اصول بهداشتی در تهیه و نگهداری غذای کودک

 

 

دستگاه گوارش کودک بسیار حساس است و با کوچک‌ترین آلودگی، ممکن است دچار اسهال شود و در نتیجه، در معرض خطر سوء تغذیه قرار گیرد. بنابراین باید در هنگام تهیه و نگهداری و دادن غذا به شیرخوار اصول بهداشتی را کاملاً مراعات نمود.

 

غذای کودک

این روزها کمبود وقت و شرایط ویژه زندگی انسان‌ها این امکان را به آن‌ها نمی‌دهد که وقت کافی صرف شناخت مواد غذایی مناسب و انتخاب یک برنامه غذایی مناسب کنند. اما همه مشکل در این مسئله خلاصه نمی‌شود، زیرا همان مواد غذایی که با قیمت گران و صرف وقت بسیار در آشپزخانه تبدیل به غذای مصرفی می‌گردند نیز شرایط سالم و ویژگی‌های یک غذای کاملاً بهداشتی را ندارند.

 

غذا عاملی است که می‌تواند به خاطر ماهیت خود بسیاری از عوامل بیماری‌زا را حمل نموده و خود نیز شرایط رشد این عوامل را فراهم آورد، به همین لحاظ و همچنین به خاطر نقش مهم مواد غذایی در تأمین سلامت، رشد و نمو انسان، لازم است به مسئله مواد غذایی و ارتباط آن با محیط و عوامل جانبی تأثیرگذار بر آن به دقت توجه شود.

 

با توجه به بروز مشکلات عدیده‌ای که مصرف مواد غذایی آلوده به وجود می‌آورد و همچنین بروز انواع بیماری‌های ناشی از آن، توجهی جهانی به سمت بهداشت مواد غذایی معطوف گردیده است.

 

رعایت اصول بهداشت مواد غذایی در کلیه مراحل تولید، توزیع، عرضه و مصرف عاملی است که از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌نماید. این امر با تاکید بیشتر بر گروه‌های آسیب‌پذیر شامل افراد مسن، نوزادان و کودکان و زنان باردار صورت می‌پذیرد.

 

رعایت اصول بهداشتی در تهیه و نگهداری غذای کودک

دستگاه گوارش کودک بسیار حساس است و با کوچک‌ترین آلودگی، ممکن است دچار اسهال شود و در نتیجه، در معرض خطر سوء تغذیه قرار گیرد. بنابراین باید در هنگام تهیه و نگهداری و دادن غذا به شیرخوار اصول بهداشتی زیر را کاملاً مراعات نمود.

 

اصل اول

دست‌ها را قبل و بعد از تهیه غذا و قبل از غذا دادن به کودک بشویید. قبل از آماده کردن غذا و بعد از پایان کار باید دست‌ها به دقت شسته شوند به خصوص هر بار کهنه یا پوشک کودک را عوض می‌کنید، حتماً باید دست‌ها را با آب صابون کاملاً بشویید. اگر در دست‌های خود زخم یا عفونتی دارید قبل از تهیه غذا، محل زخم را ببندید. قبل از غذا دادن به کودک، دست‌های کودک را نیز بشویید.

 

اصل دوم

محل تهیه و پخت غذا را تمیز نگه دارید. چون غذاها به آسانی آلوده می‌شوند و در این صورت می‌توانند منبع رشد و انتقال میکروب باشند بنابراین تمام قسمت‌های مورد استفاده در هنگام تهیه غذا باید دقیقاً شسته و تمیز نگهداری شود. پارچه‌هایی که برای تمیز کردن آشپزخانه استفاده می‌کنید، باید مرتب شسته و یا عوض شوند. از پارچه‌هایی که برای تمیز کردن آشپزخانه استفاده می‌کنید برای خشک کردن یا تمیز کردن ظروف استفاده نکنید.

 

اصل سوم

غذای کودک باید کاملاً پخته شود. حرارت موجب از بین رفتن میکروب‌های بیماری‌زا می‌شوند و در نتیجه آلودگی احتمالی مواد غذایی در اثر پخت از بین می‌رود. توجه داشته باشید که مواد غذایی باید کاملاً پخته شود. به خصوص، مواد گوشتی را ابتدا به قطعات کوچک تقسیم کرده یا چرخ کنید و سپس کاملاً بپزید.

