حفظ سلامت روان در سالمند

سالمندی بیماری نیست بلکه مرحله ای از چرخه زندگی است که مسائل رشدی خاص خود رادارد ودرعین حال سالمندی با انباشت خردمندی همراه است وفرصتی است که فرد می تواند تجربیاتش را به نسل های بعد منتقل کند.اریک اریکسون سالمندی را زمانی برای زایندگی می دانست نه دورانی از یاس.

مشخصه فرایند پیر شدن، نزول تدریجی عملکرد برخی دستگاه های بدن است(قلبی عروقی،تنفسی،ادراری-تناسلی،غددی،ایمنی وسایر دستگاه ها)اما این باور که پیری همواره با نقایص عمیق جسمانی وهوشی همراه است افسانه ای بیش نیست.بسیاری از افراد سالمند توانایی های شناختی  وجسمانی خود را تا حد قابل توجهی حفظ می کنند.

بطورکلی پیر شدن به معنای پیرشدن سلولهاست.هرسلول دوره عمر مشخصی دارد که عوامل ژنتیک وعوامل محیطی و.... در آن موثرند.با افزایش سن تغییرات ساختمانی در سلول ها روی می دهد.پیری احتمالا علت واحدی نداشته ودر طی آن تمام نواحی بدن تا حدودی تحت تاثیر  قرار می گیرد.در اواخر بزرگسالی بدن  در حال پیر شدن به کانون دغدغه های فرد تبدیل می شود وجایگزین اشتغال خاطر میانسالی در زمینه شغل وروابط  می شود.دلیل این امر کاهش طبیعی کارکرد تغییر ظاهر جسمانی  وافزایش میزان بیماری های جسمانی است.علی رغم این رویدادها تن انسان در سالمندی همچنان منبع لذت قابل ملاحظه ای است و می تواند حس کفایت را منتقل کند. به خصوص اگر فرد به ورزش مرتب،رژیم غذایی سالم،استراحت کافی ومراقبت های طبی پیشگیرانه توجه کافی نشان دهد.حالت بهنجار در سالمندی سلامت جسمی وروانی  واجتماعی است نه بیماری وناتوانی.

نکته هایی که در دوران سالمندی ضرورت دارد تا بتوان از بهداشت روانی بهتری بهره مند شد. :

1-از علایم افسردگی واضطراب آگاه باشید:اگر اخیرا احساس تغییر خلق ،کاهش انرژی،کاهش لذت بردن از فعالیت های روزمره،احساس گناه،حس بی ارزشی ،میل به تنهایی،دلشوره واضطراب،کاهش خواب واشتهاوکاهش وزن وشکایات متعددجسمانی را داشته اید حتما همراه با یکی از اعضاءخانواده به متخصص روانپزشکی مراجعه کنید.

2- برخورداری از تحصیلات بیشتر: سالمندان هرچه تحصیلات بیشتری داشته باشند به لحاظ احساسی سالمتر خواهند بود.

3-به اندازه کافی استراحت کنید:خواب واستراحت کافی به شما کمک می کند تا ذهنی آرام داشته باشید.7-8 ساعت در شبانه روز  بخوابید.علاوه بر خواب شبانه، خواب نیمروزی به مدت 30تا40دقیقه برای تمدداعصاب  ونیز افزایش انرژی به شماکمک می کند.(به شرط آن که به بی خوابی شبانه مبتلا نباشید)

استرس تاثیرات مختلفی بر كاركردهای جسمی ،‌افزایش فشار خون كاركرد سیستم عصبی ، تفكر ،‌خلق ، تمركز و حافظه دارد. مواد شیمیایی كه بدن در هنگام استرس تولید می كند باعث اثرات منفی در مغز می شود در نتیجه تمركز ،‌یادگیری و عملكرد حافظه را در سنین بالا دچار اشكال می كند ..برای مقابله با استرس ابتدا بایستی منابع ایجاد كننده آن را پیدا كرد . برای مثال ماندن در ترافیك در ساعات شلوغ خیابانها می تواند باعث استرس شود . پس با تنظیم زمان رفت و آمدها و یا تغییر مسیر می توان با آن مقابله كرد .اگر نگهداری اجباری نوه ها باعث خستگی و استرس است می توان با طرح موضوع در جستجوی راه حل برآمد . كارهایی مثل قدم زدن ،‌ بازیهای ورزشی و سرگرمی های مناسب و به كار بردن روشهای آرام سازی (مدیتیشن و یوگا ) رفتن چند روزه به تعطیلات می تواند به كاهش استرس كمك كند .

4- رسیدن به یک استاندارد زندگی که از آن لذت ببرند: سالمندانی که در زندگی خود استانداردی برای لذت بردن دارند از بهداشت روانی مطلوب تری بهره مند هستند.

