دلیل و درمان دندان قروچه

 

اگر شما هم جزو افرادی هستید که به طور معمول صبح ها با سردرد یا دندان درد یا درد فک بیدار می شوید، احتمال دارد در طول شب مشغول دندان قروچه بوده اید و خودتان بی خبر مانده اید. یک راهکار درمانی مهم، کم کردن اضطراب و استرس قبل از خواب است...

در مورد دندان قروچه دو نظریه وجود دارد؛ یکی اینکه می تواند در طولانی مدت به دندان ها آسیب برساند و دوم اینکه می تواند زندگی را به جهنم تبدیل کند. البته نه فقط برای فردی که دندان قروچه دارد بلکه مشکل اصلی متوجه کسی است که می خواهد در کنار چنین شخصی بخوابد.

محققان علم پزشکی معتقدند، حدود ۲۰ درصد افراد، حین خواب، دندان ها را روی هم فشار می دهند یا آنها را روی هم می سایند. یکی از دلایلی که باعث شده این معضل علاقه مندان زیادی را در میان جوامع پزشکی پیدا کند، این است که هنوز درمانی برای آن پیدا نشده و کسی هم علت دقیق آن را درنیافته است. البته در مورد علت های آن نظریه های مختلف و زیادی وجود دارد. عده ای معتقدند که این مساله ارثی است. هرچند هنوز ژنی در رابطه با آن پیدا نشده است.

از آنجا که دندان قروچه معمولا حین خواب رخ می دهد، بسیاری از افراد در مورد آن آگاهی ندارند. فقط ممکن است بعضی صبح ها از درد فکین یا دندان ها شکایت داشته باشند. دندان قروچه ای که هنگام خواب رخ می دهد معمولا به صورت فشاردادن دندان ها روی هم یا ساییدن آنها به هم است اما گاهی دندان قروچه در طول روز و هنگام بیداری رخ می دهد که معمولا واکنشی به یک تحریک خاص است مثلا موقع حرص خوردن. در این نوع دندان قروچه معمولا فرد دندان ها را روی هم فشار می دهد اما ساییدن آنها کمتر دیده می شود. در هر حال اگر شما هم جزو افرادی هستید که به طور معمول صبح ها با سردرد یا درد فک ها بیدار می شوید، احتمال دارد که در طول شب دندان قروچه داشته باشید. این مشکل در حدود ۲۰ ۱۰ درصد افراد دیده می شود و در بسیاری موارد هیچ گونه علامتی ندارد و فرد متوجه آن نمی شود و همسر وی آن را کشف می کند اما در بعضی موارد، وضعیت شدیدتر می شود و زندگی را برای فرد دشوار خواهد کرد.

 

● علایم دندان قروچه

همان طور که گفته شد، دندان قروچه معمولا علامت مشخصی ندارد اما ممکن است فشار دندان ها به همدیگر به حدی باشد که بر سطح دندان ها اثر بگذارد و مینای دندان را از بین ببرد. از بین بردن مینای دندان، باعث افزایش حساسیت دندان ها، ترک خوردن دندان ها و حتی شکستگی آنها می شود. در دندان های عقبی هم گاهی باعث از بین رفتن برجستگی های روی سطح دندان ها می شود. البته در بعضی مواقع علایم دیگری هم دیده شوند مثلا سردرد، دندان درد، لق شدن دندان ها، تحلیل لثه، درد گردن، بی خوابی، زخم یا درد در قسمت گونه، گوش درد، صدا هنگام باز و بسته کردن فک، حساسیت شدید دندان ها و دندانه دارشدن زبان به خصوص در قسمت های کنار هم گاهی به چشم می خورند.

 

● انواع دندان قروچه

در کل دو نوع دندان قروچه وجود دارد:

▪ نوع اولیه: زمانی که علت مشخص پزشکی برای بروز آن وجود ندارد.

▪ نوع ثانویه: زمانی که دندان قروچه با اختلالاتی مانند اختلالات روانی (اضطراب و افسردگی)، مصرف داروها (مانند داروهای ضدافسردگی) یا بعضی بیماری ها (مانند پارکینسون) یا آپنه تنفسی (اختلال در تنفس هنگام خواب) همراه است. در نوع ثانویه معمولا با درمان اختلال زمینه ای مشکل دندان قروچه هم حل می شود. البته در بعضی موارد، دندان قروچه به یک عادت تبدیل می شود و در این حالت با درمان و رفع مشکل زمینه ای باز هم این عادت از بین نخواهد رفت.