 

توجه کنید پخت مواد غذایی به طور کامل صورت گیرد. بسیاری از مواد غذایی خام به خصوص گوشت، شیر نجوشیده و سبزیجات، اغلب میکروب بیماری‌زا دارند

 

اصل چهارم

بلافاصله پس از پخت، غذا را مصرف کنید. در صورت امکان بهتر است که غذای کودک را در هر وعده، تازه تهیه کنید تا مجبور نشوید آن را برای وعده‌های بعد نگه دارید. سعی کنید زمان غذا دادن به کودک را طوری تنظیم کنید که فاصله‌ی بین زمان پخته شدن غذا و دادن آن به کودک طولانی نباشد. چون در فاصله‌ای که غذا سرد می‌شود احتمال دارد میکروب‌ها در غذا شروع به رشد و تکثیر کنند.

 

اصل پنجم

غذاهای پخته شده را درست نگهداری کنید. به طور کلی بهتر است غذای کودک تازه باشد. در صورتی که مجبور هستید غذا را برای دو وعده یا بیشتر تهیه کنید، باید غذای اضافی را بلافاصله پس از پخت، خنک کرده و در ظرف در بسته در یخچال نگهداری کنید. گذاشتن غذا در دمای اتاق و یا آشپزخانه به مدت طولانی باعث فاسد شدن غذا می‌شود.

 

اصل ششم

غذای نگهداری شده را قبل از مصرف دوباره، کاملاً حرارت دهید. قبل از مصرف دوباره‌ی غذاهای نگهداری شده، بسته به نوع غذا آن را داغ کرده و یا بجوشانید. با این کار، در صورت آلودگی غذا در هنگام نگهداری، میکروب‌های آن از بین می‌رود. توجه داشته باشید که غذای باقیمانده را بیش از یک بار گرم نکنید چون ارزش غذایی آن کم می‌شود.

 

اصل هفتم

غذاهای خام و پخته را جدا از هم نگهداری کنید. احتمال آلودگی غذاهای خام نسبت به غذاهای پخته بیشتر است. بنابراین، توجه داشته باشید که چه در آشپزخانه و چه در داخل یخچال، باید مواد غذایی خام و پخته را جدا از یکدیگر نگهداری کنید. لوازمی مانند چاقو و تخته را که برای غذاهای خام به کار می‌برید باید تمیز بشویید و بعد برای خرد کردن سایر مواد غذایی استفاده کنید. مثلاً چاقویی که مرغ خام را قطعه قطعه کرده‌اید آلوده است، اگر با این چاقو مرغ پخته شده را خرد کنید و یا برای تهیه سالاد از آن استفاده کنید باعث آلودگی به مرغ پخته و سالاد می‌شوید. پس باید اول چاقو را کاملاً تمیز بشویید و مجدداً استفاده کنید.

 

اصل هشتم

غذاها را از دسترس حشرات، جوندگان و دیگر حیوانات دور نگه دارید. چون حیوانات ناقل میکروب‌های بیماری‌زا هستند، بنابراین غذا را حتماً در ظروف درب دار و دور از دسترس حیوانات و حشرات نگهداری کنید.

 

اصل نهم

از آب پاکیزه و سالم استفاده کنید. وجود آب پاکیزه و سالم هم برای نوشیدن و هم برای تهیه‌ی غذا اهمیت دارد. اگر احتمال آلودگی آب وجود دارد، قبل از اضافه کردن آب به غذا، آن را بجوشانید. در مورد آبی که برای تهیه غذای کودک استفاده می‌کنید، بسیار دقت کنید. به خصوص، کودکان زیر یک سال نسبت به آلودگی حساس و آسیب‌پذیر هستند و سریعاً در معرض ابتلا به بیماری‌های اسهالی قرار می‌گیرند.

 

اصل دهم

حتی‌الامکان از شیر و فرآورده‌های لبنی پاستوریزه استفاده کنید. به جای استفاده از ماست و بستنی غیر پاستوریزه، به کودک خود ماست و یا بستنی پاستوریزه بدهید و اگر ماست پاستوریزه در دسترس ندارید، برای تهیه ماست حتماً شیر را کاملاً بجوشانید.

 

اصل یازدهم

توجه کنید پخت مواد غذایی به طور کامل صورت گیرد. بسیاری از مواد غذایی خام به خصوص گوشت، شیر نجوشیده و سبزیجات، اغلب میکروب بیماری‌زا دارند. پختن مواد غذایی به طور کامل باعث می‌شود این میکروب‌ها از بین بروند. برای این منظور تمام قسمت‌های ماده غذایی باید به دمای حداقل 70 درجه سانتی‌گراد برسد.

