از علل و علایم تا پیشگیری و درمان بیماری پسوریازیس

پسوریازیس نوعی بیماری اتوایمیون یا خودایمنی است که اغلب در حل فاصل 15 تا 35 سالگی (دوران جوانی) شروع می شود و در آن سلول های پوستی به شکلی کنترل نشده و بسیار سریع تکثیر می شوند.

هفته نامه سلامت - دکتر محمدعلی نیلفروش زاده*: پسوریازیس نوعی بیماری اتوایمیون یا خودایمنی است که اغلب در حل فاصل 15 تا 35 سالگی (دوران جوانی) شروع می شود و در آن سلول های پوستی به شکلی کنترل نشده و بسیار سریع تکثیر می شوند. این موضوع باعث بروز پلاک هایی روی پوست می شود که زمینه التهابی و قرمز دارند و روی آن پوسته هایی سوار است. این پلاک ها معمولا روی دست ها، آرنج، زانو، کمر، صورت و کف سر به وجود می آیند.

1- پسوریازیس واگیر ندارد

پسوریازیس واگیر ندارد و انواع بسیار مختلفی از خفیف تا شدید دارد و با علائم گوناگون از تغییر حالت ناخن ها گرفته تا پلاک های پوستی که ممکن است با خارش همراه باشد یا خیر، مشخص می شود. برخی بیماران دچار در مفاصل هستند و گاهی بیماری با تب نیز همراه می شود.

پسوریازیس حتی گاهی فرد را دچار التهاب پشم و پلک می کند. با توجه به اینکه علائم بیشتر در کجا دیده می شوند و خفیف و شدید بودن آنها، درمان ها متفاوت است و گاه فرد مجبور است تا آخر عمر تحت درمان باشد.

2- علل مختلف ابتلا به پسوریازیس

در یک سوم مبتلایان زمینه خانوادگی در بروز بیماری دخیل است. تاکنون ژن های بسیاری مرتبط با این بیماری شناسایی شده اند. به عنوان مثال می توان به ژن هایی اشاره کرد که در کروموزم 6 قرار دارند عامل بروز 10 درصد پسوریازیس ها هستند.

فاکتورهای ایمنی و محیطی هم غیر از مسائل ژنتیکی در این میان می توانند دخیل باشند. در افرادی که زمینه ابتلا به پسوریازیس را دارند، خاراندن، جراحات، آفتاب سوختگی و سوختگی های دمایی و شیمیایی، سرمای هوا و تهاجم ها و آلودگی های خارجی و عفونت های پوستی می تواند باعث تشدید علائم پسوریازیس شود.

دوری از خستگی و استرس، سیگار و نوشیدنی های الکلی و نور شدید آفتاب نیز از تشدید علائم این بیماری پیشگیری می کند.

3- درمان های متداول

در درمان پسوریازیس معمولا از کورتون های موضعی با توجه به شدت و فرم ضایعه ها استفاده می شود. در موارد شدید حتی تزریق کورتون هم لازم است. داروهای کراتولیتیک، مشتقات ویتامین D به شکل خوراکی و موضعی لایه بردارهای موضعی برای تنظیم سرعت تکثیر سلول های پوستی و ترکیب های آنتی متابلویک برای متعادل کردن سیستم ایمنی و ترکیب های ضدپسوزیاریک و قطره اشک مصنوعی از جمله درمان های رایج است که بسته به شدت بیماری تجویز می شود.

هنوز در کشور ما همان درمان های کلاسیک مورد استفاده قرار می گیرد و در کنار آن به بیماران توصیه می شود با کمک نوردرمانی با استفاده از امواج UV، کاهش استرس و استفاده از مرطوب کننده ها و پانسمان روی دارو میزان تاثیرگذاری داروها را بیشتر کند.

4- تازه های درمان

تحقیقات بسیاری در زمینه این بیماری و روش های درمان آن انجام شده و درمان های جدید هر بار معرفی می شود، به عنوان مثال آخرین درمان مربوط به نوعی ترکیب به نام A REG 3 است که محققان دانشگاه کالیفرنیا آن را پس از بیوپسی پوست افراد سالم و بیماران مبتلا به پسوریازیس و موش ها شناسایی کرده اند.

