«خود کم بین ها» و مشکلات روانی شان

یکی از عوامل اساسی انحرافات روان و شخصیت انسان، «عقده حقارت» یا خود کم بینی است عقده حقارت به حالت سرکوفتگی و افسردگی همراه با کینه توزی که به سبب ناکامی و تحمل رنج و خفت و حقارت پدید می آید، تعریف شده است. «احساس حقارت» داشتن، همان طور که از کلمه دومش بر می آید، یعنی اینکه یک نفر حس کند در برابر دیگران کوچک است و خودش را دست کم بگیرد. البته همان طور که از کلمه اولش هم بر می آید، نشان از این دارد که این «خودکم بینی» چندان ربطی به واقعیت ندارد و بیشتر باور و حس یک آدم است نسبت به خودش.

اگر در ملکوت الله پاک و منزه و بزرگ و در آیات و نشانه های او دقت کنیم، می بینیم عزت نفسی که خداوند تبارک و تعالی به ما بخشیده و ما را به وسیله آن از دیگر موجودات برتر دانسته را باید محترم بشماریم. در واقع اگر انسان نفس خود را عزت بخشد، همان نفس با عزت را نیز خواهد یافت. «عقده حقارت» دارای ماهیت فطری نبوده و اختصاص به طبقه یا قشر معینی ندارد، بلکه عارضه ای ست که علل پیدایش آن را باید در تربیت و پرورش اولیه فرد و روابط و مناسبات متقابل او با محیط در دوران کودکی تا بلوغ جست وجو کرد.مثل تبعیض، نازپروردگی، نقص عضو، عدم ارزش گذاری های خانواده برای شخص، عدم مسئولیت دادن و. ... از علل دیگر می توان این گزینه ها را نام برد.

1. بی احترامی به دیگران
آدم هایی که برای خودشان احترام قائل نیستند، به دیگران هم احترام نمی گذارند، آنها فکر می کنند چون خودشان، خودشان را قبول ندارند، پس نباید کس دیگری را هم قبول داشت. آنها کوچک ترین مشکل دیگران را چنان به رخ شان می کشند که آنها تحقیر شوند.

2. دهن بینی
همان قدر که آدم های دارای عزت نفس بالا خودمختار هستند، برعکس، آدم های خودکم بین با کوچک ترین توصیه دیگران، یک دفعه مسیر زندگی شان را عوض می کنند. کافی است که به این آدم ها بگویی لباس شان زشت است، دیگر عمراً فراد آن لباس را تنشان ببینید. اگر دقت کنید، می بینید که احساس حقارت، یا خودش را با انتقاد ناپذیری شدید نشان می دهد یا انتقاد پذیری شدید!
 
3. انزوا
کسانی که احساس حقارت دارند، فکر می کنند دیگران هم مثل خودشان، آنها را غیرجذاب، خنگ و خسته کننده می دانند. به همین خاطر سعی می کنند تا جایی که می شود، توی چشم نباشند و با کسی دهان به دهان نشوند تا ضعف خیالی شان مشخص نشود. رقابت گریزی آدم های خود کم بین با اینکه دلشان می خواهد همیشه برنده شوند، سعی می کنند تا جایی که می توانند وارد هیچ رقابتی نشوند. آنها خودشان فکر می کنند که بازنده خواهند بود و بازندگی هم یک فاجعه دیگر است!

باید خودتان دست به كار شوید، اگر بخواهم در یك كلمه راه حل به شما معرفی كنم، باید بگویم شما باید خودتان را باور كنید. در تمام شرایط باید خودتان باشید. خودِ خودتان

4. انتقادناپذیری
یکی از علت هایی که آدم ها انتقاد پذیر نیستند، همین است که آنها هر نوع انتقاد سازنده یا ناسازنده ای را دشمنی تلقی می کنند. خودکم بین ها دوست ندارند کسی ناتوانی های آنها را گوشزد کند.

5. توهم توطئه
کسانی که برای خودشان ارزشی قائل نیستند، فکر ی کنند که همیشه دشمن های فرضی ای نشسته اند در فکر دسیسه تا آنها را از هر جایی که هستند پایین بکشند. در واقع این آدم ها این جوری خودشان به عوامل بیرونی نسبت دهند تا حقارت خودشان. البته توهم توطئه در شکل شدیدش یک بیماری روانی است و باید درمان شود.