 

اصل دوازدهم

تا حد ممکن از تغذیه نوزادان با بطری خودداری نمایید. برای تغذیه کودک خود از فنجان استفاده کنید.

 

توجه داشته باشید که معمولاً تمیز کردن پستانک به صورت کامل انجام نمی‌گیرد.

 

فنجان، قاشق، ظروف و سایر وسایل که برای تغذیه نوزاد به کار می‌روند باید بلافاصله پس از استفاده به صورت کامل تمیز گردند.

 

اگر از بطری برای تغذیه کودک خود استفاده می‌کنید و ناچار به انجام این کار هستید، باید پس از هر بار استفاده، بطری را در آب بجوشانید.

 

اصل سیزدهم

میوه‌جات و سبزیجات را بشویید. میوه‌جات و سبزیجات مخصوصاً اگر به صورت خام به بچه‌ها داده شوند، باید به دقت سالم‌سازی (شستشو، انگل‌زدایی و ضدعفونی) شوند. تا آنجا که امکان دارد سعی کنید پوست میوه‌جات و سبزی جات مانند هویج را بگیرید.

 

در مواقعی که احتمال دارد سبزیجات و میوه‌جات آلودگی شدید داشته باشند (مثلاً هنگامی که از فاضلاب تصفیه نشده برای آبیاری محصول و تقویت خاک استفاده می‌شود) باید در صورت امکان آن‌ها را پوست گیری کرد و در غیر این صورت باید قبل از مصرف آن‌ها را به طور کامل پخت.

 

اصل چهاردهم

شرایط روحی مناسب را به هنگام استفاده از مواد غذایی فراموش نکنید. این نکته‌ی مهم و اساسی را همواره و در هر شرایطی به خاطر داشته باشید که شرایط روحی شما و دوری از هر گونه آشفتگی و استرس به هنگام صرف مواد غذایی به همان اندازه اهمیت دارد که تهیه مواد غذایی سالم اهمیت دارند. در حقیقت خطر استفاده از مواد غذایی در حالی که شرایط روحی مناسبی ندارید یا به شدت دچار استرس هستید همان قدر مضر است که استفاده از مواد غذایی فاسد به بدن شما ضرر می‌زند.

 

منابع:

گروه تحریریه پرداد

کودکانه

ویدیو مرتبط :
اصول بهداشتی نگهداری حیوانات خانگی

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

راهنمای تهیه و نگهداری غذای کودک

غذای کودک -  هنگامی که مادری خوراندن غذاهای جامد را به فرزندش شروع می‌کند، در تمام طول روز تب و تاب این را دارد که کدام خوراکی‌ها برای دلبندش دلچسب‌ترند و در رشد و سلامت او نقش مهم‌تری دارند. از سویی بازار تبلیغات موادغذایی انواع و اقسام خوراکی‌های صنعتی را به خانواده‌ها نشان می‌دهند که در حقیقت مجموعه‌ای کهنه از بافت غذایی، طعم‌دهنده، نگهدارنده و رنگ هستند. تهیه مواد غذایی خوشمزه و اشتهاآور در خانه شاید کمی وقت‌گیر باشد اما حاصل این زحمت یک خوراکی سالم، ارزان، مقوی و مغذی خواهد بود. از آنجا که کودک در هر وعده مقدار اندکی غذا می‌خورد تصمیم گرفتیم نحوه تهیه و نگهداری خوراکی‌های کودکان 6 ماه تا یك سال را برای‌تان شرح دهیم، تا غذایی که آماده کرده‌اید هدر نرود و دچار فساد میکروبی نشود.

آنچه نیاز دارید

کودک 6 ماه به بالا  یا هنوز دندان ندارد یا اگر داشته باشد نمی‌تواند مانند آدم‌بزرگ‌ها غذا را خوب بجود. به همین دلیل شما باید غذای فرزندتان را آن‌قدر ریز و نرم کنید که نیازی به جویدن نداشته باشد. به همین‌ منظور یک وسیله برقی می‌خواهید که مواد غذایی را خوب خرد یا پوره‌ای کند. این وسایل بسیار متنوعند و می‌توانید با نیم ساعت صرف وقت یک نوع خوبش را برای خودتان پیدا کنید. اگر هم از قبل وسایلی مانند مخلوط کن، غذا ساز یا گوشت‌کوب برقی را دارید دیگر لازم نیست هزینه زیادی بپردازید.