مهار این ترکیب روند التیام زخم را کند می کند اما در بیماران مبتلا به پسوریازیس مفید است. به عبارتی این ترکیب نقشی دوگانه دارد و می توان از آن در درمان بیماری های مختلف استفاده کرد.
درمان های کنونی پسوریازیس همگی سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن هستند اما ترکیب جدید تاثیری منفی بر سیستم ایمنی ندارد.

5- پسوزیاریس خاموش و روشن می شود

این بیماری دوره های عود و بهبودی دارد و پاسخ به دارو به شدت بیماری در فرد وابسته است و صدالبته آموزش بیمار هم بسیار مهم است. بیمار باید بداند که به واسطه مصرف دارو ممکن است به بیماری های داخلی دچار شود. به همین دلیل هرازگاهی باید از این نظر چک شود.

6- الفبای پیشگیری

امکان پیش بینی وجود ندارد اما امکان پیش گیری هست. مربوط نگه داشتن پوست حداقل 2 بار در روز، عدم مصرف نوشیدنی های الکلی و استراحت کافی می تواند از بروز پسوریازیس یا تشدید علائم آن در فردی که زمینه آن را دارد پیشگیری کند.

7- اصول خودمراقبتی در پسوریازیس

به هر فرد مبتلا به پسوریازیس توصیه می شود که:

•    مرطوب کننده ای مناسب نوع پوستش داشته باشد و بعد از هر بار حمام یا دوش گرفتن یا مواجه با نور آفتاب پوستش را مرطوب کند.

•    برای حمام باید از شامپویی ملایم استفاده کند و هرگز پوستش را با کیسه و لیف نشوید.

•    محصولاتی که استفاده می کند باید بدون بو و رنگ باشد تا ایجاد آلرژی و خارش نکند.

•    دمای آب باید کمتر یا برابر 36 درجه باشد. آب داغ پوست را خشک می کند و باعث تشدید علائم پسوریازیس می شود.

•    مدت دوش گرفتن باید بسیار کوتاه بوده و بیش از 20 دقیقه طول نکشد.

•    لباس هایی که این بیماران به تن می کنند باید سبک و گشاد و راحت و از جنس نخ یا ابریشم باشد. مارک لباس ها یا هر زایده ای که ایجاد خارش و حساسیت کند را باید از لباس جدا کرد.

•    آرایش کردن ممنوع نیست اما باید از مواد غیرآلرژیک استفاده کرد.

•    اپیلاسیون با موم یا استفاده از موکن ها ممنوع است.

•    هوای داخل خانه نباید خیلی خشک باشد و فرد مبتلا باید مراقب سرمای هوا و خشکی ناشی از آن هم باشد.

•    خواب کافی، دور بودن از استرس و حفظ تناسب اندام نیز به بهبود و کاهش علائم کمک می کند.
 
*رئیس انجمن متخصصان پوست ایران، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

علل افتادگی پلک و راههای پیشگیری و درمان آن

هر روز جلوی آینه می‌ایستید و از قیافه‌تان ایراد می‌گیرید؟ از این‌كه یكی از پلك‌هایتان دو صدم میلی‌متر پایین‌تر از آن یكی است حرص می‌خورید؟ خیلی‌ها با وجود این‌كه مشكل جدی هم ندارند، بدون معطلی خود را به زیر تیغ جراحی می‌سپارند اما واقعا كی و چگونه باید افتادگی پلك را درمان كرد؟ اگر شما هم دچار افتادگی پلك هستید یا تصور می‌كنید این طور است و قصد دارید جراحی كنید، دست نگه دارید؛ چرا كه متخصصان بر این باورند: «امروزه عمل‌‌ جراحی افتادگی پلك طرفداران خاص خودش را دارد، اما شاید خیلی‌ها ندانند كه اگر مشكل‌شان چندان جدی نیست، این گونه جراحی‌های غیرضروری تا چه حد ممكن است برایشان مضر باشد و حتی به چشمان‌شان هم آسیب‌های جدی‌ برساند.»