5 – محافظت از مغز و جلوگیری از صدمات‌ آن :زمین خوردن شایع ترین صدمات مغزی در سالمندی است . این صدمات می تواند به افت توانایی های مغزی منجر شود پس باید از مغز،‌این ارگان با ارزش به نحو مناسبی محافظت كرد . برای جلوگیری از زمین خوردن موانع مسیر راه رفتن سالمندان و جاهایی كه احتمال لیز خوردن وجود دارد بایستی اصلاح شود و همیشه در خانه نور كافی وجود داشته باشد. اگر شخص هنگام ایستادن یا راه رفتن احساس عدم تعادل دارد با پزشك معالج صحبت كنید.

6-فعالیت بدنی رااز همین امروز شروع کنید:هرچه زودتر ورزش منظم را آغاز کنید،فواید بیشتری به دست خواهید آورد.ورزش کردن، باعث کاهش بیماری های مزمن مثل تصلب شرائین ،کاهش فشارخون،کاهش چربی خون و........می شود.یک فعالیت بدنی منظم وملایم روزانه، مثل پیاده روی به مدت 30دقیقه در روز باعث کاهش بیماری های قلبی عروقی  وکاهش بروز  پوکی استخوان،بهبودعملکرد تنفسی وبهبود جریان خون وحفظ وزن ایده ال وتناسب اندام ودر نهایت احساس کلی آرامش جسمی وروانی می باشد..در بسیاری از موارد بارژیم غذایی وورزش ، وبدون مداخلات جراحی یا طبی اضافی، می توان فرایند یک بیماری را متوقف نمود.

7- رها نکردن شغل و تمایل برای کار کردن: سالمندانی که به طور نیمه وقت یا تمام وقت به کار خود ادامه می دهند، سلامت روانی بهتری دارند.

8 – روابط اجتماعی را حفظ كنید :حمایتی كه از روابط اجتماعی با دوستان ،‌خانواده ،‌بستگان و همكاران ایجاد می شود به حفظ سلامت روانی كمك می كند . مطالعات نشان داده است در كسانی كه با اعضای خانواده ،‌خویشاوندان و همچنین گروههای اجتماعی ارتباط خوبی دارند علائم آلزایمر دیرتر از كسانی كه گوشه گیر و كم ارتباط هستند تظاهر می كند بنابراین توصیه می شود كه سالمندان این ارتباطات را حفظ كنند . فعالیت های داوطلبانه اجتماعی و شركت در گروههای مختلف برای این موضوع كمك كننده است .

9- به ذهن ومغزتان هم ورزش دهید:مقداری از حواسپرتی ها در سنین پیری، طبیعی قلمداد می شوند.فشارعصبی واضطراب وزندگی پر مشغله هم می توانددر حافظه وتمرکزحواس شما اختلال ایجاد کند.پیری عموما تاثیری در حافظه درازمدت، ندارد اما حافظه کوتاه مدت اغلب دچار نقصان می شود.گرچه ممکن است تعداد سلولهای مغزی شما ، به اندازه20سالگی نباشد اما عقل وخردوقدرت قضاوت شما، نسبت به آن دوران بسیار بیشتر شده است و توانایی شما در تصمیم گیری های صحیح بر اساس یک عمر تجربه اندوزی افزایش یافته است.

ذهنتان را با حل کردن انواع جداول ومعما ها درگیر کنید.اطلاعات عمومی خود را با خواندن کتابهای متعدد افزایش دهید.برای فرزندان ونوه های خود قصه بخوانید ودر حل تکالیف به آنها کمک کنید.راه سالم نگه داشتن  ذهن، مطالعه مستمر است.

10- در کلاس های مختلف ثبت نام کنید:هیچ وقت برای یادگیری دیر نیست.کار با رایانه را یاد بگیریدوباایمیل(پست الکترونیکی)با دوستان وآشنایان خود تماس بگیرید.

11 - مراقبت از وضعیت سلامت جسمی: سالمندانی که وضعیت جسمی خود را در حد عالی یا خیلی خوب می دانند در مقایسه با سایر همسالان خود که از سلامت جسمی شان به طور کامل راضی نیستند، به لحاظ احساسی و روانی سالم تر هستند.

12 - ارتباط معنوی :اگر مسائل معنوی و روحانی به شما احساس خوبی می دهد سعی كنید ارتباط خود را با این موضوع حفظ كنید . هر گونه عقاید مذهبی یا معنوی كه دارید سعی كنید تقویت كنید . این ها ممكن است كه به تخفیف افسردگی در سالمندی كمك كنند و یا حتی عامل دفاعی در برابر آلزایمر باشند كسانی كه اعتقادات مذهبی و معنوی قوی دارند معمولاً به تبع آن احساس حمایت و راحتی بیشتری دارند .

 

13- رژیم غذایی مناسب داشته باشید:کاهش مصرف نمک ووعدم مصرف چربی های جامد،نگهداری وزن در حد مطلوب،استفاده از همه گروه های غذایی به خصوص میوه وسبزیجات تازه ولبنیات در حفظ سلامتی شما نقش موثری دارد.

