سلامت
2 دقیقه پیش | نشانه ها و عوارض کمبود ویتامینها در بدنویتامینها نقش مهمی را در بدن انسان ایفا میکنند. بهنحویکه کمبود ویتامین (حتی یکی از آنها) میتواند برای هر فردی مشکلات اساسی را به وجود آورد. گجت نیوز - معین ... |
2 دقیقه پیش | چرا پشه ها بعضی ها را بیشتر نیش میزنند؟فصل گرما و گزیده شدن توسط پشه ها فرا رسیده، دوست دارید بدانید پشه ها بیشتر چه کسانی را دوست دارند؟ بیشتر کجاها می پلکند؟ و از چه مواد دفع کننده ای نفرت دارند؟ وب سایت ... |
آنچه باید در مورد رشد کودکان بدانید!
اگر عادت ماهیانه اتفاق بیفتد، دیگر نمیتوانیم کاری انجام بدهیم زیرا صفحههای رشد استخوانی تقریبا بسته شده است.
هورمون رشد از بخش قدامی غده هیپوفیز آزاد میشود. آثار این هورمون باعث افزایش رشد استخوانی در صفحههای رشد میشود. هورمون رشد در متابولیسم کربوهیدراتها و چربی در بدن نقش دارد. اختلالات ترشح این هورمون با توجه به گسترده بودن آثار آن باعث ابتلا به بیماریهای مختلفی میشود. کمبود هورمون رشد در کودکی باعث «نانیسم» یا کوتولگی میشود.
با دکتر خوشنیت، فوقتخصص غدد ، درباره نقش هورمون رشد در افزایش قد صحبت کردهایم.
آقای دکتر! لطفا قبل از هر چیز در مورد نقش هورمون رشد در بدن توضیح بدهید.
هورمون رشد از غده هیپوفیز که به اندازه یک آلبالوست و در کف مغز قرار دارد، ترشح میشود. ترشح این هورمون از غده هیپوفیز تحت تاثیر عوامل هورمونی که از غده هیپوتالاموس ترشح میشوند، تنظیم میشود. هورمون رشد از ابتدای تولد نقش بسیار مهمی در زندگی انسان دارد. اثر آن در کودکان عمدتا روی رشد قد است و کمبود آن یکی از علل مهم و قابل درمان کوتاهی قد. این هورمون در بزرگسالان هم ترشح میشود اما بعد از بلوغ، ترشح آن کاهشمییابد. از طرفی چون در بزرگسالان صفحههای رشد استخوانی بستهشدهاست، نقشی در افزایش قد ندارد اما اگر این هورمون پس از بلوغ زیادتر از معمول ترشح شود، باعث حجیم شدن استخوانها بدون افزایش طول آنها خواهد شد (بیماری آکرومگالی). هورمون رشد در سطوح فیزیولوژی و طبیعی بدن بزرگسالان تاثیرات دیگری دارد. به عنوان مثال کمبود هورمون رشد میتواند باعث کاهش انرژی، خستگیپذیری، افسردگی، کاهش توده عضلانی بدن، افزایش توده چربی بدن و پوکی استخوان شود بنابراین امروزه کمبود هورمون رشد را در سنین بزرگسالی نیز مورد توجه قرار میدهند و چنانچه ثابت شود در یک فرد بزرگسال کمبود هورمون رشد وجود دارد، باید حتما درمان شود.
اندازهگیری هورمون رشد در کودکان و بزرگسالان چگونه انجام میشود؟ آیا از روی علایم فردی آنها را بررسی میکنید یا خود هورمون را اندازهگیری میکنید؟
پزشک برای کودکی که براساس نمودار پایش رشد دچار کوتاهی قد است بررسیهایی انجام میدهد. نوزاد در بدو تولد حدود 50 سانتیمتر قد دارد و در سال اول پس از تولد حدود 25 سانتیمتر قد میکشد. این میزان افزایش قد در سال دوم حدود 12 تا 13 سانتیمتر است. رشد قد ادامه رشد دوران جنینی است که البته سرعت آن رو به کاهش میرود. از سال دوم پس از تولد تا قبل از بلوغ، کودکان هر سال حدود 5 تا 7 سانتیمتر قد میکشند اما قبل از بلوغ، توقفی کوتاه در رشد قدی ایجاد میشود و پس از آن ناگهان با شروع بلوغ، جهش رشدی آغاز خواهد شد. طی جهش رشدی، میزان افزایش قد افراد نسبت به قدی که قبل از آن داشتهاند، بهطور متوسط حدود 17 درصد است و اگر بخواهیم سرانگشتی حساب کنیم، حدود 20 تا 25 سانتیمتر افزایش قد را در دوران بلوغ خواهیمداشت. البته این افزایش قد و جهش رشدی دوران بلوغ یک روند حدود 4تا 5 ساله دارد.