این بخشی از گفته‌های دكتر  عبدالجلیل كلانتر هرمزی است كه در ادامه می‌افزاید: البته متخصصان معتقدند زمانی كه این جراحی‌ها ضروری و اجتناب‌ناپذیرند، باید هرچه سریع‌تر انجام شوند؛ برای مثال زمانی كه افتادگی پلك به دلیل افتادگی پلك فوقانی و باریك شدن شكاف پلكی باشد جراحی ضروری است یا زمانی كه این مشكل در یك یا هر دو چشم بروز پیدا كند. افتادگی پلك ممكن است از مقدار كم ـ كه حتی گاهی به زحمت قابل تشخیص است ـ تا افتادگی كامل ـ به طوری كه تمام مردمك را بپوشاند ـ متغیر باشد. افتادگی پلك مخصوص سن خاصی نیست و معمولا هم در كودكان و هم در بزرگسالان رخ می‌دهد، اما بیشتر موارد جراحی زیبایی در بزرگسالان صورت می‌گیرد و كمتر كودكان را درگیر جراحی می‌كنند.

انواع افتادگی پلك
افتادگی پلك دلایل مختلفی دارد كه یكی از آنها مادرزادی است؛ یعنی افتادگی پلك در زمان تولد به دلیل تكامل نیافتن ماهیچه‌های بالا‌برنده ‌پلك، بعضی از بیماری‌های خاص، فلج عصب پلك یا به دلیل سایر بیماری‌‌های مادرزادی به صورت یك یا دو طرف ظاهر می‌شود. زمانی كه كودك به دنیا می‌آید به دلیل این ناهنجاری در سر و صورت، عصب صورت یا پلك فلج می‌شود. البته این فلج عصبی پس از مدتی در بعضی‌ها به حالت عادی برمی‌گردد، ولی در بعضی‌های دیگر به صورت دائم باقی می‌ماند.

افتادگی پلك مادرزادی
مشكلات پلكی مادرزادی چند نوع است، اما به طور كلی در دو گروه طبقه‌بندی می‌شود:
الف) قسمتی از پلك تشكیل نمی‌شود؛ در این شرایط عمل جراحی راحت و موفقیت‌‌آمیزتر است.

ب) پلك به طور كامل تشكیل نمی‌شود؛ در این شرایط به طور معمول خود چشم نیز دچار ضایعه‌ای است ولی با وجود این، خوشبختانه قابل ترمیم است.

اگر كودكی با افتادگی پلك متوسط تا شدید متولد شود، ممكن است برای تكامل بینایی نیاز به درمان فوری داشته باشد؛ البته افتادگی پلك مادرزادی معمولا با گذشت زمان بهبود نمی‌یابد. اگر والدین با افتادگی چشم مادرزادی در بچه‌‌ها مواجه شدند، باید حتما به چشم‌‌پزشك مراجعه كنند؛ زیرا این افتادگی می‌تواند باعث تنبلی چشم شود. اگرچه افتادگی پلك معمولا یك اختلال مجزاست، ولی در موارد مادرزادی ممكن است با اختلال حركت‌های چشمی، بیماری‌‌های عضلانی، تومورهای پلك یا سایر تومورها، اختلال‌های عصبی و عیوب انكساری چشم نیز همراه شود.

مشكلات ناشی از افتادگی پلك در كودكان
افتادگی پلك به دو دلیل می‌تواند باعث تنبلی چشم شود:

الف) انسداد مسیر بینایی چشم

ب) ایجاد تاری دید
البته افتادگی پلك ممكن است انحراف چشم را مخفی كند و در این مورد نیز می‌تواند منجر به تنبلی چشم شود. نوع اكتسابی كه شایع‌ترین نوع این بیماری است، به دلیل اختلال در ماهیچه بالا برنده پلك فوقانی رخ می‌دهد كه ممكن است اثر افزایش سن، بروز اشكالی در اعصاب مربوط به این ماهیچه‌ها یا آسیب پلك در اثر تومورها، التهاب‌ها یا وارد شدن ضربه به پلك ایجاد ‌شود.

