مشكل جنسی شایع خانم ها!

مجله سیب سبز -  دكتر محمدرضا رجبی شكیب -  ستاره محمد: وسط آجیل خوری، یك بادام یا تخمه تلخ زیر زبان‌تان رفته تا به حال؟ یا شده گرسنه باشید و سر سفره بنشینید به نیت دلی از یك غذای چرب درآوردن و اولین لقمه را كه خوردید، از شوری غذا حال‌تان بد شود؟ درست وقتی لذت را انتظار می‌كشیم، اگر رنج و درد به جایش بنشیند، بدترین اتفاق دنیا افتاده. تلخی همیشه تلخی است، اما وقتی جای شیرینی بنشیند، می‌شود زهر هلاهل.

درد هنگام رابطه زناشویی در خانم‌ها -مشكلی كه پزشكان به آن «دیسپارونی» می‌گویند- مصداق همان زهر هلاهل است. تحقیقات در كشورهای غربی نشان داده شیوع لحظه‌‌ای  آن در جمعیت عمومی زنان حدود 10 درصد است. در زنان 20 تا 30 سال، 13 درصد می‌شود و در زنان 50 تا 60 سال 7 درصد. اما اگر از متخصصان بپرسید، خیلی‌های‌شان می‌گویند در ایران، شاید بیش از نیمی از زنان در دوره‌‌ای  از زندگی‌شان این نشانه را تجربه كرده باشند.ازطرفی گفته می‌شود در ایران، بیش از نیمی از طلاق‌ها ریشه در مشكلات جنسی دارد.

حاصل مقاربت‌های دردناكی كه اغلب به دلیل ناآگاهی از قابل درمان بودن آن یا شرم از بازگویی آن حتی با همسر، مثل یك راز در سینه یك زن می‌ماند، گاهی می‌شود سردی روابط زناشویی و گاه طلاق  و این در حالی است كه با كمك یك مشاور سلامت جنسی می‌توان این بیماری را درمان كرد.

دیسپارونی (Dyspareunia) را فرهنگستان زبان فارسی ترجمه كرده: دش آمیزی. دش را هم از كلمه دشوار گرفته‌اند. در اصطلاح پزشكی، به زنی كه هنگام نزدیكی درد دارد و از رابطه زناشویی لذت نمی‌برد، می‌گویند «دیسپارونی» دارد.


دلایل ایجاد این مشكل البته بسیار متنوع است؛ از علل ارگانیك مثل تنگی واژن گرفته تا علل روانی مثل واژینیسموس یا همان انقباض غیرارادی عضلات واژن. متخصصان می‌گویند دیسپارونی در خانم‌های ایرانی بسیار شایع است و بعضی‌ها حتی شیوع آن را حدود 20 تا 30 درصد ذكر می‌كنند، اما متاسفانه بیشتر خانم‌ها برای درمان به پزشك مراجعه نمی‌كنند.

درد گاهی از نخستین رابطه جنسی شروع می‌شود، گاهی بعدها و به دنبال ایجاد یك مشكل جسمی یا روانی ایجاد می‌شود و گاهی هم به علت كاهش سطح هورمون‌ها در سنین بالاتر.
 
معلوم است كه نوع اول، بیشتر خانم‌های جوان را گرفتار می‌كند؛ مخصوصا در كشور ما به دلیل وجود مسائل فرهنگی، خجالت، ترس و ابهام در مورد روابط جنسی شایع‌تر است. درواقع ترس از درد و پاره شدن پرده بكارت و انقباضات كف لگن از یك طرف و نابلد بودن و عجول بودن همسر از طرف دیگر، گاهی باعث می‌شود نخستین روابط بعد از ازدواج به سختی صورت بگیرد. گاهی توصیه می‌كنند خانم‌ها در اولین روابط از ژل‌‌های بی‌حس‌كننده و روان‌كننده استفاده كنند، اما راه‌حل اصلی، مشاوره قبل از ازدواج است؛ اتفاقی كه بیشتر وقت‌ها نمی‌افتد.