این روند در دختران و پسران چه تفاوتهایی دارد؟
در دختران، جهش رشدی دوران بلوغ خیلی سریع یعنی با اولین علایم بلوغ که ایجاد جوانههای پستانی آغاز میشود و بیشتر آن قبل از ایجاد قاعدگی اتفاق میافتد. بعد از قاعدگی، رشد قدی تقریبا متوقف میشود و پس از آن حدود 2 تا 3 سانتیمتر بیشتر نخواهد بود. گرچه گاهی در برخی از دختران افزایش قد پس از قاعدگی تا 7 سانتیمتر هم دیده می شود.
پس اگر والدین دخترخانمی احساس کردند که قد فرزندشان کوتاه است، باید قبل از بلوغ او پیگیریهای لازم را انجام بدهند؟
بله، والدین اگر دیدند دخترشان کوتاهقد است و به خوبی قد نمیکشد ولی علایم بلوغش شروع شده است، حتما قبل از اولین عادت ماهیانه، به پزشک مراجعه کنند. اگر عادت ماهیانه اتفاق بیفتد، دیگر نمیتوانیم کاری انجام بدهیم زیرا صفحههای رشد استخوانی تقریبا بسته شده است.
در پسران چطور؟
در پسران جهش رشدی دوران بلوغ معمولا در اواخر مراحل بلوغ اتفاق میافتد. نکته مهمی که باید به آن اشاره کنم، سرعت رشد در افراد است. ممکن است قد کودکی براساس منحنیهای رشد در حال حاضر خوب باشد ولی وقتی پزشک رشد قد وی را در طول یک سال بررسی میکند، متوجه شود سرعت رشدش کم شده است و 5 تا 7 سانتیمتر افزایش قد را که کودکان هر سال تا قبل از بلوغ دارند، ندارد. این نشاندهنده وجود یک اختلال است. برعکس کودکی ممکن است در مراحل اولیه مراجعه، کوتاهقد باشد ولی در پیگیریهای بعدی پزشک، سرعت رشدش را مناسب تشخیص دهد. این نشان میدهد کمبود هورمون رشد یا اختلال دیگری وجود ندارد. به همین دلیل سرعت رشد برای ما مهم است.
آیا ممکن است فردی وارد مرحله بلوغ شود اما جهش رشدی نداشته باشد؟
بله، زمانی که بلوغ شروع میشود باید حتما جهش رشدی را ببینیم در غیر این صورت به احتمال زیاد اختلالی در فرد وجود دارد. علل بسیار مختلفی برای کوتاهی قد وجود دارد. از جمله کمکاری تیرویید، سوءجذب در دستگاه گوارش، کوتاهی قد ژنتیکی، تاخیر سرشتی رشد و بلوغ، صدمههای روحی و روانی به کودکان، اختلالات تغذیهای و بیماریهای مختلفی که در دستگاههای مختلف بدن اتفاق میافتند. به عنوان یک قانون کلی، هر کودکی با کوتاهی قد و اختلال رشد مراجعه کند حتما یک مشکل از نظر سلامت دارد و اگر کودکی قد و رشد مناسبی داشت، یعنی سلامت عمومیاش نیز خوب و مناسب است.
