ناباروری مردانه از كجا می‌آید؟

مجله سیب سبز: بحث‌های اخیر پیرامون افزایش آمار ناباروری در میان مردان ایرانی نگرانی‌های بسیاری را موجب شده است. برخی از پزشكان معتقدند كه افزایش آمار وجود ندارد و تنها به دلیل بالا رفتن سطح كلی معلومات جامعه موارد كشف شده ناباروری افزایش داشته‌اند. از سوی دیگر برخی متخصصان معتقدند كه به دلایل مختلف از جمله عوارض دوران مدرن و افزایش مصرف سیگار و تغذیه نامناسب و آلودگی هوا و ... با افزایش آمار ناباروری روبه‌رو هستیم. به هر حال نكته مهم این است كه باید با در نظر گرفتن تمامی احتمالات سبك زندگی سالم و مناسبی داشته باشیم تا احتمال ناباروری‌مان كاهش بیابد. در این مطلب نكته‌هایی در مورد زندگی سالم و تغذیه مناسب برای افزایش احتمال باروری به شما می‌گوییم.

ناباروری مردانه از كجا می‌آید؟

نداشتن اسپرم یا تعداد بسیار پایین آن علت اصلی ناباروری در مردان است كه پیدا شدن منشأ آن، مشكل و زمانبر است چرا كه عوامل متعددی بركاركرد بیضه‌ها تأثیر می‌گذارد. داروهایی كه مادر در زمان بارداری مصرف می‌كند یا بیماری‌هایی كه فرد قبل از بلوغ به آن دچار می‌شود و از همه مهم‌تر برخی عفونت‌های مجاری ادرار از عوامل عمده‌ای هستند كه در ناباروری مردان تأثیر می‌گذارند. درحالت معمولی بالای 5 درصد اسپرم‌های یك مرد در هر حال باید شكل نرمال داشته باشد تا فرد بارور محسوب شود كه در افراد نابارور این میزان كمتر از یك درصد است. درهر مرتبه حدود 300میلیون اسپرم از بدن مرد خارج می‌شود كه 300 عدد آن به سمت تخمك حركت می‌كنند و در نهایت فقط یك اسپرم به تخمك می‌رسد و بقیه طی فرایندی حذف می‌شوند. حتی از نظر مولكولی هم ممكن است كوچك‌ترین مشكلی اسپرم را حذف كند. نكته جالب اینجاست كه دربرخی موارد كه تخمك هنوز آزاد نشده اسپرم در ابتدای لوله رحم می‌چسبد و منتظر می‌ماند و به محض آزاد شدن تخمك با سیگنالی كه از تخمك می‌گیرد با سرعت بسیار زیاد به سمت تخمك حركت می‌كند. اسپرم‌ها می‌توانند 2روز یا بیشتر با حفظ قدرت باروری خود در رحم زنده بمانند.


اینها مردان را نابارور می‌کنند

- سوءتغذیه و کم خونی

- استرس شدید

-کشیدن سیگار که معمولا سبب کاهش تعداد اسپرم و تحرک ضعیف آنها می‌شود. تحقیقات اخیر نشان دادند زمانی که هم مرد و هم زن سیگار می‌کشند، احتمال ناباروری آنها تا ۶۴ درصد بالا می‌رود.

- استفاده درازمدت ازحشیش توسط مردان سبب کاهش اسپرم سالم و افزایش اسپرم ناقص می‌شود.

- کمبودویتامینC سبب می‌شود که اسپرم‌ها به هم بچسبند و این حالت سبب ناباروری مردانه می‌شود.

- بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها به طورموقت سبب کاهش تعداد و تحرک اسپرم‌ها درمردان می‌شوند. بعضی ازاین آنتی‌بیوتیک‌ها شامل اریترومایسین، نیتروفورازون یا نیتروفورانتوئین هستند.

- بیضه‌ها نباید زیاد گرم شوند. برای همین مردان نباید لباس‌‌های زیر تنگ بپوشند. مردانی که مشکل ناباروری دارند، نباید از دوش آب گرم و سونا استفاده کنند و همچنین کار در محیط گرم برای آنها مفید نیست.

- فاصله گذاری درفعالیت جنسی (۳تا۶روزدرهفته) سبب افزایش حجم وقدرت باروری می‌شود ولی اگر وقفه زیادی درفعالیت جنسی ایجاد شود، سبب می‌شود که اسپرم‌ها پیر و ناتوان و کم تحرک شوند.

- بیماری واریکوسل (کلافی از وریدهای اضافی دورلوله منی را می‌گیرند و سبب گرمی بیش از حد آن می‌شوند که این حالت سبب آسیب رسانی به اسپرم‌ها و کشتن آنها خواهد شد).

