بیماری را به تمام کودکان ردیف اول و دوم کلاس انتقال داده است یا مادر کودک را و زن همسرش را مبتلا کرده است.

این متخصص بیماری‌های عفونی افزود: خوشبختانه سل غیر ریوی از انسان به انسان منتقل نمی‌شود پس واگیر بسیار کمی در قیاس با سل ریوی دارد و به همین دلیل کنترل و داشتن اطلاعات درباره سل ریوی بسیار مهم است.

وی خاطرنشان کرد: در دهه‌های قبل تصور می‌شد می‌توان بیماری سل را در کشور ریشه کن کرد و به همین علت وزارت بهداشت در مناطق مختلف کشور اداره‌های مبارزه با سل مستقر کرد و این بیماری تا حد زیادی کنترل شد تا اینکه 20 تا 25 سال پیش که اپیدمی ایدز در جهان آغاز شد، دیده شد که در افراد مبتلا به ایدز که سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود بیماری سل پیچیده تر می‌شود و بیمار را از پای می‌اندازد.

مردانی گفت: به همین علت امروزه مهمترین عفونت فرصت طلب در بیماران مبتلا به ایدز در ایران سل است حال تصور کنید که بیمار باید هم از نظر سل درمان شود و هم ایدز و پس از آن متوجه شدند که دیگر سل ریشه کن نمی‌شود و امروزه متأسفانه موارد سل مقاوم به دارو در بیماران HIV  بسیار زیاد شده است.

این متخصص بیماری‌های عفونی خاطرنشان کرد: امروزه کشورهای تایلند، چین ،کشورهای آسیای جنوب شرقی با معضلی به نام سل مقاوم به درمان در بیماران HIV درگیرند.

وی افزود: سل ریوی در صورت گسترش می‌تواند مناطق دیگر بدن را درگیر کند و به سل خارج ریوی تبدیل شود.

مردانی گفت: در ایران در بدو تولد به تمام نوزادان واکسن سل تزریق می‌شود اما مشکل اینجاست که این واکسن بیش از 70 درصد تأثیر ندارد بنابراین امکان ریشه کنی این بیماری وجود ندارد.

این متخصص بیماری‌های عفونی تصریح کرد: راه پیشگیری از انتقال سل ریوی تماس نداشتن با بیماری مبتلا به سل است یعنی فرد باید در منزل ماسک بزند و فرد خود را ایزوله کند اما متأسفانه زمانی فرد تشخیص سل می‌دهد که چند نفر را درگیر کرده است اما در سل خارج ریوی نیازی به اقدامات پیشگیرانه وجود ندارد.

 اخبار اجتماعی  - فارس