14-فعالیت جنسی رضایت بخش در سالمندی طبیعی است:فعالیت جنسی در هرسنی بخشی غریزی وخودکار از رفتار انسانی است.در بسیاری از مردان وزنان فعالیت جنسی با افزایش سن کاهش می یابد.این روند معمولا تدریجی است واز میانسالی آغاز می شود.به نظر می رسد عوامل فرهنگی واجتماعی در تغییرات جنسی سالمندان بیش از تغییرات روانشناختی ناشی از پیری نقش داشته باشد.مهمترین عوامل موثر در میزان فعالیت جنسی در سن بالا عبارت است ازبقاء وسلامتی همسر،سلامتی خود فرد ومیزان فعالیت جنسی در گذشته.استرس،افسردگی،اضطراب،تعارض های زناشویی و......وبیماری های جسمی عوارض برخی ازداروهای فشار خون وقلبی با کارکرد جنسی افراد ممکن است تداخل داشته باشد.

برای سالمندان فعالیت جنسی رضایت بخش کاملا امکان پذیر است اما بسیاری از سالمندان بر اساس باور غلط عامه این فعالیت ها رابا افزایش سن کنار می گذارند.

روش زندگی سالم وحفظ سلامت،رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم وعادات بهداشتی درست موثرترین راه برای کاهش خطر بیماری های مزمن ونیاز یافتن به داروهایی است که ممکن است فعالیت جنسی رادر سالمندان مختل کند.

15-از علایم افسردگی واضطراب آگاه باشید:اگر اخیرا احساس تغییر خلق ،کاهش انرژی،کاهش لذت بردن از فعالیت های روزمره،احساس گناه،حس بی ارزشی ،میل به تنهایی،دلشوره واضطراب،کاهش خواب واشتهاوکاهش وزن وشکایات متعددجسمانی را داشته اید حتما همراه با یکی از اعضاءخانواده به متخصص روانپزشکی مراجعه کنید.

گردآوری: بخش زناشویی صبح بخیر

منابع:
gtoap.com
shc.sbmu.ac.ir

ویدیو مرتبط :
آنچه که باید درباره سلامت روان بدانید

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

دید و بازدید، سلامت روان را تضمین می‌کند

 

این اولین تحقیقی است كه فعالیت دو بخش مغز را مقایسه می کند كه یكی از این دو بخش مربوط به دیدن اعضای خانواده و فامیل و دیگری مربوط به ملاقات با دوستان و غریبه‌ها است.

 

نتایج تحقیق همچنین می‌توانند توضیح دهند كه چرا هنگامی فردی شبیه به خودمان را می‌بینیم، فورا اعتمادمان نسبت به او جلب می‌شود.

 

به اعتقاد استیون پلاتك كه به همراه شلی كمپ این مطالعه را انجام داده اند، ما دوست داریم کنار آدم‌هایی باشیم كه شبیه ما هستند و این امر به خاطر توانایی ذهن ناخودآگاه ما در رابطه با كشف شباهت‌های ظاهری اتفاق می‌افتد.

 

در این تحقیق، محققان روی افرادی كه در حال دیدن تصاویر بستگان، دوستان، غریبه‌ها، خودشان و ... بودند ام.آر.آی انجام دادند.

 

 

آنها به این نكته پی بردند كه عكس‌های مربوط به بستگان و كسانی كه شباهت ظاهری با فرد مورد مطالعه داشتند از طریق بخش خودارجاعی مغز پردازش شد، ولی بقیه تصاویر ناحیه دیگری از مغز را فعال كرد كه مربوط به گرفتن تصمیم‌های مهم و حساس در رابطه با خود می‌شود.

 

از نكات جالب توجه تحقیق پلاتك و كمپ این بود كه مغز می‌تواند افراد را به لحاظ اجتماعی رتبه‌بندی كند و اعضای فامیل را هم در صدر این دسته‌بندی قرار می‌دهد.

 

از آنجایی كه امور مربوط به فامیل از طریق بخش خودارجاع مغز پردازش می‌شوند، می توان توضیح داد كه چرا از نظر ما اعضای خانواده و فامیل جزو امور شخصی ما محسوب می‌شوند. به همین دلیل است كه ما می‌توانیم بعضی از عادات‌ زشت دوستانمان را تحمل كنیم، ولی نمی‌توانیم در مورد بستگانمان این مساله را بپذیریم، چون مغز ما در مورد آنها همان‌طوری قضاوت می‌كند كه در مورد خودمان.

 

به اعتقاد پروفسور تاد شاكلفورد، استاد روان‌شناسی دانشگاه آتلانتیك فلوریدا، این تحقیق نمونه بسیار جالبی از نظریه تكامل درباره علم عصب شناختی رفتار است. او ابراز امیدواری كرده كه محققان دیگری كه درباره علم عصب شناختی تحقیق می‌كنند، تحقیقات دكتر پلاتك را دنبال كنند.

 

به نظر پروفسور شاكلفورد، احتمالا شخصی كه به نظر ما چهره‌ای دوستانه دارد، در واقع از نظر ظاهری نیز شبیه ما است و دلیل اینكه احساسات ما نسبت به این آدم‌ها ‌شبیه احساس ما نسبت به خودمان است، ریشه در دیدارهای خانوادگی ما دارد.