- عفونت دستگاه تناسلی (مثلا التهاب پروستات و التهاب بیضه)

- ضربات وارده به بیضه
مردان چاق شانس کمتری دارند

پژوهشگران از وجود ارتباط بین چاقی و بروز ناباروری در مردان خبر داده‌اند و متذكر شده‌اند كه احتمال پدر شدن در مردان چاق کمتر از دیگر مردان است.

پژوهشگران با بررسی ۸۷ مرد ۱۹ تا ۴۸ ساله متوجه شدند كه شاخص توده بدنی در مردان مبتلا به ناباروری بیش از مردانی است که فرزند دارند. شاخص توده بدنی حاصل تقسیم وزن بر حسب کیلوگرم بر مجذور قد بر حسب متر است و یکی از شیوه‌های ارزیابی تناسب اندام افراد است.

تغذیه‌تان را  اصلاح کنید

شما احتمالا یکی ازافرادی هستید که به نظر رژیم غذایی سالمی دارید و دچار کمبود مواد مغذی نیستید ولی به احتمال زیاد تجزیه و تحلیل تغذیه‌ای از رژیم غذایی شما نشان خواهد داد که یک یا چند ماده مغذی را کمتر از نیازتان دریافت می‌کنید. برای افزایش احتمال باروری، باید تمامی مواد مغذی درحد نیاز مصرف شوند و در بین آنها، موادی که مهم‌تر هستند اینها هستند: اسیدهای چرب ضروری که در روغن‌های گیاهی، روغن دانه‌ها و مغزها موجودهستند و برای حفظ تعادل هورمونی موردنیازند. برخی از ویتامین‌ها از جمله ویتامین‌های ای و سی كه با کمبود این ویتامین‌ها بافت‌های تولیدمثلی تخریب می‌شوند. البته عنصر روی هم در این میان بسیار مهم است.

در سال ۱۹۷۸ اثرات تغذیه و دیگر عوامل محیطی بر باروری به‌طور گسترده مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی صدها زوج از رژیم غذایی اصولی به همراه مصرف مکمل ویتامین و مواد معدنی پیروی کردند و از نظر عفونت ادراری، مسمومیت با فلزهای سنگین و مواد مسمومیت‌زای ضد باروری مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد كه در نهایت با اصلاح عوامل تغذیه‌ای80 درصد از زوج‌های با سابقه ناباروری، صاحب فرزندان سالم و تندرست شدند.


شاید کم روی هستید

در بین تمامی مواد مغذی که با باروری مرتبط‌اند، «روی» شاید از همه با اهمیت‌تر باشد. این ماده معدنی برای فعالیت صحیح صدها سیستم آنزیمی بدن ضروری است. تعدادی از این سیستم‌های آنزیمی مربوط به باروری در زن و مرد است. برای مثال رشد و نمو دیواره رحم بستگی به روی دارد و این ماده معدنی برای تولید اسپرم در مردان مورد نیاز است. تجزیه املاح موجود در موی افراد نابارور نشان می‌دهد، تعداد کثیری از خانم‌هایی که باردار نمی‌شوند یا سقط‌های پی در پی دارند، دچار کمبود روی هستند. رژیم غذایی اغلب افراد، تأمین کننده روی مورد نیازشان نیست و شرایطی چون استرس، سیگار کشیدن، آلودگی هوا و مصرف الکل هم موجب تخلیه منابع روی بدن می‌شود.

منابع روی

 به طور تقریبی در هر گرم گوشت 3 تا 5 میلی گرم روی وجود دارد.با خوردن هر 100 گرم عدس یا نخود یا گندم سبوس دار می توان 4 تا 5 میلی گرم روی به بدن رساند .تخم کدو حاوی روی فراوان است در هر 100 گرم آن 5.6 تا 5.7 میلی گرم روی یافت می شود .در هر 100 گرم سبوس گندم یا هر 100 گرم ذرت 3 میلی گرم روی وجود دارد .  هر 100 گرم جوانه گندم حاوی 17 میلی گرم روی و به عبارتی غنی از روی است و خوردن آن به تمام افراد توصیه میشود .در هر 100جگر گوساله هم 8.7 میلی گرم روی وجود دارد .

نا امید نشوید

اکنون برای افزایش احتمال باروری، راه‌های طبیعی در دسترس است. نكته‌ای كه زوجین باید بدانند این است كه بر اساس تحقیقات كنونی حتی اسپرم‌های آسیب دیده هم قادر به بارداری تخم هستند بنابراین نا امیدی در باروری معنی ندارد. پزشكان متخصص متذكر می‌شوند كه قبل از هر گونه عمل لقاح مصنوعی، افراد بهتر است به مدت۳ ماه توصیه‌های مربوط به تغذیه و داشتن آرامش كافی و انجام فعالیت جنسی مناسب را اجرا كنند چون ممكن است بدون نیاز به روش‌های مصنوعی توانایی باروری خود را بازیابید.