خلاقیت و عوامل موثر بر خلاقیت

خلاقیت مهارتی است که می توانند اطلاعات پراکنده را به هم پیوند دهد

 

خلاقیت مهارتی است که می توانند اطلاعات پراکنده را به هم پیوند دهد، عوامل جدید اطلاعاتی را در شکل تازه ای ترکیب کند و تجارب گذشته را با اطلاعات جدید برای ایجاد پاسخ های منحصر به فرد و غیر متعارف، مرتبط سازد.

توانایی ها و ویژگی های متنوع افراد خلاق ممکن است در سنین پایین بروز کند. خلاق بودن با این معنی نیست که شخص تمام این ویژگی ها و تواناییها را داراست. و از همه مهم تر این است که تواناییها و ویژگی های خلاق را می توان فعال کرد و پرورش داد. خصوصیات معلم می تواند به افزایش ابتکار و نوآوری در شاگردان بیانجامد. خصوصیات زیر معمولا به افراد خلاق نسبت داده می شود: روانی، انعطاف پذیری، بسط و گسترش، ابتکار، ارزیابی، تغییر، تخیل، پشتکار، کنجکاوی، ابزار عواطف درونی، تفکر مستقل، خود باوری مثبت، خطر پذیری، شوخ طبعی.

 

خلاقیت می تواند به سادگی چنین تعریف شود: ظرفیت برای رسیدن به ایده هایی که در خدمت یک هدف قرار می گیرند. بنابراین خلاقیت؛ یکی از مهمترین منابع نو آوری است.خلاقیت در ایجاد نوآوری و پیشرفت و بهبود درزندگی کاری، اقتصاد و صنعت نقشی اساسی دارد.جای تعجب نیست که اغلب کارفرماها، به دنبال استخدام کارکنان خلاق در زمینه هایی هستند که بتوانند ایده ها و پیشنهادات موثرتری برای تولید و یا بهبود محصولات و خدمات و روشهای جدید ارائه بدهند.

پروفسور مارتینسن از موسسه تجارت نروژ که دومین موسسه مهم آموزش بیزنس و تجارت در اروپاست، یک مطالعه پژوهشی را در این زمینه راهبرد کرده است، در طول این مطالعه، پروفسور مارتینسن و تیمش، هفت ویژگی برتر شخصیتی را برای افرادخلاق به شرح زیر تعیین کردند:

هفت ویژگی شخصیت خلاق
1- جهت یابی قوی و چند جانبه_ افرادی با توانایی تصور بسیار قوی، بازیگوش و سرزنده ، با یک تمایل شدید به ایده های نو، توانایی مسئول و متعهد بودن ، کسانی که توان ایجاد ارتباط و اتصال بین واقعیت و خیال را دارند.

2- نیاز به اصالت _ وجود مقاومت در مقابل قوانین و تعهدات، دارای یک نگرش و رفتار سرکش، نیاز به انجام کارهایی که هیچکس دیگری انجام نمی دهد (یا توانش را ندارد)

3- انگیزه _ وجود یک نیاز به اجرا و عمل، دارای هدف و انجام هدف گذاری، دارای نگرش و دیدگاه همراه با نوآوری، دارای استقامت برای مقابله با مشکلات

4- جاه طلبی_ نیاز به تاثیرگذاری و موثر بودن در فعالیتها، مورد توجه و جذاب بودن، تشخیص داده شدن و کاملا مشخص بودن

5- انعطاف پذیری_ برخی از مردم خلاق تر از دیگرانند و به معنای واقعی کلمه همیشه پر از ایده های ناب هستند

6- مقاومت پایین عاطفی_ دارای تمایل به تجربیات منفی عاطفی، بی تباتی بیشتر عاطفی در مودها و حالات احساسی و و پایین آمدن اعتماد به نفس در این موقعیتها.

7- جامعه پذیری پایین و معاشرتی نبودن_ دارای یک تمایل به اینکه خیلی محتاط و با ملاحظه نباشند ، کله شق و لجباز هستند و اشتباه ها و خطاها را در ایده ها و کارهای دیگران پیدا می کنند.

پروفسور مارتینسن می گوید: " از میان این هفت ویژگی شخصیتی، جهت یابی و انعطاف پذیری(ویژگی اول و پنجم)؛ فاکتورهایی هستند که بیشترین میزان هدایت به سمت تفکر خلاق را دارند؛ جهت یابی به نبوغ و هوش و استعداد مربوط است و انعطاف پذیری هم با بینش ونگرش و بصیرت شخص ارتباط دارد. بقیه 5 ویژگی ، تمایلات وفاکتورهای انگیزشی را توصیف می کنند که روی خلاقیت تاثیر می گذارند یا جرقه هایی بسوی خلاقیت می زنند!.. این هفت ویژگی شخصیتی ،با کنش و تاثیرمتقابل بر یکدیگر، نوع اجرا وعملکرد ِشخص خلاق را مشخص می کند و برآن تاثیر می گذارد" .