چرا مقاربت دردناك می‌شود؟

دیسپارونی علاوه بر اینكه می‌تواند بر اثر عوامل روحی، استرس و اضطراب ایجاد شود، دلایل فیزیكی زیادی هم دارد كه با رفع آنها درد مقاربت نیز برطرف می‌شود، مثلا گاهی ممكن است پرده بكارت بعد از رابطه سالم بماند و هر بار درد ایجاد كند كه در این صورت باید با كمك جراحی برداشته شود. در بعضی موارد نادر هم ممكن است در واژن پرده‌هایی به صورت طولی یا عرضی وجود داشته باشد و موقع نزدیكی ایجاد درد كند كه در این موارد هم باید پرده‌ها با جراحی برداشته شوند. این یعنی در اولین قدم، باید معاینه توسط متخصص زنان صورت بگیرد.

اما گاهی هم هیچ مانع فیزیكی‌ای وجود ندارد و «واژینیسموس» وجود دارد یعنی انقباض غیرارادی عضلات واژن كه مانع دخول می‌شود. واژینیسموس معمولا زمینه روانی دارد و باید زیر نظر مشاور روانشناس درمان شود.

البته متخصصان زنان گاهی برای رفع این انقباضات و همچنین تنگی جدار واژن از تزریق بوتاكس هم استفاده می‌كنند و فلج كردن این عضلات باعث می‌شود رابطه با درد كمتری همراه باشد، اما معلوم نیست كه بعد از چند ماه كه تاثیر بوتاكس كمتر شد مشكل دوباره عود نكند.

درد گاهی با بچه می‌آید!

دیسپارونی و انقباضات كف لگن حین بارداری هم معمولا علل روانی دارد و به دنبال ترس از آسیب دیدن جنین اتفاق می‌افتد. همین طور بعد از زایمان و موقع شیردهی هم به دلیل بالا بودن سطح پرولاكتین، ترشح هورمون استروژن كاهش پیدا می‌كند و مخاط واژن مانند دوران یائسگی خشك می‌شود. خانم‌ها در این دوران هم معمولا دیسپارونی را تجربه می‌كنند كه در این موارد استفاده از ژل‌های لغزنده توصیه می‌شود.

اگر فرزند دختر باشد می‌توان به مدت محدود و تحت نظر پزشك از كرم‌های واژینال حاوی استروژن هم استفاده كرد. البته دیسپارونی بعد از زایمان و سزارین به‌ندرت می‌تواند نشانه یك وضعیت خطرناك باشد به‌خصوص امروزه كه عوارض بعد از زایمان بسیار كمتر شده است.

در خانم‌های سن بالا رایج‌تر است؟

از حدود 45 سالگی به بعد با نزدیك شدن به یائسگی، ترشح هورمون استروژن كاهش پیدا می‌كند و خشكی و درد هنگام مقاربت و واژینیسموس بیشتر می‌شود. در این موارد اگر سطح هورمون‌ها كاهش چشمگیری داشته باشد باید آنها را با هورمون‌های خارجی جایگزین كنیم؛ كاری كه پزشكان به آن HRT می‌گویند. همین‌طور می‌شود از ژل‌ها یا قرص‌های مخصوص هورمونی در داخل واژن استفاده كرد.

اما بعد از 70 سالگی به‌خصوص اگر فرد زایمان طبیعی نكرده باشد، دچار تنگی شدید واژن و دیسپارونی می‌شود و مخصوصا اگر خانم‌ها عمل افتادگی مثانه و مقعد انجام داده‌ باشند، این اتفاق بیشتر می‌افتد. البته همه اینها زیر نظر متخصص زنان قابل درمان است.

آیا با سرطان ربط دارد؟

به عنوان یك اصل، اگر مقاربت با درد و خونریزی همراه باشد باید حتما به متخصص زنان مراجعه كرد تا از لحاظ سرطان‌های دهانه رحم بررسی صورت بگیرد. در بعضی موارد نادر سرطان‌های واژن هم می‌توانند باعث دیسپارونی شوند. درواقع هرجور تومور یا بدخیمی در كف لگن، روده، مثانه، رحم، واژن و. . . می‌تواند با دیسپارونی همراه باشد.


وجود «مول» یا بچه‌خوره در ناحیه واژن هم یكی دیگر از دلایل درد هنگام مقاربت است. در این بیماری به جای تشكیل جنین و جفت در رحم مادر، تنها بافتی از جنس جفت به وجود می‌آید كه می‌تواند ترشح خونی یا غیرخونی داشته باشد، البته این مورد خیلی شایع نیست. تومورهای قسمت پایین دستگاه گوارش هم می‌توانند باعث دیسپارونی شوند.

شاید اندومتریوز باشد!