بنابراین برای آن که بتوان با «عقده حقارت»، به سازشی منطقی رسید یا آن را از وجود خویش دور ساخت، لازم است درباره آن شناسایی کافی پیدا کرد. وقتی انسان در گزینش هدف های زندگی خود، اندیشه های خام و بی حاصل می پرورد یا سعی می کند با محال درآویزد و یا تنها تمایلات و منافع شخصی را وجهه ی همت و کوشش خویش قرارمی دهد، مفهوم اش این است که راه گریز خود را در شکست و نومیدی می جوید؛ تا حالا شده که خودتان برای تشویق خودتان آب طالبی بخرید، شده که نظر دیگران را درباره موقعیت تان در نظر نگیرید و شده که برای موفقیت های کوچک و بزرگ خودتان، جایزه بخرید؟ یکی از راه هایی که می تواند به شما کمک کند تا از پس احساس حقارت تان بر بیایید ، این است که راه هایی برای تشویق خود پیدا کنید. باور کنید خیلی لذت بخش است که آدم بعد از موفقیت در یک آزمون زندگی، اولین شیرینی موفقیتش را خودش بخورد و بعد آن را به دیگران تعارف کند. تا حالا مزه این شیرینی را چشیده اید؟

باید خودتان دست به كار شوید، اگر بخواهم در یك كلمه راه حل به شما معرفی كنم، باید بگویم شما باید خودتان را باور كنید. در تمام شرایط باید خودتان باشید. خودِ خودتان. باید با تمام وجود، خودتان را بپذیرید. حتماً می‌پرسید چگونه می‌توانم چنین كار مهمی را انجام دهم. مكانیزم باور خود، عزت نفس است. برای اینكه خودمان را باور كنیم باید عزت نفس را در درون خودمان افزایش دهیم. عزت نفس عبارت است از احساس ارزشمند بودن؛ این حس از مجموعه افكار، احساسات ، عواطف و تجربیات ما در طول زندگی ناشی می شود.

می اندیشیم كه فردی با هوش یا كودن هستیم، احساس می كنیم كه شخصی منفور یا دوست داشتنی هستیم، مورد قبول و اطمینان هستیم یا خیر؟ خودرا دوست داریم یا نداریم؟ همانطور كه ملاحظه می كنید، مولفه های عزت نفس گسترده و پیچیده است. مجموعه این برداشت ها و ارزیابی ها و تجاربی كه از خویش داریم باعث می شود كه نسبت به خود احساس خوشایند ارزشمند بودن، یا بر عكس احساس ناخوشایند بی كفایتی داشته باشیم؛ لازم به ذكر است كه اعتماد به نفس و در یك كلام تمام ویژگی‌های مثبت فرد، برآیند عزت نفس بشمار می آید. یعنی از عزت نفس ناشی می شود.

منبع:تبیان

 

ویدیو مرتبط :
‫مشکلات روحی روانی‌ - کانال پزشکی‌ ایرانی‌‬‎

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

11 توصیه علیه مشکلات عصبی و روانی

 

خیلی ها فکر می‌کنند روان‌درمانی فقط حرف‌زدن است، در حالی که به‌کارگیری تکنیک‌های بسیار گسترده و مختلف برای پیشگیری یا درمان مشکل‌های عصبی و روانی و پیشرفت سلامت روان و بهزیستی روانی در افراد است که در قالب بیان کلامی درمانگر و آموزش به مراجعان، با توجه به رویکرد خاص روان‌درمانی که از آن بهره گرفته شده، انجام می‌شود...

 

برای آشنایی بیشتر شما به برخی از این فنون روان‌‏شناختى اشاره می‌كنم:

 

1 آموزش قاطعیت

 

این تکنیک که برای افزایش مهارت‏هاى بین فردی طراحى شده، عبارت است از آموزش چگونگی ابراز عقیده، احساس‌ و افکار به صورت مناسب.

 

آموزش قاطعیت در پیوستار وسیعى از مشکل‌های مربوط به روابط بین‏شخصى مثل اختلاف‏هاى زناشویى، افسردگى، اختلالات جنسى، رفتارهاى پرخاشگرانه و مورد سوءاستفاده قرار گرفتن، کاربرد دارد.

 

2 تکنیک حل مساله

 

حل مساله، یک تكنیك درمانی روان‌‏شناختى است که مراجعه‌‌کننده از طریق آن یاد مى‏گیرد از مجموعه آگاهى‏ها، دانش و منابع موجودى که در اختیار دارد، براى حل مساله یا مشکلى که با آن مواجه است، استفاده‌کند.

 

روان‌‏شناسان معتقدند نداشتن مهارت حل مساله مى‏تواند ‏ اختلال‏هاى گوناگون روان‏شناختى (مثل افسردگى و اضطراب) یا مشکل‌هایی در ازدواج و تربیت فرزند ایجاد كند.