 

● علت ها و عوامل مداخله گر

با وجودی که علت دقیق دندان قروچه هنوز مشخص نشده اما عوامل زیادی در رابطه با آن پیدا شده است:

▪ اختلالات خواب مانند آپنه تنفسی: قوی ترین ارتباطی که در رابطه با علت دندان قروچه پیدا شده، آپنه تنفسی حین خواب (OSA) است. این افراد در خواب، تنفس سختی دارند و خواب آنها معمولا با خروپف شدید، حرف زدن درخواب و قروچه دندان ها همراه است.

 

▪ اضطراب و استرس زیاد: در اغلب موارد از استرس شدید به عنوان عامل بروز دندان قروچه نام می برند که البته گاهی همراه با علت های دیگر است. مشخص شده افرادی که ناخن می جوند و عصبی هستند، بیشتر از دیگران در معرض بروز دندان قروچه هستند.

 

▪ علل دیگر: مصرف نوشابه های حاوی کافئین مانند کولاها، قهوه و شکلات، مصرف الکل زیاد، مصرف مواد مخدر یا روان گردان، سیگارکشیدن، بعضی بیماری ها مانند پارکینسون، وجود کرمک (در بچه ها).

 

● دندان قروچه در کودکان

دندان قروچه در سنین ۴۰ ۲۰ سال بیشتر دیده می شود اما این مشکل فقط مختص بزرگسالان نیست. مشخص شده حدود ۲۰ ۱۵ درصد کودکان هم دندان قروچه دارند. البته این تخمین ها کاملا حدودی هستند چون در بسیاری موارد توسط والدین کشف نمی شوند. دندان قروچه در کودکان معمولا در دو دوره زمانی بیشتر دیده می شود؛ در زمان رویش دندان های شیری و زمان رویش دندان های دایمی. اغلب کودکان بعد از این دو دوره عادت دندان قروچه را از دست می دهند. در کودکان نیز همانند بزرگسالان، دندان قروچه بیشتر در موقع خواب دیده می شود و علت اصلی آن هم هنوز مشخص نیست اما در کودکان عواملی مانند تنفس دهانی، بزرگی لوزه، ابتلا به برخی بیماری ها، کمبود موادغذایی، آلرژی، کرمک، اختلالات غدد و عوامل روانی مانند اضطراب را دخیل می دانند. در یک تحقیق جالب مشخص شد که دندان قروچه در کودکان با افسردگی مادران آنها در دوره بارداری مرتبط است. یکی از مشخص ترین ارتباط ها، میان دندان قروچه و انسداد راه های هوایی فوقانی پیدا شده است. در کودکانی که لوزه های بزرگ دارند این لوزه ها با مسدودکردن راه های هوایی باعث اختلالات خواب و تنفس دهانی و بروز دندان قروچه می شود. در مطالعه ای که به تازگی انجام شده، شیوع دندان قروچه را قبل و بعد از درآوردن لوزه سوم در میان کودکان مقایسه کردند و مشخص شد که دندان قروچه به طور مشخص بعد از عمل لوزه کاهش می یابد.

 

● درمان

اگر دندان قروچه زود تشخیص داده شود، می توان با یافتن علت اولیه و رفع آن، این مساله را نیز درمان کرد اما اگر دیر شده باشد، دندان قروچه به صورت یک عادت درخواهد آمد و حالا باید آن را با روش های اصلاح عادتی، درمان کرد، اما در اینجا به چند روش درمانی اشاره می کنیم:

 

▪ محافظ (گارد) دهانی: گارد دهانی، وسیله ای پلاستیکی است و توسط دندان پزشک ساخته می شود. این وسیله پلاستیکی روی دندان ها قرار می گیرد و از آنها در مقابل سایش محافظت می کند. بیشتر موارد دندان قروچه توسط همین محافظ ها رفع می شوند. البته آنها وضعیت را درمان نمی کنند بلکه فقط از صدمه به دندان ها و مفصل گیجگاهی – فکی جلوگیری می کنند. این گاردها را باید هنگام خواب شب در دهان قرار داد تا دندان ها حفظ شوند.

 

▪ بیوفیدبک: این دستگاه که در سال ۲۰۰۱ میلادی ساخته شد وسیله ای باتری دار است که روی سر قرار می گیرد و با حس کردن انقباض عضلات صورت هنگام دندان قروچه صدایی ایجاد می کند. این صدا از درجه های کمتر شروع می شود و به تدریج افزایش می یابد تا زمانی که دندان قروچه از بین برود. قصد آن این است که فرد بدون اینکه از خواب بیدار شود، دندان قروچه خود را متوقف کند. تحقیقات نشان داده، حدود ۸۰ درصد افراد بعد از چندبار استفاده از آن تا حدود زیادی کاهش دندان قروچه داشته اند.