اندومتریوز یكی دیگر از دلایل دیسپارونی است. در این بیماری بافت رحم در جایی به غیر از رحم كاشته می‌شود مثلا در مخاط واژن، مقعد، مثانه یا كف لگن و. . . این بیماری باعث لكه‌بینی بین دو عادت ماهانه و دردهای بسیار شدید در روز سوم و چهارم عادت ماهانه می‌شود، همچنین درد حاصل از آن هر ماه بدتر می‌شود. این بیماری بدخیم نیست اما باید تحت درمان قرار بگیرد. كیست‌های تخمدان و فیبروم‌های رحم هم می‌توانند باعث درد هنگام مقاربت شوند كه البته با برطرف شدن آنها درد نیز از بین می‌رود.

رحم به عقب برگشته!

رحم در حالت طبیعی به طرف جلو و سمت مثانه خم شده اما در گروهی از افراد به طرف مقعد و سمت عقب می‌چرخد، در این صورت هنگام مقاربت، برخورد آلت با دهانه رحم باعث می‌شود تخمدان‌ها و رحم به استخوان‌های عقب (ساكروم) برخورد كنند و دردناك شوند. البته اگر مقاربت خیلی عمیق نباشد معمولا دردی حس نمی‌شود. این هم یكی از علت‌های رایج دیسپارونی است.

افتادگی رحم هم اگر شدید باشد، می‌تواند باعث دیسپارونی شود. برای مثال خانم‌هایی كه زایمان‌های متعدد داشته‌اند یا كسانی كه به سندرم مارشال مبتلا هستند و بافت‌های بدن‌شان شل است، معمولا دچار افتادگی رحم می‌شوند. در این حالت چون رحم پایین‌تر از جایگاه عادی خود قرار دارد، برخورد آلت با دهانه آن می‌تواند باعث جابه‌جایی تخمدان‌ها و درد شود، البته این مشكل امروزه كمتر دیده می‌شود زیرا تعداد زایمان‌ها كمتر شده است. با این حال در موارد نادری هم دیده می‌شود كه بیمار حتی با یك‌بار زایمان دچار افتادگی رحم می‌شود.

وقتی بعد از جراحی اتفاق بیفتد. . .

چسبندگی بعد از جراحی‌های شكم و رحم هم می‌تواند باعث دیسپارونی شود. هر عمل جراحی كه روی شكم انجام می‌شود با مقداری چسبندگی همراه است. هرقدر جراحی بزرگ‌تر باشد، چسبندگی هم بیشتر می‌شود. در عمل هیستركتومی (خارج كردن رحم) روده‌ها جای خالی رحم را پر می‌كنند و ممكن است هنگام مقاربت تحریك شوند.

گاهی اوقات جراح زنان مجبور می‌شود همراه با رحم، تخمدان‌ها را خارج كند؛ به‌خصوص اگر داخل آنها كیست وجود داشته باشد و سن بیمار بالا باشد. در این صورت یك یائسگی خیلی سریع برای بیمار اتفاق می‌افتد و خشكی واژن و درد هنگام نزدیكی افزایش پیدا می‌كند.

وقتی ریشه مشكل جایی دیگر است

دیسپارونی گاهی هم ریشه‌های مطلقا روانی دارد؛ وقتی تصویری كه یك زن از رابطه جنسی پیدا می‌كند، تصویری ناخوشایند و ترسناك می‌شود. گاهی هم تنها به این علت كه یك مرد «پیش‌نوازی» همسرش را در رابطه نادیده می‌گیرد اتفاق می‌افتد. اینها مسائل ساده‌‌ای  است كه با مشاوره راحت حل می‌شود و بدون مشاوره، گاهی حل و فصلش غیرممكن است.

اشكال اینجاست كه خیلی از ما اصلا مشاوره را به رسمیت نمی‌شناسیم و فكر می‌كنیم خودمان از پس همه مسائل‌مان بر می‌آییم. گاهی هم خجالت می‌كشیم. خیلی خانم‌ها این مسئله را مخفی نگه می‌دارند و نقش بازی می‌كنند. غافل از اینكه این كار درنهایت باعث دلزدگی در همسر‌شان می‌شود. وقتی حس متقابل وجود نداشته باشد، میل جنسی در مردان كم‌كم فروكش می‌كند. به این اضافه كنید كه چنین مشكلی احساس اعتماد به نفس جنسی یك زوج را هم به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و این یعنی نقطه شروع برای پایان یك زندگی سعادتمند مشترك؛ آن هم برای مشكلی كه آسان می‌شد اگر فقط رودربایستی با خودمان را كنارمی‌گذاشتیم.

