در رفتگی مفصل لگن در نوزادان،علائم و درمان دررفتگی مفصل لگن

راههای درمان در رفتگی مادرزادی لگن در نوزادان

 

یکی از مشکلاتی که به طور مادرزادی ممکن است نوزادان را گرفتار کند، در رفتگی مفصل لگن (محل مفصل شدن استخوان ران با حفره ی استخوان لگن) است.
اگر نوزاد شما دچار این مشکل باشد، مهم است که این عارضه را در همان ابتدای زندگی تشخیص داد و درمان کرد.

این عارضه ممکن است در ابتدا مشکل مشهودی ایجاد نکند، بنابراین دکتر با معاینه، مفصل لگن را در هر بار ویزیت مورد بررسی قرار می‌ دهد تا زمانی که نوزاد به راه بیفتد.

 

دکتر برای معاینه ی مفصل لگن نوزاد، به آرامی استخوان‌ های ران را فشار می ‌دهد و می‌ کشد تا ببیند آیا این استخوان در حفره لگن لق می زنند یا نه. هنگامی که سن نوزاد بالاتر رفت، دکتر دو ران او را به طرفین باز می‌ کند تا ببیند آیا این استخوان ‌ها به راحتی باز می ‌شوند یا نه.

 

اگر مشکل مفصل لگن جدی باشد یا در ویزیت بعدی دکتر همچنان باقی مانده باشد، دکترتان ممکن است شما را به یک ارتوپد اطفال ارجاع دهد. ارتوپد اطفال پزشکی است که در مشکلات استخوان و مفاصل کودکان تخصص دارد.
ممکن است پزشک برای بررسی مفصل لگن از سونوگرافی استفاده کند. همچنین در حدود سه ماهگی نوزاد ممکن است رادیوگرافی با اشعه ایکس استفاده شود.

 

علائم دررفتگی مادرزادی مفصل ران:
علائم در رفتگی مادرزادی سر استخوان ران در بچه ها بسته به سن بچه متفاوت است. این علائم را معمولا در دو محدوده سنی قبل و بعد از سه ماهگی تعریف میکنند.

 

در ناحیه کشاله ران همه نوزادان چین های پوستی بطور طبیعی وجود دارد. در این بیماری این چین ها ممکن است در دو طرف غیر قرینه بوده و چین های کشاله ران در طرف دررفته بیشتر باشد.
مفصل ران نوزاد دچار محدودیت حرکت شده و بخصوص دو ران بچه خوب از هم باز نمیشوند و مادر ممکن است نتواند ران های نوزاد را برای تعویض پوشک خوب از هم باز کند.
تست ارتولانی و بارلو  Ortolani and barlow's test : این تست ها به توسط پزشک انجام میشوند. پزشک نوزاد را به پشت بر روی تخت خوابانده و با گرفتن ران و ساق نوزاد، مفصل ران را با فشار دست جا میندازد و با برداشته شدن فشار مفصل دوباره در میرود.

 

مفصل هیپ یکی از پیچیده‌ترین مفاصل بدن است.

 

تشخیص بیماری در رفتگی مفصل لگن:
 DDH را در نوزادان می‌توان به چند طریق تشخیص داد که بر مبنای معاینه بالینی و مشاهده ظاهری کودک صورت می‌گیرد. از جمله این روش ها تست‌های ارتولانی، بارلو و گالزی می‌باشد.

 

تست ارتولانی:
دررفتگی در دوره نوزادی با تست ارتولانی تایید می‌شود. برای انجام این تست کودک را در وضعیت خوابیده به پشت قرار می‌دهیم. با یک دست لگن را و با دست دیگر زانو را به طور کامل نگه می‌داریم و هیپ را در 90 درجه خم می‌کنیم. نوک انگشت اشاره و میانی روی تروکانتر بزرگ و شست در سطح زانو قرار می‌گیرد. با ابداکشن آرام هیپ با عبور سر فمور از لبه ی خلفی استابولوم و عبور آن به داخل حفره‌، کلانک ( clunck ) شنیده یا لمس می‌شود (کلانک‌وروی). سپس با ادداکشن هیپ سر فمور از استابولوم خارج می‌شود (کلانک خروجی) و مجددا" کلانک شنیده یا لمس می‌شود.