 

▪ تحریک حس چشایی: در این روش، بسته های ریزی را پر از ماده بی ضرر اما تلخ می کنند و آن را توسط وسیله ای شبیه دستگاه های ارتودنسی در میان دندان های عقب قرار می دهند. اگر فرد بخواهد در طول شب دندان هایش را به هم نزدیک کند، این بسته پاره و فرد هوشیار می شود. سازندگان آن معتقدند استفاده از آن کمتر از وسایل صدادار است و با خواب افراد تداخل می کند.

 

▪ بوتاکس: سم بوتولونیم یا بوتاکس در اصل برای درمان لوچی (چپ چشمی) به کار می رفت اما طی آزمایش ها، آثار آن در مورد چروک های اطراف چشم مشخص شد که اکنون هم استفاده های زیبایی زیادی دارد. دندان قروچه اختلالی است که با انقباض غیرارادی عضله همراه است. در درمان آن، نوع رقیقی از سم بوتولونیم برای فلج موقتی عضلات به کار می رود و بوتاکس عضله را به قدری ضعیف می کند که اثرات دندان قروچه را کاهش می دهد اما به حدی نیست که مانع استفاده درست از عضله شود. در درمان معمولا ۶ ۵ تزریق در عضله انجام می شود و روز بعد آثار آن ظاهر خواهند شد. این تزریق ها معمولا سالی یکبار تکرار می شوند و مقدار بوتاکس تزریق شده با توجه به قدرت عضلات افراد، متفاوت است.

 

▪ مکمل های غذایی: نظریه های متعددی است که مصرف بعضی مکمل ها را برای رفع دندان قروچه توصیه می کنند از جمله منیزیم و کلسیم.

 

▪ بازسازی صدمه ها: دندان های صدمه دیده را می توان با روکش بازسازی کرد. البته برای محافظت از این روکش ها بهتر است یک گارد (محافظ) را در طول خواب روی دندان ها قرار داد.

 

▪ کنترل و درمان اضطراب: همان طور که ذکر شد یکی از علت های مهم در بروز دندان قروچه اضطراب است بنابراین یک راهکار درمانی مهم، کم کردن استرس و اضطراب قبل از خواب است. انجام بعضی کارها مانند گوش دادن به موسیقی ملایم یا دوش آب گرم یا قراردادن یک حوله گرم روی گونه در جلوی گوش برای آرام کردن عضلات فک، موثر هستند. در مورد کودکان نیز می توان با ماساژ، خواندن قصه یا موسیقی ملایم آنها را آرام کرد. به علاوه باید مطمئن شوید که در رژیم غذایی کودک، آب کافی وجود داشته باشد چون کم آبی بدن هم می تواند با دندان قروچه در ارتباط باشد.

 

▪ راه های کمکی دیگر: گاهی شل کننده های عضلانی که توسط پزشک تجویز می شوند می توانند موثر باشند. به علاوه بعضی تغییرات در رژیم غذایی و نحوه زندگی لازم است. مثلا از خوردن و نوشیدن غذاهای حاوی کافئین و مصرف الکل و سیگار تا حد امکان خودداری شود. راهکار دیگر این است که مداد یا خودکار را در دهانتان نگذارید و آن را فشار ندهید. حتی جویدن آدامس را هم کنار بگذارید چون همه این کارها به عضلات فک اجازه می دهند که به فشاردادن عادت کنند. به علاوه سعی کنید به خود آموزش دهید حتی در طول روز هم دندان ها را روی هم فشار ندهید. در طول روز سعی کنید زبان را میان دندان هایتان بگذارید. این تمرین به عضلات فک اجازه می دهد که در وضعیت آرام قرار بگیرند.

منبع:salamat.ir

ویدیو مرتبط :
دندان قروچه در کودکان

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

علت و درمان دندان قروچه کودک !

 چرا برخی افراد دچار دندان‌قروچه هستند؟
اگر چه دندان‌قروچه می تواند در اثر استرس یا اضطراب باشد، ولی اغلب اوقات در طی خواب اتفاق می افتد و به علت کج بودن دندان، نبودن دندان و دندان اضافی به وجود می آید.
 
چگونه بفهمیم دندان‌قروچه داریم؟
چون دندان‌قروچه اغلب در طی خواب رخ می دهد، بیشتر افراد متوجه آن نمی شوند، اما سردرد مداوم یا آرواره (فک) زخمی نشان دهنده ی دندان‌قروچه است.

بیشتر اوقات، فرد مبتلا به دندان‌قروچه توسط فرد دیگری (مثل همسر) که شب ها کنار او می خوابد از مشکل خود آگاه می شود.

اگر احتمال می دهید در خواب دچار دندان‌قروچه هستید، به یک دندانپزشک مراجعه کنید و مشکل خود را با او در میان بگذارید.