بهداشت مواد غذایی و آشپزخانه

آشپزخانه را تمیز نگه دارید، قطرات چکیده از غذا را بلافاصله پاک کنید، وسایلی را که كف فروشگاه یا خیابان یا خودرو گذاشته‌اید روی کابینت یا میز یا هر جایی که با غذا در تماس است، قرار ندهید.

قبل و بعد از آشپزی میز یا سطح کابینتی را که بر آن آشپزی می‌کنید با آب و صابون بشویید.

تمامی ظروف مورد استفاده‌تان را در صورت امکان در ماشین ظرف‌شویی بشویید.

تخته گوشت و سبزی را در ماشین ظرفشویی با دمای بالا بشویید.

برای خرد کردن میوه، سبزی و گوشت از تخته‌های مجزا استفاده کنید.

برای تهیه غذای سالم، مواد اولیه بهداشتی و تازه تهیه کنید.

به میزان کافی مواد اولیه تهیه کنید تا در یخچال کیفیت غذایی خود را از دست ندهند.

قبل از شروع  به آشپزی دست‌ها و زیر ناخن‌های‌تان را با صابون بشویید.

هر غذایی که بیش از 2 ساعت در دمای اتاق مانده را باید دور بریزید.

انتخاب مواد اولیه

سعی کنید مواد غذایی را روزانه تهیه کنید تا کاملا تازه باشند اما اگر ماده غذایی تازه در دست ندارید مجبورید از اندوخته‌های فریزر کمک بگیرید. شاید از خودتان بپرسید برای شروع باید به فرزندم چه بدهم؟ پاسخ ساده است: غذاهای جامد فرزندتان را می‌توانید با سیب، زردآلو، آلو، انبه، هلو، گلابی، طالبی و آلو شروع کنید. سبزیجات هم انتخاب مناسبی هستند. از گروه سبزی و صیفی‌‌ها می‌توانید سراغ این‌ها بروید: مارچوبه، آووکادو، هویج، نخود، سیب‌زمینی، فلفل شیرین و کدو.

یادتان باشد که کودک عاشق مزه‌های جدید است، پس سعی کنید با ترکیب این خوراکی‌ها با هم به طور خلاقانه هر هفته مزه جدیدی را به او معرفی کنید.( برای این منظور سراغ روغن، نمک، فلفل و سایر ادویه‌ها نروید) در ضمن غذاهای آماده و کنسرو شده مقدار زیادی نگهدارنده دارند، این خوراکی‌ها را به فرزندتان ندهید.

خوراندن غذا به کودک

* غذای کودک هنگام سرو نباید گرم‌تر از دمای بدن باشد. برای این منظور کمی از غذا را روی پوست پشت ساعد بگذارید و از دمای آن مطمئن شوید.

* اگر غذا را در مایکروفر گرم می‌کنید باید خیلی مراقب باشد. مایکروفر تمام  قسمت‌های غذا را به‌طور یکنواخت گرم نمی‌کند و ممکن است در غذا نقاطی به مراتب داغ‌تر از سایر قسمت‌های غذا ایجاد کند. بنابراین بعد از این‌که غذا را از مایکروفر درآوردید خوب هم بزنید و قبل از خوراندن آن به فرزندتان کمی صبر کنید که دمای آن در تمام قسمت‌های غذا یکنواخت شود.

* همان‌قدر غذا را گرم کنید که احتمال می‌دهید فرزندتان بخورد. در غیر این صورت باید اضافه غذایی را که گرم کرده‌اید، دور بریزید زیرا ورود بزاق کودک به غذا شرایط را برای رشد میکروب‌ها مناسب می‌کند.

* غذای فرزندتان را شیرین نکنید. کودک نیازی به شکر و قند افزودنی ندارد. درست است اگر فرزندتان غذایی را نخورد و شما آن را شیرین کنید، با اشتیاق همان غذا را می‌خورد اما این روش خوبی نیست زیرا درک مزه شیرین در کودک از سایر مزه‌ها قوی‌تر است و تکرار این روش غلط سبب بالا رفتن آستانه چشایی مزه شیرین در کودک شده و به این ترتیب کودک تمایل پیدا می‌کند غذاهای شیرین‌‌تر را بخورد و به این ترتیب زمینه بیماری‌هایی مانند دیابت و چاقی در او فراهم می‌شود.