 

توانایی ها و ویژگی های متنوع افراد خلاق ممکن است در سنین پایین بروز کند

 

در طی یک تحقیق دیگر ، مجله زندگی در ژوئن 1994 در مورد یك گروه از راهبه‌هایی كه 80 ساله، 90 ساله و 100 ساله بودند، مقاله‌ای را منتشر كرد. همه این زنان باهوش بودند و هیچ نشانه‌ای از بیماری آلزایمر در آن‌ها مشاهده نشد چون به گفته خودشان آن‌ها بسیار علاقه‌مند بودند

 هر روز به بازی‌های فكری (پازل) بپردازند و ذهن خود را به كار بگیرند. این مقاله به این حقیقت توجه داشت كه ما با ایجاد اتصالاتی در راه‌های خنثی مغز، فكر می‌كنیم. از نظر عصب‌شناسی این عمل ”كاربرد شكل‌پذیری وابسته“ نامیده می‌شود.

اگر ما به ایجاد اتصالات خنثی جدید، ادامه ندهیم، مغز شروع به خشك شدن می‌كند و این آغاز اختلالات پیری است.

ما از روش‌های عادی و از روی عادت فكر، برای نزدیك شدن با چالش‌های زندگی استفاده می‌كنیم و از این راه روش كارهای یكنواختی را در مغز به وجود می‌آوریم. در واقع مكانیسم مغز را برای تقكر با سیستم عملكرد كامپیوتری مجهز می‌كنیم. اگر این مفهوم را بپذیریم كه ذهن با خودآگاهی بر روی مغز عمل می‌كند، می‌توانیم درك كنیم كه نیاز داریم نوعی انعطاف‌پذیری در مغز ایجاد كنیم تا انعطاف‌پذیری در ذهنمان هم شكل بگیرد.

انجام بازی‌های فكری نه تنها راه فوق‌العاده‌ای برای حفظ هوشیاری ذهن به شمار می‌رود، بلكه بخش‌های مختلف مغز را به كار می‌گیرد. برخی از بازی‌های فكری نیمكره چپ و برخی نیمكره راست مغز را تحریك می‌كنند. بیشتر ما در سیستم مدارس عمومی آموزش دیده‌ایم. صرفا عادات منطقی نیمكره چپ ما مورد توجه قرار می‌گرفت. خواندن و نوشتن، بیشتر شكل‌هایی از كاربرد عددی و حسابی تفكر متوالی و ترتیبی را شكل می‌داد. همچنین استدلال و تعقل، ویژگی تفكر نیمكره چپ مغز است.

استفاده از نیمكره راست مغز، با پرداختن به هنر، ورزش، موسیقی یا شكل‌های دیگری از كلی‌نگری، توانایی در قضاوت و موقعیت و فاصله اشیا و شكل‌های صوتی آموزش، انجام می‌گیرد. شما می‌توانید، نیمكره راست مغز عمل بینش و بصیرت است و بینش همان شناخت ناگهانی جواب‌هاست. با پرورش و به كارگیری توانایی‌هایمان، برای بینش، فهم و بصیرت، راه‌هایی بالقوه برای شكل گرفتن نبوغ و استعداد گشوده‌ایم.

دو ویژگی برای خلاق تر شدن

1- شوخ‌طبعی و بذله‌گویی
خنده بهترین دارو است. علم ثابت كرده است كه خنده ارگان‌های داخلی بدن را ماساژ می‌دهد و هضم غذا و جریان خون را بهبود می‌بخشد. شوخ‌طبعی همچنین آندرفین‌ها را در مغز رها می‌سازد و در ما حس خوشی و سلامت ایجاد می‌كند.

شوخ‌طبعی توانایی برای شناخت و تشخیص چیزهایی مضحك و بی‌معنی و غیرمنطقی در هر شرایطی، و پذیرش آن است. شوخ‌طبعی توانایی برای این است كه فرد خودش و دیگران را زیاد از حد جدی نگیرد و از روابط خشك و سرد حذر كند. حس شور و شادی به آرامش ذهن و انعطاف‌پذیری بیشتر كمك می‌كند.

اگر زندگی نوابغ را بررسی كنیم، می‌بینیم كه بیشتر آن‌ها شوخ‌طبع بوده‌اند افرادی چون: انیشتن، آلبریت شوایتزر، شوناردو داوینچی، شكسپیر، گوته و ...

