زنان بیشتر افسرده می‌شوند یا مردان؟

وراثت و سابقه خانوادگی خطر ابتلا به افسردگی را در زنان و مردان افزایش می‌دهد اما با این حال آسیب‌پذیری ژنتیکی همراه با حوادث استرس‌زا در زندگی ممکن است به بروز شدیدتر افسردگی در زنان منجر شود.

خبرگزاری ایسنا: زنان در مقایسه با مردان دو برابر بیشتر احتمال دارد در طول عمر خود اختلال‌ افسردگی حاد را تجربه کنند.

هرچند دلیل شیوع بیشتر اختلال افسردگی در بین زنان هنوز مشخص نیست اما ترکیبی از عوامل اجتماعی، روانی، ژنتیکی، هورمونی و زیست‌شناسی می‌توانند در این امر دخیل باشند.

«جیل گلداستین» از بیمارستان زنان در بوستون گفت: به طور قطع زنان در مقابل افسردگی آسیب‌پذیرتر هستند و به دلیل عوامل زیست‌شناختی از بیماری‌ها بیشتر آسیب می‌بینند.

این متخصص همچنین افزود: اگرچه زنان به طور کلی با تغییرات احساسی خود بهتر آشنا هستند و اغلب بهتر می‌توانند علائم افسردگی‌شان را به دیگران توضیح دهند و بیشتر به دنبال درمان نیز باشند اما با این وجود هنوز نمی‌توان به طور کامل شرح داد که چرا زنان در مقایسه با مردان بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی هستند و از این اختلال بیشتر آسیب می‌بینند.

لایوسانیس در گزارشی به شش دلیل بارز که می‌توانند توجیه کنند چرا زنان بیش از مردان به افسردگی مبتلا می‌شوند اشاره کرده که به شرح زیر است:

آسیب‌پذیری ژنتیکی

وراثت و سابقه خانوادگی خطر ابتلا به افسردگی را در زنان و مردان افزایش می‌دهد اما با این حال آسیب‌پذیری ژنتیکی همراه با حوادث استرس‌زا در زندگی ممکن است به بروز شدیدتر افسردگی در زنان منجر شود. همچنین این احتمال وجود دارد که زنان در واکنش به حوادث استرس‌زا، علائم شدیدتر افسردگی را تجربه کنند.

رشد جنینی

در مدت زمان رشد جنین در رحم تفاوت‌های جنسی در مغز اتفاق می‌افتد که به برخی نقاط مغز اجازه می‌دهد که موجب بروز رفتارهای متفاوت در زنان شود و همین امر می‌تواند در تشدید علائم این اختلال در زنان موثر باشد. علاوه بر این، هورمون‌ها و ژن‌هایی که در طول دوره رشد جنینی دچار اختلال می‌شوند نیز زمینه را فراهم می‌سازند تا برخی افراد در برابر اختلال‌های روانی همچون افسردگی آسیب پذیرتر شوند. همچنین ممکن است افسردگی در مراحل حساس از زندگی زنان بروز کند. تمام این مراحل، زمانی اتفاق می‌افتد که هورمون‌ها در مغز و بدن زنان سرریز می‌شوند. این هورمون‌ها به طور مستقیم بر ترکیبات شیمیایی مغز تاثیر می‌گذارند. در طول این مراحل زنان باید خود را کنترل کرده و به تغییرات موجود در رفتار، انرژی، تمرکز و عادات خواب و غذای خود توجه داشته باشند.

نوجوانی و بلوغ

تا پیش از بلوغ تفاوت‌های جنسی کمتری در افسردگی وجود دارد و این اختلال به طور برابر در دختران و پسران بروز می‌کند. این تفاوت جنسی پس از سن بلوغ و بین 16 تا 20 سالگی در نوجوانان مشاهده و موجب می‌شود که دختران دو برابر بیشتر افسرده شوند.

بارداری

بارداری می‌تواند یک کاتالیزوری برای افسردگی در زنان باشد. تغییرات هورمونی در طول بارداری و بعد از آن به افزایش این خطر کمک می‌کند. مشکل در لقاح، بارداری ناخواسته یا سقط جنین می‌تواند در تشدید افسردگی در زنان نقش به سزایی داشته باشد. پس از بارداری نیز ضرورت‌های مراقبت از نوزاد می‌توان احساس بی‌تعادلی رفتاری و خُلقی را در مادر بوجود آورد.