 

تست بارلو:
با تست بارلو می‌توان تعیین کرد که آیا مفصل هیپ قابل دررفتن است یا نه و در واقع نوعی تست تحریکی دررفتگی می‌باشد. همانند تست ارتولانی طفل باید بدون اینکه گریه کند روی تخت صاف و سفتی بخوابد و معاینه آرام صورت گیرد . هر دو هیپ را خم می‌کنیم. سمت مورد معاینه در 45 درجه فلکشن و کمی ادداکشن و سمت مقابل در 90 درجه فلکشن و کمی ابداکشن باشد. در این وضعیت هیپ بیشتر ناپایدار است. نوک انگشت اشاره و میانی در سطح خارجی ران روی تروکانتر بزرگ و نوک انگشت شست در قسمت میانی ران در سمت داخل قراردارد. با فشار به سمت خلف و خارج سعی در دررفتگی هیپ می‌نماییم. در مواردی که هیپ قابل دررفتن باشد سر فمور به طور کامل با ایجاد کلانک از حفره خارج می‌شود (کلانک خروجی). با حذف فشار شست و فلکشن و ابداکشن هیپ، سر فمور با ایجاد کلانک وارد حفره می‌شود (کلانک ورودی).

 

تست گالزی:
در این تست نیز کودک روی یک سطح صاف به پشت می‌خوابد به طوریکه زانوها و هیپ در هر طرف به صورت فلکشن باشند و کف هر دو پا باید روی سطح قرار بگیرد. در این صورت پای سمت مبتلا پایین‌تر از سمت دیگر قرار می‌گیرد.

 

از دیگر راه های تشخیص می توان به نوع راه رفتن در کودکان با سن بیشتر اشاره کرد که در حالت دو طرفه کودک به صورت Waddling gait و در حالت یک طرفه به صورت Telendelenburg gait راه می‌روند.

 

قرینه نبودن چین های کشاله ران در دو طرف یکی از علائم دررفتگی مفصل ران می باشد.

 

درمان در رفتگی مادرزادی لگن:
اغلب موارد در رفتگی مادرزادی مفصل لگن با استفاده از یک بریس نرم درمان می ‌شوند. این بریس زانوهای نوزاد را در حالت باز شده به طرفین و خم‌ شده روی قفسه سینه نگه می ‌دارد. اگر نوزاد شما با این بریس تحت درمان باشد، پزشک مفصل لگن او را هر یک تا دو هفته معاینه می ‌کند، تا ببیند آیا مفصل لگن در جای خود ثابت شده است یا نه.

 

هنگامی که مفصل لگن جا افتاد، نوزاد باید 2 تا 3 ماه دیگر این بریس را داشته باشد. در مجموع ممکن است لازم باشد نوزاد برای 3 تا 6 ماه به طور شبانه ‌روزی این بریس را پوشیده باشد.

 

5 درصد نوزادان مبتلا به عارضه ی در رفتگی لگن به درمان‌ های بیشتری از بریس نیاز دارند. ممکن است لازم باشد، پای آن ها گچ گرفته شود و عد‌ه‌ ای هم نهایتا نیاز به جراحی برای تثبیت مفصل لگن پیدا می ‌کنند.

 

اگر بستگان شما در هنگام نوزادی به این مشکل مفصل لگن مبتلا بوده ‌اند، به پزشک تان بگویید. حتی اگر لگن نوزاد شما طبیعی به نظر برسد، ممکن است پزشک برای اطمینان آن را با سونوگرافی یا رادیوگرافی با اشعه ایکس مورد بررسی قرار دهد.

 

درمان دررفتگی مادرزادی مفصل ران در سنین بالای 1.5 سالگی
در سنین بالای یک و نیم سالگی در اکثر مواقع برای درمان از عمل جراحی کمک گرفته میشود. در این سنین عمل جراحی به منظور جااندازی باز مفصل دررفته انجام میشود چون معمولا جااندازی بسته دررفتگی در این سنین امکانپذیر نیست.

در سنین بالای یک و نیم سالگی معمولا شکل استخوان های لگن هم تغییر میکند و بغیر از جااندازی باز دررفتگی، در بسیاری اوقات نیاز به جراحی بر روی استخوان هم وجود دارد بدین صورت که پزشک جراح، استخوان لگن را در نواحی خاصی میشکند و آنها را در وضعیت مناسبی قرار میدهد تا در وضعیت جدید جوش بخورند و شکل تغییر یافته استخوان های اطراف مفصل ران طبیعی تر شود. به این نوع عمل جراحی استخوانی، عمل استئوتومی سالتر Salter osteotomy میگویند.