چه وقت افراد مجبور به استفاده از هورمون رشد میشوند؟
وقتی پزشکی میبیند کودکی به اختلال رشد مبتلاست، سرعت رشدش مناسب نیست، جهش رشدی بعد از بلوغ پیدا نکرده یا قدش کوتاه است، او را معاینه و بررسی و برایش انجام تست تحریکی برای هورمون رشد درخواست میکند. در این تست در حالت ناشتا قرصی در آزمایشگاه به بیمار میدهند و هر نیم ساعت، چند نمونه خون از وی میگیرند. اگر طی این تست، هورمون رشد به خوبی افزایش نیافت، پزشک مصرف هورمون رشد را تجویز میکند. نکته مهم این است که وقتی فرد استفاده از هورمون رشد را شروع کرد، انتظار داریم در سال اول درمان، حدود 8 تا 10 سانتیمتر افزایش قد داشته باشد. در بعضی از کودکان هم غده هیپوفیز با شروع مرحله بلوغ شروع به ترشح بهتر هورمون رشد میکند بنابراین نیاز آنها به استفاده از هورمون رشد قطع میشود.
چه عواملی باعث بلندتر شدن قد افراد میشود؟
یکی از عوامل مهم، تغذیه مناسب و استفاده از همه گروههای غذایی است. ورزش هم بسیار اهمیت دارد اما نوع ورزش تاثیر چندانی در بلند شدن قد نخواهد داشت. به عنوان مثال بازی بسکتبال باعث بلند شدن قد نمیشود بلکه این بلندقدها هستند که به بسکتبال رو میآورند. اینطور نیست که یک نوع ورزش به اصطلاح قد را بسوزاند و ورزش دیگر در افزایش قد بیشتر تاثیر داشته باشد. عامل مهم دیگر توجه به ژنتیک قد است. یکی از عوامل مهمی که در قد افراد تاثیر دارد، قد والدین است. فرمولی در این زمینه وجود دارد که عبارت است از قد پدر به اضافه قد مادر تقسیم بر 2. حاصل را برای پسران به اضافه 6.5 میکنیم که قد نهایی پسر این خانواده را از نظر ژنتیکی نشان میدهد و در دختران متوسط قد پدر و مادر را منهای 6.5 میکنیم. البته این فرمول تخمینی است و عدد بهدست آمده ممکن است دقیقا با قد نهایی فرد تطبیق نکند.
منبع : salamat.ir
ویدیو مرتبط :
رشد مغزی کودکان
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
رشد خلاقیت در کودکان و جلوه های آن
مطالعات روانشناسان درباره خلاقيت نشان داده است که خلاقيت نيز همانند ساير جنبههاي انسان از الگويي پيروي ميکند. به نظر آنها خلاقيت در اوايل زندگي و ابتدا در بازي کودک ظاهر ميشود و به تدريج در جنبههاي ديگر زندگي از قبيل کار ، مدرسه ، فعاليتهاي تفريحي و مشاغل تجلي ميکند. ابتکارات يا توليدات خلاق در طول سالهاي 30 و 40 به اوج ميرسد. بعد از آن حالت فلات پيدا ميکند، به تدريج کاهش مييابد.
اريکسون ، ميانسالي را سن بحراني ناميده است که در آن توليد يعني تمايل به خلق يا به وجود آوردن يا رکود حکمفرما خواهد شد. به عقيده روانشناسان عوامل محيطي از قبيل فقر بهداشتي ، اوضاع و احوال خانوادگي ، فشارهاي مالي و نبودن وقت آزاد در به اوج رسيدن خلاقيت مؤثرند و شواهد دال بر کاهش آن به سبب محدوديتهاي موروثي وجود ندارد.
عوامل تسريعکننده در رشد خلاقيت
*وقت: کودکان براي خلاق شدن وقت زيادي لازم دارند تا با افکار و مفاهيم درگير شوند و با آنها بازي کنند و آنها را به اشکال نو و ابتکاري در آورند.
*ترغيب و تشويق: کودکان براي خلاقيت و خلاق بار آمدن به تشويق و ترغيب نياز دارند و انتقاد مانع خلاقيت ايشان ميشود.
*مواد: بديهي است وجود مواد گوناگون مثلا کاغذ ، خمير و...براي تحريک خلاقيت در کودکان ضرورت دارد.
*محيط محرک: محيط خانه و مدرسه بايد با تشويق و راهنمايي کودکان در کاربرد مواد و اشيا ، خلاقيت ايشان را بر انگيزد.
