دزدی نکنم بدن درد می‌گیرم!

مجله سیب سبز: می‌خواهد اما نمی‌تواند. خودنویسی که روی میز کار رئیس قرار دارد،‌ بدجور وسوسه‌اش کرده. اما این خودنویس رئیس است، چطور می‌تواند آن را مال خود کند؟ رئیس دارد حرف می‌زند اما او همه حواسش پی خودنویس است، بالاخره بخت یاری‌اش می‌كند و رئیس مجبور می‌شود برای چند دقیقه اتاق را ترک کند. در همین فرصت کار خودش را انجام می‌دهد و خودنویس را در جیبش می‌گذارد. او در حالی این کار را می‌کند که خودش توانایی خرید همین خودنویس را دارد تنها مشکل او این است که نمی‌تواند در برابر وسوسه دزدی مقاومت کند. بسیاری از چیزهایی که او تا به حال دزدیده ارزش مادی چندانی ندارند و خیلی اوقات هم آنها را برگردانده ولی این کار وسوسه‌ای است که در او تمامی ندارد. او به جنون دزدی مبتلاست؛ اختلالی که باعث می‌شود  فرد میل زیادی به دزدی داشته باشد...
 
جنون دزدی چیست؟

کلپتومانیا یا جنون دزدی از ریشه یونانی «کلپتو» به معنی دزدیدن و «مانیا» به معنی ناتوانی در برابر تحریک‌های درونی گرفته شده است. جنون دزدی نوعی اختلال کنترل تکانه محسوب می‌شود. در این بیماری فرد میل و انگیزه غیرقابل کنترلی برای دزدی دارد. جالب اینجاست که در اغلب موارد آنچه دزدیده می‌شود کم‌ارزش بوده و کاربردی برای فرد ندارد. در اصل آنچه ربوده می‌شود هدف نیست بلکه هدف اساسی،‌ نفس عمل «برداشتن» است.


ویژگی‌های این اختلال چیست؟

میل تکراری و مقاومت‌ناپذیر برای برداشتن اشیای غیر ضروری مشخص‌ترین نشانه رفتاری فرد با اختلال جنون دزدی است حتی اگر امکان دستگیری زیاد باشد. فرد مبتلا به جنون دزدی علاقه زیادی به این کار دارد اما برای برداشتن اشیا برنامه‌ریزی ندارد. اشیای دزدیده شده ممكن است مواد غذایی، گیره مو، جوراب، وسایل بهداشتی و ... باشند. اغلب این اشیا یا دور ریخته می‌شوند یا به صورت پنهانی نگهداری می‌شوند. نکته مهم آن است که در این بیماری آنچه دزدیده می‌شود هدف نیست بلکه خود عمل دزدی هدف فرد است. از جمله علائم روانی این اختلال آن است که فرد قبل از انجام دزدی دچار تنش شده و بعد از آن احساس رهایی از تنش دارد. یکی دیگر از ویژگی‌های این اختلال آن است که دزدی برای ابراز خشم یا نفرت انجام نمی‌شود و ناشی از شخصیت ضداجتماعی فرد نیست.

چرا دزدی می‌کنند؟
بیماری جنون دزدی ممکن است از دوران خردسالی یا اواخر نوجوانی آغاز شود ولی بیشترین زمان تظاهر بیماری در مردان از 50سالگی و در زنان از 30 سالگی است. سیر این اختلال نوسانی اما مزمن است. به این معنی که ممکن است فرد هفته‌ها یا ماه‌ها دست به دزدی نزند و در این فواصل هم عارضه‌ای در او دیده نشود یا اینکه در عرض یک ماه بیش از 100 بار رفتارش را تکرار کند. متخصصان چرایی این اختلال را به ناهنجاری‌های شیمیایی هورمون سروتونین مغز مربوط می‌دانند. شواهد نشان می‌دهد جنون دزدی ممکن است با یک نوع اختلال روانی مانند افسردگی ارتباط داشته باشد. هر چند اختلالات دیگری مانند اختلال شخصیت اسکیزویید و اختلال شخصیت مرزی را نیز در ارتباط با این بیماری می‌دانند. جنون دزدی می‌تواند بعد از جراحی سرطان مغزی یا مسمومیت با مونوکسیدکربن به وجود آید.