افتادگی پلك در بزرگسالی
شایع‌‌ترین علت افتادگی پلك در بزرگسالان، كشیدگی یا جدا شدن ماهیچه بالابرنده پلك است. این مشكل ممكن است بر اثر افزایش سن، پس از جراحی آب‌مروارید یا سایر جراحی‌‌های چشمی و ضربه شدید به چشم بروز پیدا كند. افتادگی پلك بر اثر افزایش سن و كهولت بسیار شایع است؛ در این شرایط با افزایش سن، پلك بالا دچار فشردگی پوست و چین و چروك می‌شود و همین پوست اضافه می‌تواند اشكالاتی را در دید ایجاد كند.

یكی از دلایل رایج افتادگی پلك، حوادث و تصادف‌هاست كه بر اثر آنها عصب‌های پلك ـ كه مسئول حركت پلك هستند ـ فلج و موجب افتادگی پلك می‌شود

با توجه به افزایش میزان امید به زندگی و افزایش تعداد جمعیت سالمندان در اثر ارتقای شرایط بهداشت عمومی، بالطبع تعداد افراد مسنی كه برای جراحی افتادگی پلك مراجعه می‌كنند نیز بیشتر ‌شده است.

افتادگی پلك در اشخاص كهنسال به صورت پف و چربی‌های اضافه دور چشم، چین و چروك و پوست چند لایه، بخصوص در پلك بالا بروز پیدا می‌كند. پس از مدتی حجم این پوست افتاده بیشتر می‌شود كه می‌تواند باعث سنگینی پلك بالا و خستگی فرد در زندگی روزمره شود؛ برای مثال فرد هنگام رانندگی، مطالعه، خیاطی، تماشای تلویزیون و سایر فعالیت‌های روزمره به مشكل برمی‌خورد.

مشكلات ناشی از افتادگی پلك در بزرگسالان
افتادگی پلك خستگی زودرس پلك و چشم را به دنبال دارد، جلوی دید را می‌گیرد و مشكلات پوستی ایجاد می‌كند. زمانی كه خستگی دید ایجاد شود، فرد مجبور می‌شود ابروهایش را بالا دهد تا جلوی دیدش باز شود؛ زمانی كه این كار به طور مداوم در طول چند ماه انجام شود، پیشانی دچار چین و چروك می‌شود، تناسب چشم و ابرو از بین می‌رود و ماهیچه پلك شل می‌شود كه همین مساله بعدها مشكلات زیادی را برای فرد به‌وجود می‌آورد.

افتادگی پلك؛ ناشی از تصادف‌های شدید
یكی از دلایل رایج افتادگی پلك، حوادث و تصادف‌هاست كه بر اثر آنها عصب‌های پلك ـ كه مسئول حركت پلك هستند ـ فلج و موجب افتادگی پلك میشود. مشكل بزرگی كه ممكن است افراد گاهی پس از تصادف و سوانح با آن مواجه شوند این است كه به دلیل شرایط اورژانسی ایجاد شده، ممكن است ترمیم پارگی پلك و عضلات صورت بدرستی انجام نشود كه همین مساله نیز باعث افتادگی پلك می‌شود.

افتادگی پلك؛ ناشی از سوختگی‌ها
سوختگی‌‌ها نیز برای سلامت چشم مشكلاتی ایجاد می‌كند؛ در بعضی انواع سوختگی‌‌ها خود چشم و قرنیه آسیب می‌‌بیند و در موارد دیگر چشم‌ها سالم بوده ولی به پلك‌‌ها آسیب می‌رسد. در مواردی كه پلك‌‌ها آسیب می‌بینند، اگر فرد بموقع برای ترمیم پلك اقدام نكند، مشكلاتی جدی‌‌تر برای چشم‌ها ایجاد می‌شود؛ برای مثال ممكن است پلك آسیب ‌دیده بسته نشود؛ بنابراین سوختگی یا هر بیماری دیگری مانند بعضی از فلج‌‌های صورت ـ كه بر اثر آنها پلك بسته نمی‌‌شود ـ نیاز به پیگیری جدی دارند.

