شپش، مهمان ناخوانده‌ و چندش آور

ماهنامه مطب - مصطفی صداقت رستمی: بسیاری افراد پس از بافتن ذره های کوچک شپش روی سر خود یا فرزندشان دچار ترس و نگرانی شدیدی می شوند و حتی از مراجعه به پزشک امتناع می کنند چرا که ابتلا به این بیماری را برحسب روزگار قدیم دلیل بر رعایت نکردن بهداشت می دانند در حالی که این بیماری علی رغم ارتقا سطح بهداشت، چند ماهی است شیوع زیادی پیدا کرده و با سرعت زیادی در مدارس، مهد کودک ها و فضاهای بسته بازی کودکان در حال انتشار است. اگرچه یافتن این ذره های کوچک سفید باعث احساس خطر می شود، اما معمولا ابتلا به شپش جزء بیماری های جدی نیست. با توجه به این موضوع در ادامه این مقاله به مواردی اشاره خواهیم کرد که باعث افزایش آگاهی خواننده ها در مورد شپش روی سر و شیوه های جلوگیری از آن می شود.

مهم ترین مکان های آلوده

شپش ها حشرات بسیار کوچک شش پایی هستند که به پوست سر و گردن می چسبند و از خون انسان تغذیه می کنند. هر شپش به اندازه یک دانه کنجد است و تشخیص دادن آنها سخت است. تخم های شپش به موهای نزدیک پوست سر می چسبد به همین دلیل دیدن و تشخیص آن سخت تر است. شپش موی سر بیشتر در کودکانی مرسوم است که به مهد کودک، کودکستان یا مدرسه ابتدایی می روند.

کودکانی که در این سن قرار دارند از نزدیک با هم سن و سال های خود بازی می کنند و موهای آنها تماس بیشتری با هم دارند. علاوه بر این، در این سن کودکان ممکن است از کلاه، مسواک و گیره موی سر یکدیگر نیز استفاده کنند. بزرگسالانی که کودک خردسال دارند نیز در معرض شپش موی سر کودک آنها ممکن است به موی سر آنها نیز انتقال یابد.


تماس مستقیم، اصلی ترین راه انتقال

معمولا شپش از طریق تماس مستقیم سر با سر پخش می شود. این تماس مستقیم سر باعث می شود شپش از موی یک فرد به موی فرد دیگری منتقل شود. شپش می تواند برای یک مدت کوتاه روی پوشاک و دیگر لوازم شخصی زنده بماند. بنابراین استفاده از یک شانه شپش دار می تواند باعث انتقال شپش به موی سر شما شود. شپش از طریق تماس مستقیم وارد موی سر می شود و قادر به پرواز یا پریدن نیست تا وارد موی فرد دیگری شود.

تشخیص شپش با شانه مرطوب

اگرچه شپش و تخم شپش بسیار ریز است اما با چشم غیرمسلح می توان آنها را دید رنگ شپش ممکن است سفید، قهوه ای یا خاکستری تیره باشد. معمولا شپش را می توان در موهای پشت گردن و موهای پشت گوش ها یافت. شپش ذره های گرد یا بیضی شکل است که به موهای نزدیک پوست سر می چسبد. شپش طوری به موهای سر می چسبد که امکان سرخوردن آن وجود ندارد. تحقیقات اخیر نشان می دهد شانه موی مرطوب یک شیوه مطلوب و ایده آل برای تشخیص هجوم شپش ها است.

مشاهده یک شپش نشان دهنده حمله نیست

غالبا یافتن یک شپش زنده یا یک بچه شپش تنها نشانه هجوم شپش است. با وجود این، دیدن شپش روی سر نمی تواند تایید کننده هجوم شپش باشد. در بسیاری از کودکان و بزرگسالان وجود شپش روی سر باعث ناراحتی نمی شود اما پس از آن که چند هفته یا حتی چند ماه از زندگی شپش روی سر گذشت مهم ترین مشکلی که فرد با آن رو به رو می شود خارش سر است.