2- فكر بكر
فكر بكر عنصر دیگری است كه یك ذهن خلاق را می‌پروراند و كمك می‌كند هر روز را با داستان‌های امیدواركننده و روحیه‌بخش شروع كنید. داستان‌ها و افكاری كه به شما روحیه می‌بخشند و در طول روز شما را هدایت می‌كنند و ذهن شما را در جایگاه رفیع و ممتازی قرار می‌دهند.

وقتی روح شما بهبودی می‌یابد، توانایی شما برای درك كردن و دریافت راه‌های خلاق به طور گسترده افزایش می‌یابد. و این جوهر نگرش خلاق است، علاقه برای رسیدن به افق‌های جدید.

ذهن خلاق به انعطاف‌پذیری كه موجب فكر بكر می‌شود، نیاز دارد. فكر بكر نگرش‌های كودكانه از شور و نشاط و پذیرش زندگی را یادآور می‌شود. به عبارتی به ما حس شادی و نشاط كودكانه و حس شور و خرمی دست می‌دهد. پس روز خود را با این احساس شروع كنید در نتیجه هر چیزی كه در مسیر شما قرار می‌گیرد، شیرین خواهد شد و راه‌حل‌ها و توجیهات خلاق آشكار خواهند شد، حتی در سخت‌ترین چالش‌های زندگی.

گردآوری : بخش روانشناسی صبح بخیر
منبع:

thinkingacademy
موفقیت

 

ویدیو مرتبط :
خلاقیت از کیـــست؟! خلاقیت از مــغز ایــرانیســـت

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

توصیه هایی برای پرورش خلاقیت کودکان

خلاقيت ، شکل کنترل شده يا محدود شده اي از تخيل است . خلاقيت ها ي افراد نه تنها براي زيبايي ظاهري ، بلکه به خاطر نتايج نهايي که در بر دارد  به کار برده ميشود . اين نتيجه نهايي معمولاً شکلي به خود مي گيرد که ديگران نيز مي توانند آن را ببينند . خلاقيت ممکن است خلق يک نقاشي ، يک لباس ، يک قطعه کوچک موسيقي يا پختن يک غذاي جديد باشد  به واسطه خلاقيت ، شخص مي تواند به پيشرفتهاي انساني خود بيافزايد ، همچنين افرادي که داراي قوه تخيل زيادي هستند نسبت به کساني که فاقد خلاقيت هستند ، معمولاً به پيشرفتهاي بيشتري در زندگي نائل مي شوند . خلاقيت حتي در سنين کودکي نيز خود را نشان مي دهد.
خلاقيت حتي در سن کودکي نيز خود را نشان مي دهد . اغلب خانواده ها شايد با اين نوع پديده ها در رفتار ،کردار و گفتار کودکان خود مواجه شوند . برخي از آنان يا بي توجه هستند و يا کم توجه ؛ با اين حال آن دسته از والدين که به کوچکترين رفتارهاي کودکان خود توجه دارند ، مي توانند با به کارگيري توصيه هاي 12 گانه پرورش خلاقيت ، کودکان خود را به مرحله خود شکوفايي سوق دهند ،البته به کار گيري اين روش آنچنان هم ساده نيست . داشتن صبر و حوصله از يک سو و نکته سنجي دررفتار کودکان مي تواند آينده درخشاني را براي کودک شما رقم بزند .

شيوه افزايش خلاقيت در کودکان

*  براي ايجاد سؤالات تازه در ذهن کودکتان ، او را راهنمايي کنيد . آموزش به کودک بايد طوري باشد که او را به طرف پرسشهاي تازه هدايت کند . معلم بايد هنگام جواب دادن به سؤالات کودک ، او را به سمت مهارتهاي جديد سوق دهد و از به کار بردن کلماتي مانند بله،خير،هرگز و امثال آن دوري کند . اين نوع جوابها نمي تواند ارتباط کاملي بين سؤالات کودک و معلومات قبلي او برقرار کند.

 

* حسن کنجکاوي در کودکان را پرورش دهيد . براي اين امر، هيچ چيز مثل پاسخهاي صحيح و مناسب به پرسشهاي او موثر نيست . سؤال ، در واقع انعکاس از ذهن تشنه اي است که مي خواهد با دريافت جواب از فردي که بهتر از او مي داند خود را سيراب کند ، اگر چه احتياج ، بايد فوراً برآورده شود اما کمي مکث بين سؤال و جواب ، غالباً مي تواند افکار و ايده اي مفيد جهت مباحثه و گفتگو به بار آورد .