راه‌های پیشگیری و كاهش افتادگی پلك
برای پیشگیری از افتادگی پلك باید از بیست و شش سالگی اقدام كنید، ولی اگر از این سن گذشته‌اید هم خیلی نگران نباشید و از همین الان شروع كنید و نكته‌های زیر را به خاطر بسپارید:

بیش از حد در معرض پرتوی مستقیم آفتاب قرار نگیرید، ولی اگر مجبور شدید حتما از كرم‌های ضدآفتاب استفاده كنید.

از ساعت 9 صبح تا 4 بعدازظهر از چشم‌هایتان محافظت كنید؛ برای مثال از عینك آفتابی و كلاه لبه‌دار استفاده كنید.

برای كاهش استفاده از نورهای مصنوعی، بخصوص در شب بهتر است به مدت زیاد بیدار نمانید، تا دیروقت مطالعه نكنید، تلویزیون را برای مدت طولانی در نیمه‌شب نگاه نكنید یا حداقل از نورانی كردن اتاق بپرهیزید. مطالعه با
نور زیاد باعث خستگی و آسیب دیدن چشم و در نهایت به پلك می‌شود و پیری زودرس چشم را به همراه دارد. هرچه شخص بعد از غروب زودتر بخوابد، دیرتر به افتادگی پلك دچار می‌شود.

تغذیه نامناسب نیز در افتادگی پلك تاثیر دارد؛ خوردن غذاهای سنگین در آخر شب، غذاهای پرچرب، پرنمك و ترش از مواردی است كه باعث التهاب دور چشم می‌شود. صبح‌ها بعد از بیدار‌ شدن، این پف دور چشم به طور كامل قابل مشاهده است و اگر این بی‌احتیاطی‌ها بیشتر شود بعد از مدتی افتادگی پلك نیز ایجاد می‌شود.

راه‌های درمان افتادگی پلك
در بیشتر موارد افتادگی پلك در كودكان با جراحی درمان می‌شود و اگر با تنبلی چشم نیز همراه باشد، ممكن است درمان با قرار دادن پوشش روی چشم سالم، استفاده از عینك یا قطره چشمی نیز صورت گیرد. در اوایل دوران زندگی معمولا ضرورتی برای انجام جراحی برای موارد خفیف تا متوسط افتادگی وجود ندارد.

چه زمانی به پزشك مراجعه كنیم؟
زمانی كه فرد هنگام مطالعه و رانندگی دچار خستگی می‌شود باید هرچه زودتر به پزشك مراجعه كند؛ زیرا اگر در مراحل اولیه و ابتدایی این كار را انجام دهد، عمل جراحی افتادگی پلك بهتر انجام می‌شود.

نیمه‌خالی لیوان
جراحی افتادگی پلك بیشتر برای مقاصد زیبایی انجام می‌شود و بسیاری از افراد از آن راضی هستند ولی هنوز یك جنبه منفی وجود دارد؛ ممكن است پس از گذشت پنج تا هفت سال پلك دوباره به حالت اول برگردد. البته اگر نكته‌هایی را كه در بالا اشاره كردیم رعایت كنید، این احتمال تا حد زیادی كاهش پیدا می‌كند، بخصوص درباره افرادی كه در استان‌های گرمسیر كشور زندگی می‌كنند.

بهترین سن برای انجام عمل جراحی
عمل جراحی افتادگی پلك سن خاصی ندارد و در هر زمان كه افتادگی پلك مشخص شد، فرد باید عمل جراحی انجام دهد. بیشتر مراجعان برای جراحی پلك بین 40 تا 70 سال دارند ولی این عمل تابع سن نیست، بلكه ممكن است این بیماری در بعضی خانواده‌ها زمینه ارثی داشته و امكان بروز آن بیشتر باشد یا به دلایل دیگری ایجاد شود.