*روابط غير انحصاري والدين کودک: والديني که نه حامي افراطي و نه انحصارگر افراطي فرزند خود هستند، طبعا او را به استقلال و اتکا به خويش تشويق خواهند کرد و اين دو تاثير بيشتري در خلاقيت دارند.
*روشهاي پرورش کودک:روش آزاد منشانه و آسانگير در پرورش کودکان درخانه و مدرسه خلاقيت را تسريع ميکند، در صورتي که سختگيري از آن جلو گيري ميکند.
*فرصت کسب معلومات : خلاقيت در خلا انجام نميگيرد،بلکه مستلزم کسب معلومات است که زير بناي خلاقيت بشمار ميرود.
جلوههاي خلاقيت در کودکان: کودکان فرايند خلاقيت خود را درسنين مختلف به شکلهاي گوناگون آشکار ميکنند که به جلوههاي خلاقيت معروفند. اين جلوهها عمدتاعبارتند از :
جاندار پنداري
علاقه به نسبت دادن هشياري به اشيا و موجودات غير جاندار. اين جلوه را غالبا در کودکان خردسال که هنوز نميتوانند جاندار را از غير جاندار تميز دهند، ميبينيم، آنها از نسبت دادن صفات زندگان به موجودات غير زنده لذت ميبرند و معمولا صفاتي را به آنها نسبت ميکند که والدينشان به خود ايشان نسبت ميدهند.
بازي سازنده
کودکان زماني که به سن مدرسه ميرسند و ميتوانند خيالبافي و واقعيت را از هم تشخيص دهند، توجه خود را از بازي نمايش يه بازي سازنده معطوف ميکنند.
دوستان خيالي
دوست خيالي از شخص ، حيوان يا چيزي که کودک در عالم خيالش ميآفريند تا نقش دوست را با او ايفا کند، زيرا بيشتر بازيها براي لذت بخش بودن به همبازي نياز دارند و کودکاني که همبازي ندارند غالبا يک همبازي خيالي براي خودشان خلق ميکنند. کودکي که تجارب اجتماعي تلخ و ناخوشايند دارد، ممکن است همبازي خيالي را بر همبازي واقعي ترجيح دهد.
روياي بيداري
روياي بيداري مانند بازيها ، فعاليتي است که شخص از پرداختن به آن لذت ميبرد. شکلي از بازي ذهني است که معمولا خيال پردازي خوانده ميشود تا جلوههاي کنترل شده تخيل مشخص شود.
دروغهاي مصلحت آميز کودک
يکي از جلوههاي بسيار شايع ميان کودک خردسال ، گفتن دروغهاي مصلحتي است که با دروغهايي که بزرگسالان فکر ميکنند تفاوت دارد. اين گونه دروغ را کودک بر خلاف تصور بزرگسالان عملا درست ميپندارند.
شوخي سازي
شوخي دو جنبه دارد: توانايي ادراک شوخي و ديگري توانايي توليد آن و جنبه پذيرش اجتماعي را هم بايد به آن افزود، زيرا جالب يا غيرجالب بودن شوخي را اطرافيان تعيين ميکنند. توليد شوخي مستلزم شناخت موقعيت است، همچنين با ميزان علاقه شخص به پذيرش اجتماعي بستگي دارد. به اين معنا که کودکان ناراضي از ميزان آن طبعا به توليد شوخي انگيزش بيشتري خواهند داشت تا به هدف خود برسد. شوخيها انواع ساده و پيچيده دارند که خلاقيت عمدتا در شوخيهاي پيچيده به چشم ميخورد.
داستانگويي
يکي ديگر از جلوههاي خلاقيت ، داستانگويي است. کودکان خلاق در انتخاب و بيان داستان مو فقيت بيشتري دارند و بهتر و بيشتر ميتوانند توجه شنوندگان خود را جلب کنند.
مفهوم خود آرماني
مفهوم خود آرماني آرزوي کودکان به اين است که آن باشند يا آن چيز را عرضه کنند که خود دوست دارند به آن برسند. به عبارت ديگر منظور از خود آرماني ، علاقه شخص به اين است که ديگران او را آنچنان که خودش ميخواهد دريابند. اعم از خود پنداري بدني و خود پنداري روانشناختي.
رشد