* به کودک عسل ندهید زیرا خطر مسمومیت کشنده بوتولیسم را برای فرزندتان بالا می‌برد.

یخ‌زدایی غذاهای منجمد شده

غذای یخ‌زدایی شده را باید ظرف 48 ساعت مصرف کرد و هر چه بعد از این مدت باقی‌ماند، دور ریخت.

یخ‌زدایی در یخچال: تکه‌های منجمد شده غذا را در ظرف غذای کودک بگذارید و در آن را بپوشانید و در طول شب در یخچال بگذارید تا یخ آن باز شود.

یخ‌زدایی در حمام آب: غذای منجمد شده را در ظرفی دربسته بگذارید سپس بسته غذا را در آب گرم بگذارید. به محض ذوب شدن یخ غذا آن را تقسیم‌بندی کنید و اضافه آن را در یخچال بگذارید و ظرف 48 ساعت مصرف کنید.

یخ‌زدایی در مایکروفر: تکه مورد نظر غذای منجمد را در یک ظرف ایمن مایکروفر بگذارید و با تنظیم یخ‌زدای مایکروفر یخ آن را ذوب کنید. یادتان باشد که ظرف مایکروفر را چندبار بچرخانید و غذا را خوب هم بزنید تا تمام قسمت‌های آن ذوب شده و به دمای یکنواختی برسد.

تهیه غذا

بعد از پاک‌کردن و شستن سبزی‌ها آن‌ها را بپزید یا برای حفظ ارزش غذایی بخارپز کنید. سپس با غذاساز بافت سبزی را نرم و یک‌دست كنید. در مورد میوه‌هایی مانند سیب، گلابی یا هر میوه‌ای که کمی سفت است بهتر است یا آن را رنده یا به مدت خیلی کوتاه بخارپزکنید تا کودک هنگام خوردن آن‌ها اذیت نشود. سایر میوه‌ها را می‌توانید به صورت خام پوره کنید. نکات ساده زیر در تهیه اولین غذاهای جامد فرزندتان به دردتان می‌خورد:

* اگر می‌خواهید غذا را بپزید مقدار کمی آب مصرف کنید و بقیه آب را هنگام کوبیدن غذا به آن بیفزایید.

* اگر عجله دارید و فرزندتان گرسنه است یك میوه را پوره کنید یا اگر می‌خواهید فرزندتان را با خود جایی ببرید و مجبورید برای او خوراکی همراه ببرید یک میوه را در کیف او بگذارید و اگر گرسنه شد با پشت قاشق له کنید و به او بدهید.

* بهتر است در ابتدای شروع غذاهای جامد پوست میوه‌هایی مانند سیب، هلو، آلو و... را جدا کنید سپس میوه را در غذاساز بیندازید زیرا ممکن است روده‌های کودک هنوز برای هضم پوست میوه آماده نباشند.

* غذاهای جامد در ابتدا باید خیلی رقیق باشند برای این منظور می‌توانید از شیر خودتان، شیرخشک یا آب جوشیده استفاده کنید. هرچه کودک به غذاهای جدید بیشتر عادت کرد می‌توانید غلظت آن‌ها را بیشتر کنید.

* برای تهیه انواع غله حتما ابتدا آن‌ها را بخیسانید سپس بپزید و در غذاساز یک‌دست کنید.

برای تهیه گوشت و مرغ ابتدا پوست و استخوان‌ها را جدا کنید، خوب بشویید، بپزید و سپس پوره کنید برای بچه‌های 10-12 ماه و بزرگتر می‌توانید گوشت را به قطعات خیلی ریز بریده و به کودک بدهید.

نگهداری غذای کودک در فریزر

غذای فرزندتان را در قالب‌های مکعبی یخ بریزید و منجمد کنید سپس مکعب‌های منجمد شده را در کیسه فریزر گذاشته در فریزر نگه دارید و هر بار یک تکه آن را خارج کنید و به فرزندتان بدهید.

میوه و سبزی‌هایی را که به این روش منجمد می‌شوند، تا 3 ماه می‌توان نگه داشت. ماهی، گوشت و مرغ منجمد شده هم یكی دو ماه ماندگاری دارد.

داشتن این تکه‌های غذای منجمد در فریزر باعث می‌شود به مرور زمان بتوانید غذاهای متنوعی را برای فرزندتان داشته باشید یا حتی با ترکیب آن‌ها یک غذای خوشمزه برای فرزندتان تهیه کنید.

 

منبع:bartarinha.ir