آیا پلك‌ها پس از عمل جراحی دوباره مثل اول می‌شود؟
متاسفانه همه افتادگی‌‌های پلك‌ را نمی‌توان طوری عمل كرد كه زیبایی آن مانند پلك دیگر شود. در هر صورت پلك جزئی از چشم است؛ بنابراین عمل باید طوری انجام شود كه به خود چشم آسیبی نرسد. بعضی از انواع افتادگی‌های پلك به دلیل بیماری‌‌های عمومی چشم ایجاد می‌شود؛ برای مثال در بعضی موارد حركت چشم در جهت‌های مختلف مختل شده و پلك دچار افتادگی می‌‌شود. متاسفانه بعضی از افراد نمی‌‌توانند پلك را خوب بالا ببرند، زیرا با این كار پلك بسته نشده و به چشم آسیب می‌‌رسد. بنابراین در مواردی ممكن است از نظر زیبایی، پلك قابل ترمیم نباشد اما در بیشتر موارد كه افتادگی خفیف یا ثانویه ایجاد می‌شود، این مساله كاملا قابل حل است.

عوارض جراحی افتادگی پلك
عوارض جراحی افتادگی پلك می‌تواند شامل عفونت، خونریزی و كاهش بینایی ‌باشد ولی وقوع این عوارض بسیار نادر است.

اگرچه ظاهر پلك به طور قابل‌توجهی اصلاح می‌شود، اما ممكن است پلك‌‌ها كاملا قرینه به نظر نرسند.

در بیشتر موارد بعد از جراحی، هنگام نگاه كردن به پایین، پلك عمل شده نسبت به طرف مقابل، مختصری بالاتر قرار می‌گیرد و شب‌ها نیز مختصری باز می‌ماند كه این دو عارضه مشكل‌آفرین نیستند. در بعضی موارد نیز ممكن است بیش از یك بار به عمل جراحی نیاز باشد.برای اصلاح نهایی پلك در 10 تا 20 درصد موارد، بعد از جراحی نیاز به یك عمل روتوش وجود دارد كه این كار معمولا چند هفته تا چند ماه بعد از عمل جراحی اصلی انجام می‌‌شود و هدف آن تنظیم نهایی عضله در محل مناسب است. جراحانی كه در این عمل مهارت دارند، می‌توانند جراحی را با بی‌حسی موضعی انجام دهند، اما گاهی بیهوشی عمومی نیز صورت می‌گیرد و با این عمل اتصال عضله بالا برنده پلك با محل اتصال‌شان روی پلك دوباره برقرار می‌شود، ولی به طور شایع‌تر در نوع مادرزادی عضله را كوتاه می‌كنند.عمل اصلاح افتادگی پلك، عمل بسیار ظریفی است و مدت زمان آن برای هر چشم ۴۵ دقیقه تا یك ساعت است. در بیشتر موارد در عمل‌های افتادگی پلك ناشی از افزایش سن، نیاز به برداشتن پوست اضافه پلك نیز وجود دارد.

چشم‌ها بعد از هفت تا ده روز بعد از عمل جراحی نیاز به مراقبت دارند، ولی اگر عمل جراحی به دست فرد متخصص صورت بگیرد هیچ عارضه‌ای به همراه ندارد.

اگر جای فارست ویتاكر بودید چه می‌كردید؟ شاید او را با اسم نمی‌شناسید ولی حتما نقش آفرینی‌اش را در فیلم‌هایی مانند گوست داگ ‌(جیم جارموش) و اتاق ترس‌ (دیوید فینچر) ـ كه هر دو از تلویزیون خودمان نیز پخش شده‌اند ـ تماشا كرده‌اید. حالا چرا به او اشاره كردیم؟ چون پلك راستش به دلیل فلج عصب آن قسمت دچار نوعی افتادگی است اما این موضوع نه تنها باعث انزوا و ناراحتی او نشده، بلكه حتی به ویژگی انحصاری‌ چهره‌اش تبدیل شده است كه حسابی موقع نقش‌آفرینی به دردش می‌خورد. البته در این پرونده پزشکی نمی‌خواهیم درباره او و سینمایش حرف بزنیم، بلكه منظور، بررسی مشكل او و چگونگی كنار آمدن با آن است.
منبع:jamejamonline.ir