چند نفر مبتلا هستند؟

نسبت ابتلای 2 جنس دقیقا مشخص نیست اما دزدی از فروشگاه‌ها در زنان بیشتر دیده شده است. اغلب این افراد در روابط خود دچار مشكل هستند اما خانم‌ها بیش از مردها به قصد درمان مراجعه می‌کنند و مردها بیشتر به سبب ارتکاب جرم، زندانی می‌شوند. در صورتی که خویشاوندان درجه اول فردی به اختلال وسواسی- جبری مبتلا باشد، احتمال ابتلا به اختلال جنون دزدی در او تا 7 درصد افزایش می‌یابد. به طور کلی فراوانی این اختلال زیاد نیست و کمتر از 5 درصد افرادی که از فروشگاه‌ها دزدی می‌کنند دارای این اختلال هستند یعنی از میان 20 نفری که از مغازه‌ها دزدی می‌کنند، یک نفر به این اختلال مبتلاست.

دزدی درمان دارد؟

میزان بهبود خود به خودی معلوم نیست. برخی افراد در طول فاصله این کار از مقاومت در برابر کنترل تکانه ناتوان بوده ولی برخی در این فاصله که ممکن است هفته‌ها طول بکشد، فاقد علائم هستند. درمان متداول برای این نوع اختلال روانکاوی است. در مواردی که بیمار دچار احساس شرم و گناه شده به دلیل انگیزه قوی او برای تغییر رفتار می‌توان با روان‌درمانی به نتیجه مطلوب رسید. رفتاردرمانی از جمله حساسیت‌زدایی و تغییر وابستگی‌های اجتماعی نیز در این بیماران کارساز است اما در برخی موارد نیز داروهایی مانند سروتونین و فلوکستین در درمان جنون دزدی موثر بوده است.

حیوان دزد دیده‌اید؟

به نظر می‌رسد جنون دزدی تنها در بین انسان‌ها شایع نیست بلکه حیوانات هم می‌توانند به این بیماری مبتلا باشند. در همین راستا گزارشی از گربه‌ای 5 ساله در کالیفرنیا منتشر شد که از این مشکل رنج می‌برد. این گربه حداقل یک بار به همه خانه‌های اطراف سر زده و با میل و شوق خاصی اشیای مختلفی مانند کفش، حوله و دستکش را سرقت کرده است.

 این مجرم پشمالو تاکنون حدود 600 وسیله را به سرقت برده است. یک برنامه تلویزیونی یک هفته با یک دوربین مادون قرمز رفتار این گربه را رصد کرد و نشان داد او چگونه مخفیانه وارد خانه همسایه‌ها می‌شود و عروسک‌ها و سایر اشیا را در میان دندان‌های خود گرفته و راه خانه را در پیش می‌گیرد.

نمونه سیاسی جنون دزدی

2 سال پیش در جریان دیدار روسای جمهور شیلی و چک اتفاقی افتاد که جنجالی شد. رسانه‌ها لحظه‌ای از این دیدار را به تصویر کشیدند که «کلاوس» رئیس جمهور چک پشت میز و در کنار میزبانش یعنی رئیس‌جمهور شیلی نشسته ‌است، ابتدا جعبه‌ حاوی خودکار گران‌قیمت را باز می‌کند و درحالی‌که «سباستین پینرا» مشغول پاسخ دادن به خبرنگاران است، او خودکار را از داخل جعبه برمی‌دارد و بعد از برانداز کردنش، 2 دستش را به همراه خودکار زیر میز می‌برد. چند ثانیه بعد 2 دست آقای رئیس‌جمهور درحالی روی میز ظاهر می‌شود که خالی است و خودکاری در آن دیده نمی‌شود. ساعتی بعد کلاوس در واکنش به این کار گفت آنچه او برداشته یک خودکار معمولی و هدیه بوده ‌است اما توضیح نداد که چطور این هدیه را به‌ صورت پنهانی در جیبش گذاشته ‌است. کلاوس همچنین گفت اخیرا خودکاری را در نشست ناتو و دفترچه‌ای را هم از پارلمان لتونی برداشته ‌است. اما مردم جمهوری چک موضوع را به راحتی که رئیس‌جمهورشان توصیف کرده، نمی‌دانند. در اصل آنچه رئیس‌جمهور چک انجام داده از نظر متخصصان نوعی جنون دزدی به حساب می‌آید.