عفونت‌های تناسلی باعث درد نزدیكی می‌شوند؟

عفونت‌های واژن معمولا همراه درد نیستند و نهایتا ممكن است خارش و سوزش ایجاد كنند. عفونت‌های ناحیه تناسلی در صورتی باعث دیسپارونی می‌شوند كه خیلی شدید باشند یا اینكه به طرف لوله‌های رحمی‌ رفته‌باشند. اما عفونت مزمن و التهاب دوطرف واژن می‌تواند باعث تنگی واژن و درد هنگام مقاربت شود. عفونت و التهاب كف لگن (PID) نیز معمولا با ترشحات بدبوی زرد یا سبزرنگ همراه است و باعث دیسپارونی می‌شود. PID یك بیماری جدی است چون می‌تواند باعث ایجاد آبسه در لوله‌های رحمی و تخمدان‌ها و چسبندگی كف لگن شود.

نكته مهم این است كه موقع درمان عفونت‌های تناسلی زنان، در اغلب موارد شوهر هم باید همزمان با همسر خود تحت درمان قرار بگیرد زیرا عفونت در پروستات مردان باقی می‌ماند اما علامت كلینیكی ایجاد نمی‌كند. خیلی وقت‌ها دقیقا به همین علت است كه درمان یك‌طرفه خانم‌ها باعث ریشه‌كن شدن عفونت نمی‌شود و ممكن است بعد از بهبود، دوباره عفونت عود كند. در عفونت‌های تناسلی، زن و شوهر باید بین 14 تا 21 روز تحت درمان با آنتی‌بیوتیك خوراكی قرار بگیرند و طی این مدت از كاندوم استفاده كنند.


ضایعاتی مثل زگیل و تبخال ناحیه تناسلی بیشتر باعث خارش می‌شوند تا درد. باید توجه داشته باشید بعضی از انواع زگیل ممكن است منجر به سرطان ابتدایی یا پیشرفته شود بنابراین حتما باید تست پاپ اسمیر و نمونه‌برداری از دهانه رحم و زگیل‌ها صورت گیرد تا مشخص شود زگیل از نوع پرخطر و سرطان‌زاست یا خیر. حساسیت نسبت به كاندوم، ژل و دیگر مواد نیز معمولا باعث سوزش و خشكی پوست می‌شود اما دیسپارونی ایجاد نمی‌كند.

خوددرمانی ممنوع!

آیا می‌شود برای پیشگیری از این درد به مسكن پناه برد؟ قطعا نه! استفاده از داروهای مسكن برای دیسپارونی تنها زمانی توصیه می‌شود كه پزشك بیمار را كاملا بررسی كرده باشد و علت خاصی برای این مشكل پیدا نكرده باشد. در این موارد بیمار به فوق تخصص درد ارجاع داده می‌شود تا داروهای مناسب برایش تجویز شود اما مصرف داروهای مسكن به صورت سرخود، تشخیص علت را به تعویق می‌اندازد و اصلا توصیه نمی‌شود. گرما و آب گرم هم می‌تواند باعث كاهش درد شود اما این روش هم ممكن است تشخیص را به تعویق بیندازد بنابراین استفاده از آن هم بدون نظر پزشك جایز نیست.

درد در بارداری و بعد از زایمان چه علتی دارد؟

دیسپارونی و انقباضات كف لگن حین بارداری هم معمولا علل روانی دارد و به دنبال ترس از آسیب دیدن جنین اتفاق می‌افتد. همین طور بعد از زایمان و موقع شیردهی هم به دلیل بالا بودن سطح پرولاكتین، ترشح هورمون استروژن كاهش پیدا می‌كند و مخاط واژن مانند دوران یائسگی خشك می‌شود.

 

 

 

اگر بگوییم زنان از نظر جنسی موجوداتی بسیار پیچیده هستند، بیراه نگفته ایم. همه می دانند كه ارگاسم شدن برای خانم ها خیلی سختتر از آقایون است. در این مقاله می خواهیم به علت این مشكل بپردازیم و به شما نشان دهیم كه چطور مثل مردها بتوانید به راحتی از ارگاسم لذت ببرید.