خارش سر، علامتی دیرهنگام

پوست سر در واکنش به گازهای شپش دچار خارش می شود. خاراندن بسیار زیاد سر ممکن است منجر به ایجاد زخم یا خراشیده شدن پوست موی سر شود. پس از مدتی این زخم های پوست سر ممکن است عفونی شوند، هر چند عفونی شدن این زخم ها زیاد مرسوم نیست. در صورت قرمز شدن پوست سر، ورم کردن آن یا احساس درد در پوست سر یا در صورت ملتهب شدن غده لنفاوی گردن فورا به پزشک مراجعه کنید. این موارد ممکن است از علائم عفونت پوست باشد.

فورا به پزشک مراجعه کنید

شپش موی سر به خودی خود از بین نمی رود. اگر کمان می کنید کودک شما مورد هجوم شپش ها قرار گرفته است، می توانید برای از بین بردن شپش ها چند کار را انجام دهید. برای تشخیص دقیق مشکل موی سر خود یا فرزندتان به پزشک مراجعه کنید. مسئولین مدرسه یا کودکستان کودک خود را از این موضوع مطلع سازید تا کودکان دیگر دچار این مشکل نشوند. دیگر اعضای خانواده نیز باید مراقب باشند که دچار این مشکل نشوند. در نهایت، پس از تشخیص افرادی که دچار شپش موی سر شده اند فورا در جهت درمان آنها اقدام کنید.


خانه را از شپش عاری کنید

اگرچه شپش ها پس از افتادن از موی سر زیاد عمر نمی کنند، اما توصیه می شود ملحفه و رخت خواب فردی را که تحت درمان شپش موی سر است بطور مرتب بشویید. علاوه بر این، لباس هایی را که این فرد در طول 48 ساعت گذشته پوشیده است باید با آب گرم شست. اگر کودک شما عروسک مخملی مورد علاقه اش را به رخت خواب می برد، عروسک را برای مدت 30 دقیقه در خشک کن قرار دهید.

تنها به درمان های خانگی اکتفا نکنید

بعضی از والدین ادعا می کنند مایونز، سرکه سفید یا روغن درخت چای از درمان های خانگی موثر برای شپش موی سر است. بعضی ها می گویند اگر به مدت یک شب مایونز غلیظ روی سر باشد شپش موهای سر خفه می شود. بعضی دیگر می گویند سرکه چسبندگی شپش ها را از بین می برد.

با وجود این، هیچ دلیل علمی برای موثر بودن این درمان های خانگی ارائه نشده است، هر چند استفاده از این درمان ها ضرری ندارد. به طور کلی، نباید تنها به درمان های خانگی اکتفا کرد.

از شر تخم شپش رها شوید

طور عمر این حشره موذی حدود 30 روز است و هر حشره در طول عمر خود 150- 100 تخم می گذارد و هر تخم در طول شش تا هفت روز تبدیل به حشره می شود بنابراین جدا کردن تخم این حشره کمک زیادی به کاهش دوره درمان و پیشگیری از تشدید آن می کند.استفاده از شانه های دنده ریز خوش شپش و تخم های آن را از مو بیرون می کشد. تنها عیب این روش این است که برای رهایی از تمام شپش باید وقت زیادی صرف کرد و فرد باید صبور باشد. توصیه می شود پس از استفاده از داروهای مخصوص درمان شپش از شانه های دنده ریز استفاده شود تا از دست باقی شپش هایی که روی سر مانده اند خلاص شد.

فرزند خود را مرتب چک کنید

پیشنهاد می شود به طور منظم موی سر خود و کودکان خود را بررسی کنید تا از هجوم شپش ها جلوگیری کنید. علاوه بر این، تشخیص زودهنگام هجوم شپش باعث می شود درمان آن سریع تر انجام شود و دیگر اعضای خانواده نیز مورد هجوم شپش قرار نگیرند.