دندانپزشک، داخل دهان و آرواره های شما را بررسی می کند تا علامتی از دندان‌قروچه مثل ساییدگی و زخمی شدن آرواره و دندان های غیر عادی را ببیند.

چرا دندان‌قروچه مضر است؟
برخی موارد، دندان‌قروچه باعث شکستگی، شل شدن و افتادن دندان می شود. دندان‌قروچه باعث پوسیدگی دندان تا ریشه می شود. در چنین شرایطی، اعمال دندانپزشکی مثل بریج (پل گذاشتن)، روکش دندان، عصب کشی، ایمپلنت و دندان مصنوعی مورد نیاز است.

دندان‌قروچه نه تنها باعث خرابی و از دست دادن دندان ها می شود، بلکه باعث کاهش شنوایی، مشکلات فک صورت و مفاصل و عضلات آن و حتی تغییر شکل ظاهری صورت شما می گردد.
 
چطور می توانم جلوی دندان‌قروچه را بگیرم؟
دندانپزشک وسیله ای مخصوص به نام محافظ دهان به شما می دهد که موقع خواب مانع از سایش دندان ها به هم شود.(تصویر زیر)

اگر استرس و ترس باعث ایجاد دندان‌قروچه در شما می شود، با دندانپزشک یا روان پزشک در مورد راه های کاهش استرس صحبت کنید. از جمله راه های کاهش استرس، انجام ورزش است.
 
سایر راه هایی که باعث توقف دندان‌قروچه در شما می شوند شامل موارد زیر است:
- از مصرف مواد حاوی کافئین مثل قهوه، کاکائو و نوشابه سیاه خودداری کنید یا آنها را کم مصرف کنید.
- هرگز الکل ننوشید، زیرا دندان قروچه را بدتر می کند.
- مداد، قلم  یا هر وسیله غیر خوراکی را نجوید. هرگز آدامس نجوید، زیرا جویدن آدامس باعث می شود عضلات آرواره شما عادت به تکان خوردن کنند و احتمال بروز دندان‌قروچه در شما زیاد شود.
- دقت کنید که دندان هایتان را به هم نمالید. برای جلوگیری از این کار می توانید زبان خود را بین دندان هایتان نگه دارید. به این ترتیب عضلات آرواره شما استراحت می کنند و تکان نمی خورند.
- شب ها یک پارچه گرم روی گونه های خود (جلوی لاله گوش) قرار دهید تا عضلات آرواره شما آرام باشند.

آیا بچه ها هم دندان‌قروچه دارند؟
مشکل دندان‌قروچه فقط مختص افراد بزرگسال نیست. مطالعات نشان داده است که 15 تا 33 درصد کودکان نیز دچار این مشکل هستند.
کودکان بیشتر در دو مرحله از زندگی خود دندان‌قروچه می کنند: یکی موقع بیرون آمدن دندان های شیری و دیگری موقع بیرون آمدن دندان های دائمی.
بیشتر بچه ها بعد از بیرون آمدن کامل دندان های شیری یا دائمی، عادت دندان‌قروچه را ترک می کنند.
معمولاً کودکان در خواب دندان‌قروچه می کنند.
دلیل دندان‌قروچه کودکان مشخص نیست، ولی می توان گفت نامنظم قرار گرفتن دندان ها، تماس نامناسب بین دندان های بالایی و پایینی و بیماری هایی مثل سوء تغذیه، آلرژی و اختلالات غدد و نیز عوامل روحی مثل استرس و اضطراب می تواند باعث دندان‌قروچه در کودکان شود.
سایش دندان های شیری به هم به ندرت مشکلی به وجود می آورد. اما دندان‌قروچه باعث درد آرواره، سردرد، تحریک و دندان درد و نیز مشکلات مفصل و عضلات فک می شود.
اگر دندان کودک شما پوسیده به نظر می رسید، یا دچار درد و حساسیت دندانی بود، او را نزد دندانپزشک ببرید.
 
توصیه های خاص برای توقف دندان‌قروچه کودک
- استرس کودک را کم کنید، خصوصاً قبل از خواب.
- ماساژ بدن و ورزش های کششی را برای آرامش عضلات کودک انجام دهید.
- دقت کنید که کودکتان به مقدار کافی آب بنوشد، زیرا کم آبی بدن ممکن است باعث دندان‌قروچه شود.
- اگر کودک شما دندان هایش را به هم می ساید، او را نزد دندانپزشک ببرید تا از سلامت دندان هایش مطمئن شوید.
- معمولاً دندان‌قروچه در کودکان پیش دبستانی نیاز به اقدامی ندارد، ولی کودکان بزرگ تر نیاز به روکش موقتی دندان یا محافظ دهان در شب (هنگام خواب) دارند تا از دندان‌قروچه آنها جلوگیری شود.

منبع:tebyan.net