رسیدن به یائسگی

افزایش و کاهش تدریجی هورمون‌های تولید مثل در سال‌های منتهی به یائسگی و در طول این دوره به افسردگی کمک می‌کند. این دوره که یک مرحله طبیعی در زندگی زنان است باعث می‌شود که تغییرات روانی و جسمی در آنها ظاهر شود که بر رفتار و خلق و خو تاثیر چشمگیر دارند.

عوامل محیطی

تاثیرات محیطی با شیوه تربیت زنان و نقشی که در جامعه دارند می‌تواند در احتمال ابتلای آنان به افسردگی تاثیر بگذارد. نقش زن به عنوان مادر یا همسر با فشار ناشی از وظایف خانه و محل کار در افزایش استرس موثر است و این استرس در برخی زنان به افسردگی منجر می‌شود.

زنان ایرانی افسرده‌تر از مردان

زنان ایرانی افسرده‌تر از مردان

دکتر علی سنگی در نشست خبری هفته ملی سلامت بانوان ایرانی، گفت: اگر خانواده را محور توسعه یک جامعه لحاظ کنیم و زنان را رکن اصلی خانواده قرار دهیم، مشاهده می‌کنید که زنان به عنوان محور توسعه در جامعه محسوب خواهند شد. بر این اساس توجه به سلامت این گروه در تمام ابعاد از اهمیت خاصی برخوردار است.

وی افزود: توجه به امر سلامت گروه سنی زنان موجب بالندگی و توسعه یافتگی جامعه خواهد شد. در حال حاضر 76 میلیون نفر در کشور زندگی می‌کنند که طبق سرشماری سال 90 حدود 37 میلیون و 244 هزار نفر از آنان را زنان تشکیل می‌دهند؛ یعنی نیمی از جمعیت کشور.

به گفته وی، حدود 18 میلیون و 34 هزار و 194 نفر از گروه سنی زنان بین 25 تا 59 سال دارند و بیش از 13 میلیون نفر از زنان در شهرها ساکن هستند.

سنگی ادامه داد: زنان به پنج دلیل از اهمیت خاصی در جامعه برخوردارند؛ ابتدا آن که بخش عظیمی از گروه‌ مولد و پویای جامعه را زنان تشکیل می‌دهند؛ زنان گروه سنی بارور جامعه هستند و هر گونه بیماری و مرگ و میر در آنها بی‌تردید اثرات نامطلوبی را برای خانواده و جامعه به دنبال خواهد داشت.

از طرف دیگر بخش بزرگی از مسئولیت در خانواده بر عهده زنان است. محور اصلی تحکیم بنیان خانواده زنان هستند و آموزش آنها بی‌تردید باعث ارتقای سلامت جامعه و خانواده می‌شود.

مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت همچنین گفت: زنان از لحاظ روحی و جسمی آسیب‌پذیر‌تر از مردان هستند.

وی همچنین سیاست‌های جدید جمعیتی کشور را مورد اشاره قرار داد و گفت: توجه به مباحث مشاوره زوجین جوان و همچنین توجه ویژه به سلامت زنان از اهمیت خاصی برخوردار است. بر این اساس توسعه برنامه‌های سلامت زنان در شبکه وزارت بهداشت ضروری و الزامی است که البته این امر در دستور کار مسئولان مربوطه قرار دارد.

تک فرزندی را توصیه نمی‌کنیم
سنگی، کلاس‌های مشاوره دوران بارداری را مورد اشاره قرار داد و گفت: در این کلاس‌ها به هیچ وجه تک فرزندی را توصیه نمی‌کنیم. با توجه به سیاست‌های جدید جمعیتی، اکنون سه فرزند برای خانواده‌ها توصیه می‌شوند. در مجموع مباحث مشاوره‌ای زوجین جوان نسبت به گذشته اصلاح شده و توجه به زایمان طبیعی در دستور کار است.

سنگی همچنین شایع‌ترین سرطان‌ها در زنان را مورد اشاره قرار داد و گفت: سرطان سینه در بین زنان چه در دنیا و چه در ایران از شیوع زیادی برخوردار است. در مجموع سرطان سینه پراکندگی یکنواختی در استان‌های مختلف کشور دارد. پس از آن سرطان دهانه رحم به عنوان دیگر سرطان شایع زنان مطرح است.