اگر تشخیص و درمان بیماری بعد از دو سالگی انجام شود احتمال اینکه حفره استابولوم شکل طبیعی خود را بدست آورد کم است و معمولا بیمار در سنین بالاتر، زودتر از معمول دچار استئوآرتریت (سائیدگی مفصل) ران میشود
گردآوری:بخش سلامت صبح بخیر
منابع:iranorthoped.ir
tebyan.net

isaop.ir

ویدیو مرتبط :
آرتروز مفصل لگن و درمان آن

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

دررفتگی لگن نوزاد + راههای درمان

 دررفتگی لگن نوزاد در ماه های اول زندگی علایم مشخصی ندارد 

 
آیا دررفتگی مادرزادی مفصل لگن، به معنی دررفتگی لگن زمان تولد است؟
نه، این مشکل در بدو تولد وجود ندارد چون در بدو تولد مفصل هنوز دررفتگی ندارد اما شل است و مستعد دررفتگی. گاهی هم ممکن است مفصل لگن کودک بعد از چند هفته دچار دررفتگی شود یا فقط به صورت نیمه دررفته باقی بماند. در خفیف ترین و شایع ترین شکل این بیماری، مشکل فقط کم عمقی حفره لگن (حفره لگن یا استابولوم مکانی است که سر استخوان ران را ایجاد کند) است اما مشکل بزرگ تر این است که بیماری چنین کودکانی بدون انجام معاینه ها و بررسی های اختصاصی توسط پزشک، معمولا تا سنین بالاتر قابل تشخیص نیست.

یعنی علامتی ندارد که والدین متوجه شوند؟
دررفتگی در ماه های اول زندگی علایم مشخصی ندارد و اغلب والدین با راه افتادن کودک بعد از یک سالگی و بروز لنگش پا، متوجه وجود مشکل می شوند که برای درمان کمی دیر شده و نتایج ایده آلی از درمان به دست نمی آید. حتی گاهی در بعضی از کودکان مفصل لگن کم عمق یا به صورت  نیمه دررفته و بدون علامت باقی می ماند. چنین کودکانی تا دوران بزرگسالی هم هیچ مشکلی ندارند ولی از دهه سوم و چهارم زندگی به بعد دچار درد و ناتوانی در راه رفتن (ناشی از آرتروز) می شوند. شایع ترین علت آرتروز لگن در همه جای دنیا کم عمقی مفصل لگن است.

پس این مشکل در معاینه مفصل لگن برای نوزادان کشف می شود؟
بله، اما متاسفانه گاهی این اتفاق هم نمی افتد. در ایران این کار توسط متخصص اطفال یا پزشک عمومی که در بدو تولد نوزاد را ویزیت می کند، انجام می شود، اما معاینه لگن هنوز در کشور ما کاملا فراگیر نشده و گاهی کودکان دچار فرورفتگی مفصل لگن، در بدو تولد شناسایی نمی شوند و شاهد مشکل های آنها در سنین بزرگسالی هستیم، بنابراین مهم است که والدین به طور اختصاصی از پزشک، انجام این معاینات را درخواست کنند.

هر نوزاد باید حداقل 2 بار، یک بار در بدو تولد و یک بار هم در 6 هفتگی از نظر لگن معاینه شود و در صورت تشخیص مشکل های لگن یا شک به آنها به پزشک ارتوپد ارجاع شود زیرا کم عمقی حفره لگن ممکن است با معاینه هم تشخیص داده نشود. به همین دلیل در کشورهای اسکاندیناوی همه نوزادان علاوه بر معاینه، تحت سونوگرافی هم قرار می گیرند. سونوگرافی به خوبی مشکل های مفصل لگن نوزادان را تشخیص می دهد.

در انگلستان، فرانسه، آمریکای شمالی و بیشتر کشورها از جمله کشور ما همه نوزادان معاینه بالینی می شوند ولی سونوگرافی فقط برای نوزادانی انجام می شود که در معاینه مشکوک به دررفتگی لگن باشند یا یکی از عوامل مستعدکننده را داشته باشند.

هر نوزاد باید حداقل 2 بار، یک بار در بدو تولد و یک بار هم در 6 هفتگی از نظر لگن معاینه شود

 
عوامل مستعدکننده دررفتگی لگن در نوزاد چیست؟
یکی از عوال مستعدکننده، دختربودن نوزاد است. دخترها 6-5 برابر بیشتر از پسر ها مستعد دررفتگی مفصل لگن هستند. کودک اول مادر هم بیشتر از کودک های بعدی در خطر ابتلاست.