 

* والدين و مربيان ، نه تنها بايد درباره امور مربوط به کودک ، بلکه درباره امور خانه و مدرسه نيز از او نظر خواهي کنند و عقايد او را مانند عقايد بزرگسالان در حضور خود ، به بحث و گفتگو بگذارند .

 

* به عقايد جديد و تازه کودکتان احترام بگذاريد . کودکاني که به نوعي خلاقيت آنها برانگيخته شده ، روابط و مفاهيم را درک مي کنند . لذا والدين و مربيان آنها ممکن است به آنها توجه نداشته باشند و حتي گاهي او عقايد خود را چنان مطرح کند که بزرگسالان قادر به ارزشيابي وجايگزيني آنها نباشند ، تشويق کودکان به ابرازعقايد جديد ، مي تواند در رشد خلاقيت آنها موثر واقع شود .

 

* از مراقبتها و دخالتهاي بيش از حد در زندگي کودکان اجتناب کنيد . يکي از ويژگيهاي انسان خلاق اين است که تواناييش را خودش به کارمي اندازد . وظيفه والدين و مربيان اين است که اين قابليت را در او زنده نگاه دارند و به کودکان اجازه دهند بعضي اوقات مطابق سليقه خود اشياء را کشف کنند . مراقبتها و دخالتهاي زياد از حد بزرگسالان در زندگي و رفتارهاي کودکان ، قابليت يادگيري مبتکرانه آنها را تضعيف مي کند .

 

* از کودکان بخواهيد که اشياء و امور نيمه تمام را تکميل کنند ؛ از کودکان تقاضا کنيد تا جملات نا تمام و داستانهاي نا کامل ، تصاوير و نقاشي هاي نيمه تمام و حتي اشياء ناقص را کامل نمايند . براي اواسباب بازي هايي بخريد که خودش بتواند آنها را به يکديگر متصل کند و با آنها مدلهاي مختلف خلق کند .

* اجازه دهيد اشيا را از نزديک لمس کنند. علاوه بر مشاهده اشيا لازم است کودک آنها را لمس نمايد ، زيرا مشاهده شيء به تنهاي کنجکاوي کودک را ارضا نمي کند ، کودکاني که از لمس کردن اشيا محروم مي شوند توانايي لازم جهت کشف و اختراع را از دست مي دهند . مشاهده همراه با لمس اشيا ، آنها را در بازي هاي خيالي ، اختراعات و پاسخ گويي به آزمونهاي خلاقيت ياري مي دهد . به کودکان اجازه دهيد وسايل بي خطر خانه را لمس نمايند. خصوصا کودکان بيرون کشيدن وسايل آشپزخانه از داخل کابينتها و بازي با کاسه و قابلمه و بشقابها را بسيار دوست دارند .

* براي کودکان هميشه يک مارک خاص آدامس ، بستني يا چيزهاي مورد علاقه را نخريد. کودکان را تشويق کنيد در خريد خوراکي و پوشاک ، مدل هاي مختلفي را امتحان کنند و از خريد کالاهاي تکراري و يکسان اجتناب کنيد .

 

* کودک را هميشه از يک مسير خاص به خانه نبريد . زماني که با او بيرون مي رويد ، هنگام برگشتن به خانه به او توضيح دهيد که  مي خواهيد از يک راه جديد به خانه برويد. او از اين طريق در مي يابد براي رسيدن به يک هدف راه هاي مختلفي وجود دارد .

 

* در مورد کاربردهاي مختلف يک وسيله خاص از کودکان سؤال کنيد . کاربرد ابزارها و وسايل مختلفي که را در خانه داريد ، براي کودک شرح دهيد و از او بپرسيد: به نظر تو اين وسيله چه کاربردهاي ديگري مي تواند داشته باشد . به اين طريق شما ذهن کودک را مستعد مي کنيد .

* از مکان هاي جديد ديدن کنيد  همراه با کودک به نمايشگاهها و موزه هاي مختلف و طبيعت زيبا برويد ، اجازه دهيد او از نزديک مکان هاي گوناگون را شناسايي کند .

 

* به اتاق او کاغذ هاي سفيد بچسبانيد . حدود يک متر از اتاق کودکتان را از سطح زمين به طرف بالا به طور سراسري و افقي کاغذ سفيد بچسبانيد و به او بگوييد هر طور که دوست دارد روي آنها نقاشي و طراحي کند . در تزيين اتاق او از سليقه اش استفاده نماييد . به او ياد دهيد که هر چند روز يک بار محل وسايلش را در اتاق تغيير دهد تا به اين وسيله زمينه خلاقيت در او پرورش يابد.