زنان ایرانی افسرده‌تر از مردان
وی در ادامه مشکلات روحی و روانی زنان را مورد اشاره قرار داد و گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات زنان، مشکلات خلقی و در راس آن افسردگی است. بر اساس آخرین پیمایش کشوری که در خصوص سلامت روان انجام شد، 26 درصد افراد جامعه حداقل یک اختلال روانپزشکی دارند که در راس آن افسردگی قرار دارد. در این میان زنان نسبت به مردان سهم بیشتری دارند.

سنگی افزود: افسردگی زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌های جسمی در زنان می‌شود و حتی می‌تواند مشکلات عدیده‌ای برای خانواده نیز به دنبال داشته باشد. عوارض داروهای ضد افسردگی در زنان بیشتر از مردان است و همچنین پاسخ به درمان در زنان کمتر از مردان است.

وی در توضیح علل شیوع مشکلات روحی و روانی در زنان، گفت: علل بیولوژیکی و علل اجتماعی دو علت مهم در بروز مشکلات روحی و روانی در زنان محسوب می‌شوند. اختلالات هورمونی، مسایل بلوغ جسمی و جنسی، حاملگی زنان، دوران زایمان، شیردهی و فرزندپروری جزو علل بیولوژیکی محسوب می‌شوند

که روی خلق زنان تاثیرگذار خواهند بود. همچنین سطح اقتصادی، سوء رفتارهای جسمی،‌ تبعیض‌های اجتماعی، طلاق، بالا رفتن سن ازدواج و شهرنشینی نیز از علل اجتماعی کاهش خلق در زنان هستند.

سنگی ادامه داد: بررسی‌ها نشان داده که فعال بودن، حضور زنان در جامعه و ارائه آموزش‌های مربوطه موجب کاهش بیماری‌های خلقی و روحی در زنان شده است. بر این اساس توجه همه جانبه سازمان‌ها و نهادها به موضوع سلامت روان زنان را گوشزد می‌کنیم.

تشریح برنامه‌های وزارت بهداشت برای سلامت زنان کشور
وی در توضیح برنامه‌های دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در جهت ارتقای سلامت زنان در کشور، گفت: طراحی و اجرای برنامه خدمات جامع سلامت بانوان ایرانی (سبا) از جمله این برنامه‌هاست که در راستای ارتقای شیوه زندگی سالم، سلامت باروری، سلامت عمومی و خود مراقبتی گروه زنان میانسال در 26 شهرستان کشور در حال اجراست.

سنگی ادامه داد: برنامه خدمات جامع سلامت زنان در دوران یائسگی (45 تا 60 سال) با تاکید برعلائم و عوارض یائسگی نیز از دیگر برنامه‌هایی است که در جهت سلامت زنان در حال اجراست. این برنامه برای نخستین بار در میان کشورهای منطقه در ایران طراحی و اجرا شده است و هیچ برنامه مشابه خارجی ندارد. این برنامه بر اساس اولویت‌های بار بیماری‌ها در ایران تهیه و به اجرا گذاشته شده است.

وی انجام پروژه‌های تحقیقاتی برای تعیین وضعیت موجود سلامت زنان، اجرای برنامه‌های آموزشی و تولید متون آموزشی در راستای مباحث مربوط به حوزه سلامت زنان، ارائه آموزش‌ها جهت پیشگیری از بارداری‌های ناخواسته و پرخطر، ارائه مشاوره‌های حین و پس از ازدواج ویژه زوجین جوان،

اجرای برنامه‌های دوستدار مادر در بیمارستان‌ها، افزایش پوشش خدمات زایمان توسط افراد دوره دیده و ماماها، استقرار نظام مرگ مادری به عنوان دیده‌بان برای موارد مرگ و میر مادری، اجرای برنامه‌های پیشگیری از انتقال HIV / ایدز از مادر به جنین و همچنین راه‌اندازی سایت خود مراقبتی زنان را از دیگر برنامه‌های دفتر سلامت جمعیت و خانواده وزارت بهداشت برای زنان عنوان کردند./ایسنا