سابقه دررفتگی لگن در بستگان درجه اول مانند مادر، پدر یا خواهر و برادر نوزاد، احتمال ابتلای او را 30 تا 40 برابر افزایش می دهد.

وجود بعضی از مشکل ها در دوران جنینی، پزشک را به احتمال مشکل مفصل لگن مشکوک می کند. مثلا در نوزادانی که در دوران جنینی به دلیل کمبود مایع آمنیوتیک تحت فشار بودند، نوزادانی که با پا متولد شده اند (زایمان بریچ)، نوزادانی که با تورتیکولی (کجی گردن) متولد شده اند (15-12 درصد از این نوزادان همزمان با تورتیکولی دررفتگی لگن هم دارند) یا نوزادانی که ناهنجاری در زانو یا پا دارند، احتمال ابتلا به دررفتگی یا کم عمقی در لگن بیشتر است. کودکانی که یکی از این عوامل مستعدکننده را دارند باید علاوه بر معاینه دقیق بالینی، تحت سونوگرافی مفصل لگن هم قرار گیرند. سونوگرافی در 4-3 ماه اول تولد نوزاد کاربرد دارد اما بعد از آن باید لگن با رادیوگرافی بررسی شود.

درواقع، با این توضیحات همه عوامل خطرساز خارج از حوزه اختیار والدین است؟
یک مورد خطرساز مهم داریم که متاسفانه در کشور ما زیاد دیده می شود و آن قنداق کردن کودکان است. هنوز در بعضی از نواحی کشور نوزادان را قنداق می کنند که بیشترین میزان دررفتگی لگن در آن مناطق دیده می شود. یکی از عللی که خانواده ها اصرار دارند کودک را قنداق کنند، رفع حالت پرانتزی زانوی نوزاد است.

این وضعیت یک حالت صددرصد طبیعی طی رشد نوزاد انسان است و در همه نوزادان وجود دارد و تا حدود 2 سالگی برطرف می شود. استفاده از قنداق نه تنها روند طبیعی نمو زانوی کودک را تغییر می دهد، بلکه لگن او را هم مستعد دررفتگی می کند بنابراین هرگز کودک خود را قنداق نکنید. 

دخترها 6-5 برابر بیشتر از پسر ها مستعد دررفتگی مفصل لگن هستند

اشاره کردید که تشخیص در یک سالگی برای درمان موفق تر دیر است. یعنی زمان تشخیص تا این حد حیاتی است؟
خیلی بیشتر از آنچه تصور کنید؛ اجازه بدهید توضیحی بدهم که کاملا ملموس درک کنید چرا تشخیص زودتر مساوی با درمان ساده تر، کم هزینه تر و موفق تر خواهدبود. در ماه های اول زندگی معمولا درمان با کمربندهای طبی انجام می شود که ران های کودک را در حالت خم شده و کمی دور از هم نگه می دارد. موفقیت این درمان ساده بیش از 95 درصد است. حالا بعد از 6 ماهگی این درمان کارساز نیست و باید مفصل کودک زیر بیهوشی جا انداخته شود و چند ماه آن را گچ بگیرند.

بعد از یک و نیم سالگی درمان همیشه عمل جراحی است. باز هم مدتی باید لگن کودک در گچ بماند. بعد از 2 سالگی جراحی پیچیده تر می شود و گاهی جراح مجبور است استخوان ران را هم دستکاری کند. بعد از درمان هم احتمال دررفتگی مجدد وجود دارد، بنابراین، حتی اگر درمان صددرصد موفق بود، باز هم کودک باید تا سن بلوغ تحت نظر بماند.

یعنی با تاخیر در درمان در رفتگی لگن، احتمال تعویض مفصل را هم داریم؟
بله، کودکان با دررفتگی کامل که از بدو تولد درمان نمی شوند و به سن بزرگسالی می رسند ممکن است سالیان سال لنگش بدون درد داشته باشند ولی کم کم و از دهه سوم به بعد ممکن است درد هم شروع شود. همچنین دررفتگی لگن، به تدریج مشکلاتی هم در کمر و زانو ایجاد می کند. درمان این بیماران تعویض مفصل لگن است.

 

منبع:هفته نامه سلامت/ برترین ها