 

3 آموزش خودآموزى

 

مراجعان با آموختن این روش می‌توانند رفتارهاى نادرست خود را بشناسند و با ترک آنها، رفتارهاى مناسبی را جایگزین کنند. معمولا در این روش، درمانگر الگوى مراجعه‌كننده مى‏شود و رفتارهاى سالم را نمایش می‌دهد.

 

4 تکنیک مدیریت استرس

 

این تکنیک از مجموعه‏اى از شیوه‏هاى درمانى تشکیل شده که ریلکسیشین (تن آرامى) یکى از آنهاست. ابتدا مراجعه‌كننده در مورد اثر استرس بر رفتار و سلامت، آموزش مى‏بیند و سپس با کمک درمانگر عوامل استرس‏زا را شناسایى مى‏کند تا بتواند با روش‏هایى مثل ریلکسیشین یا انواع مراقبه‌ها، استرس‌های خود را مدیریت کند و به آرامش برسد.

 

5 آموزش مهارت‏هاى اجتماعى

 

مهارت‏هاى اجتماعى، شامل طیف وسیعى از رفتارها مانند گرمى و صمیمیت در روابط، سهولت در گفت‌وگو، ابراز همدلى، تماس چشمى و به‏طور کلى مهارت‏هاى کلامى و غیرکلامى برقرارى ارتباط است.

 

6 بازسازى شناختى

 

این تکنیک مربوط به شیوه‏هایى است که به‌شکل مستقیم به‌دنبال تغییر باورهاى مشکل‏زاى افراد هستند و به مراجعان کمک مى‏شود تفکرات ناسالم خود را بشناسند، به پیامدهاى منفى آنها توجه و تفکرات سالم‏تر را جایگزین کنند.

 

7 مدیریت خشم

 

از این روش براى مهار خشم و پرخاشگرى استفاده مى‏شود. زود عصبانى شدن، از کوره دررفتن، دادزدن، پرتاب اشیاء یا شکستن آنها، در را محکم به‌هم‌کوبیدن و زدن خود و دیگران، نمونه‏هایى از خشم و پرخاشگرى هستند.

 

8 تغییر عادت‌ها

 

به مراجعان آموزش داده مى‏شود عادت‌های ناسالم خود را بشناسند و از عادت‌های سالم متضاد با آنها براى ترک عادت مشکل‏دار استفاده کنند. از این تکنیک در درمان اختلال‌هایی مثل انگشت مکیدن، پلک‌زدن شدید و کندن مو (تریکوتیلومانیا) استفاده مى‏شود.

 

9 فعال‏سازى رفتارى

 

روش‏هاى افزایش فعالیت‏ها به مراجعان آموزش داده مى‏شود. گاهی یک برنامه‏ مناسب با سبک زندگى مراجعه‌‌کننده که دربرگیرنده مواردى مانند میزان فعالیت‏هاى تفریحى، ورزشى، مطالعه‏ آزاد و معاشرت با دیگران است در کنار مسوولیت‏هاى شغلى یا وظایف تحصیلى با کمک درمانگر، براى مراجعه‌كننده تنظیم می‌شود و در اختیار وى قرار مى‏گیرد.

 

10 مواجهه

 

مواجهه، روشى است که در آن شخص با هر محرکى که در او ایجاد رفتار یا هیجان نامطلوب مى‏کند، روبرو مى‏شود. در مواجهه، درمانگر براساس یک مقیاس درجه‏بندى شده، آنقدر مراجعه‌كننده را در معرض محرک‏هایى که از نظر او نامطلوب هستند، قرار می‌دهد تا هیجان یا رفتار ناسالم در او از بین برود.

 

مثلا طبق یک مقیاس درجه‏بندى شده، کسى را که ترس شدید از ارتفاع دارد آنقدر در بلندى و ارتفاع قرار مى‏دهند که به اصطلاح ترسش بریزد و بعد از این در مقابل این محرک (ارتفاع)، واکنش نامطلوب (ترس و فرار) نشان ندهد.

 

11 پذیرش

 

پذیرش به معناى شناسایى و قبول رویدادهاى ناخوشایندى است که نمى‏توان کنترلى بر آنها داشت. در این تكنیك درمانگر با استفاده از روش‏هایى مثل انواع مراقبه‏ها به مراجعه‌كننده کمک مى‏کند تا مسایل تغییرناپذیرى که باعث ایجاد تنش یا احساس‌های دردناک مى‏شوند، بپذیرد و خود را از فشار روانى برهاند.

منبع : salamat.ir